Quae fuerint Patculii partes ineunte bello septentrionali [microform] : dissertatio quam rectore academiae...

1쪽

a Part of the Foundations of esterii Civiligatio Preservation Project

Funded by the

NATIONAL ENDOWMENT FOR THE HUMANITIES

Reproductions may not be madebithout permission froni

Columbi Universit Library

2쪽

State Codela concem the akm Otilio loco pie or Other reproductions os cosyrighted materiai . . Columbi Universit Libra re Serve the right to refuSe toaccepi a copy orde Is inritS Udgement fulsitiment of the orderwould involve violation of the copyright law.

5쪽

llisis si filii si is filiis

. 258

6쪽

OVAE FUERINT PATULLII PARTES INEUNTE BELLO SEPTENTRIONAII. DISSERTATIO

QUAM

RECTORE ACADEMIAE MAGMFICENTISSIMO

AUGUSTO AC POTENTISSIMO

PRINCIPE AC DOMINO

CAROLO RIDERI CO

CONSENSU ET AUCTon ITATE

IN ACADEMIA LAEA I

RITE ADIPISCENDA DIE XXV M. OCTOBRIS A. MDCCCXLVII PUBLICE DEFENDET AUCTOR

DonPATENSIS

7쪽

Bellicaiisas, quod ineunte Saeculo duodevieesinio inter civitates septentrionales Europae oriunt unoque et viginti domum annis post consectum est, Postias sui se insaniae, I oloniae et Russiae simultate eum Suecia invalescente, quam Irincipes illarum civitalium pro prioribus iniuriis facillime castigares posse sibi viderentur iunctis viribus regem iuvenem, qui . MDcxcvii patrem Carolum XI seeuius erat, agrumgrederentur nem est qui nesciat lania candiam recuperare et sumptu vicinae cognataeque aulae Got-iorpiensis imperium dilatare concupivit nussia, quae Caesari paruit Magni nomen merito, ad potestatem confirmandam regionibus, quas olim ad sinum Fin nicum habuerat, vix carere soluit, ei rex novus Poloniae auctoritatem suam in regno novo nulla re

magis firmatum iri Putavit, quam si ipsi, intingeret, tam felle esse, ut tueatum livonicum ueciae iPolonia olivae concessum sub potestatem suam redigeret. Iam facile apparet, adversariis foederatis in frangenda ueciae ste tate quam Prudentissime ac SirPnui Sina versandum fuisse, ne conatus in irri iunicaderent. Quum autem haud raro stat, ut viri magni consilii consulantur quidem nec vero audiantur

8쪽

ne iii simul copiam rerum bene gerendaraim nanciscantur, in ri solet ut eventus ninem Spem allat. Quapropter historicorum est, culpa et meritis bene ponderati suum cuique quam aequis,ime tribuere. Aequales belli septentrionalis, quod dicunt, fere omnes in consilii, infestissimis regum foederato rum maxima paries tribuerunt doanni Reinholdo Pasculio, vir nobili Livoniae, Propter Sueciae odium non minus claro quam misero. Et minime aP- pareret, cur Carolus II in eum, quum contra ius gentium tiranstadii sibi magis proditus quam traditus Usset, ultima crudelitate saeviisset, nisi vere illi iudicassent, Pasculium huius rei maxime Participem fuisse. Nihil iamen secius adhuc utiliatur non solum, quaenam eius consilia fuerint, sed etiam quomοd Caroli hοstes ea exsetiui voluerint. Nos quidem e tabulis quibusdam et literis, quibus in regio Saxoniae grammatoph lacio ui nobis licuit, tria Pο-iis,imum, quae huc Pectant, Probare POSSumuS: Primum, Pasculium quum nomine equitum Livonicorum de Livoniae a Suecia desectione cum regeroloniae ageret, Profecto ab illis ipsis mandata habui,se; deinde Augustum II Livoniam non exemplo Sigismundi Augusti cum republiea Polonorum iuncturum fuisse, Sed novae Provinciae cupidum, quae ipsius esset id Potius egisse, ut eadem fere Livoniae esseri

ratio e quae iam Turoniam cum molonia sintercedebat; denique consilium Palculii, quo Livonia uno ictu

Suecis eriperetur non auctoris ipsius culpa sed negli gentia Fleminingit, qui iuSSus erat Conala exSequi,

Peremtum ESSE.Quo clariu haec Perspiciantur, Monstrandum erit, quomodo Cum rebus noti cohaereant. - Duca

ium Livonteum iactione ordinum livonicorum et Sigismundi Augusti, regis Polonorum, neque iuribus neque legibus immutatis, a Suecia in provinciae formam redacium, Carolus I spretis omnibus factis iniquissime tractaverat et reductione bonorum quani

dicunt fere iam perdiderat. Cum E. O. Vitinglios fio, A. de AIengden et L. G. Hudbergio Pati ullus

quοque ad iura Patriae Servanda Holiniam missumi st. Tantum autem ruberat, ut lenigne audirentur, ut Perduellioni accusarentur et die Secundo in Deo annili,s capitis Mamnarentur. Eodem tempore aequitibus Livontei, sine iusta causa veteres inlinunitates ademiae Sunt Palculius, antequam iudicium istud Prοnunciaretur die XXXI, Oci anni a GP Suecia aufugit. Socii, remissa Poena vitae in vincula quiden coniecit, sed a Carolori moribundo uxore eius deprecante libertate donati iuri neque prohibili, quominu in Iairiam aedirent. Et quum a. ais tu

vetere, Livoniae ordine, Cum sacerdotibus I igani Couxo-

Parentur, ipse ille s. Ludbergius, qui Marstraudii

9쪽

in custodia fuerat praedioraimio,,egsori his Praesectus est. Si cui haec fides vir tam suspecto habita mira videatur, tenendum erit, e vecta haud ambigue Praescriptum fuisse, quid ageretur et ex allegatis tantum

Pauco quosdam a Procuratore Provinciae in arcent OcalοS ESSe, quibus mandata regia traderet ).

Nihilo minus tamen Sueci experiri debebant, quid mali e violentia et improba contemptione iuris

oriatur. Nam equites Livonici se nullo amplius ossici Suteiae obstrictos esse rati, iugo Suecie abiecto alius regni prae,idio vetera iura recuperare Studebant. Hoc idem Pasculius exulans as,iduo efficere contendit. Inde a fuga non sine magnis calamitatibuga Periculis complures annos hic illic versatus erat. Tum singularem gratiam a comite Dankelmanno iniit, in aula Branderiburgii a mulium valente. Aliquamdiu in eius praedio Helvetie degit, cui nomen

Prangin et eidem annuam pecuniam illius aulae debuit, quae ipsi, licet non inοpi, tamen in exsilio omnibus inopiae ea ibus exposito ad liberaliter vivendum Sup- Peteret. Atque iam omnibus intentis viribus id egit, ut Eranderiburgicum sibi Conciliaret et consilia sua ei

sitam maxime commendaret. Postquam autem Comi Sille in offensionem prinoi pis sui neutrit, Patentius iusque Sperare it,iit, fore ut ab hac aula optata

impetrei Tuna accidit ut Pauli ulli popularis cuiusdam militum praefecit, qui in nurus,ia agros Pos,idebai, beneficio, Fleminingium e Polonia in Saxoniam redeuntem muliumque iam apud Augustum II gratia valentem, cognosceret. Disertissime huic commoda exposuit quae regi Polonorum eventura S,Plit, Si Provinciam oppresSam tueri, Sueciae eripere et in Potestatem suam redigere vellet Palculius totum se Praebuit talem, quali nunc opus erat vixdum enim

Caesar Russorum ex ollandia per indobona ni rediens in conventu trium dierum a decim , usque ad tertium dei imum diem . Aug. Rahae regern Polonorum ad bellum Caroli, Nil ultro inferendum instigaverat et iam die vicesimo quarto mensis Martii eiusdem anni lii 33 in eundem sinem reges Potimorum et Danorum resilae foedere saei Pacti erant,

ut invii em sibi octo milibus militum contra quo Cunque opitularentur. Tum Pniculi 3, o,iquam Cum

rex innumerum suorum Con,i,torianorum reCPPit, mandatum est, ut rationem belli adversus Sueciam gerendi quam proxime describeret Libellus, quem concepit, iam acre iudicium de omnibus rebus, quae in censum venieliant, Prodit, ut non PοSSimuS, quin maximam Pariem cum lectoribus communicemus 3. id Schouisti liberi Baronis libi uin e- sollichte der i ductisu ire ait laud. i Vide Additam. I.

10쪽

sirmare. Apud externa aulas in eo elaboran- luna esse, ut Suis quamque commodis capiaret aut certe eo adduceret, ut conamen istud tanquam orbis vel Europae fines excedens nihil curarent. Ut Branderiburgicus a bello abesse vel etiam consentiret, facillime promis, nomine regi impetratum iri. Neque Daniam, quae inexpiabili odio Sueciae ruinam sibi prοpοstiam habeat, exοptatissimam occasionem omiSSuram esse, qua ducem Gotior Piensem coercere possit nussiae Cae,arem eo minus delare, quod regi in conventu Rahens ipse bellum suaserit; neque tamen obliviscendum, eum et Portam Ottomanicam nondum in pace esse. Nihil incipiendum, nisi hac pace firmata ei Polonis Pacatis. Hinc mature curandum esse, ut CaeSar Ingria et Carelia, quae terrae iam maiorum fuerint, contenius sit. Sed si rogitet num respubliea Polonica bellum Probet, totum consilium mox tam notum stare, ut uestia facile Parare Pοssit Paucos igitur quοSilam senatores magnae auctoritatis, in iis si fieri possit, adoleoWiγkium cardinalem primatem spe lucri non modici clam conciliandos esse et occupationibus, quarum eventu Consilia maxime commendet, id agendum ut re publica quam minime dubitet annuere. Quem ad finem expugnanda arce Nigens ordiendum, quae situ operibus et prae,idi magis occupationi Oxposita sit quam

alius usquam locus. Ut autem ducatus Livonicus sic expugnandus in omne tempus obtineatur, Pat-culius multa uadet, quae Pariter ordinibus Livoni cis ac reipublicae Polonicae aulaeque Saxonicae Profutura esse Perat. Denique Praedicit, ut ne acοnsili Proposito discedatur. Quam citissimo eventu οpus esse diuturni dubiique belli fortunam experiri periculosissimum sol P. Ac re vera aula Saxonica Poloniae illud consilium in tot hoc bello adversus Sueciam gerendo

Secutura erat. At non exsecuta est ideoque maxima nisibimet ipsa para ut calamitatein Paiculius, ut Potequam Concordissime cum equitibus Livοnicis si ceret,

confecto illo libello statim illis indicaverat, quam

Promius et Paratus rex Polonorum PSSei, Patriam

DPPressam liberare. Patet hoc e literis d. XXVIII m. Febr. a. Gys datis, quibus idem ille Gustavus de Budber Pleminingi pro studio Livoniae in libertatem vindieandae nona in omnium equitum gratias agit et rogat, ut porro fratri Patevliο apud

eum Commoranti in omnibus rebus sidem habeat 3.

Quae literae Flemniingi per eundem haud dubie

mareschallum aulicum DevenWoldium missae Sunt,

qui alias quoque uiculi amicitiam iam egregio Probavit ).H ido Addit. II.