Dissertatio inauguralis medica, sistens amenorrhoeam ...

11쪽

d) Energia systematis laudem arteriosi, superi0r

illa venosi. Exemplo sunt puellae rusticae, exercitatae, aere pur0 gaudentes, in his pubertatis ac calamento rum pr0ruptio plerumque Segni 0r eSt, abundante ceteroquin materia plastica, et insinuantibus se quibus dam m0liminibus ad menstruationem, haec lamen n0nc0mparent non alia ex cauSa, quam Ob eminentem STS-lematis arteri0si energiam vitalem. In similibus indi viduis m0limina illa, quae pure STSlemati Vasorum Bl- tribuenda sunt, gradum morb0Sum attingunt, et peri0dice recurrunt; d0l0res capitis, Vertiginem, disp0silio nem ad inflammali 0nes, febres, ap0ple Xias, asphTXias p0st se trahentia. e) Vilia 0rganica. Ulerus et Vagina Vili0Se Organis ala, Sanguinis secreti eVacuali 0nem c0hibenS.; n-iresia vaginae vel orificii uteri, imperlaratum hTmen airesia lirminis) haec vilia causant quibusdam in casibus emansionem menstruorum, pr0uli et ea, quae pa' renchTma uteri ac Vasa ejus nimis coarctata, dura, desurganis aliones et deformitates genitalium c0nnatae vel acqui Silae. Ad menses paucos praeter causas nunc adductas

imprimis induratio uteri contribuit. Η0c vilium Sive c0ngenitum, sive m0rbis praegressi S acquisitum, efflu-Xum sanguinis debila quanti tale ex ulero impedit, quia irritabilitas et actio vitalis in vasis sangui seris aut imminuta aut penitus pro Strata est. Morbo igitur h0c gradum maj0rem attingente plerumque omnis SangVinis effluxus suspenditur. Hinc mala m0rbum illum c0n-c0milantia supra jam eXp0Sila Oriuntur. Ad decursum mensium inordinatum consert mor-b0sa irritabilitas corp0ris totiuS, ac in Specie STSlemalis uterini, per quam c0rpus injuriis variis externis eX-p0situm, influxit, usque his mullum subjectum est, ut his parere debeat. Hinc est, ut p08t irritali 0nes psTchicas vel so malicas, iram tristitiam, gaudium, err0 res in vitae regimine, m0lHS c0rp0ris Vel0ciores calamenta in

12쪽

usus ih 0raculorum ac fasciarum arcie c0rpus Stringentium. In satis luna denique in secretiones uteri in ordinatas effectum ingurgitali 0noni ciborum difficultor digerendorum eXerere neminem sugil, qui turbarum Ventriculi effectus in singulas tum animi tum c0rp0ri Ssunctiones, imprimis illas uteri, intellexerit.

Denique causa mensium dec0l0rum in adaucta Se cretione muci c0nsistere videtur. Augetur haec Secre-li 0 m0rbo Sa quavis menstruali 0nis peri0d0, quia illa ingruento sensibilitas uteri major humores qu0que ma-j0ri c0pia invitat et assumit. 310mentis causalibus disponentibus adnumeraridebot debilitas et laxitas l0lius sTSlem aliS ulerint, ona'nia coitu frequenti, erroribus di elae, vel haereditate inducta, huc qu0que pr0cessus morb0sus specificus in

membrana muc0Sa uteri ac vaginae membrana vigens

blenorrhoicus, scr0phul0sus, rheumaticus, herpticus, reserri debel. Causae eXgitantes statuuntur Vestilii Sexiremilatum inferiorum calidus, cal0r ollarum Ope genitalibus admissus, Vitae genus iners, m0lle, abusuSlli earum, purgantium, - ideo suor albus inc0larum urbium majorum flagellum est, juxta Raim annum in P0lonia endemicus. His denique adnumerari meretur amor infelix, tris lilia, s0mnus pr0tractus, pingVium, sarina ce0rum abusus, ac habitatio humida

C0nsiderantur hic: gradus, stadium ei sons morbi, an Scilicet in organo secernente, eXcernente, Vell0t0 organismo taleat; dein causae, retali 0nes individuales: aetas, c0nsillulio, temperamentum, morbi c0eXiSlenies. Amen0rrhoea a pleth0ra dependens lacili 0ris est sanationis, ac illa ab an haemia dependens; dissicillime sanatur ea a torp0ro genitalium dependens.

13쪽

Pr0gn0sis menSium relardat0rum pr0 ratione 0riginis mali, m0meniorum causalium c0nstitionis ac disp08ilionis aegrae varia erit. Si Vilia organica arte sufferri possunt salus sperari p0lesl, alias surres ius ple-rdmque eXilus. Malum ex morbis praesentibus vel praegressis inductum, secundum eorum naturam, Vim exlensionem et sanabilitatem dijudicabitur. Ν0tandum hic, m0rbo S acut0s malum pr0 ducentes laeli 0rem praechr0nicis admittere pr0gnosim. Dum denique STSlema lis arteriosi energia illam xeno Si Superans cauSn re lardali 0nis menstru0rum est, STmplo mala Saepe Valde Omin0Sa c0mparent, quibus natura debellandis intenta cum arte juncta tutam serre solet medelam, quare hic pr0gn08is laeti 0r. Ρr0gn0sis mensium paucorum sub iisdem circum stantiis, uti supra dicium suil, est laeta, quas rar0 ilae aegrae periculum Struentes morbi sequuntur, qllam vis ph0en0mena levioris momenti in h0c casu fre

Cum menstrua rari0ra ac li0nem vitalem uteri Sem per sere ab normem testentur, concludere licet, conceptionem et graviditatem hujus vitii sequelas participare,

indeque unam alteram V e lurbari, quam0brem epicrisis hoc sub respectu limitanda est. Sunt lamen eXempla, mala haec per collum depressam vitalitatem uteri moderate eXci laniem, curata suisse, pr0gnosis hic faustior ac in pri0ri casu. In ordinale fluentia mon Strua eandem agn0scunt praesagiendi rati0nem, quae simul saepius

Se insinuantia et largi 0ri quantitate suenlia debilitatem et pr0nitalem ad cach extas inducunt, quibus sanitas, im0 Vita ipsa periclitari p0SSunt.

Pr0gn0Sis menstruorum relent 0rum aut SuppreS-80rum dependet a m0meniis pluribu S. 0u0usque c0n-Svela molimina peri0dum menstruam antecedunt, h0s naturae conatus adhuc Superstites Medicus subsidio suo lavere p0terit; si Ver0 Omnis naturae c0nalUS cum se cretione ipsa menstrua emanserint, ambigua magis s0rs

14쪽

aegrae sutura, deiii qtio diutius menstrua redire cunctantur, maxime Si Vel ex supressi0ne mensium, vel exm0rbo, qui hanc induxerat, c0mplicatio graVi0r SeculaeSt, eo major curationis dissicultas. Prophetia limitata pr0nunciabitur in stu0ro albo, qu0niam hic organismo largam quantitatem hum0rum subtrahit et sterilitatis causa c0nSVeliSSima eSt, morbi durali 0ne longi 0ri plerumque et cura dissicili0r exspec-landa erit, praecipue sub disp0sili0ne ad hunc m0rbum haereditaria et pronilale per alios morb0s inducta. Tandem praeter frequentem mulierum h0c profluvi0 laborantium sterilitatem, si mrSilam c0nceperint, frequentes qu0que eX causis lacile levi 0ribus ab0rtus patiuntur.

Therapia.

Hic prae omnibus requiritur, ut firmissima sit dia-gn0sis; amen0rrhoea imprimis a gravidi late et chlorosi distinguenda. - Fons etiam mali rite prospiciendus. Λ-menorrli 0ea est interdum salutaris et nullam curam requirit, uti p0st lTphum, Sc0rbutum, hTdi opem, m0rbum Brighlii, qua 0pus naturae an haemiam Sufferre nitentis. Prima indicatio exigit:

ab ut causae excitantes stricte tales am0Veantur, si praest0 sint, huc pertinent vilia organica: ut atreSi a Vaginae, oris uteri, hyminis labi0rumque pudend0rum quae ad sui Sanali 0nem unice manum chirurgicameXp0scunt; situs uteri vili aliis rep0Silione c0ngrua inimice agere ceSSat; Scirrhus, indurali 0, cancerque uteri nisi remedi0rum s0lventium usui longi0ri cedunt; qu0rum quaedam ad regnum vegetabile milius agentia per linent ut: radiX taraXaci, graminis, Sap0nariae, herbae sumariae, etc. quaedam ad regnum minerale Di lius a gentia spectant ut: praeparata hJdrargyri, stibii, sulsuris, jod inaeque, quae iam exlerne, quam interne di-

15쪽

- 1 aversissima larina exhiberi solent. Saepe palmam praeripiunt h0rum efficaciam aquae soleriae alcatinae, hJdr0thi 0nicae, sulfureae etc. quae larina balnei, jam p0lus,

jam injectionis in usum Vocantur. b) Polentiae m0rbum exacerbantes rem0le lene

c) Disp0sili 0 ad recidivas per c0ngruum regimen diae teli cum quantum fieri p0test, deleatur.

Secunda indicatio exigit, ut in cura amen Orrho eae ratio characteris principalis habeatur, ide0 a) Si m0rbus cum pluth0ra incedat, c0nge Sli 0nibus ad 0rgana nobili0ra Sese manifestantibus, ratio SVadet et experientia testatur, ut has pro gradu inlen Si talis sTmpl0matum Sine mora per sanguini S eVacu ali0nem jam uni Versalem, jam topicam mitigemus; interne vero remedia antiphl0gistica ut lar larus lariariSalu S,b0raX, lariaras lixivae acidulus, Sulsas liXi Vae, S0dae, magnesiae, calomela etc. his adjungi p0ssunt polus refrigerantes aciduli etc. EXlerne autem applicentur lamenta calida jam sicca jam humida ad partem abd0 minis utero resp0ndentem, regio autem congesti0ne assecta frigore m0derat0 laveatur. Viclus sit parum nutriens, p0lius Ve' gelabilis quam animalis; vitalisque omnibus, quae Ver 'sus Superiora c0ngesti0nibus an Sam praeberent, restitut0que fluXu mestru0; omnem curam in id impendat medicus, ut illum in suo len0re jugiter c0nSerVet.bJ Praesente sensibilitate sγstem alis nerv0Si ut ira n0rmam elata, haud raro insultibus spasmodicis manifestata: remedia antispasm0dica tam interne quam externe utilissime c0nveniunt, talia sunt insusum si0rum cham0millae Vulgaris, radicis Valerianae sγlVestris, Serpentariae, Virgineae, praeparata anim0nii: ut Spiritus Salis amm0niaci anis aliis, lavandulatus; digitali purpurea, i pecacuantia d0si refracta, asa Delida, aetheres; in majori adhuc STmptomatum nerV050rum Vehe

16쪽

Externe clysmata ex insusu fl0rum cham0millae Vulgaris, rad. Valerianae sγlvestris in connubio cum ex

tracto hyoscianti asa Delida; inuncli 0nes p0rro v0lati liter stimulantes ad abd0men; balnea lepida aut semicupia lepida, pediluvia ex insusis ar0maticis paratam ullum em0Iumenti serunt. c) Ad erigendam energiam sΥstematis VaS0rum, indicantur tunica antispasm0dicis supra dictis juncta; meminerit lamen medicus allentionem Suam ad organa digesti0nis quoque lem pestive convertere; nisi VireS digestoriae debit0 in vigore c0nserventur, planum the' rapeulicum spe praec0ncepta adornatum, in contrarium det 0rquetur. Hinc usum tonic0rum incipere oportet a mili0ribus, efficaciam suam magis in organa digesti0nis dirigentibus, quae haec sere sunt: centaure uni minus, trilalium fibrinum, carduus benedictus, etc. praeparata chinae et ferri, quae es scaciora dicuntur. N0n pauci peculiarem virtutem tribuunt radici rubiae linct0rum in amen0rrh0 ea sananda, cujus pulVe rem ad drachman semis pr0 d0si, aut ejus decoctum eX uncia semis, una paratum eXhiberi suadent. EXperientia lamen teste maj0rem dignitatem obtinuit corteX chi nae, questi larina in susi, decocti, rarius eXlraeli, cum summa utilitate adplicuere celeberrimi amen0rrh0ista rum medici; n0n min0ris dignitalis sunt praeparatachinae recenti0re inventa ut sunt sulsas, murias, ph0Sphas, Valerianas chinini, imprimis si cum pharmacisv0latiliter stimulantibus cum cautela pr0pinentur. Omnium lonicorum hucadiisque recensitorum Vir tute saepe antecellunt praeparata serri summa cum circumspecti0ne adhibili, in quorum lamen delectu ea cautela incedere oportet, ut illa, quae et adplicatu et digestu facili 0ra noscuntur, praemittantur iisdem hac in-d0lo destitutis. Hinc ferrum muri alicum anim0niacalesc0po in quem medicus intendit, ab initio optime resp0ndebit, cujus d0sis ab initio sunt grana duo, dein ultro augelur, c0mm0dissime exhibetur larma pitulari;

17쪽

cum lamen humorem eX alhm0spli aera cito attrahat, hujus loco soluti0nem alc0h0licam plures commendant, lincturam nempe martis aperilivam vulgo dictam ad guttas decem usque triginta ascendendo in vehiculo quodam ar0malic0. ΕjuSdem efficaciae esse censen tur malas, lactaS, carbonas serri. Frequenter omnem pharmacorum r0borantium ess caciam superant aquae martiales, uti Sunt: celebratissimae in n0Stra Patria acidulae Barisa enses, Furedienses, Ribarienses etc. d0 mi que parata artificialis e globulis martialibus. Facta sanguinis ad inlima caV0rum penetralia c0nges li0no ob primari 0 adsectam irritabilitatem, haec per

relativum Sensibilitatis Suprapondium temperanda: fiat initio evacuatio sanguinis saltem moderata per hirudines instituta, dein curetur, ut SangVis per revellentia

ad STs lema uirinum deducatur; qu0d c0ntingit per applicationem cal0ris I 0rma lamenti jam sicci jam humidi, jam balnei lepidi ut supra m0nuimus, pediluvii

adhibeantur remedia revellentia, epispastica, antiph0gistica, anti uterina D. S. p. q. Denique indicatio, quae rec0n ValeScentiaerali 0nem habere jubet, haec s0lum in e0 c0nsistit, ut m0rbus imprimis l0ngius excurrens in re convaleScen liae peri0d0 dissipalis omnibus m0rbi s Tmptomatibus, idem remedi0rum usus continuetur ad n0labilem virium recuperati0nem HS que, Vilatis simul omnibus p0-

lentiis inimicis, quae Vel minimum influxum in c0rpus' eXercerent.

18쪽

1. Una e frequentissimis causis m0rb0rum muliebrium est tardatus fluxus mei StruUS. 2. Maler sana, pr0lem lactans, nec sanitatis, nec pulchritu dinis damnum patitur.3. Multa mula landuntur in prava educatione. 4. Rubeola est m0dificali 0 scarlatinae Spectata Sua natura. 5. Varicellae c0nstituunt ut 0rbum specificum a vari0lis distinctum.

6. Febris puerperulis ii in existit sed m0rbi puerperales. 7. Bruma pulm0ni, aestas hepati insensa. 8. Tubercul0sis consistit in crasi sanguinis albumin0sa n0n vero in hSper in OSR. 9. Reclinatio et concisio cataractae extracti0ni praeserenda Fabini. 10. Vitia cordis sicut et Rhachitis excludunt tubercul0sim. 11. In0culali 0 certissimum signum ulceris syphi litici. 12. Bienori h00a syphil ilica generare syphilidem secundariam rarissime valet. 13. Anul0mia Path0l0gica percussi0nis et auscultati0nis basis,

sulcrumque. 14. Venen0rum narc0lic 0rum ac li0 est negativa.