Integerrimi ... Gabrielis biel ex Spira ... Tractatus de potestate & vtilitate monetarum

11쪽

plicita idoneae mutatio. De expendente mos

laetam BD sanas ve

De cxpendete moneta min valentes bo

aauri minoris ponderis.Tanti in rivaleret iusto precio ππ.grossos/hoc cu differentiaaliqua in isrma a priori vinosciposctet. Et hoc sersan magis expediret resp.ricia in ceteris rebus constituta/ac redditus &pecuniam census maneret non mutatar& sic nemo stauaaretur. OParum reserret vim veteris monete cursus maneret nihil δhibereo seritatam debitarportione ad alias monetas inferiores Nadprecia rerum venaliuac reddituu uue ce suum. Possetaddi quarta irausa. Lucra ex noua moneta consequens/no rhonetarii sed resp.expediens vel ne Iiε sarium. De quo insta in dubiis dicetur.Extra hos casus m utatio monete in valorereproba est 5c iniustassa resp. danosa ct spoliatiua subditoru/sive hec mutatio nat in materias pondere/voluntarie c5stitutionis / valoris aut nominu essentisiit. Si vero mutatio fieret in sola Hrma aut nominibus accidentalibus &no invalore.Et c Mue in valore preiudicio resp.tolerariposses. Et quavisuferet ex superbialompaguel aliora contemptuIaut alia sinistra intentione/n5 careret peccato. Tame n requireretur aliqua restitutio.Vnde consiliu est:* no Mimu ratio mo neter nisi ex magna oc rationabili necessitate. Tertia cocluso. Expendens scienter moneta

falsam M vera 5c iustamirari'

re illata damna.

Probatur et, sit falsarius: quia

Ositate inducit ad proximi dec3ptioneIergostia tenet ex quid nominis falsarii/ancedens est manifestu' q, teneatur restituererbatur quia inisi Mennss p ne ocheip .ergo tenetur ad restitutiones cosmutitatenet excomuni medio S. Baallegato c. Si talpa deinm. 6c d1. . G ' Quarta cocluso.Expendens sciriuernon currentvaut alias minas ollae pro bosia occurrint faudat proxima di tenti restituere.

12쪽

inec conclusio in sententia est

Angeli insum.oc Antho. 8c probatur cisde mediis quisbus prior. Talis em decipit proximu dando sibi malum

pro bono. Et dicitur notanterinduabus precedentibus conciusi5ibus. Scienter. quonia si ignoranter fieret Iut quia ignoraret valorem monete quampedit excusare tur saltem a peccato 5 etiaa restitutione durante ignor tia. Si tame postea sciuerit/tenebitur ad restitutioneIlla siue scienter siue ignorater damnifico proximus teneor

eum releuare indemne post' mihi innotuerit illatum Nec cusiatur expendens in casu utriusin damna. conclusionis teme&ciuarte per hoc huiusmodi monetasalsa vel minus valens/data est sibi pro bonas ua culpa alterius 8c error proprius no debet alteri nocere. Culpa em suos debet tenere actores n5 alios. Imputet ergo sibi recipiens moneta falsam/confractam/vel integram sed minus valentem pro bona , n5 caute prospexit. Si vero scienter recepit malam ut expenderet pro bonafag grau itur peccatu.restitutionis debitum

Sequuntur tria dubia.

excusatio Quinta conclusio Transserens monetam de certo loco ubi minoris vaIoris estimao ad locu ubi . magis valet no peccat/s no alias staude comittat.

nec est monini probae se

cundilexin, quia licetcuilibet ex industria sine alterius damnos lucrum querere. Sed transserens in casu coctu'sionis moneto eam emendo ubi minus valet ad locum ubi plus valet utitursua industria sne damno alicuius duna tame eam non radit aut diminuit ergo θω.

13쪽

9rca predicta. 1l ubitas

primo. Quis habeat cudere monetae Ad qcr

Solus princeps idest imperator. 5c nemo alious sine cocessione principis. in intelligit:nisspnceps inserior aut ciuitas: vel generaliter inserior potetrashoc prescripsisses per tantu tempus: de cuius inicio no extas rei memoria. ut in c. Super quibusda dever.D. veI nisi esset talis qui pscripsisset iura imperii: sicut reges Hispa i nie:qui diculur non subiacere imperio:quia regnua laucibus hostiu eruerunt. Concordat d. Antho. Et est ratio principalis respostomyri quia cii moneta ut premissiim cst inuenta est Ninstituta pro bono comunitatis: cono Moendis tacet aute principis sit labricare: ac suo imagineac nonKno est mine signare moneta.Tame propter hoc moneta disper principis, se in populum non est sua:nec ipse est dominus monete curretis in suo principatu. Nam moneta mediu est persmutandi diuitias naturales equivalens in.Ideo illoru est Cuius sit possinio monete:quoru suntnaturales diuitie. m cumoneta. quis dat panem lavivel proprii corporis laborε pro pocunia. cir eam receperit suam: sicut panis &labor suus fuit ocin cius libera potestate. Diciterea Nicolaus orem Constitiis licet iacere moneta pertineat ad principem.Tamen Gre valorea stituere valore monete: seu proportione unius monete moestest ad aliam: gratia mepti: florentia grossum: auinossi ad coitatis obesum: puta florenus valeattot grossos: ec prouus'. totobulos:non debetes in potestate principis: sed coomunitatis citiuse st moneta: qaesic intelligendum puto non est in potestate principis costituere valorem m' nereis ilia voluntate: sed iustam & naturalem xportionem auri ad argentu:& argenti puri ad tale liga. Et discretio huius pertinet.ad comunitatem.

14쪽

I Ex quo sequitur psinceps reprobans mone ,

tam aliqua valentem:vt eam remissius emalec co, sset: ct indesiam minus valetem fabricet: ei prio σrem forem c5stituendo:monet1staude ociare istitutionem tenetur.

Dec est sententia mosthen. et

Panor. Et patet manifeste: quia vilius vendit carius : qcrest contra iusticiam Item sic posset sibi attrahere indebibite pecunias omes subditorum ut si attraheret aurum ad partium precium:5c illud emeret pro argento:ac deinde augmetato precio rursus venderet moneta auream pro maiori precio argenti.Simile esset si po neret precium in toto stumem sui principatus Nemeren& postea vende iret pro maiori precio etia per eum constituto que viii' essetiniustissima &tyranica exactio populi.Nec est simile de venditionestumentorii a sancto Io h sub ditione Pharaonis:quoniam non creuertit stumenta: ipsa secta sunt cariorammaioris precit cy ante dum college irat in horreis: cum copia eorum exuberabat. Nam pre scium rei humana indigentia mensurat ut vult phuis. Etlaicordi. Et si sorte cessum est in pretio : dicit Cassio. Credo virum sanctu tali necessitate costrictum: in auaro principi satistacereto periclitann populo ibi leniret.

Ubitatur secundo.Utru

in aliquo casu princeps possit mutare moneoprsceps ad lucru suiu non debet

monetam valenteres

probare.

Dubiu sescundum. iamrpi lucrum suu. vel generalius. An prini oppe possithrelucru ex moneta:pstituedo maiore valore moneteo valeat ei' materia no m5etata: de iductis necessiriis expetis vel minuendo podiis aut lina sub priori valore Respondetur breuiter Q in uno fosso casu princeps potest sentire lucrum ex moneta. scilicet: dum lucrum illud redividat in utilitatem reipuet tactum est in conclusione secuda: puta quado princeps indiget

subsidio pro desensioner . ad*r prestandum subaiu

15쪽

dus subuemedi principi capto si sit satis

tutus.

obligantur. Tunepossti fieri aliqua mutatio in moneta

ut pondus vel materia sub eodem valore minueretur: ut sic populus minus sentiretis, auari:dum tamenon ex tenditur lucrum ultra necesssia principis indigentiam supradiclam. Sed hec mutatio fieri n5 debet:sine consensu subdito tu quorum ut dietium fuit est moneta. Potest enim quilibet renuciare iuri suo .vi'.q.f.'periculosum Sic & comunitas.Et vult Innocentius: o sufficit cosen, sus maioris partis magnatu. Sed de hoc dubitat Panor. loco allegato: cum tradi etur de negotio singuloru. Ideo dicit angelus requiri co sensum singulorum.

Non tamen sussicit cosensiis popuIi ad dispergenda

huiusmodi monetam minoris ponderis extra tale dominium: quia cum damno non subditoru non potest suas in ligentias subicuartan quo fatis omes concordant.

Uidetur etiam quibusda: Q in casu quo collineda est

magna pecunia pro redemptioe principis aut debensio. ne &c. secilior sit modus oc expeditior permutationem monete. Tum quia hic modus facilior est ad cogregatis dum pecuniam necessaria citius sine fraude S sicut. ratibus subditorum. Tum quia minus sensibilis :5 per hoc magis portabilis sine murmure oc periculo rebellionis populi. Tum quia est generalissima: comphendens omnes tam clericos 4 laicos nobiles plebeos: diuitesta pauperes. Verum an hec ita se habeant: c5mitto dili, enti lectori. Duo tame necessario hic attendenda sunt. 'rimu Q moneta illa tantu currat inter subditos ille do minii qui tenentur sub uenire domino S suere . quo σniam si dispergerentur ad alios:isti per hoc iniuste gratiarentur. Secundum: Q collecta necessari ecunia: mosneta reducatur ad priorem statu; quia cessante causa: ccolare debetWcffectus.

16쪽

Ercio dubitas. Utra in

gens ad parte meliores denarios ac magis poderantes:& coflari faciens: peccet:& ad resti, lititione teneatur.Respondct Angelus insumma sequens Hosti Io. an. ac alios sub hac distin Mone. Si illi qui cudunt pecunia eo Q no possisntomes equaliter sculpere vel piicere: aliqui denarii sunt quadoin mi, nus ponderates: propter hoe permittut alios in maiori pondere: ut sic satadequatio iusti poderis in multitudisnet queno potest fieri in singulis denariis. Tunc tales eligentes meliores sunt selsarii oc tenetur ad restitutionem

comunitati :quia corpus pecuniedanificauerunt. Sive

ro omes denarti sunt iusti poderis:sed aliqui suntampli,

oris: θc illos radunt dumodo remaneant iusti ponderis: seu conflant: no credo filiarios:licet male faciant:& nullo modo sit eis cosulendum.Si tame noluerintabstinereno credo Q sint propter hoc extra statu saluus. Videturitam sentire: q, talis no peccet mortaliter: licet peccet vesnialiter.qaeno satis intelligo:nisi modicitas litisi electio inis quia raro vel paucos Aigit excuse .quonia si hoc Moquenter facit:danificat grauiter monetariu:qui ex improuidentia excessit in pondere: vel eum cuius nominemonetat:& ita teneresad restitutione ei:sicut qui rem remiss sius emitubi serum certu est: &vendens in numero vel pondere errauit. Sic monetarius in pondere errauit. Si tame raro fiat:modicitas excusaret:sicut iurium minimeret ripomimus excusatur.

Dubium

tertium.

17쪽

Pecunia

rarium. Peculium Pecuarius Pecutori rium Theseusv.

Thesis

Auraria Tributa. Tribunive 'tigalia Stipendiu Moneta

Auditio ex Asidori Emimoissam libro.xvi . Capitulo. 'Ecunia prius de pecudi

busIN Oprietatem habebat di nomen. De corio empecudum numi incidebantur Θc signa i ii norare Postea a Saturno Feus numus inuentus est. Ipse em signari nsimos & inscribi costituit. Pro pterea dc risi saturno agentilibus consecratu est. Alii insuperius pecunia a pecudibus appellaueruntdicut a iuuando iumeta diciti sunt. Omeeni pammoniu apud antiquos peculiu dicebatur a pecudib'fin quibus eoru cdstabat uniuersa substati a nde N pecuariu o Diqui erat diues modo vero pecuniosus. Antiussimi ndo dum auro argento inuentosere utebatur . Nam prius yea pecurua in usu nii mosi aroetea deinde aurea lus ea pecuinia in usu it post arget Ideinde aurea Libsecutassedab ea qua cepit & nomen retinuit. Vnde disraerium dixi sua prius tantu in usu sui lc ipsum solii recodebaturnuro argento*nondii signato/ex quont metallis cutiis postea facta fuissetpecunia nomenim Far lmansitab eo metallo unde initia sumpsit Thesauruet iuxoraraecam MPrietate a o THO τεσεοσ: apolitione:h est a reposito nominat. Nam thesis positio escitur nomen ex grςcolatinom sermone compositit. Nam thesis Ereci repositu dicunt.Latini aut quod iunctum leat repolitum auru, Auraria nomen habetis auro.Tribu ta vero eo Q antea a tribuslingulas exigebatur sic nucn singula territoria. Sic aut in tres pies diuiuim bullieros manu populum c5λυ ut qui preerant in lingulis par tibus tribuni diceretur. Vndeetia sumptus quos dabat populi tributa nominarui. Vectigalia lunt tributa aveoliendo dic a. Stipendiu a stipe pendeta nomin . Anytiqui emappendere pecunia soliti erant magis Rannuo merare.Moneta appellata estquia monet ne qua fraus in

18쪽

metallo vel podere fiat. Numisita est solidus aureus vel NEmisina argenteus siue Feus qtiti ideo risimisma diciti musa nominib' principum effigiebusin signabatur. Prius humo