장음표시 사용
2쪽
Sancti Laurentia in Damaso. S. R. E. Diacono Cardi/nesi,vcccancellario,Perusi Vmbriata, legato, Ioata. Baptista Montanus medicus Vero
Aud eram prosecto nescius Illustrissime summac p ueneratio/ ne dignissime praesul Hippolyte, quantum hoc interpretandi
munus secum afferat calumniae, di disticultatis praeterin enim t Ut ii, in utraq; lingua, latina inquam dc graeca, frequenter uerbo/ium uires cie proprietates no satis compertae sint,rem etiam mutationes,&temporia uicis studines effecere, ut dum priscis obsoletis noua successerint, saepe uaticinari magis,quid autores antiqui senserint, quam recte interpre/tari possimus.Quod si in ulla unin arte aut scriptore obtigit, incredibile disetu est, quantu id medicorti disciplina perpessa sit:in qua no plurima tantutem uocabula ita ab antiquis dissident, ut huius temporis medici nulla in re frequentius peccent,quam cu immensa uarietate confvst,eadem diuersa, de quae diuersa sunt eadem esse opinanturi. sed oc uia ratio in medendi tam in diaetetico,quam pharmaceutico,& chirurgico genere adeo a ueteri reces/sit,ut iam utilissima quaeq; & maxime necellaria maioru praesidia cu minis me intelligantur, etiam negligi soleant. Atq; inde est,ut toties uocibus oc/curramus, quae cu re&nobis ignotas indicent, ipsae quoqr interciderui. ersonet eas latinas conrode facere,neq; graecas dimittere nisi inepte dc obscire possumus. saepe etiam praesertim in iunioribus graecis medicis paru ido,neae loquendi figurae,& plane soloecismi reperiuntur: qui sicut semper eui tari facile nequeunt,ita, si etiam mitentur, confestim insurgunt,qui nos infidi interpretis crimine accusent. Illa quoq; ineuitabilis calumnia est, qua medicorum factiones pepererunt: alid enim no minus a Medico,quam a Rhotore puram exquisitamin uerboria electionem requirunt a qua qui tantilludiuerterit,cum protinus, ueluti imperitu explodunt,tanw qui eloquentiam a disciplinis separari non posse omnino arbitrentur: atri eos sciolos,graecuιlos, grammaticulosq; per ludibrium appellant, qui rem medicam alio stilo explicare conan quam quo a prioribus Hippocratis,Galeni,& Avicennae interpretibus tradita sit . aiunt enim res serias simplici dc parato,no accurvio, Se florido sermone tractari oportere: quibus tam diuersis iudi s quo/modo interpres satisfaciat, haud facile inueniet. Quid illud uulgatissimurq, quae feliciter dicta sunt, semper autori, quae infeliciter semper interpreti adscribi soleant, ut nunci' illi locus laudi, calumniae perpetuo reliquatur. Haec, 5c multa alia huiuscemodi incomoda, me semper a graecis autoribus Dertendis deterruerunt, cum tamen iugiter ab amicis ab hoc onus subcum
3쪽
dum impellerensed simulac tu Princeps Illustrissime,cui non parere neque
possum,neq; debeo, me ad hac prouinciam hortari coepisti,tantum adhortationes mandata p tua ualuere,ut pristino mutato consilio nihil magis cogitauerim, quam omni conatu ex graecis latina facere,quς tu mihi iacienda praeceperas. Nam cum in Aetium Amidenum clarissimu medicum incidioses diuino in illo ingenio tuo ad omnes bonas artes nato facile petcaepissesquam docte, quam perficie, quam distinete totam mcdendi artem graece nobis exponeret, ea animi liberalitate, dc bcneuolentia erga humanum granus qua in reliquis omnibus soles, illico adiecisti animii, ut optimus autor,
qui mendosissimus squalidit Iimu p in tenebris publico dispcndio latita
ret, purissimus nitidillimuscp in lucem prodiret, dc ut tanta utilitas magis uulgaretur, etiam latine loqui disceret: quod onus mihi potius, quam totali is doctissimis uiris imponere maluisti, quorum copia cclcberrimam do mum tuam adeo praestare constat,ut nulli in tota Europa sit comparanda. Ego uero id illo ardore atque animi obsequio suscaepi, ut octimetiri 'acio decem cius autoris libros,septem inquam priores 5c tres ultimos, latinos secerim,alioqui no tantum medendi studio, de negociis familiaribus, sed ciris quoq; forensibus,rilitigi js propulsandis haud mediocriter impeditus,
sex autem intermedios sunt enim omnes sexdecim praetermisi, quoniam ω septem primos persecissem ex Germania allati sunt, qui deinceps sequebantur,ab octauo usque ad tertiumdecimum latinitate donati, ic impressi. Hanc ego commoditatem mihi diuinitus oblatam putaui,uidebatur enim
diuinitus factum,quod nullo humano consilio ita cecidisset, ac si ego de ille
Germanus interpres c5uenissemus, ut maturandae publicae utilitatis gratia alter septem primos, alter interim sex subsequentes uerteret. sortuitum igi/tur collegam no aspernatus, partem,quam ille ediderat,mcae interpretatio
ni subneitens ad tres ultimos libros transgressus summam editioni manu imposui, ut simul 5c tam diu desideratus autor maturius publicaretur, de ego tanto onere subleuatus paululum respirarem. Si ergo hoc meum mimnu utilitatem,uoluptatem in legentibus asseret,quod Aetii doctrina S dilirantia futurum auguror, id totum tibi clarissime Princeps accaeptum rese/rent:tuo enim ductu ec auspici js prodivit in lucem:ut tibi quoq; obiter A ut manes non minus debeant,qucin tu primus tanquam ab orco suscitaue iis, quo facile ostendis te a datissimis progenitoribus tuis nihil dcgenerabsc:neq; enim tantum graecam S latinam linguam per eos reuixisse constat,
sed nullum disciplinaru genus est,quod non ab illis illustratu exauctum in sit . Si quis enim ab clarissimo patriae suae patre Cosmo Medice incipiat 5c per felicem auream. successionem uti ad Clemcntcm septimum Pontificem maximia progrediatur, uix cnumerabit doctissimos uiros ab illis tamquam a nouis Moecenatibus quaesitos, amplexatos,summisi muneribus
4쪽
exornatos, qui sub ea tutela, de patrocinio felici oeso fluentes splendidissi
inis laboribus suis totam Europam illustrauere: deficiet me dies si memo/ rare uoluerim quot, quam Q grauissimi autores, qui prius in multo situ besqualore iacebant Medicaeae familis sumptu pristinum nitorem compara uerint. Quanq; si veru sateri uelim, ego te semper unum habuerim, quem omnibus maioribus tuis praeserendum censuerim. illos enim ad eas insisgnes animi dotes maturae aetates optima patris instituta,felicissima de quietissima tempora prouexere:tibi in hoc primo aetatis flore morum peruersorum tempora bellorumcin turbulentias maximas nacto, multae cause non deerant, quae in deteriorem partem allicerent, praecipue cu tot opibus tam et scp fortunae bonis afflueres, quae reliquis ea aetate florentibus libidinis omniumw uitiorum maxima irritamenta esse solent.ac nihilominus tantuabest, ut iis conrodis abutaris, ut potius suspicari possimus in te unum tot bona coelitus esse collata, quo in hoc ruenti saeculo praeclara Italiae ingenia foueres,& amplectereris. id autem tam strenue facis,tantocp exequeris midio, ut nemo sere sit in quacunque egregia arte praecipuus,qui in amplissi mam istam domum tanquam in cognatam sibi sedem non confluat, qui munificcntiam tuam ait liberalitatem non sentiat. Neq; uero illua mino/ti laude dignum existimo,l haud tantum fgregias artes alas, sed ita te ore nibus idoneum praestas ut ad singulas natus esse uidearis, nec ullus est e coIeberrimis istis uiris,qui non lateatur,no praedicet,le suas singulorum disci
plinas acerrimo iudicio penetrare. Taceo mores animi, prudentiam, sorti tudinem, aequitatem, dc miram erga omnes mansuetudinem: nam liberalistatem nemo est, qui non experiatur. merito igitur ab omnibus celebraris,
atque ad amplissimos honores, summasci' potestates optaris. Ac si modo
deus,qui caetera hucusq; uberrime c5tulit,etiam annos largiatur,nihil ueroor,quin maximis uirtutibus tuis digna praealia consequaris. obsecro te in
men clarissime Princeps,ut quod hoc loco in eprtem laudum tuarum inci/derim boni consulas: series enim orationis, de ueritas ipsa, qua nihil potest esse efficacius, huc me praeter institum allexit. His igitur omissis quantu ad Aetium attinci, neminem admirari uelim si ego Amidenu dixerim, quem alius interpres Antiochcnum uocat. Amidenum enim suis te omnium codicum inscriptiones, quos ego perquam plures 5e Romae de Venetijs legi, palam ubiq; testantur. Est autem Amida Mesopotamiae oppidum,quod Iu/stiniani Imperatoris tempore a Persis direptu Procopius tradit, fuit quiduec alius Antiochenus Aetius sophista sub Constantini imperio,ut Eunapitis 5c Sudas prodidere,qui sectis ordinibus initiatus, tandem in Arrianamhς tam inciJit sed eum nemo unquam idoneus autor mcdicum suisse,uel medicinae libros scripsisse meminit licet sis teporibus Volaterranus ςhro nographus eiusdem nominis similitudine decutus duos Aetios consent ;
5쪽
da ui tamen adeo aetatum ratione disserunt,ut alter Antiochenus,ucluti paulo antea dicebamus,sub Constantino uixerit, alterum Amidenti Orbbaso Iuliani Imperatoris Archiatro longe posteriorem fuisse constet,sicut ipsemet Aetius ubiq; demonstrat. quod magis eius uiri diligentiam misreris, cum Aetium Antiochenum medicum faciat statim subdit, cerni Rimae eius de re medica libros in Bibliotheca uaticana, nem id profecto falsis Sunt enim ibi duo Aelii uetustissimi codices,quorum alter nunc penes me est, alter suiu sed si, quemadmodum cerni eos Romae testatur,ita etiam litalos saltem legisset, Aetium Amidenum passim, Antiochenu nusquam scri pium competisset, de inde facile duos Aetios suisse intellexisset alterii An/tiochenum haereticum, alterum Amidenum medicum, praesertim cum ab ter eiusdem bibliothecae uetustior codex hunc nostrum Amidenum Opsi in comitem faciat, cuius dignitatis nomen praeterquam quod recens est, de non nisi post Gotthicam illuuiem remptum, etiam ostendit hunc huma/nis honoribus, non sacris ut Antiochenum ornatum fuisse. Quo uero seculo uixerit ego quod affirmem nihil habeo,cum neq; ipse in suis libris qui Juam de se memorauerit neq; alibi scriptum legerim. Eum tamen uel eius em temporis cu Paulo Aegineta, uel no multo posteriorem crediderim. cum enim uteri eandem in re medica disciplinam eodem fere ordine u
diderit, ambo in Oribasij ita studiosi fuerint, ut ab eo integra capita paD
sim excerpant,neuter tame eorum alterius meminit, ut inde appareat te,
porum propinquitate alterum cum altero studiorum aemulatione certasse. eg cum longe copiosior sit Aetius, uerisimile est ipsum tanquam posterio/rem nimiam Pauli breuitate emendare uoluisse, scilicet ut nel huius co pendium, neq; redundantem Oribasii copiam, sed medium docendi mo/dum assequeretur. caeterum temporum iniquitate, de medicorum negligeatia scriptor hie diligentissimus dum pene obrutus esset, te in paucis admo dum locis potius ueluti Musue quoddam, quam ad humanum usum re periretur adeo ubiq; mendosus, mutilusin deprehenditur,ut ambiga quo/nam magis beneficio tibi Princeps illustrissime, medicorum respublica dobeat, an Aetius emendatus erroribusΦ expurgatus, an st, latinitate do/natus sit: nam utrunt pati pene labore a me subeundum sulti cum enim quam plura exemplaria de omnia corrupta haberem, oportuit me iudicio ae diligentia seligere, quod magis ueritati consonu uideretur:ad quam rem illud mihi maximo adiumento sitit, q, raro admodum eueniret, ut omnes codices simul in eodem loco mendosi legerentur, ita, ut tandem ex graecis malis latina fecerim meliora: nam non tantum peruersa uerba emendaui, imo de totas sententias, sepe de capita integra quae deerant, ex multoru coiblatione restitui,nem ideo tame sordem adhuc omnem tanquam ab Auges stabulis expurgasse profiteor. cum enim in diuersis codicibus summam uarietatem
6쪽
rietatem perspexerim, fieri posse arbitror, ut alius meliorem codicem na ctus,quem ego non uiderim,multa immutet,dc suppleat, quod ut fiat summopere exopto: nam nihil in re tam seria, quod publicae utilitati consulat,p teriri debet. interim aequis iudic as me satisfacturum existimo,qui quaecunque recta inucni, summa fide,& integritate reddiderim, meliora longe alacriori animo redditurus,si potuissem. neq; uelim quempiam nonnullas Doces,quibus in interpretatione mea non temere utor, parum latinas dice re. haud enim ignorabam rigore exempli causa, me aliter intelligere,quataptiores latini intellexerint: sed qui certas artes pertractant, optime norunt, quot oporteat usurpare uocabula S in proprios usus mutuari: proinde hoc mihi quoque eo libentius concedent, quod nihil ego uel soluς uel primus usurpaverim. imo quaecunq; delicatis auribus duriora,vel impropria uid buntur, a multis ante me ad hunc usum translata sunt. inueni etiam quae/dam, licet per pauca loca, in quibus uel aliquid omnino absonum legeba/tur,uel deerat quod integro sensui necessarium uideretur, quae potius a ste/risco notare uolui, ut legentes admonerentur, quam quidpiam commentistium mihi ipse confingere. Quae uero superstitiosa, ec sortasse adulterina inueni, supprimere nolui: fieri enim potuit ut Aetius in superstitiosissima ente posterioribus saeculis ortus,ea uel crediderit,uel tanquam ab ali js cretia ec recaepta posuerit. Interlegentur praeterea nouae quaedam barbarς dictiones sicut Laco, Calamus,Caphura, Sarva, Sandali, dc huiusmodi, qua omnia scriptoris potius nouitatem,quam interpretis impetitiam,vel licentiam testati debent:nihil enim a me redditum est, quod in graecis exemplaribus non inuenerim.Deniq; si dicendi series, totain interpretatio deformis inutili scp uidebitur, illud mihi confugium patrociniumin seruabitur,no sponte, sed iussu tuo Hippolyte Princeps clatissime hanc prouinciam sestspisse,cuius tutelam apud homines tanti momenti futuram arbitror ut omnes statim contumeliae opprimeruda sint, ubi uulgetur me in hoc immenso labore, nihil aliua cogitasse, quam tanto rem ripi obtemperare.
7쪽
N primo& secundo libro compendium simplicium medicinara me
Galeno Sc alimentorum uires continentur, de plantis, de metallicis, i de icrraru lapidi vivi; generibus,de animalibus tum quadrupedibus, tum uolatilibus tum in aqua degentibus,de uniuersis quae alunt ocquae non alunt,de his quae facile disitribuuntur, quae facile cdcoquuntur,quae stomacho conserunt,quae natum non gignunt quis prompte corrumpuntur,de abstergentibus,de incidentibus,di de appositis. In tertio,de uariis exercitiis,de concubitu, de sanguinis missione, de purgantibus medicinis tam simplicibus,quam copositis, de glandibus,decisseribus reliquisq3 priuatis inanitionibus, de cataplasmatis, dropacibus, sinapismis, rubisscantibus, de aeris diuersitate,de uentis,de aquis,de balneis tam naturalibus, cti arte paratis. In quarto, de alendis infantibus, de uictu sano sequentisi aetatum usim ad senectu tem,de lassit idinibus tam a labore quam spontaneis,dedignotione temperatura rum tam uniuersalium quam particularium,& de intemperamenti correctione. In quinto iudicatio,praenotio,curatio labrium ephemerarum,synocharum dc pitrida rum, di de accidentibus qus continuas febres sequuntur:in quibus agitur, de
deliquio animi, de syncopa, de uigilijs, de siti, ec reliquis huiusmodi, oc de dulci/hus potionibus aegro cxhiberi solitis. In sexto quicunq; in cerebro,ec capite cosistut affectus,de desitiis omnibus,dero solutione uniuersali,5c particulari,de alopeciis quae in supercie capitis siuside cabuit te,de uariis pustulis,de aegritudinibus nasi oc aurium. In septimo,de uniuersis oculorum aegritudinibus. In octauo,de superciliorum ornatu,de lini mentis ad hypopia 5c liuores,de praesteibantibus taciem, ec smegmata diuersa ec pasmata, id cit, puluisculi odorcin cor Pori inserentes, de cphelidibus, id est,maculis quasi a sole contractis, de lentigin ac reliquis circa laciem affectibus, de impetiginibus, de oris ac tonsillaru morbis,
de asperae arteriae,thoracis,pulmonis,cordis,Zc latcrum assectibus.
In nono,de oris uentriculi,deci; ipsius uentriculi aegritudinibus, de colicis, cocti cis,dysentericis,finesmis re vermibus. In decimo de hepaticis plenicis,regio morbo,cachexia,hydrope. In undecim de diabeta, de renum ac uesicae morbis,di de uenereis. In duodecimo, de coxendicibus, de morbo articulari in quo acopa ad plurimos usus describuntur 5c malagmata, id est,mollientia linimenta ad resolutioncm. In teletiodecimo de morsionibus animalium oc seris quae morsu uenenu iniqciunt, de uenenoets medicamentis, de antidotis plurimi usus, de elephantia si, de pruri tu, re scabie, de cicatricibus nigris, de utram uitiligine,de lepra. In quartodecimo de sedis,pudendoris,ac scroti uities de thymis formicis Sc huius/modi,& de simplicibus medicinis qus imponunt emplastris de uulnerib. sangui nolentis, de neruis uulneratis, de infamationibus, de abscessibus, de ulceribus re centibus,de diuturnis, de malignis,de cancerosis, de carbunculis, de erysipelatib.
de ulceribus quae scrput, de ampullis quas phlyctsnas appellat, de intertrigine,de
colusionibus, de atritionibus,deplantarum digitorum S unguium asseebbus, de uaticibus,de uena indica quam dracontion seu uermiculum uocant. In quintodecimo,de oedematibus, scirrhis,strum is, meliceride, steatomate, atheromate,& gangliis,&de emplastris uariis plurimorum s usuum. In sextodecimo,de mulierum assectibus,de sussum igils,dc quorundam unguentorum consectiones soliatorum spicatorum, oc de oenanthariis.
8쪽
QUAE IN PRIMO LIBRO AETII AMIDENI coNTINENTUR. Praelatio ex Galeno de quatuor ordinibus uniuscuiusq; simpliscium medicamentorum generis, quomodo ex gustu odoratu ec colore singulorum quis dignoscatur. Brotanum Abrotonu ustum v Anchusa
Acanthus τHeori radix sAconitum
Aspalathus Asiparagus Asphodelus .
Avellana sArbutus 39 Armeniaca
Centunculus in Coria uetera GLCicer legumen G Cauda equina σε Calamentum Ss Calamus aromaticus σσCanabis semen στCapparis G sCardamomum σ9 Camum τοCassa τι Cedri species τλCedrinum oleum τ3Cedri baccae τε Castaneae Is Centaurium magnu τσCentaurium minus T Cerasa τs Gratonia τ' Cera so
9쪽
Elaphoboscum iis Trii perus πνElleborus albus 129 Lirionis semen i ΦEllebori uirga uo Inrubum ετ Empetrum 13i Ilatis insertoria ιπσEpithymum 33: Isatis agrestis Eupatorium Iuncus i stauca 33q. Iunci flos 1 9 Eryngium 13s iunci iso
Ebulus LP T Auri solia istFVsius agrestis 13τ l .Labrum ueneris Isx ligo i3s Lobi issFermentum ius Lupini is Fumus terrae r o Lupinus erraticus issFaba r a Lactuca i Fuligo i x Lixiuium is Feniculum i33 Lilii flos issFungi i q. Libanotis 139Ferulae semen i s Ligustici radix iso Filicum radix r*er Lini semen im Ficus 10 Lichen 19ι Foenograecum 1 lium 193
G Ligustri solia 39φGRaminis radix i ' Lathyris I9s
Glans unguentaria Lapsana 3μGentiana is ciso Limonium 19 Gingidium in Leontopodium 193 Glaucium in Lanceola 399Glycyrrhizae succus is* Lycium zoo Gallae iss Lysimachium tot Gummi iss Lotus domesticus μαGluten is Lotus agrestis zo3Gladioli radix iss Lotus arbor με Genistae is9 Liquor cyrenaicus 2os H Laserpicium 2 GH Elxine iσo Lentes in Helenium im Lenticula xos Helyma 1σα MHedysarum ' is3 Λ Iriss auricula insi emerocallis radix i luet Musicus marinus Hypocistis , i Moschus in cito
Hedera iGG Mentha in Hordeum iστ Milium M3 Hyacinthi radix Dus Maza M Hydropiper is' Malobatrum iis Hyoscyamus i o Mercurialis 2us Hypeticum πι Maceris cortex M
I Asturtii semen 23 I Nux arbor usNigella Nardi spica
Oleum ex oliuae fructu χω eum ricininum is Oleum e semine lini x ς eum raphaninum Hs Oleum P populo is Oleti amigdalina x soleue iuglandibus x Oleum ex unguentaria glande xs Oleum laurinum M Oleum sesaminum 2 Oleum lentiscinum xv Oleum lambruscae 2 Oleum de citoniis απ eum rosaceum us euchamarmatina x Oleum anethinum usoleum liliaceum 2 Oleum lenti graeci ino eum nam num ina eum uiolaceum in eum
10쪽
Oleum metopium 25soleum mendesium 2σ9 Oleum megalium x o eum amaracinum Στι eum ligustrinum 272Oleum irinum 273 eum nardina cyzice num WΦ
Testiculus canis 39α Testiculus alter serapias dictus 393Triticum 's Terebinthi cortex ris Tithymalus D sTragacantha 397