Disputatio, qua Cicero in libris de oratore scribendis quid ex Isocrate et Aristotele mutuatus sit, ad expl. epist. ad fam. I,9,23 examinatur

11쪽

delibemitivo genere, de solo propemodum agi soleret judietati quippe quod alienast ἔξω οὐ πρυγμώτως asserendi plus opportunitatis saeeret l. 0 . lam quid sit, in quo versetur eloquentia judicialis, diligentissime quidem in sequentibu expenditur, et quum largior esset in eo disserendi materia, opiosius etiam quam de reliquis generibus dietum est, sed alia plane nam in posterioribus rhetorum libris explieandi ratio est, quamquam fuerunt, qui doetrinae do eo litutionibus causarum initia ad Aristotelem 3 revoearenti Aristotelis antem a Cicerone hoc ipso loco rationem habita inesse. Iuculenter apparet tum ex aliis quibusdam locis in quibus utriusqii magna onsensio est, tum erat, 36, 152, ubi Catulus Antonio dicere sertur Sed Aristotelis is, quem ego admiror posuit quosdam Oeos, ex quibus omnis argumenti via non modo ad philosophorum disputationem, sed etiam ad hanc orationem, ita in causis utimur, inveniretur a quo quidelia homine Jam dii dum Antoni, non aberrat oratio tua, sive tu

similitudine illius divini ingenii in eadem incurris vestigia, sive etiam illa ipsa legisti atque didicisti, quod quidem mihi magis verisimile videtur. CD. II, 38, 160 et 39, 162.

Aristotele autem alid scio an magis etiam Aser te eorum inprobaverit rationem, qui in iudieiis potissimum loeum eloquentiae esse contenderent dii quamquam et orationes aliquot in iisum iudieiorum e inseripserat priori aetate, et inter adversario habebat, qui quod rabulas tantum et alumniatores informaret, non dubitarent ei objicere ), tamen id genus postea non solum se reliquisse, sed ne attigisse quidem unquam eontendit J, statimque quum Seholam nam aperuisset, in oratione contra sophisias seripta impugnavit. liaque eloquentiam illam quae regnaret in iudieiis, tantum abfuit, ut pro potiori parte haberet oratoriae artis, ut reliquis omnibus generi,n posthahendam eam esse dielitaret, eosque qui ad causa tantum agendas instituerent alios, molestissimum nominum sibi elegisse perhiberet, quod iis magis onveniret, qui invidiam arti contractam vellent, quam qui ejusmodi institutioni praeessent L contri

Cieero autem si in libris de oratore eum Aristotele et Imerate primum in eo consentiebat, quod aut universalem quandam aut a philosophia eri non sejungendam doeirinam oratoriam, deinde quod neque eloquentiam ad causas forenses Hielendam neque artem disendi ad illam de eonstitutionibus ausarum doetrinam revoeandum esse tatuebat, sponte apparet, in ensenda quoque artis ipsius vi onsensionem quandam deprehendi Artem vero intelligimus eam, quae a rhetoribus vulgo tradita, quantum valeret ad instituendum oratorem, immoderatius saepenumero jaelabri iuri Tantum vero non tribuisse ieeronem rhetoriei praeeeptis, non solum ex iis sequitur, quae antea

12쪽

disputavimus, sed e multi quoque libroruit de oratore loeis, in quibus rhetorum isti diseiplinae quae vitio verti possint, neerbius perstringunturi eminem enim artis aeriptorem ne medioeriter quidem disertum fuisse de r. 20, si), pervulgata eos praeeepta Mantare, eum ipsi nunquam forum, nunquam ullum judicium adspexeritit

i I, 8, O, doctrinam eorum perridiculam osse ii, is di), ipsos inter se ni agnopere dissentire, membra enim eloquentiae aliter ah aliis digeri Ilios, O, diligenter penitusque musa ut eognoscatur ii ludo non praeeipi ra 100 30, 323, neque initiendum esse ad rhetorum hebes at iii impolitum genus II, 3l, ira), nisi hominem plane rudem, homini subaeti ingenii aliam diseiplinam opus esse fit, 39, 162J ridiculos igitur esse, qui se horum, qui nune ita appellentur, rhetorum praeceptis omnem oratorum rim omplexos esse arbitrentur flII. 4 543, utque rhetorieos libellos ininitae omnem eloquentiam ompleel fill, al, ira ela ill 24,93 31, 25. 32, 126 3ι. 13M Ita vero quae exprobrantur rhetoriem doctoribus, ad quaestionem potissi inum redeunt, jam inde ab antiquioribus temporibus J gitatam, num ars eloquentia ensenda sit, an ingenii tantum saeuitas an vero usu inprimis et exereitatione contineatur.

Cie de inu. , , di ad Ilerenn lib. I init.J. In quo Cieeronis hae sententia fuit. ut facultate eloquentiam praeelaram, ne medioerem dieeret de r. II, 7 293 tnriis praeeepta tametsi non spernenda essent l, 6 2M eadein tamen non tanti fori debere eontenderet, quin orator, qualis esse deberet, multo etiam plura et graviora vel naturae aecepta referret vel usui et exercitationi. Ab arrogantia autem eorum, qui nihil non persuadere sibi ex artis praeeepti posse videbantur, Aristoteles quoque longissime aberat. Neque enim sophistarum Jprobabat rationem, iii artis esse crederent, εἰς m bure etiam τῶν ἐποκειμένων πραγριόπων advertere, neque ut persuaderet requirendum esse judicabat ah oratore, sed tantum ut videret, quae ad emiindenduin neeommodata essent si ἰδεῖν - πα&oim πιθανα L 1, 4 . Quamquam arte nil in contineretne eloquentia, an saeuitate a natura prosecta, an usu et exereitatione minus ei quaerendum esse videbatur. Relinque nimpassim castigavit technographos non propterea tamen enstigavit, quod naturae et exercitationi parum tribuerent, sed quod ipsam artem perversius tractaroni. Natura et exereitatio quid valerent ad perficiendum oratorem, neque dixit squilin, neque appositeis rationem suam diecro potuit . Eo apertior autem et manifestior Cieeronis est in hoe genere eum Isocrate

consensio. Qui quamquam in contione ipse nunquam 3 loeutus est, neque sui nisi magister dieendi, a nimio tamen artis pretio statuendo vehementissime abhorrebat. In quo quam modestiam prodidit, dupli ei de ausa necessaria ei videbatur, primit m ui

13쪽

importunam vulgarium magistrorem laetationem reprimeret, reetiusque de ea re sapere eloquentiae studioso doreret, deinde ut eorum dilueret eriminationes, qui quum nimium arii tribui viderent, plane nullam eam esse dicerent. Utrorumque enim ratio quum justum exeedere modum videretur, rhetorices pretium tum ne nimium illa sibi arrogare censeretur restringendum, tum ne de mentita prorsus do et rina suspeeta fieret, defendendum et vindieandum esse videbatur insignem igitur in eloquentia laudem quum multi conseeuti essent, qui artis manifesto experies, ingenio tantum et usu valuissent, ipse vero, vocis exilitate et animi timiditate in perpetuum a eoneionum turba et Atrepitu repulsus, naturae quantum momentum esset sensisset, primum locum ad consominandum oratorem obtinere ingenii facultatem, secundum usum et exereitationem, et tertium demum artem, profiteri non dubitavit. Sana enim magistri ratione tu institui aliquis posset tum ad eognoseendas et usiarpanda suo Ioeo dieendi formas, tum adeogitandi subtilitatem et vivendi honestatem haee tamen nondum sufficere, ut o oo ος aliqui evaderet et a vero oratore quae requirerentur persiceret Artis Fero hoc pretium esse, ut nisAturn satin instructos qui oratoria facultate informandos se ei tradidissent, singuli quaeque facilius invenire et ad certam quandam rationem referre doceret, saevitatibus autem ingenii minus praeditos, otiamsi non oratores bonos laceret, at in

sapientiae tamen studio longius proveheret eoi tr. soph. 9 15 1M.

Idem vero in hoc prueterea sensi e foerates et Aristoteles eum ieero stat irendi sunt, quod omnem illam quaestionem, num arn habenda esset rhetorica, ex eorum, in quibus versaretur, natura excutiendum plane similiter esse judieabant. Ars enim a Cicerone negatur esse ulla, nisi quae cognitis perspectisque atque ab opiniori arbitrio sejunctis scientiaque eomprehensis ontineatur de r. I, 20, 2 23, 0M. Varia autem esse et ad Uilgarem popularemque sensum aeeommodata omnia genera Dratoriae dictionis. Denique artem carum eritin esse, quae sciantur, Oratoris nutem omnem actionem opinionibus non scientia contineri. Quae quidem omnia Isocrates ita probavit, ut omnem scientiam ἐπιπι μηνὶ alienam esse existimaret ab arte rhetorica neque admitteret nisi opinandi probabilitatem xtitit δοξαις χρwθω , quamquam δοξαστικῆς )quoque tet i non medioerem saeuitatem esse censebat, Arintoteles autem oratori quae tractanda essent, et ipse, aliam et in iis ἐπι-ὀ πολ -μβαίνοντα καὶ ἐνδεχουεν appellavit. IIae igitur tres rationes fuerunt, quae quum totius de oratore scriptionis onsilium et argumentum eonstituerent, Ciceronem maxime permovisse videntvr, ut in illa ad I .entulum epistola Isocratis imprimis et Aristotelis se auetoritatem Melitum esse diceret. Hujus vero auctoritatis alia praeterea nonnulla vestigia exΝtant, qua miluam

disicile est distinguere, quae vel ex ipso Isocrate et Aristotele vel ex aliis Aeriptoribus, qui usi illis fuerant, a Cicerone recepta suerint.

Leontr soph. g. . de antid. g 271. Similia sano multa constat apud Platonem quoque de sophistarum doctrina reperiri. Phaede p. 260, A. 267 A. Gorg. p. 454 n. eonte sophos 18. Videndum est tamen, num pro δοξασιμης scribendum ait cyro- ροπιικες. n. lat. Gorg. p. 63, A.

14쪽

Et ad Isorealeae quidem doeirinae similitudinem primum accedunt, quae de r. III, 3, 7 de continuatione verborum dieiantur uuae iiii in dii iis maxime re min- plecteretur, primum ollocationem, deinde modum quemdam sormam iii in numeris εὐ- luiae orationis quaerendam, ollocationis esRe dieitur omponere et struere verba sie, tit neque sper eorum concursu neque hiuleus sit, sed quodninmodo eoaginentatus et Iaevis. In quo sane non ipsum laudavit Isoeratem, neque dubium illud est quin plures fuerint artis rhetoricae magistri, qui in hoc genere quid observandum esset, Praeciperent, sed in Oratore tamen Isocratem uetorem appellavit, neque quemquam diligentius eo sive hiatum sive in oncursu consonantium literarum, quae esse pomet, asperitalem vitasse eonstat. In iis vero, quae paullo post de numeris monuit, quibus soluta quoquc adstringenda esset oratio, non solum litudavit Isseratem, sed etiam iis laudavit, ut totain adeo rationem ab eo inventam J esse diectet. Minutior visa est opera, quam summus in ditendo artifex ad in σεις illas παρισω m et meou-ώσεις contulerat. . . illa enim, quae similiter desinunt aut quae eadunt similiter, aut quae paribus paria reseruntur aut quae fiunt inter se similia , obiter tantum inter reliquas

dieendi figuras Ommemorantur fili, 4, 20M J. Magis idoneus rei tractandae loeus

erat orat. 19, 161 50 167. Leviora sunt ne nisi ita fortasse explicanda ut imprudens sere ieem, quae ab Isoeratis lectione in nemoria ei resedissent in libros de oratore receperit, quae praeterei aliquam iiiii Noerniis ratione eomparationem admittere videntur. Quo pertinent primuin i loci, in quibus scribendo quid prosietatur ad oratoriam saeuitatem exponitur de r. , 33, 50 li 23. M. Ad seribendum enim quamquam legere monon meinini, ubi fuerates inprimis cohortatus sit, ipse tamen quid prosererit in arte oratoria seribendi tantum assiduitate et diligentia prosirere potuisse, ex ipso justa rendi genere intelligitur. Neque ut haberentur, orationes suas eonscripsit, sed ut

legerentur Sive praelegeruntur. Hinc tum qui partes ejus seqirebantur, riari ιστω ονς Jappellatus esse constat, tum ψη quid metitero sibi ad orationum existimationem ab eorum, quibus recitandae essent, incuria et negligentia prosileri non dubitavit.

Non minus ex Isseratis sententia expressa me videntur, quae de r. IlI, 26, 104 30, 20 de rebus ornando amplisseandis traduntur. AEuod quum aut in augendo aut in extenuando et abjiciendo locum habere dicatur, cui non in mentem veniat, Is erates quod dixit Paneg. D eam orationis naturam esse, ut posset ρι ων - ν-λλπιυς ἐξηγησασθω, και - μεγαλα απεινα ποιησυ και roις ικροις θεθος πιριθεῖναι i Alii Ioeis alios inveniores memoravit. Orat. a 40. Versus autem, ait, veteres illi in hae solvis oratione propemodum, hoc est, numero quosdam, nobis esse adhibendos putaverunt. de r. IlI. 4, 173. oratio, Crasrius praeeipit de r. III, 26, 10a, suavitatem habeat austeram ei solitam, non dulcem atque decoctam. Aristot Rhet lII, 12, 2. 1 embardy Grundri d. gr. Literaturgeseh. Tom si GL

15쪽

ete. 3. Accedit quod nullus saeti orator vel orationum seriptor loeos ejuAmodi coni-munen, quales sunt, de quibus citer i. L exposuit, iepius in usum suum adliibuit. De apte dicendo quae eguntur de r. IlI, 53, 10 li consore licet uiniis, in quibus Is rates inanem esse ait formarum dieendi cognitionem, nisi quis quo tempore et loe usurpandae sint, perspectum habeat eonis Soph. I 8 livitatio autem quantum valeat ad instituendum oratorem, de eo omparare juvabit de or. I, 22. 2 - 23, 1 eum Is r. l. I. et de antid. Siso et M. Aristotelis Rhetoricis praeter ea, quae supra memoravimus, Cicero primum in iis usu est quae de partibus orationis diΝputata sunt. 1 e quibus quum illi technographorum ratio minus placeret, Cieero ei assensus est de prooemiis et narrationibum, illorum illa quum attentos et dociles judiees reddere deberent, non prineipii magi quam reliquarum partium propria esse viderentur de r. I , 79, 323. Aristot Rhot. III, 14, 3 hae autem judicialium tantum orationum naturae convenirent neque quod breves esse debere dieerentur, ad omnes pertinere posset orationes de r. I. u. 32 8l 33s Aristot Rhei. lli. 16, 3.4). Praeterea nunt quae conferri possint de

amplisseando de r. Il, i, 332. Aristoti nitet. Il , 7, 3 de deliberativo genere deor lI, 82, 334. 337. Aristot Rhet. ι, 6 l. 8. l. eis. Quintil. ι quae gratissima laus sit de r. II, 31, 346. Aristot Rheti II, 4 5. de numero orationis solutae ad interspirandi neeessitatem revoeando de r. III. 44, 173. Aristot Rhet. Ill, si de sugienda in metaphoris iurpitudine de r. II l. i. 163. Aristot Rhet. Ill. 213. qui Aristotelis loe ab Ellendii in editione librorum de orat Tom l laudiuitur.