Petri Iacobi Montifalchii De cognominibus deorum opusculum

1쪽

et serias udosiacra, cerimonia , a minibu tale quibus quς uictima detur, adesto.

2쪽

. PETRUS IACOBUS MONTI FALCI IUS ALPHAENOPERUSIAE ET V MOBRIAE CLVAEST

RI. S. P. D.

MORIs olim suit & adhue extat quod q

nouum scripsisset opus id alicui princiopi dedicare ea mi fallor gratia ut famam si 1

bi fatiorem tali dedicatione parareti sic. M. Manlius situm poema Augusto. Valerius mactam &dicta memorabilia Tiberio. Plinius naturalis historiae libros Vespasiano. Vegetius rei militaris epitomen Valentiniano. Aelianus suas aciesciriano.Iustinus Pompei trogi excerpta Antoniolio Caesaribus dicauere. Ex recentioribus uero et siti fructus ingenii Pontifici maximo uel Cari dinalibus aut Legibus aut Imperatori non sertis bat uides neminem. Nonnulli sunt q suos libros alii domesticis alii amicis amicitiae ac beneuoi lentiae tantum causa donanti ut illis hoc modo gratificetur. Facit hoc Cicero qui ossicia Marco filio. De oratore ad Quintum fratrem. De Perseis cto oratore ad Brutum.De topicis opus ad Trebatium misit. Macrobius quoque sua filio Saturnalia:& Terentianus etiam filio ac genero de Iiteuris syllabiso & metris opus oppido eruditum dedit.Taceo Iulium firmi cum Mavortio Lolis

Latio. Priscianum: qui Iuliano uiro patritio. Ita cretium qui Memmio. Varronem qui Caesari & . Ciceroni amicis suas lucubrationes transmisit.

Quod si roscii litera3t uiris in principatu & imo perio costituus sita scripta obtuleret si clarissimi

A li

3쪽

. auctores ea que composuerant amicis impertie re: quanto conuenientitis mea paruitas aliquem suis opusculis patronum quaerat ali inita nostris amicis munuscula & nos dabimus Piofecto ip9 se cum duos modo libellos, unum de deopi I de sacris celebritatibus alterum peperissem cogitalyham εἰ ego cui dignius donarentur. Cogitailii tua euestigio dignitas in mentem uenit. Es. n. vir absit adulatio Isumma eruditione atq; auctoria tale,magna diligenti,fide,probitate,ut non inoiuria Potifex macte suum tot annos questorem habeat. Te omnes eruditi observent. Alphamum omnes ament & iidem quod rarum est colant. Me uero tam senaper tua humanitate dilexisti, ut ingratus videri quea, nisi te aliquo munere done qualecunq; esset. At quid noctuas dicat aliquis Athenas tulisti An putabas talia ab Alphaeno iignorari r minime gentium. Sed non dantur dio. uiti munera ut egenti. Neque tua, uerum mea Causa libellum hunc presbui, ut habeat per quem se 1

curus in lucem prodeat. Aquo defendatur,malignitatis dentes te uindice non extimeat. Tuae nobilitatis fuerit eum laeta stote suscipere, neq; spe quam de te semper habuit fraudare. quod ut falycias quia benignitate ipsa benigniorem te sempcognosti,ac nihil minus q pcibus gaudere,haud I luribus uerbis orem. Illud sane de meis libelyis tacere non potui & si no aliam, saltem hanc fore in illis utilitatem, ut deorum cognomina de sacrς celebritates per sexcetita sparsae uoltimina uno in loco quo endi euitato iustidio si facillis me habeantur. Vale.

4쪽

Iacobi itontilat et ij de

cognominibus ocorum2 i i opusculum. H

I DEORVM dicet aliquis

tanta est multitudo si quidem eorum duo & triginta millia Hesiodus numerat, quando ad illoru cognominum finem ueonietur ρ Equidem innumeros apud ueteres fuisse olim deos haud negarimi quod & ditius Augiistiniis refert in libria ciuos scripsit de ciuitate diuina:& Iutienalis uti uiperstitiosum in Satira. xiii. taxare uia detur.Sed nos haud qdem de omnibus uerum

de maioribus nobilioribusq; dicturi sumus, ut illi sunt quos selectos adpellatos uno disticho

Ennius coplexus fuit. Iuno: Vestai Mineruat in resiDiana: Venus :Marsi Mercurius:Iouis i Neinptunus: Vulcanus:Apollo:nmio Saturnus cum Ope uxore & Iano regni socio.Qui quonia sunt antiquiores ab eis exordiemur suo reliquos oro die relaturi atq; ita ut aliqua nobis de indu flstria aliqua etiam inscitia praetereantur.NOn.la illi simus quibus omnia dicere certum sit non γνωμονι καὶ id namo diuinum est haud hii manum:non Argi aut Lyncei ut nunq coectitia rinus.Tritum adagium est funda non omneis pisces capit supra quos iacitur . Illud sane testari iqueam ex latinis deorum cognominibus,mam i

5쪽

- DE COGNOMINIBVS

graecis que nostris in usu poetis existant paucis. sima e se que hic desiderentur:

DE SATURNI COGNOMINIBVs

e s A TURNVS a satu dictus est, cuius causa

de cano sit: quod satae Saturnii esse multis sit persuasum: sicut Opem illius uxore cile terram traifidente Macrobio.&si paulo ante Idem scribit p. pter abscissorum pudendorum fabulam Patri a

nostris eu Saturnum uocatum, την σαρην quod i

membra virile declarat. Idem alibi Macrobius tradit saturnum esse temporis auctorem.& ideo a graecis immutata litera κρὸνον quasi χρόνον hoc est tempus uocari. Cicero quod & tactantius raepetit Saturnum prodit dictum esse' facili ethua

annis cum sit tempus aut temporis curium couot uersionemq; continens . hic SATURNUS PATER Giuncte dictus teste Gellio.hic. FALCIFER a poetis nominatur. Oui. Ante pri errato falcifer orbet

deus.Idem Te fera nequicq placidum spondentia Martis S ydera presserui falciferio senis.a fatce illi adtributa, s tempus omnia metat, ut Macrobius refert . Item sTERCULI Vs P Sauturnus omnium primus agris Decunditate compararit teste Macrobio. et si Pliniua atque S er uius honoratus aliter.

DE COGNOMINIBVS OPI s. '

CO P S saturni uxor & soror nome habet uel quia eius ope nam terra Ese tradiebhumans vir

is alim ii queruntur. ues ab opere per quod stul

6쪽

RAEA uocatur teste sebio de praepara.eualige.

de Ausonio in monosyllabis eo hemisticho. post

hanc Rhea,quaelatiis ops.fortasse αποnuo,st terra affluens omnium sit rerum . East in CΥBELE nominatur Vergi. I inc mater culo

trix Cybele, corybantiam aera. a loco qui est in p hr ygiami viat Strabo. siue quia homines in furorem agat. quod graeci κ.βον dicuntati scribit Sex tus Pompeius Festus Anuenies quadoq; Cyhbelen penultima longa utata lotam paruo retiost cant Almone cybelem Apud Lucantim. Ouidius dixit cybeleia mater illo uersu Attonitusis seces ut quos cybeleia mater Incitat ad phrygios uiolia inebra modos. uocatur & ALMA MATER ab alendo. MATER PHRTCIA a regione, quam dileoni. MATER IDAEA ab Ida, qmons est tam Phryogiae q Cretae. S utrobiq; Cybeles cerimoniae celebrabatur. Ad eam Vergilius Alma parens Idaea deum, cui Dindyma cordi Tui rigersi urbes. biiugio ad frena leones. Tibullus. At qui non audit musas, qui uendit amorem Idaes currus ille sequatur Opis. DINDΥMENE. a dindymis phryogis monte qui Pesinunti imminet urbi auctoreb trabone. Martialis: Non per mystica sacra Diticlymenes. Strabo molem numero multitudinis uocat, Vt Virgilius paulo ante a nobis citatus,&

Ouidius qui ait Dindymam S Mycale.& Vergi

lius ipse alibi. Ite per alta Dindyma. Statius Din dymon 1 singulari. Cui uertice sacro Dindymon Scelsis decreuit fontibus Ida.&Propertius Dindymos &facts fabricata inuenta Cybeles. Vbi animaduertoidum citatium neutro, Propertium

7쪽

DE COGNOMINIBVS

mascii.genere. Dindymon protulissci Nam Catullus in dubio posuit ora magna,dea Cybele dea domina Dindymi. Strabo idem quem paulo ano te citaui stribit alibi Didyma Thessi alie montes, esse ubi DadΥΜEAZ deum matris fanuli1.A. turristbus etiam Ous delectaretur: siueat rita coroana quam gestarit appellata est dea TVRRIGERA. Statius. Ille phryges lucos mali is penetralia c odit Turrigerae.Item TVRRITA. Properti'claudia

turri rara ministra des. MATER MΥGDONIA. a

Mygodonia regione Phrygiae contermina. Valerius daccus. Mygdonie Pan iussa feres scitissimat natris. PESINUNTIA. a Pesinunte oppido phry gis, ubi tea tum honoresis ac sacra ei fuerunt auctore Strabone & Diodoro . De hoc oppido intellegit Valerius mari. dum ait matri dea sepenumero imperatores nostri compotes victoria/rum suscepta uota Pesinunte profecti iluerunta Nam deum mater Ops est. ex qua .saturni statist ne nati Iupiter/Neptunusmlumi res Vesta. Ido. circo MinGNA MATER cognominatur. Idem: Geonutius inquioqdani magiis matris Gallus. Siolius italicus.magias I Reate dicatu Caelicoluminatri. Idem caelicolu genitri numen quod ni mina nobis Cuncta creas,citius proles terram;

fretumq; S yderam S manes regnorum λrte gubernant.Eadem BERYCΥNTI A nunctipae Vergil. qualis Berecynthia mater: In uehitur curru phrygias turrita per urbes laeta deum parta centum esplexa nepotes. Omneis caelicolas omneis si is pera alta tenentes.nimirum a Berecyntho phrygiς castello ubi colebanir teste Seruio. Apud Strabonem modo hanc ANGI DISTAM. modo AND I9

8쪽

RiNAM modo Asp INAM uocaram las muri Martialis ENTHEAM dixit ita inquiens.Quem. sectis ululat matris Enthes. Gallus , r. mo. ἔ mum.

est inanio quia homines presertim gallos saacerdotes insanitefacit: ut stipra in cybeleii no/minis interpretatione detnonsti auimus. Refert Macrobius Labeonem Gisiisse hanc & bonam

DE IANI NOMINIBVS.

IA N V S italit rex qui Saturnum a Ioue filio

pulsum excebit exceptum regni societate dona/uitviariis S ipse nominibus fertur ciausus siue Clusius. Patultius . iuuius. atarinus. Iunotitus Ianus pater. Deus claviger. Deus geminus.Deus biceps.Deus bifrons'. 1ANvM Pompeius festus ab iam aspiratione detracta dictum autumat eost ipsi sit chaos,cui omnisi primo supplicabati ueluti parenti a quo rerum omnium factum pilatabant initium4pso apud Ovidiun, ita dic ale. Me chaos antiqui nam sum res prisca) i mabant. Accipe q longi temporis acta canam. Lucidus hic aer & que tria corpora restiuat Iois a. qua tellus unus aceruus erat. Vt semelli croruni secessit Iite suarii. Ino nouas abiit massa oluta domos:Flamma petit canum. ppior locus aerea coepit Sederiit medio terra fretinnim loco. Tunc ego q fueram globs S sine imagine imois Ies In faciem redii dignam maera deo. Alii mii clum idest coctum reserente Macrobio esse uoluo ruiat: Ianumo dici ab eundo stipundus semper

9쪽

DE COGNOMINIBVs

eandum. in orbem uoluimr id ex se initium sociens in se refertur. Vnde Cicero E ANUM no laonum nominat ab eudo. Ideo)apud nos i quaa tuor spectat partes. ut demonstrat simulachrum eius Faleris adiectu. Propterea 3 QUADRIForam Is a quibusdam uocatus.Ouidius quia Ianus

praesidet Ianum dici uoluisse uidens dum deus ille apud ipsem sic ait Praesideo forib' cani cum

mitibus horis Et redit ossicio Iupiter ipse meo. Inde vocor Ianus . Qtiam satae rem Macrobius quom indicat scribens in hunc prope modum ieci apud nos Ianum omnib' praeesse ianuis no rmen ofudit CLAVs IvM siue C Lus IVM nominaouere quia bello eius auis patent pace claudiit ut Macrobius tradit. Apud Ovidium ipe ita ina quit. Nomina rides,is. modo nam Patultius ideta modo sacrifico Clusius ore uocor. Scilicet alterno uoluit rudis illa uetustas Nomine diuerosas significare vices. CONSUVIus eodem Macrobio tuq auctore dictus suit a conserendo hoc est a propagine humani generi si quae Iano auctore conseritur. avi Rr Nus quasi bellorum pomis ab hasta quam Sabini Curim uocit. IvNONIVS qsi non lum Ianuarii Sed omnium mensium ita, gressum tenes. Inditione. n. Iunonis sint omnes Kalendς νATrR quasi decu deus. Iuue. Responat des his Iane pater. CLAVI GL R. namq3 Cum claui S virga figuratur quasi omnium portarii custCs ac rector viarum. Ouidius. Clavigerum uerbis alloquor ipse deum. GEMINVs ypter ancipitem imaginem. de qua Ouidius Tum facer ancipiti mirandus imagine Ianus. eadem causa LICLPs

10쪽

e Bir RoNs.Ouitane biceps anni tacite Iabenotis origo Solus de superis qui tua terga vides. Ab Oratio M ATvTINus uocas a mane quae pol tior est diei pars.Nam bon' a mane ut dicitur dies incipiti uino iniuria ab Hesiodo prωpiatimne operi adsurgas.opis pars tertia mane oficitur.Qui aliquic bene incipiat matutino temopore incipere consueuerunt ut ait Acron oratii interpres. Ianus auton rebus incipiendis preest. Ideo ab aliquid ordientibus inuocatur sicut ab Oratio cuius hoc sit carmen. Matutine pater sea Iane libhius audis Vnde homines operum priamos vit m Iabores instituunt. Sic diis placitum tu carminis esto Principium.

DE COGNOMINIBUS IOVIS.

CIVPITER. a iuuando nomen accepit ut sit Iupiter iuuans pater teste. mT.Cicerone graece

est somnium a Ioue est a nostris maioribus hic Iovis in nominadi casu dictas est. cilius.Noliouus qdem deus reptus est: iovis. Vnde Diiovis d Veiovis de quibus infra. Abeisdem ueteribus

beneficentiam Maximus propter vim. A poetis uariis nominib'fertur pATER quia singulorum benevole susceperit curam. ues dux fuerit homilanibus beneuiuendi. ut Diodorus testatur. Orati. Iam fatis terrς nivis ato dirae Gradinis misit pater. S ATOR & CREATOR. Vergi.Olli subrides hominum sator deoru. Valerius soranui mi