장음표시 사용
2쪽
LUSIT ANIME DICI. ET PHILOSOPHI
de morbo internis, 'a disiis apud Principes Medicos occurruist, eonti oordine dispomntur, Parapis ,-Gm-ntarias ita antis: necnoa aestionibuι, Dubiis , F obseruationibus exquisitissimis exornantur.
Edilo potirema a mendis purgatissima.
3쪽
Sacrosancto Archiatro,& Iudici aequissimo, Zacutus Lusitatin Medicorum minimuri
o N s v E v E R v N T qui Imperato ibus Regibus, Magnatibus lucubratio
nes suas nuncupant , in eo potentissimum Versari , Ut eortam Genealogiam,
laUdes,facinora, eleganti scribendi stylo prosequentes,plenissimis ut aiunt)tibiis iactent, praedicent,ad sidera euehant,& extollant. Ego vero ab his recensendis supersedens,ad securissimum septentiae tuae portum confugio,cuius laudes canant Archangeli,cuius Maiestatem tremant potestates J, d omnis Prophetarum laudet exercitus.Nam quis humano ore id fieri posse arbitratur, licet illi centum
linguae,Oraque centUm,ferrea VOXὸnullus sane , nisi
in anae mentis compos. Concessisti ergo Miserico diosissime Domine, his in omnes MEDICORUM
dem imponi: sed qua studii sedulitate, quibus Vigiliis factum sit hoc indefessi laboris opus, in mediis 3 3 occupa
4쪽
Occupationum fluctibus natum illustratiamque,Tu qui renes,ac corda perscrutaris,probe nosti Et quamquam dissicilis hic nostrarum lucubrationum eXittas
in Physica,& Medica scientia, a promulgatione Veritatis, retrahere hominem meticulosum , S inconstantis animi posset: me tamen, cum continuo Q-Ueas,certoque promittas,instituti nostri scopum, ritatem scilicet a te ortam,mendach tenebris non offuscandam, futurum polliceris, ut non multos post annos,vel peritissimi acceptam reserand&Iuniorum Placita increpata, aequi, bonique consulant. QUO factum est, ut nostri labores dulcissimi, ex amaris simis reddantur maxime, si te supremiam Veritatis tribunal, unicum habeam propugnaculum , &defenserem. Accipe igitur, quas tibi libentissime studiorum nostrorum debitas offerimus primitias,& humillimum seruum tuum quem ab ineunte aetate,paretibus orbatum,patiperem,egenum , humano prorsus destitutum auxilio, tua diuina tutela protinctum , Pietate , & Clementia adiutum, altum ad Medicinae culmen,& optatum scientiae gradum foe-liciter perduxisti, a Zoilorum calumniantium iniqua lingua, virulentis morsibus, ac liuida protervia,
5쪽
Christiani Orbis moderatori Inuictissimo,ssemper Augusto.
V M Principes uniuersi orbis contemplor, CHRIsTIANI SsI-
metrocinio hanc rudem opellam commendarem, nullam,CXCepto te
Monarcha tanto,inueni,quo auspice, dc patrono publicum indipiscatur hic liber, quem iam maturum, siabactum exercitatione multa, sparsum veluti fruge bona veterum lectionum , Scillustrium hucestionum floribus decoratum tibi libenter offero, securus quid tentet inuidia, quid moliatur calumnia:nam Herculeo tuo clypeo permunitus,virulen- torum hominum morsias rabidoscoercebo Clim enim amorem tuum erga studiosos,lc litterarum cultores beneuolentiam, quam vel extremum Orbis finem habitantes,plenissimis, ut aiunt, tibiis iactoant,praedicant, & buccinantur,attenta mentis acie considero, clariora iudico opera tua, quae nulla humana lingua vix lustrari queunt,aut ferre doctorum hominum, atque adamantina signari Voce
possunt. Sed quid plura consector, ac colligo,quando tu lus diuino affatus Spiritu,Galliarum populosissimas prouincias, tot illarum sinus,tot promontoria,tot littora,tot insulas, tot portus,tot maritimas , easque bellicosissimas oras, tot oppida,tot urbes,tot instructissimas arces,tot minutissima casstella,tot fortis. sima praesidia, incredibili doxterae tuae fortitudine in unam communissimam c5Cordiam redegisti,quae antea armis,intestin1sque bellis eYardentia, erant aequata selo,& flammis prorsus exusta 3 Quid commemorem Rupellenses indomitos, quorum superbiam,& diram rabiem,pacis,armorumque arbiter , la maiestate prostertinens, lo nomine,solo virtutis miraculo infraenasti,& uno veluti pugillo conclusisti ZTu totius veluti mundi sequester,&Ianitor;Galliam , cui tanquam Sol aureus praefides,multis antea calamitatibus obsita , grauibus hostium aerumnis oppressam recreasti,Sc in amplissimum securitatis, seu tranquillitatis portum ex angusto vitae diserimine nunc reuocas. Quo ergo nomine hi fiscerioris Medicinae flosculi prodibunt fortunatiores 3 aut quem huius libri fautorem comparabo sublimiorem Z nam, ut omittam tui siermonis mauitatem , clementiam, mansuetudinem,morum Comitatem,Imperatoriam,& indicibilem gratiam,qua splendes, ita haec cum maiestate, maiestas Cum dignitate, gloria, dc auctoritate
certant,Vt te omnes Certatim nuncupent, clament,velint, dc Communi voto to
tius Orbis Gubernatorem sibi cunctae Nationes expostulent: non enim laboriabus,non industriae,non diligentiae, non itertiae pro gloria comparanda pepem cisti unquam,nihil inconsulte tentasti,nil nisi cum laude peregisti. Ob haec re motissina Reges illustres Magnates tua gestiunt adorare vestigia,tuisque se genibus aduoluere festinant,immis Orbis uniuersias tua si edidissima facinora hinreditario iure acquisita admiratur. Quod si haec praeexcelsa animi ,&Ῥrporis insignia retexere velim,nunquam prae multitudine, dc assiuentia illorum finis
suturus esset orationi meae. Denique cum hoc tempore tota fremat Germania
bello ferueat vehementius Anglia,aestuet Hispania, armis accendatur Italia;nec Polonia,aut Saotia,Brasilienses,India Orientalis,occidentalis, Persia,Α znia,
6쪽
tota Graecia, aut Abissinorum vastissimum regnum pace fruantur, & nobis circumcirca hostis immineat, tamen in Galliam tuam,nullis veluti finibus coe citam,diuerserum multitudine numerosia refertissimam,singulari prudentia,maturo consilio, pietate,aequitate,Iustitia,non tam armorum, quam beneuolentiae vinculis,quae sunt vere Principum fortissima tela, conseruas, quod nec alii bellicosissimi Reges ante te assequi unquam potuerunt. O vere strenuum, & Heroicum Principem l 5 praeclarissimum sapientiae aeterna memoria celebrandae nullo unquam tempore intermoriturum specimen i 6 felices, atque beatos populos,quibus talem Regem, deratorem scientissimum, atque Iustissimum habere contingiti Ergo triumphantissime Rex, Christianae molis Atlas Constantissime,Zacutum Lusitanum, huius libri auctorem, mille calamitatum fluetibus agitatum, ad Regios tuos pedes deuolutum ,ituasque munificentisi mas, dc liberalissimas manus exosculantem, ue,tuere,& a nasutulis censeribus, ne nomen eius suggillationis contagio polluatur,defende,& in clientelam tuam admitte. Hoc si feceris,pulchriora forte,& maiora, qUae iam praelo gemunt, re fautore,lucis usura fruentur. AE ternum totius Orbis Conditorem, qui te tantis virtutum condeCorauit titulis,si applicite obnoxie,& indesinenter,ommque votorum nuncupatione precor, ut te Inclytum Principem in longissimos annos,
Gallis tuis,nobis, toti Orbi , immis Sc posteris semper felicissimum, inuictissi
mum,triumphatorem conseruet,lc augeat.
Manus tuas Regias exosculor, Augustissimae injestati tuae addictus , humillimus seruus,
7쪽
omnis Literaturae cultissimum , artisque Phoebaeae praestantissimum
alumnum, TOTIUS OS ERIS PRAEF ATIO
NYER multas, .praestantiss1masque Artes a Deo optimo hominibus datas, nulla est quae vel originem illustriorem antiquioremve habeaz,
quam Medicina. Nam eam a coelo ortam, Cla
psamque, & nobis ab Altissimo commendatam, omnes antiquissimae historiae,iam Diuinae, quam humanae, Poetae, vetustissimi omnium scripto res , memoriae prodiderunt: Hanc esse Medicinae originem, siue Hebraeos, Arabes, assigyptiosve sequamur , nulli non est manifestum. Illi enim Adam primum humani generis Parentem, Diuino eam numine accepisse ferunt, ut elegantissime scribit Platonicorum Prin-.ceps Marsilius Ficinus, . ssaram epicto r. Reliqui primos Medicinae inuentores Deos assignarunt, Coelbque dicarunt: QDre ipsa a Deorum oraculis multifariam petita est, auctore Plinio lib. a. s. natur. hictori adebui veteres omnes Vix crederent, Medicinam ab humanis potuisse ingeniis inueniri . cum ipsa, ut refert Quintilianus Auus declamat. 268. res sit facia, donumque Dei appellari mereatur. Deinde, quis secum pensitet, quam multiplex sit in humanis corporibus diuersitas .: anta ex aetatibus, caelo, sexu, regionibusque varietas : Quam infinita in tot millibus hectuum discrimina: Quam innume-
8쪽
rabilia morborum genera , quae supra 3oo. nominatim fulta prodita refert Plinius lib., cap. 1. Qupi sint venenorum mille pericula : Quot insidiae , quibus mortales quati solent: quibus omnibus ars Medica v xiis sane munita auxiliis, promptissime opem fert, & mirabiliter opu
Denique quis cogitet quanta sit in corporum coelestium obseruatione Varietas , quam nisi cognoueris, saepenumsise venenum erit, quod in re medium datur: Ne interim commemorem Cepe fallaces morborum notas
siue colorem habitus spectes, siue loth signa timeris, siue pulsus harmoniam observes, ut non immerito Hippocr. in limine ophorismorum pronunclauerit Iudicium esse dissicite: velux hoc agentibus malis, ut hostem Modicum fallant, & imponant: tantus undique sese offundit dissicultatum tenebricosus labyrinthus, ut arduum plane sit, omnes, vel oratione pro sequi, vel mente complecti laboriosum videatur. Haec omniathgenio assequi, industria peruincere, esset prpfecto fibras terrae,& absconcilia eius viscera penetrare; A deo innumerabilia sunt, quae Medicina, artium omnium nobilissima, hominem 1 olum contemplans, inquirit, S rimatur, ut nihil sit sub pedibus eius, vel supra eum in toto orbe, quod ipsa sagacissime, vel ipso digito non ostendat, patefaciat, ac undique exploratum reddat. Herbarum enim, fruticum, suffruticum, a bustorum, arborum, plantarum, foliorum naturam exactissime perpendit. Animalium arcana subtilissime insequitur. Omnium denique qui hominum vitae conferre possunt, squae propemodum sunt infinita aut illi nocere queunt, perscrutatur. Ad haec, nullum ita tauum extat malorum genus, nullum ita pestilens, nullum ita contagiosum, cui non sint a Medicis saluberrima excogit ta auxilia : sic enim deambulare claudos, balbutientes loqui, & insanos, stultosve resipiscere videmus: Quae res par miraculo si miraculum non sit) Diuinitati solum adscribenda videtur. Ita Deus Opt. Max. humani generis misertus homines natura perductos, Medicorum arte, cura, ac diligentia tuetur Deus nobis vitam dedit, Medici ipsam prosperam, & incolumem seruant, & iam iam labascentem retinent, ac multo essiciunt diutur
Ea est huius excellentissimae Artis dignitas, praestantia , ac necessiitas, Ut ad vitam mortuos squod solius Dei proprium est) reuocet,ac restituat: Quod persaepe Hsculapium, ac Podalirium, summos Medicos , fecisse experientia compertum est. Empedocles etiam Ph1losophus, Sc Medicus celeberrimus maximam ex eo gloriam consecutus est, quod mulierem defunctam, vivam dimiserit, ut testis est Heraclides Ponticus, in eo libro, cui titulus est, T e dependita respia
Asclepiades etiam inter Medicos magni nominis, hominem exanimatum , elatum . comploratumque, e rogo in domum vivum reduxi traditur a Plinio lib. 3. cap. 37. bib. 26. cap. 3. ot censis , inquit ille, homines ante diem sepultos fuisse , priusquam Medicorum solertia , morborum mires,
in remediorum naturas deprehenderit. mot hodie mortalium millia mi uunt , qui
ne nati quidem essent, nisi eadem ars tot iascendi discriminibm , remedia , ιν ob netricandi rationem , exactamque viam reperisset ' Adeo , ut pariens simul,
& nascens, statim in ipso vitae limine Medicorum opem miserabili vo-
9쪽
ce implorent; Sc qui nondum vitam acceperunt, dum per eam prohibent abortus , dum mulieri seminis retinendi, Sc elaborandi vis confertur, dum pariendifacultas daturi Ea est Medicinae vis, & in curandis , praese uandisque humani coporis malis essicacia, ac potestas. Hanc etiam tota commendat antiquitas , dc eam primam omnium reperit necessitas: Si quaeris scientiam: auctores illustrant. Si quid auctoritatis addit honos : non alia tam passim, ac tamdiu honores diuinos meruit. Si magni fiunt, quae summis viris probantur: haec summos Reges , haec Primates non totum delectauit , verum etiam illustrauit. Si dissicilia quae sunt, ea sunt & pulchras nihil hac operosius, quae tot disciplinis, tantarum rerum pervestigatione, usuque Constat. Si dignitaterem aestimamus, quid excellentius quam ad Dei benignitatem proximὰ accederer Si potestate: quid potentius, aut essicacius, quam totum hominem certo exitio periturum , sibi posse restituere 3 Si necessitate: quid aeque necessarium, atque id sine quo nec vivere , nec nasci licet Si virtute: quid honestius, quam seruare genus humanum λ Si utilitate: illius usu neque maior est ,neque latius patet. Si compendio: aut haec imprimis frugifera sit oportet, aut ingratissimi mortales. De cuius origine,' antiquitate, necessitate, honore, dissicultate , dignitate , potest te, utilitate, lege, quae eloquentissime, ex omninm auctorum sententia scripsit Petrus Andreas Canonherius, insuta politisis, medicis ad lib. septem
b. commentariis seuprafatin cap. I. ὰ m. r. sique adnum. 83. non siluit Lipsius elegantissimus in orat. ωοῖ- Iurisseritia, an Medicina plus boni hominibur attulerit.
In hac ergo celeberrima Arte, celeberrimi, & famigeratissimi Medici extitere. Inter quos fuit ille primus, Divinus sane , ac Venerandus se exHippocrates Cous , fulgentissimum Medicinae lumen verius nuncupa dus, De cuius laudibus sat plura veteres, & iuniores fere omnes, cuius genealogiam, vivendi gentis, librorum aestimationem dc numerum, graphicὰ, solerterque descripserunt Ludocticus Lemosius Lusitanus eruditis
simus , in tra T. De iudicio operum SMagni Hippiar. nupgr Mercurialis eo dem titulo.
Post Hippocr. non defuere viti, ingenio , acutie, 3c meaendi scientia claxi , qui ipsius doctrinam eleganter illustrarunt ; de quorum coetu fuere Diocles, Archigenes, Asclepiades, Apollonius, Rustus , polybius,Moschio , Cleopatra, Musa , Thucydides, Sabinus, Dioscorides Anazar
baeus, Lycus, Pelops, Mantia , Herodotus, Democrates, Herophilus, Antyllus, Celsus, Crito , Philotimus, Praxagoras , soranus, Domnus, Attalio, Capito, dc alij, de quibus Galenus memorabilem, honestamque semper fecit commemorationem.Qvqrum volumina reposita intemplo , Romae incendio conflagrarunt, quando Pacis delubrum totum, de ingentes Palath Bibliothecae exustae fuerunt, ut Gas si . I. per genericap. by δε lib. prop. cap.α. fh II. latissimὸ retulit. . Sed hos omnes longo interuallo superauit Galenus fortissimus Medicorum Antesignanus; quisexcentis post ipsos annis, ita uniuersiam Medicinam veterem , Hippocratica breuitate obscuram, dc demonstrationum firmamentis orbam, mira ingenii solertia, ardua scribendi libertate, ingenuo, ac Venusto in capita certa ordine disposuit, atque digessit; Madeo pure, eleganter, copiose, dc docte oannia proposuit, rationibu sta biliuit, eadem expolivit i locupletauit , atque perfecit, Vt eum , gitem
hanc primo instituisse, ac genuise sit dicendum. b 1. Duobus
10쪽
Duobus hi e Medicinae luminibus accessere Principes Graeci, Verae, saniorisque medicae peritiae professores , fidesissimi, exercitatissimi, ac
Inde linguarum, disciplinarumque liberalium; densa per Graeciam ac Latium oborta caligine, ad Arabes deuoluta sunt studia:quibus excolendis Arabum maximus Avicenna, dc post hunc, caeteri Mauritanicae familiae proceres doctissimi, qui Hipp. Galeriique vestigiis inhaerentes, obscuriora quEdam plenius, clariusque prodere, Sc pro virili sua parte scientiam hanc singuli amplificare studueruntdi Sed cum homines non solum filu, sed Se aliis nati esse videantur, Post hos non defuere viri praestantis ingeni j. acutissimi, ac peritissimi, qui superiorum doctrinam explanare, rationibus fulcire, argumentis mutiles Conati sunt, & aliqua proprio Marte adaugere, & nouare, cum summa sui nominis & famae celebritate ausi sunt. Sicque primis illius Parentis obscuras Aphoristicas dictiones , tanquam ex Delphico tripode, praedicentis, ac praediuinantis explicarunt Philota theus, Oribasius, Dinus Florent. Ugo Senensis, Iacobus Fortiu. Thadaeus, Marinellus. Sequuti sunt Fqierei as Thri uerus, Fuchsius, Barochius,Ca dantis, s Iollerius, subtilis Argenterius, Capitacitis, Christophorusa - a, Vallesius, Bras uolus, Mercurialis, Guillelmus Plantius, Anutius Foeus, Benedictus Basthemantinus, Butinus, Rodericus a Fonseca, Ambro sius Nuinius, dc nuper Ioannes Heurnius practicis breuibus obseruation bus egregie; &post omnes nuperrime petrus Andreas Canonherius Aritai verpiensis , Omnes septem particulas, moralibus, politicis, medicis,
theologicis commentariis elegantissime.
Libros Epidemion subtilissime exposuere Uallesius, & Musa Brasciuo
lus' lib. secumlum Iacobus Esteue Valentinus: sextum Fucsius: & hist rias epidemicas , variae lectionis vir Mercurialis. : Coacis Praedotio neq Hollertui, Desiderius Iacotius, & subtilissimus
Libros muliebrium morborum felicissime Mauricius Cordaeus explanavit. In eisdem moibis insudarunt Gynaeciorum auctores, quos pri-mbia sparus Bauhinus in quatuor tomos ; deinde Israel Spachius in vitam Publumen collegit; hos se lauti sunt solertissimus Rodericus a Castro I. Petrus Fores hus , Αkakia , Marinellus, Massaria , Sennertus , Uarandaeus, Ioannes Heurnius, Hucherus , & Nicolaus Fontanus , Multimo Raphaes Moxi fis Gerundensis, qui nuper foeminarum morbos acutos curandos pervenae sectionem , graphice delineauit 1 fecit etiam Ranchinus Libros de rat. vict. in morbis acutis Brata lus, Brachelius, Vallesius Mevcurialis, &Ioannes Heurnius doctissime explanarutit. si Libros Hipp. Theodorus Lucingerus tabulis suis eruditissimis polia
Omnia opera Hippo Anutius poesius succinctis scholii illustrauit , de
Lib. de insomniis clatissimus Iul. caesar Scaliger taplanavita . L os iPrognosticon Ugo, Iacobus Fothuius I Benedita . Victorius Henricus Cuelhar, 'rauus Petrafitanus, Mercurialis , Antiatius Musa ; Christophorus a Veg dc Ioarmes Heurnius succincte,eleganter,& go