장음표시 사용
491쪽
ubiniater familias , filiae , & anc, lla: omnes unica ex Epii simul delirae iactae , incongrua &absuida loquen i Α, & saltantes, per domum discurrebant cum illa, Miane I mplatas suspicaretur, didicit ex puella seria, cuiuiens & ratio constabat, totum illud a con estione radi eum pastinacae, qua ipsa tantum non gustaverat, con litisse. Id quod etiam eventus co inprobaviti nam post quam delassatae somno indulserant , omnes demum so briae evigilabant. Utrum haec , & alia ejusmodi tox Dare himim potiuS , quam insista, labem suam
aut tantum sanguinis commeatu, aut etiam aliquatenus spirituum in Ventriculo residentium contactu, cerebro communicδnt, non otium erit lito dis unere. Verum insuper advertimus, delirium a Di, ituum animalium impia, & dissipatione magna nonnunquam excitari , quippe illorum series abruptae, & ab invicem distractae , non secus ac tumultuarie conglobatae, notiones confusas, & incongruasi suggerunt. Hinc observare est, quosdam a magnis haemorrhagiis,aut longis vigiliis 8 cffut turna inedia delirasse , propter hanc rationem plureS moribundi delire & incongiue loqui solent. Restat altera delirii species, in qua sanguine insonte spiritus animales, alicubi in nervoso genere scatentes, primo ἀπιξιαν subeunt , dein eadem affectio per ductus nerveos ad perreptans, spiritus meditullii ejus incolas in delirium ciet. Hoc satis obvium est in passiο-lii Mi, quae Sic tur hystericae 3 nempe post ventris intumescentiam , & cordis oppressionem , demum modo ἀναι σίαν, modo fabulationem absurdam, cum fletu derisu succedere. Pariter in comis atroci observavi interdum immanes circa viscera aut lumbos cruciatuS, MOX in delirium cessisse , dem paulo postea hoc cessante, tormina rediisse. Novi puellum quae prout alibi memol avimus ab assumpto pharmaco emetico, donec
Propter afluxum duo in rebro denegatum mirium qu θε
492쪽
ter delirare solebat. Huc etiam iacit, quod lapiu; id,
to 1 Gangrena in membro quodam externo incipientε
delirium accieri: Atque hoc pro signo lethali, in v lj re , aut ulcere passiim h betur; quia denotat spiritus ini
males in parte affecta internecioni datos. Nec meliorem symptoma istud diu invaletu dinariis, ac pene attritis superVeniens exhibet , in fibriis iparoxysmis, fere semper tutum est i a peontinuis vero dubii & non nihil suspecti eventus, in llignis saepius malum ominatur 3 in morbis conouisibis pri- l mi Delirii insultus ut plurimum periculo vacant, attamen ejus frequens accessio, diathesin in Corom lplexiam, aut Paradsim non raib parit. Haec affectio, quoties satis tuta videtur, curatibnem non exigit ; nam paroxysmus cito ac facile pertransit: Attamen quia nonnulli, quibus cerebrum imbecillius& laxum est , atque spiritus animales nimis dissipabiles, in fugam,& confusionem apti sunt, de levi quaviso
'casione perturbati, statim lagere, aut loqui k-Ient ; idcirco his medicina opus est, non Helleborat men, sed remediis cephalicis, quae cerebru corrcto rent, & contra materiae' morbificae incursus muniant;
item quae spiritus animales sortificent, eosque fixi0ῖς & ad resistendum fortiores reddant. Hujusmodi me dcaminum cum ad morbi cujusque alterius cephalici princatarxin tollendam utilia sunt f mulas & administrati 'num modos superius descripsimus. Delirium febribis continuis & malignis supervenieri, peculiarem medendi rationem postulat: Namque Cpo mis indicat materiem morbificam versus caput peri Ri translatam, exinde quoquo modo revelli debere; in ρος' sinem vesicat tu cervici, emplastra, aut catopi με ρaut animalium carnes, aut viscera calentia pedib*: -- moventur; in peplasica temperata, uti
493쪽
ὸν is & margaritis, aqua ceras . ηur Hr. ParisI eos, . abὸris, aliaque spiritu. reiscillantia, ac demulcentia,
His ita praeminis circa primum, & leVinimum desi- modum, ad gradum ejus altiorem, Q. phrenitiam, quae alte tu longe major, & durabilior est, istendamus. In Delirio, spil ituum cerebri incolarum per turbatio, velut aquarum in fluvio a lapide injecto undulatio excitata, Verum in phrenes illorum commotatio, quasi fluctuum a turbine insanientium cestus videtur. phrenitis definitur, quod sit desipientia continua, seu rincipum cerebri facultatum depravatio , ab infam- ,
matione meningum orta, cum se e isnochoi. Huic mor bo alter affinS,sc.paraphrenitis vulgo accensetur, ejusque causa non membranarum quae ἰωφαλον tegunt, sed Diaphragmatis inflammatio statuitur. Porro in utroque affectu uti etiam in pleuriside , sed perperam
quasi tantum smptomatica, ab eadem causa conjuncta, st. partis cujusdem phlegmone exoriri perhibetur. Verum enimvero potius febri succedere , &, quia sanguis effervescens recrementa sua adusta capiti transfert, produci, olim . nunc quisquam vel e plebe observat , in quantum Q. febricitantis urina, a turbida, & crassa, in tenuem, S aquosam mutata , Pirenesin imminentem indicat: cujus idcirco assectus causa exinde colligitur esse. materiae febrilis in cerebrum metaniam. mod autem speci at ad Phrenitidis, & par breui- garum causetidis causas conjunctas , facile erit ostendere, illam non meningum, & hanc non omnino a septi infam- qtime procedere. In dillectionibus Anatomicis saepius
vidi meningas , immo nonnunquam, & cerebri ext xj0rem ambitum tumore phlegmonodei obsessas, atqui lo0zantes minime verum e contra torpore
494쪽
dii, I caro,atave morbis soporosii interibant. Et quidemps f;j viis a rem iti habere ratio plane dicti sti ; nam meum , in zm. flammatae, eoque magis tumidae, vali. coci priment, & circa ambitVm ejus spirituum ductus civias occludent , proinde ut vigilia,& memoria functio. nibus impeditis Lethargus uti de facto liquet necessarib sequatur : Attamen longe secus in phrens , cer trimeatus, & pori omnes pro spirituum excursibus ain ple nimis patere Videntur 3 in quantum se. ex ultimis, lsimulque omnibus memoria Τhecis species rec0ndita uni suscitantur, quae sibimet invicem aliisque I planta. - & seni serio communi tumultuarie suggestis occursantes, notiones adeo multiplices, & maxime c0nfusis pariunt. Tantum abest anima sensitivae intra ε ιφαλου eX- pansi0nem quam certe meningum immmmatio esceret langustari, ut potius supra modum dilatari, & cerebri lporis omnibus reseratis, ultra solitum ambitum effetri videatur. Eveniat forsan a diuturna ctius morbi m0rλ, sanguinem intra meningum vasa copiosius aggestsissi, ibidem que stagnantem, demum in iis phlegmonem p ῖς' re ; sed tunc propterea suspicamur quoniam ita crebro enitida in Cartim , aut Lethargum tradi rei a quibus nimirum Phrenetici crebib emoriuntur.
Paraphrennis Nec minus rejicimus Diaphraimatis inflammatiin , νον a Diophr quam Paraphrenitidis causam Galenus 0lim ,
Matione. authoritate moti plerique in omni deinceps aevo Νς φ assignarunt : Obsertiationes Anatomicae hujus plane evincunt. Olim teipothymia subit i' teremptae cadaver dissecantes , in carnosa Dia phr
tiS parte abscessum magnum cum cysti sanie RI, Vaquosis impleta reperimus ; nec tamen unqu*m μ'. is siris , aut phrenitis tentari solebat. Quondὸν viri litoris Academici cujus in nupero tractato M
495쪽
9,istomen faceremus, manifesto liquebat abscessumma jhum in Pleura & musculis intercostalibus suppuratum, te interius disruptum, puris copiam ingentem in Thora- eis cavitatem profudisse, quod Diaphragma substinum
eorrodens ingens in eo foramen excuderat ; nec tamen hic in tota aegritudine sua phreneticis, aut animo delitans fuit. Quapropter hunc affectum vix unquam a tali causa produci arbitror: Verum opinio isthaec itide nata videtur, quod is penumeroan vera Pirenitis una cum
d bientiὰ continua Diophragmatis motus impediri aut perverti solet ue uti colligere est ex respiratione inaequali dx dissicili, sc. modo anhela, & quasi suspensa, modo crebra & celeriter repetita cum inspiratione interdum eatὰ; cujusmodi symptomata, simulque mentis alienatio, dicuntur a septo inflammato , & propterea convulso proce- tib ditar. dere , quamobrem Antiquiores Disphragma pellabant: verum istis non opus fuerat, si considerassent, Dia piragmatis actionem omnem a spirituum animalium E cerebella effluxu pendere, & propterea necesse esse, si
materia phreneticὰ cerebrum invadente, quaedam pars cerebellum irruet, ut praeter desipientiam, insuper septi, ex se licet insontis, motus alteretur, prout alibi fusius ostendimus. Itaque Phrenitidis ratio formalis in eo consistere Vide- Hr mses, Ra tur , quod spiritus animales, imprimis in toto cerebro, uoplurimum irritati, in motus inordinatos, & valde c'nfulas, siae utque impetuosos adigantur, proinde ut iunctionis cujusq; animalis actus depraVentur, & varie perVertantur; rerum Ideae simul plurimae, e memoria suscitatae, Veteres cum novis, aliaequealiis male conjunctae ut dissae mire confundantur uephantasmata multiplicia, & pene innumeraseaq; tantum incongrua,imaginatio suggerat,sensibilium 1pecies distortas,duplicatas, aut incohaerentesse orarem com m. ne repraesenteti hinc ut mens & voluntas conceptus,
496쪽
passiones non nisi ridiculas,& impertinentes eliciant, atque corporis actiones fere tantum irregulares edi faciant. tort6 non tantuni in tereseo, sed etiam in cerebesu, & ubique in nervo se genere spiritus, Velut oestro perciti, tumultuantur ue quare phrenetici non solum delire soquuntur sed inaequaliter respirant, Vociferantur, pugnos cedunt, manus , & pedes jactant, quin & membra quaeque viribus ia-
tensis cumque impetu Validissimo exerunt; revera ut t0ta videatur ansma in toto corpores ina excandescere, &debacchari, seu potius velut incendio correpta inflammati. Et quidem Phrenitis nullo modo aptius definiri potest, quam quod sit totius animae sensitivae, me spirituum enim lium quoad totam eorum tuo iasin phIMOsis sive instam tio. Incendium hoc a spiritibus incolis semper incipiens exinde in reliquas ammae sensitina partes e migrans, a sanguine, igne febrili prius aestuante, tum ma-
te tem primo Incentivam, tum constans inccidi pabulum
accipere videtur. Enimvero probabile est, sanguinem se particulas interdum u*Iureas icum spiritu scerebro offundere, quae semiaccensae, α-ρρ ςMit quodammodo efflagrantes, si una cum alteris peneis 'rint, mox omnes ductis medullares; μ nexu stm beuntes, spiritibus ubique adhaerent, eosque ade0 iη Meningum in- Ammatos summe efferos, & implacabiles reddunt. Cerio flammatio ce' est, Phrenitiden hoc ritu aspiritum ρε κέ Ljs uis ρ - quam a men bigum aut cerebri inflammatio'e, tius quam phre- Cephalaam, aut Lethargum, certius quam sur0rem C m H t' in is crebris Anatomiis compertum habui inferrenx, ς.
Et quidem ita fieri, haud nostra tantum aut
FresperMartia-sus opinio est, verum praecipuus ille seςiMn hρς elisim interpres optimus , Martianus, idqm fere verbis statuit; videlicet comment. in
497쪽
ι 5 ectione depeΠit4 Pire ob inflammatione earum par i bis natura innit to,' tioni, menti inberniunt, his enim se iri ιν onimoui, quo Vm vitio deliria fiunt , nis i liei qualitate, qVoteum incul cunt: Γed etiam se natam subnantiam alterantur. Hic manifesto distinguit inter calorem, d mmmsim, atque istum respectu sis, & hanc r pectulo antiae alterationem esse statuens,nieaitidis cainam spirituum inflammationi plane ascribit. In eodem loco plura habet ad rem nostram maxime apposita, nempe quod Phreneseos causa continens fuerit, non meningum, spirit Vm inflammatio, quorum substantia siquidem alteratur, hoc est, quandoquidem ignea
iacta est, delirium adeo continuum excitatur. Θi ituum a sanguine in cerebro produci ionem, deni virisis ci Alationi obmicae sepius comparaVi: De qua observare est, ei inter desi
si liquor spirituο sulphure igne nimis intenso urgeatur,
eum inter extillandum quandoque ignem concipere, ac efflagrantem cum flamma aperta in Alembicum ascende re. Hoc de oleo rebinthinae per se,aut cum floribus sulphuris ebulliente quibusdam magno suo damno satis innotuit. Pariter opinari licet, sanguinem intensiuS ardescentem, etiam spiritibus de se extillatis non raro ucendium commIunicare, Q. particulas quasdam semiadustas cerebri poris Italpisi ust. insinuare, quae in spirituum ductus omnes, tum ibidem tum in appendice ejus irruentes,spiritus ubique accendunt, atque in motus pernicissimos, ac velut fulguratos cogunt.
Quod autem febribus non omnibuS, nec tantum ma Zime ardentibus, Phrenitis superveniat, rationeS ex se- Qualis eerebriqstentibus patebunt: Nempe, cerebri in tantum ψbserata esse debent, ut non modo iis nihil extraneum 's'ffundatur, sed nec sanguinis, ut ut summe flagrantis, &ςircumcirca consiti, flamma intensior ea perrumpere Valeai3qqῆsu nonnullis febre cause affectis, etsi cruor totus ar
498쪽
descit, torrentur viscera, aestuant medullae, linqua tifauces velut a carbone Vivo assantur, usque tamen firmiter occluso functiones animales sartae tectae νε stant. Verum E contra alii, quibus debilius,&nimis laxum est, atque sanguis plus debito sulphureus non tantum I febre ardente, sed interdum a mitiori visa pir netici evadunt. Propter qualem procatarxin, & ob quas sive causas evidentes, hoc fieri solat, jam pio. xime inquiramuS. Ostenso igitur Pirenesios subjectum immediatum esse animam sensitivam,siive spirituum animalium hypostasia,& morbi rationem formalem in illorum inflammatione c0a- νὴ . ., ebuta siste; ζ, atque calisam conjunctam esse particulas sulphureas D pr arm- a sanguine, in cerebri claustra suffusas, ibidemque spintescontinenter accendentes , quod modo incumbit, non di ficile erit causas ejusprocataraicias in sanguine,partimq n cerebro ac incolis ejus inveniemus. suae partim in Sanguinis praevia diathesis ad Phrenesin disponens mo-
ηψς dis simplex , modo duplicata existit, prior est, confiitlitiste jus calida dc acris, sive bili a , nempe quod plurima jase particulas sulphureas contineat, quae plus debit0 id febre accensae sanguinem magis efflagrare, atque incendia' suum cerebro insinuare aptae sunt. Dispositio haec, qR 'do potens & summe adluata fueriti morbum istum pςIN non raro producit 3 . plerumque vero subest dothesis, quae priorem istam adjuvat,& magis em ςζm reddit, nempe quod praeter particulas fa bs ζ inflammabiles,adsint aliae aspera se penetratid P licet poros subeunt, & aperiunt, adeoque priorei ι ς; introducunt: Hoc fulphureis co/η in quodammodo e sciunt , hinc bilis &bricitantes, in furores sunt magis proclives ;longo p0tius, particulae heterogeneae cum sanguini i
499쪽
ij, quasque intromittunt; Quapropter variolis&febr, sis malignis, ac peniunti M phrenem crebro superveo Alter, qui cerebri est, apparam ad Phrenesim partim in istius temperie, & conformatione, partimque in spirituum incolarum indole consistit: Quoad cerebro calido &ριο praediti sn Phrenesin maxime proclives reperiuntur , non quod ea constitutio inflammationi, sive rategmoni m his obnoxia sit, C nam ad hanc minus apta est sed quoniam in tali cerebro, secus ac in calido ac humido, vel frigido & sicco, pori, & meatus apertiores sunt, & nimis dehiscentes materiae incentivae a febre suggestae aditum praebent e Quae insuper multo facilius admittentur, si Diritus admodum fugaces, & pathetici, levi quavis occasione in tristitiae, timoris, irae, aut odii passiones apti fuerint , proinde ut materiae extraneae incursibus minus ob-sstant, ipsique incendium promptius concipiant.
Phrenestos cause evidentes, aut remotiores sunt, st. Fbreviseres ea
quaecunque res intemperiem febrilem excitare solent , crapula, ebrietas, corporis, aut animi perturbatio vehementior, evacuationes solennes suppressae, cum multis
alijs; aut proximae, uti febris , ejusque appendicuudi adjunctis , nempe si ea pestilens, maligna, aut mali moris erit , si propter crapulam a cibis aut potu maxime in-c0ngruis orietur, vel passionibus violentis, amoris, odii, invidiae, indignationis, aut tristitiae, aut studiis immodicis succedet: Hujusmodi et enim αροφασεις &fungui η , & spiritus animales febriliter aestuantes ad affectio-Bem valde propensos reddunt. Quandoquidem hic morbus ab anima potius & immediatius quam ab humoribus aut partibus solidis affectis depondet ,speetes & diserentiae nec variar, nec multipli-ςes erunt: Respectu magnitudinis Phrenesis intensa ζdiocris. item contis, ves inter uens est λ nempς iuX-
500쪽
ta quod spillius animalesylus, aut minus insta iuri
atque incendii sui pabulum a sanguine continenter. vel 'vices accipiunt. prout incendium vel acer in ithytum , vel ab hoc simul & cerebello incipit, vulgo nitidem & Paraphrenitidem distinguitur; quod tantusideri est, ac functiones animales θρntanem fere tantum.& pri. tissimum, aut una cum hiS etiam vitales laedi. 'Caele rum hic morbus quoadfibris, cui appenditur, naturam &malignus , aut malignitati etiam pr0 ratione temperamenti aegrotantis Phrenitis in faustis ambili um, siluit um, aut distinguitur; atque hoc non improprie, namque spiritus animales jaxta varias ipsorum indoles, diversimode ab hoc morbo ex candescere solent. 'MMises in hoc morbo semper dubia est, & cum mali ea ventus suspicione instituenda est e Pirenitis exse
dein si febri pestilenti malignae, aut quae mali m0ris est, superveniet, exitum non nisi funestum expe elicebit. Si Pirenitis corpori sano, ἰυσαρκω, temperamento sanguineo, ac in aetate juvenili contigerit, salutis spes major erit,quam si aegrotans annosior, macilentus, bili0sui,&passionibus. violentis obnoxius fuerit. Si Phrenesis crebra vice remittens, lucida intervalla babet , melius est , quim si furor sit indiscontinuus: Sinae gr0ti interdum melius habere visi, post somnos moderatoi furiosi semper evigilant, indicium est morbum pertina ζM,S proinde periculosum fore , in quantum sc. novus m aeriae incentivae penus subinde cerebro suggeritur,l quidem in somno longh uberius quam in vigilia ostendimuS. Pirenitis, aut brevi tempore in salutem, adicum febre terminatur , aut diu protracta, superstes, demum vel sanatur, vel in alios morbo , R 'i'