Paucula quaedam de dentibus purgandis et evellendis accedente brevi primariorum instrumentorum descriptione ...

3쪽

Quum curriculo nostro academico sere sinito Dresdam revor tendi tempus instaret, et, ut legibus prcle8Cripli8 morem gerere mus, SpeCimeri tanquδm eruditioni8 nostrae edendum esset, in multa quidem incidebamus, multa etiam ab aliis nobis oblata sunt, quibus hunc in finem uti potui88emus, quum autem alia nobis dissiciliora viderentur, ad alia, jam centies et ultra pertractata, quod adderemus ipsi, non haberemus, placuit e multis tale argumentum scriptioni nostrae deligere, Cui Vires nostrae dumtaxat pares essent, et ad quod ipsi aliquantulum observa tionis asserre possemus. Quem sinem duplicem ut jungeremus, nobis proposuimus, de parte ejus curationis, quae dentibus occupatur, et quidem de purgatione et eVul Sione eorum ngere. Haec enim chirurgiae pars cum aucta est recentiori tempore et emendata, tum tantae est utilitatis tantique ambitus, ut, quemadmodum salis constat, singuli omne studium suum in ea perdiscenda et exercenda collocent. Eam igitur scriptionis nostrae Rrgumentum e88e Voluimus, quod ut Commodius tractari posset, uti supra jam in universum ostensum est, in partes duas de-8cripsimus, in quarum priore de modis dentes purgandi expositiun est. Altera dentibus extrahendis OCCUΡntur, et

4쪽

hic equidem deinceps primum de necessitate, deinde de modis simplicioribus aeque atque difficilioribus et exquisi lioribus, tum de instrumentis praecipuis, quibus hic opus

est, quaeque Sensim Sen8imque Sunt inVentu et emendata, loquuti sumus, in qua instrumentorum descriptione praecipue

aliquot recentiorum rationem habuimus; singula inter sese et cum novo illo Compara imus; deinde quando singulum quod que adhibere con Veniat, quid Placeat, quid displiceat in iis, tandem, quid noxa illa polliceantur, quatenus pro Virium DO

strarum tenuitate atque exigua rerum medicarum scientia fieri potuit, demonStratum est. Ad sinem non possumus, quin Viro de medicina et chirurgia meritissimo, fautori nostro et patrono venerando, Experientissiano Κulatio P. P. O. gratias Agamus, quδ8 POSSUmu8, mclximδ8, qui in Opere Pel sciendo nos non solum consilio Suo adjuxit, Sed etiam libros nobis suppeditavit et instrumenta, quae Ρ088idet pulcherrima. TempOans angustiae impediverunt, quominus insta umento

rum a nobis descriptorum delineationes adjici possent. Cete rum indicavimus eos libros, in quibus illa recte delineala repe

5쪽

DE MODIS DENTES PURGANDI.Quamvis bonum sit et utile, si necessitas po8eat, denteS PNtruliere, tamen neceSSitatem istam fugere praestat, Deque id difficile adeo est, si qui sui curam habere velint rectam. Mirum autem CSt, Cur, quum reliquis corporis partibus maxime prospiciatur, dentes a multis Valde negligantur, ita ut brevi destruantur et eXidant; cujus rei culpa Saepe numero parentibus atque iis, qui curant pueros, tribuenda est, qui dum

sobolem Teneram assidue tuentur et ab Omni injuria defendere student, dentium videntur oblivisci. Tantum enim abest, ut remoVerint, 'lucte illis nocent, ut ultro offerant: de quo multis exponere superfluum ducimus, quum res ipsa loquatur. Aliud potius, et quidem ipsam dentium purgationem, qualis esse et quomodo seri debeat, paucis hoc in cupito

ostendemus. Quod priusquam siet, ericusatione nobis Videtur Opus esse: primum enim unusqui Sque, etsi rerum medicarum ignarus, vel facili Studio,. quid hi lic conveniat, quid parum respondeat, assequi posse Vide tur: doinde tot haec res nacta est ScriptoreS, ut timeamuS, ne Opernnostra a plurimis superflua ducatur. At quum praecepta saluberrima non Satis possint animis inculcari, etsi nihil fortasse novi habeamus, quod centies et ultra repetitis addamus, bono animo OpUS δggredimur, alque si nihil hanc repetitionem apud lectores poterit eXCuSare, HumerUS eorum nobis Solatio erit, qui ante nos rem Saepissime pertractatam

repetere auSSi Sunt.

Quemadmodum in omnibus propemodum robus via simplicissima eadem fere semper Optima censetur, ita dentium purgatio simplex et ab arte remotissima reliquis aliquatenus debet praeferri.

6쪽

Oia id autem simplicius sit, quam aqua dentes abluere 2 illa enim, si quid adhaerescit iis ciborum, solvit et aufert. Et Vel ipsa natura id

facere quodammodo nos cogit, quia cibis usos sitis monet, ut bibamus, qua ratione, nisi qui a simplicioro vitae ratione longe recedant, dentibus quoque satis prospici posse, unusquisque sacile largiatur. Jam Vero et cibi et potus, quales nunc adhibentur, spontaneum hoc remedium et simplicissimum irritum reddunt atque alias vias nos Circumspi Cere CO-gunt. Et primum quidem praeter multa alia, de quibus deinceps sermo erit, ogitatione aquae in Ore opus est, ut, si quid dentibus laxis inha0Serit, LemoVentur. Sunt, qui aquam tepidam hunc in finem commea dent; certe nuper tale quid legimus; at non videmus, cur. Si dicunt iidem, calori Oris aquae temperiem respondere debere, quippe quod frigidiore dentis substantia vitrea laedatur, nunquam licebit aqua recens hausta et grutissima quidem illa sitim Tarentem restinguere; quin etiam, ut oris calorem aequet, illa coqui debebit, donec propemodum ad san guinis temperiem accesserit. Verum quidem est, quod Vis corpus, frigore Contrahi; quare et dentes eo contrahantur necesse est; quod si undique et aequabili modo fit, uti licet eXspectare, dum aqua totum per OS Bgitatur, atque nisi marii me ab ejus calore abhorret, quomodo possit nocere,

non videmus. Si qui etiamnum dubitent, illi aeri os claudant, inprimis hieme, ne frigidior ejus natura donios findat fissosque oXcutiati Id autem

unicuique suademus dentium suorum Conservandorum Studioso, quod

paulo ante jam innuimus, ut, si modo biberit frigidam, abstineat a potu calidiore, imo calidissimo; ejusmodi enim subita temperiei vicis

situdo non tam contractione ista subitanea atque inaequabili nocet, cum dentes forte non ab omni parte potu tangantur, Munna ViOlentia aliqua, quae nervis dentium infertur. Ouemadmodum nulli fore

corporis parti parcit talis vicissitudo subitaria, ita dentibus quoque nocet et quod his infert damnum, eodem fere modo et secundum' easdem leges poterit explicari, uti in illis. Magis fortasse etiam ad naturam n tuae, loquor hic de ejus mixtione , quam ad dentium purgationem adhibemus,

respiciendum Sit; neque enim solummodo pondere suo et mole illam Sordes removere, Sed solvere quoque fortius adhaeresCentes, Certe sur-

7쪽

tem, existimo, secuti diam materias ei immixtas, quae quidem res maximopere Variat. Haec magis, illa minus idonea erit; quid P quod nounullis in locis aqua dentis,us insalubris reperiri Videatur; ita sunt, qui statu ant. Utinam hac de re certi quid afferre possimust At nunc plurima

Obstant. Speramus tamen, fore ut, quae nondum Satis sunt explorata atque perspecta, cumulate Olim nC Strenue CognOSCantur et explicentur. - Fortasse etiam, quum haud liceat dubitare, quin natura aquae et mixtio in ea re, de qua hic loquimur, praecipuas Ggat partes, si tan tum studii huic rei impendere operae sit pretium, eXplorare utile sit, quomodo aqua emendari et corrigi quidve ei adimi aut admiscori de beat, ut ad finem propositum apta reddatur. Ita Vel corpus acidulum vel sales vel materias fragrantes vel aliud quid in ea solvere, bonum fuerit. Quae quidem res non ita magnis difficultatibus videtur esso sti Pata , cum recentissimis temporibus multi ita aquarum mixtionem et Virtutem eXploratas et perspectas habeant, ut jam aquas illas, quas ipsa natura ubique terrarum nobis suppeditat, fere ad unguem Sectum nrte imitentur. Certe hoc non inutile sit, Si qui eruere studeant, num Vere aqua, qualis multis in locis reperitur quaeque quotidie bibitur, Vim habeat dentibus nocendi, eaque ro cognita et comprobata, indicare Velint, quid et quale sit istud, quod nocet et quomodo removori vel innoxium reddi possit. In universum enim statuimus, multaS QSSe CRUSδS, quae dentium morbos gignant, quarum autem Originem et naturam omnino ignoremus; quare sit, nisi egregie fallor, ut multas reS accusemus, quae non minimum quidem dentibus asserunt detrimentum. b) a I i a s i m p I e X. J unc de alio modo dentos purgandi simplici et commendatione digno ogemus. Multae reperiuntur plantae, quarum folia et ob male Tiam fragrantem, quae inest ipsis, et Ob aliquantulam asperitatem dentibus abstergendis videntur convenire. OuO, ut unam Certe Dominem, salvia officinalis referenda est, qua vulgo utuntur, eaque duplicem habet utilitatem; ' non solum enim purgat dentes, Sed Ob aromη, quo Secti et, gingivae prodest. - ΕΣΡ08itum est in superioribus de denti uim purga-

8쪽

tione, quae simplicioribus si modis; ol duobus quidem illis tertius addendus est. Ouibus dentes sunt carie oXoesi vel dehiscentes et laxi neque in pre8Si Orem seriem conjuncti, intercedentibus lacunis, iis saepe numero OPUS est dentiscalpiis, ut, si quid pertinacius inhaerescat don tibus, quod eluendo non aufertur, id vi removeatur. Usum ejusmodi inStrumentorum nequaquam vituperamus, modo apta sint huic rei neve laedant dentem. In quorum delectu si modo unam sequamur legem, dentibus cautum erit: videndum est, De illa dentibus sint duriora; si enim sint, evitari non poterit, quin dentes atterant ac frangant. Ita

quo ligneis, corneis similibusve dentiscalpiis uti convenit. Qua de re luamvis omnes idem ferant judicium, quamvis nullus fere nesciat, quantum dentibus inforatur detrimenti, si hanc legem negligat, tamen quotidie multos Videmus acus ferreas, furcas et similia instrumenta denti bus sortiter intrudere, ut parvulam inde percipiant commoditatem. At nolumus hac de re proliXius agere, quippe de qua al; aliis permultum

ot dictum et Scriptum eSt. o) magis compo Sit n.

Accedimus nunc ad eos modos purgationis eriplicandos, qui paul Iuliana a simplicitate illa recedunt, Sive spectes remediorum, quibus utuntur, miXtionem sive artem et deriteritatem in instrumentis eundem in finem adhibendis neceSSurium.

Primum de mixtis illis corporibus, cluae Vocant doniis ricia, Io pie mur. Generatim quidem putant, pulveres istos dentibus spongia Vel penicillo ad frictos sordes, et si quid praeterea dentibus inhaereat secum abripere. Verum accuratius hanc in rem in luiri debet. Et nos qui dem statuimus, quod et aliis placet, triplicem fore in dentifriciis vim quaerendam eSSe, Certe in multis; primum enim, de quo omnes conSOntiunt, duritie sua et mole, ut ita dicam, ciborum reliquias et alia Cor puscula auferunt, idque eo facilius, quo subtiliora in Omnes reCessus et ScrobeS et lacunas perveniunt. Deinde saepenumero tale quid dentifri

9쪽

Ciis admirilium est, quod sordes pertinaciores nequo simpliciori illi modo Cedentes, Solvendo, dentes purgat. Tum, quod minus ad dentes ipsos spectat, Sunt, quae gingivam Simul roborent atque firmiorem reddant. De his Dunc deinceps agemus. Nullum Omnino est dentifricium, quin primo modo dentes abstergat, quod Vel eX ipsa denominatiouo colligi

potest; id autem ipsum in causa est , ut et deleCtum earum rerum, equibus parantur, tum et dentium naturae et Valetudinis rationem habea mus. Quamvis enim pulvis Si satilissimus mollior appareat, tamen non perinde est, qualis sit; namque si minimae illae, quibus constituitur, particulae paulo sunt asperiores ac duriores, facile eodem modo laedunt dentes uti dentiscalpia ista, de ciuibus supra Sumus locuti. Fortasse multis secus videtur; si autem Velint reputare, adamantem in pulverem subtilissimum redactum corporibus durissimis adfrictum ea atterere, quod quidem quotidie licet observare, jam propius accedent ad nostram Sententiam. Possit tamen Objici, tam dura corpora, uti adamantem, non immisceri dentifriciis, nec, quae admoveantur dentibus, tanta vi iis adfricari, uti illum gemmis; verum enimvero dentes non Sunt gemmclo, atque si modo duriore ad eos purgandos utimur Corpore, utique pericli tantur; ad alteram autem objectionis partem ita liceat respondere: instru menta cluidem illa ob molliorem suam naturam pulverem dentibus sortia ter adfricare nequeunt, at ali 'tantulum pulVeris, qualiscunque Sit, den tibus vel integerrimis videtur adhaerescere, vel, ut eriplicatius loquamur, dum eum 'iunquaVerSum per totiam Os agitamus, passim inter den

tes , ubi paullulum dehiscunt, vel a se invicem remoti sunt, aliquid relinquitur. Istae reliquiae, dum mandimus, fortius et violentius denti

bus udfricentur necesse est, Cum maxima Sit musculorum Vis, quae maxillas movet. Ita nobis videntur dentes alteri posse, quamquam haec res paulo nangis lateat, certe non Statim cadat sub oculos. Ouotiescunque autom inaequabili modo dentes atteruntur, in eo sunt, ut pereant. Magis

etiam periclitabuntur ii, quibus dentes passim sunt corrupti, HXesi, sisSi, non satis presse locati; partini quia, uti e superioribus patet, multa dentifriciis patent receptacula, partim quia ex his ipsis non tam facile removeri possunt quippe profundioribus et delitescentibus; quam ob rem si cum reliquiis ciborum mixti dentibus injuriam asserant, non mirum

10쪽

ost. Alia dentifriciis admiscentur, oo sne, ut mucum, tartarum aliasque quisquilias, quibus dentes sunt inducti, solvant. Haec si lenia sunt et blanda neque acriorem prae se ferunt naturam, Condi Cunt, Cum, quod eXspectatur, efficiant et ipsis dentibus parcani; sin autem acerrima sint et acidissima, valdo nocent iis; tamen ejusmodi dentifricia nunc spassim adlaibentur a nonnullis, ut donios candeant. Aliquamdiu quidem istum finem assequuntur, brevi autem post non habebunt amplius, luod candidum reddant; una enim cum sordibus dentes ipsi solvuntur ne seSSumdantur. Utinam a multis aliis quo trie remediis abstineremus, quaS tincturas et essentias vocant. Utimur iis ad donlium dolores leniendos, quos saepenumero tIntum abest, ut mitigent, ut augeant; Simul autem, quod

pessimum est, dentium Compagem solvunt. Ut igitur malum, quod per se minus est, imminuatur Vel depellatur, majoris Semina Sparguntur; namque cum dentium labe redeunt dolorus iique vehementiores illis audiuturniores. Ea dentifricia, quibus aromatis vol adstringentis materiae aliquantulum inest, laudem merentur, si laxitas gingivae atque putredo

et Sanguinis jactura, quam interdum facit, tale quid poscat; quid, si

Statuamus, Vim horum remediorum paulo latius patere, Deque Solum gingivae sed ipsis dentium nervis conducere, quod quodammodo potest comprobari, si ad conjunutionem inter nervos gingivae, qui pauculi repe-Υiuntur, atque nervos alveolares, qui dentibus distributi sunt, respici mus. I Sta remedia, quibus dentifricia constituuntur, cum noti SSima. Sint, Commemoratione ViX indigent. Huc referuntur sules quidam, V. C. inr tarus depuratUS; Carbo, cornu cervi ustum, lignum santali rubri ; china, myrrha; Sanguis draconis; cortex aurantiorum, Olea atherea et cluae Sunt reliqua. LIic etiam praeter leges paulo ante praescriptas Simpli Ci tati S SimuS memores, ut, quemcunque finem assequi studeamus, certi USBSsequamur et quodammodo constituere ac desinire possimus. Nescimus,on Carbonem pruedicemus; notum quidem est, hoc corpus, Si SiccisSi' num est, ad purgandum esse aptissimum; quam ob rem multas ad artes atque Opiscin carbo maXimo necessarius est. Purgat aerem, surgat i ludna, purgat alios latices, Oxygenium secum conjungit et quae sunt alia. Nisi igitur obstet duritios, quae tamen in eo videtur pereNigua esse, dentit iis purgandis maximopere conveniat. figmenta, tuae nil mi