Iacobi Raeuardi Brugensis I.C. Protribunalium liber singularis

1쪽

PHI LippI Hispaniarum Regis Catholici priuata lege sancitum est, ne quis typographus imprimere, neu quis Bibliopola diuendere hunc Iacobi Duardi frugensis I. C. Pro tribunalium tib . singular. audeat ante sexennium , absque Huberti Golizij consensu. Qui secus faxit, multa illi esto confiscationis librorum in singulos libros duorum Carolinorum . Dat. Bruxellae V. Idus Septemb . Anno a Christo nato

2쪽

GERRIMOQUE VI G LIO

Di Iacobus RaruarduS s. D.

v ΑΕ doctissimus mihique amicissimus Criptus tuus , clarissime praeses, de tuo erga viros eruditos animo nuper hic Brugis locutus est, ea gratissima fuerunt nobis , &omnibus litteratis hominibus probatissima. Et cum ab aetatis initio memoria teneamus, te semper omnium doctrinaruit studiosissimu fuisse,omniaque quae a sapientissimis ad securitatem reipublicae tradita sunt, summo studio curaque didicisse r certe quin facta caeca re singularis hominum eruditorum commendationis tuae legitima quaedam accessio fuerit, nequaquam dubitauimus. Atq; huius quidem tuae virtutis cogitatio qus mihi nunquam evcidere potest, penitus enim insedit)ad specimen aliquod singularis indu-A 1 striar

3쪽

ΕPIs Τ. DEDICAT.

miae exhibendum honori tuo genium meum vehementer solicitat. Et idcirco ad illam priuatorum iudiciorum rationem describendam ingenij ires accommodans , qua Romanos priscis temporibus usos fuisse antiquiores litterae demonstrant, eam de manu, Vt aiunt,in manum tuam subProtribunalium titulo tradere,ac per te alijs communicare, deliberatu cum animo meo& plane statutum habui.Quamobrem ut hunc libellum omni comitate tua complectaris clarissimc Vigli, & simul exploratum habeas,ine, si quid intelligerem aut ad voluntatem, aut ad amplitudinem tuam pertinere, mea sponte id esse facturum, te vehementer cli'am atque etiam rogo. Vale. Brugis Flandrorum IIII. Kal. Sept. ,

- M. D. LXIIII.

4쪽

ELENCHVS

CAPI TVM.

stui dicantur dies fessonum. Cap. I.

re veteri nominum edendorum citandorumque natione. Cap. II. stus fuerit reorum euocandorum bonorumque

proscribendorum apud Romanos ob ruataio. Cap. III. 2e edendo. Cap. IIII. uuae fuerit interrogationis in iure formula γLatio venu. Cap. V. De cognitione praetoria. Cap. VI.

uua ratione de plano ius dixeri praetor. Cap. V II. uuid sit apud Vlpianum,per libellum expedire: quid item tu prudentum responsis per decrertum intelligi debeat. Cap. VIII.

uomodo conssilium exerceri in iure dici vardimonium soleat, ω qui dicantur dies come perendiui. Cap. IX. uuae 'vetus fuerit sacramento contendendi rastio. Cap. xuuomodo γ quando iudex dari a praetore πώat: deque litis contesatione quaedam non vulgaria. Cap. XI. uuomodo praebuerit consiliumpraetor. Cap. XII. Vlpiani resonsum quaedam Alexandri conssitutio emendantur. Cap. XIII. Se conuentuprouinciali. Cap. XIIII. cndatur Vlpiani resposeum quoddam. Cap. XV.2 ς conuentu ciuium Omanorum. Cap. XVI.

5쪽

Edio posti lari quomodo soleat iudicium te

tumuirale. Cap. XVII. Oui dicuntur decemviri Silitibus iudicandis. p. XVIII. uosensum erit Pomponius,decemviros Sili tibus iudic dis cousillitos esse ut ba epraeressent. Cap. XIX.

Se iudiciis centumuiralibus. Cap. XX. De sententiarum pronyntiatione, qua praetores mae in prouinci,spraesides utiplerum que consueuerunt. Cap. XXI.

6쪽

I. C. PRO TRIBUNALIVM

LIBER SINGULARIS.

Vtii dicantur dies iovi m.

C A P. I. VISSE OLIM DIVERSOS IN

p iure festionum dies tradidit Vlpianus cap. il.quis Ord. in bo .possier. 1 oc est, certos statosque fuisse dies, quibus singulis diuersis fori negotijs operam pro tribunali sedens praetor dabat. Sic,ni fallor, ut certo die postulationibus, certo statoque die cognitionibus occuparetur, cap. lxxiij. de iudic.Nec postulationum die cognitioni bus alijs quam summarijs, nec die cognitionum postulationibus se praetorem dedisse ex his Vlpiani verbis manifestum est: In bono, uis ius iove quae pro tribunali datur, illud quaritur, siue dedit quidem pro tribunalipraetor, Osulastionibus non dedit. d. cap. ij. Et ex illis: Confex sint autem Ac erit accipiendum, δ' hi primum positiit hoc ent praetoris copiam habuit huic res detis, cap.ij f. confestim. Ad s. C.Tert. Eaque ratione prouinciae praesidem interdum militaribus interdum custodiis,ac nonnunqua cognitionibus occupari scripsit idem Vlpian. Q .cap. ij. F. in bonorii. ca.xviij. 6.vj. de quaest. a Lepeliri

7쪽

8 IA C. RAE VARD. I. C.

re veteri nominum edendorum citanc dorumque ratione.

CAP. II. VM ADESSET POSTULATIO-

C num dies, tunc is, cui, saluo maiorum more, saluisque legibus, erat in iure liberum postulare , nomen tam aduersari j quam proprium edebat praeconi. Sic apud consules, dum illi manumiuionibus sederent, odiolim nomina consueuisse, ex Vlpiano constat, cap. vnic. De ost. cons. Sic quoque matrem filiis suis tutores postulantem eorum quos postulabat nomina praeconi edidisse, testis est idem Vlpianus cap. ii. g. si mater. & g. idoneos, Ad S. C. Tertii. Et quo ordine edita fuerant nomina, eodem, sedente pro tribunali praetore, citabantur. Eoque Marcellus visus est respexisse, praeconem in iure litigatores citasse expresse referens. cap. pe. De in anteg. restit. Cum enim de eo dissereret,qui citatus non respondit,& confestim sedentem adhuc pro tribunali prςtorem adiens , restitutionem impetrauit, eum idcirco restitutionem impetrasse addidit Marcellus, quod non sua culpa, sed parum exaudita voce praeconis,defuisse existimari poterat. Eaq; ratione id in priuatis iudici js fieri solitum, est verisimile, qua in capitalibus publicisque caussis accusatores &reos citari consueuisse, docec

8쪽

docet hunc in modum Apuleius de asino lib. x. Placuit salilbre consilium , δ illico iussiis

praeco pronuntiat patres in curiam conuenirent: quibus protinus dignitatis iure consueta loca residentibus, rursum praeconis vocatu primus accusator incedit, tunc demum clamatus introducitur reus. Huic consentaneum est, quod sic in Verrinam tertiam scri . bit Asconius. Apud veteres,& iudices,&rei,& accusatores, & defensores citabantur a praecone pra 'toris. Et huius quidem antiqui moris meminit Suetonius quoque sic de Tiberio scribes:Sensim itaq; regrestus domum, repente cum apparitoribus prodijt, citatumque pro tribunali voce p conis conuitiatorem rapi iussit in carcerem. Illud etiam ob

seruari solet, ut si reus cuius nomen citabatur aut eius nomine alius ad excusationem

admitti desiderans, non responderet, praecocitatum abesse pronuntiaret.d. ca. pen. Quo spectant haec senatusconssilii Iunciani verba:

Placere, si quis ex his qui fideicommissam libertatem deberent servo,qui mortis tempore eius qui rogauit non fuerit, isque adesse negabitur nimirum voce praeconis cum abesse pronuntiantis in praetor cognoscat. cap. xxviij. De fideic . lib. Si autem non latitaret reus, sed abesset, legitimam absentiae caussam per amicos allegabat, ne tandem ut contu

A s max

9쪽

IO A C. RAE VARD. I. c.

max plecteretur, cap . xxxj. g. litem, denegagest. Nam cum aliquis absens damnari potuisset, quemvis verba pro eo facientem, & innocentiam excusantem, audiri aequum fuisse, M ordinarium, testatur idem Vlpianus cap. xxxij. f. publice, de procurat. Moris etiam

fuisse, ut nec reo nec eius nomine aliquo re spondente praetor cognosceret summatim, &si reus euocandus videretur, reum iuberet euocari: sin in ea caussa reus videretur esse, ut

absens condemnari posset, id ita esse praetor pronuntiaret, indicant haec senatusconsulti Iunciani verba: Et si in ea caussa esse videbitur, ut si praesens esset manumittere deberet, id ita esse praetor pronuntiet, d. ca. XXV iij. De- mque si adessent excusatores, qui absentiae caullas allegarent, praetor an iustae essent, an

vero iniustis, cognoscebat: & si quidem iustae sibi viderentur, iustas; sin iniustς, iniustas

pronuntiabat. Idque luce meridiana clarius ac manifestius apparet ex his Vlpiani verbis: Non iusta ex caussa abesse pronuntiatum fuerit, d. cap. xxviij. Et ex illis: Dicendum est, non esse necesse euocari eum, qui fidei commissam libertatem debere dicitur: quia absente eo si constiterit libertatem deberi pronuntiari potest iusta de caussa eum abesse, nec libertum perdit. d. cap. xxviij. in sine.

10쪽

s rae fuerit reorum euocandorum bonorumque pro scribendorum apud Zomanos obseruaa

taxatio. C A P. m.

I REVs sic latitaret, ut nullam S actori secum agendi faceret potestatem , solebat actor die pollui tionum praetoris auxilium implorare, qui praetor audita es cognita caussareum euocari ad sui defensionem iubebat. d. cap . xxviij. Ficbant autem euocationes nonnunquam solis denuntiationibus,interdum litteris,inter dum etiam edictis. cap. xxvj. circa sinem, de fideic. lib. Sic,ni fallor,ut si latitans denuntiationibus euocari posset, nec litteris, nec edictis Opus esset: sua minus, interdum litteris, interdum edictis euocaretur. cap.V. de poen. Litteris quidem, si Roma abesset, edictis vero, si sic in urbe latitaret, ut aditum ad se nullum praestaret. Has enim tres euocationum

species sic esse ab inuicem discernendas semper existimavi, ut si aditum ad se lictori is qui latitabat praestaret, vel e publico conjiceretur, solemni tes alione domum eius denuntiaretur, quae denuntiatio detestatio dicebatur. cap .XIX.de in ius voc. cap. XXXiX. g. ij. cap. i. 3. ij. quod vi aut clam. cap. xl. de ver b. sig. Eoque arbitror Senecam respexisse, cum

sic scriberet in lib. te brevitate vitae: Non est qubd me solos putes dicere , quos officia domibus