Werböczius illustratus sive Decretum tripartitum juris consuetudinarii inclyti regni Hungariae

421쪽

TITULUS 66. I Te Μ, in facto quoque, &Sentenua Ab Notae

Infidelitatis, eo praecise modo. & Ordine, quo in Capitali Sententia, procedendum est. 9. I. Qualiter tamen Nota Infidelitatis ab ipsa Capitali Sententia diiserat; in prima Parde, sin ubi de Donationibus Regiis in generali tractatum est, reperiUS. a. Tribus autem modis solet decerni,& pronunciari Nota Infidelitatis. Sed horum seriem infra c) in repultionis ordine statui clarandum. ' De Actibus potentiariis minoribus : Et Seu-tentiis super ea re Aerendis.

TITULUS 67.

SCiendum ulterius, quod Sententiarum aliae sunt Simplices , quae nec ad pinnam, nec , Emendam eapitis tendunt, sed medietatem dun- axat Emendae capitis, hoc est: cinium flore.' nos repraestentant. D

. H De Sententia, stjusque requisitis in genere; Vid. p. a. t. 62. De ς tibus Notae Infidelitatis; p. I. t. I . , De poena illiri , p. I. t. 16- η Scilicet t. I 6. c) Intra p. a. titi. 73. 74. 7 - 2 76 9 De Actibus minoris potentiae, Propter quOS Sententiae ista pronunciari solent; Vid. a. q. I.os.

422쪽

18 PARTIS JI. TiTu Lus v. s. r. Et hujusmodi Sententiae juxta contenta Generalis Constitutionis, & Decreti moderni Domini Nostri ULADisLAI Regis,A) tam ad Dominos Pnuelatos, & Barones, aliOSque Magnates,quam etiam NobileS, aequaliter reseruntur : & non ad plures, quam centum ut prae tactum est) norenos pro actibus potentiariis se

extendunt.

s. a. Damna insuper, ita actione, ac acquisitione Actoris, vel Actricis declarata , com pensant, & refundunt. g. 3. Et borum centum florenorum directa medietas Judici; altera vero pars Actori , vel Actrici remanebit. Damnorum Lamect re iussio in persionam solius Actoris, vel Actricis redundabic. f. q. Vigore autem ejusmodi Sententiarum, nemo Nobilium c dempto quodam casu subnotando) in persona sua detineri poterit: Sed de onere dictopum centum florenorum, & refusione damnorum, de bonis, & rebus mobilibus convicti, si reperiri poterunt; aliter autem de

Juribus ejusdem possessionariis , Actori, vel Actrici per Judicem satisfactio impendi debet.

s. s. Et bub hac sipecie Sententiarum cor prehenduntur generaliter, nostra hac tempe state, universiactus potentiarii, praeter casus Praedecla ratos, ex quibus majores Sententia, Capitales, ut puta,& Emendam capitis tangen'ves genenari, subsiequique praenotavi: Et pro

pter

423쪽

PARTIs II. TITu Lus v. Ispterea, inmores Actus pote laris, θ' minores Sententit solent appellari.

5. Licet ante Generale Decretum Invictissimi Principis quondam Domini MATHi ΕRegis, A) in anno Salutis quadringentesimo octuagesimo sexto supra millesimum, editum quod ipse quoque Dominus noster LILA Dis L. Rex B in hac parte roboraVit) omnes Domini Seculares, & Nobiles, possessionatique hominestatione quorumcunquV actuum potentiariorum

generaliter, S universaliter, in facto majoris potentiae, ex e ue in Capitalibus, aut Emendae capitis siententiis solebant aggraVari. C f. r. Cujus rei ut clarior notitia habea tur , articulum super eo conseriptum D) verbo- tenus inserendum curaVi; qui sub hac verborum sequitur irina. s. 8. D ITEM , in causis ratione illatio

is rum, & injuriarum, a C actuum potentia-n riorum minorum in OziS, etiamsi patrator oreis suo proprio coram suo judice profiteretur; ri nemo deinceps in facto potentiae, sed stolumis modo in inlutione hujusmodi damnorum illa- Dd et isto

tiae , pronunciabatur in Curia Regia arg. a. 48. 1163. Ubi facultas eam ferendi, extenditur etiam ad Judicium Comitatense. Jam vero ex diuturna PraXi, Per art. 3s. 17ῖς. confirmata & stabilita ;Judices Competentes Violentiarum, siunt soli Comi latenseS. a. 28. IVIS. S 3 S. 7 9. si Ulad. Deer. I. a.

424쪽

4eto PARTIS II. Tl Tu Lus 6 se torum, & expensis Actoris, eidem tantum-n modo persolvendis : Inim per pro praemissis is actibus potentiaritS, in viginti quinque Mar- ,, eis grJvis ἴ-ude is, ceutum reuos auri ha, is cientibus, interjudicem, & Actorem aequa is liter dividendis c0nVincatur, &perjudicem ,, ad solutionem statim compellatur. 9. 0 In CausiS Vero majoribus; A sciis licet ratione inVasionis domorum Nobilium ,, sine justa causa; occupationis possessaonum,

is & pertinentiarum earundem: Detentionis

is Nobilium sine justa causa: Verberationis , ctis Vulnerationis, ac Interemptionis Nobilium, is motis; in his taliter judex procedere habeo bit: Quod, si Actor pro bui parte inquisitio,

is nem modo, & vrdine stupra notato reporta- is Verit, in ampliorem rei Verificationem,si Par- ,, teS VOluerine, Causam ipsam ad communemo inquisitionem deCernat. s. IO. 0 Si Vero reus ipsam inquisitionem is acceptare recusaVerit, tunc Actor pro majoriis verificatione actionis suae, juxta Regni conis suetudinem hactenuS in hae parte observa. D tam, ad caput illius AdVersiarii jurare habebit. f. II. H Ita tamen, si Adversiarius ille, si-

is ve in causam atfractuS, in eodem Comitatu, is ubi mala sunt patrata, propriam, persona o lemque, continuam faciat residentiam.

A Hic vero articulus est in Ulad. Decr. I. quinqua gesimus sieX tu S.

425쪽

PARTIs II. Τi Tu Lus. 63. qet II. Ia. ,, Ubi autem talis in causam attractus, in aliis partibus, seu Provinciis Regni se perisnalem facie residentiam, ac in ejuS ab is sentia hujusmodi mala patrata sunt, & como missa; tunc juxta contenta literarum,propteris suam innocentiam se juramento expurgabit. 13. D EX parte denique familiarium, &D Jobagionum suorum , Vigore praesieatiS arti

is culi, fiat judicium, &Justicia, Lege Regni

m requirente. A De casu, in quo etiam vigore minoriS Sententiae quis detineri potest. TITULUS 68ΙTξM, quia plures siunt in Regno, uuius Sessiouis Nobile, , & alii possessionati homines

qui verorum Nobilium Privilegio , libertateque gaudent, desidiae tamen. & torpori dediti , re bus temporalibus adeo desecerunt; ut non ceri tum florenos, sied dissiculter etiam centum Denarios solvere queant: Nihilominus mala patrare non cessant: Cum potissime plures interdum proles sie habere consipiciunt, & illorum Jura, Vel portiones amittere non posse considerant: In persionis etiam suis dotineri se, non sormidant. g. I. Unde quasi in usium apud pleros que sincerevit, ut spe inopiae ducti, vel potius ie-

c De Proesu queruisse, de aliis ad hunc Titulum pertinentibus; Vid. Tyroc. Iur. Ung.

426쪽

22 PAR TiS II. Ti Tu Lus 68. ducti,quod non habent, quid perdere, Vel amii tere valeant, majora saepe malorum genera potentioribus, ditioribuSque se, committere, &

perpetrare non Verela ur.

f. a. UNDE quaeritur; si quispiam litigantium in ipso minori facto potentiae, centum ut praemissum est)noronoS faciente, aut clamnorum illatorum, & irrogatorum, Ab refusione convictus, & aggravatus, rebus mobilibus, sic Juribus possessionariis ad portionem ejusdem convicti cedentibus, adeo destitutus fuerit, per Judicem causae compertus; ut nusquam hujuS- modi centum florenos, damnaque irrogata, per res, S Jura sua possessionaria compensare posse sit; utrum in tali causa convictus ipse, in persona sua per judicem detineri, & usique ad Emendam, ac satisfactionem consterVari Valeat, libertate Nobilitatis non obstante Ps. 3. DICENDuM, quod sic. Quoniam libertas, & praerogativa, ac exemptio Nobilium, a captivitate non liberat quemquam, neque ex emptum reddit a poena, punitioneque pravi operis; sed potius damnat: Virtus enim, Perquam Nobilitas vera fundatur, dictat, ut boueste quisque vivat, re alterum non laedat. I q. Nec etiam Constitutioni Generali totius Regni , detentio ejuscemodi persionalis Nobilium derogat : quae Vetat, ut NobileS nota captiventur; nisi citati, & ordine juridico

fuerint convicti.

427쪽

PAR TIs II. ΤsTu Lus 68. 4235 s. In hoc itaque casu, post citationem, vel evocationem, S post latam ordine Juris a judice Sententiam , detentio perionalis ipsis si qui tur: Quam nec Constitutio Generalis illa vetat. Unde merito Nobilis ipsie in persona sua casu in praenotato) per judicem sta um, vel ejus hominem ad id specialiter deputatum, A capti-Vari, detinerique Bb poterit. C)

f. 6. Quem sic captum, Judex ipse quindecim diebus Orout in facto debitorum seri

t eoosuevit apud manuS suas concordiae causia consservare; &, si hoc modo, atque infra illud tempus, in unionem cum adVersia parte devmnire non curaverit; tunc idem Judex manibus

dicti Adversarii bui illum tradere, & assignare

tenetur.

s. 7. Quem Adversarius ipse, tamdiu apud te detinendi 'abet authoritatem i, quoadusque detendus ille cum eo concordabit, Scipium simul cum judice suo, super praedicto D d 4 oue

H Non vero per Actorem : sed per Judicem , aut ejus, hominem, cum literis adjuaticatoriis, & simul ex Sede Exmissionalibus. H Haec autem detentio, ct captivatio , non flebet fieri per modum incaptivationis formalis , prout fit in Sententia Capitali: sed prout in facto manifestoruin debitorum fieri confiievit. Et ideo Judex , non tribus , sed I diebus , eum concordiae causa apud se detinet. cὶ De Nobilium per nati in variis Casibus detentiones. Vid. Sup. p. i. t. 9. Quibus adde manifesto debi

tores, sensu p. 3. t. 28. Math. Decr. 6. a. 29. Ulad. Decr. I. a. 9 a. Ritt. c. s. q. 29.

428쪽

424 PAR Tis II. Ti Tu Lus 69. onere centlim 'renorum contentos reddet, da-m naque Adversiario suo irrogata refundet. . f. 8. Interim autem Actor, eum in per na tua punire, Vel impedire non poterit. f. 9. Attamen detentus ille, tanquam unus ex familia Actoris, eidem servire tenebitur.

De poena Violationis sedis Iudietariae t D de

solutione oneris minoris Seuteut .

TITULUS 69. Quia Vero violatio quoque Sedis 'dieia.

riin, centum reuis compensiatur,ideo sub hac minori Sententia ob similem ejus pce

nam comprehenditur. I. I. Attamen nonnulli putavere, tam onus ipsius violationis Sessis Judiciariae Regiae Majestatis, S Comitum Parochialium quorum. libet Comitatuum quae propter illicita verba in Sede prolata, vel debon otionem B) in Sede ipsisH Consenat Sigis Decr. 6. a. . eas 3. Matia. Reg. Decr. 6. a. 38. Ulad. Decr. I. a. 67. Κiti. e. 9. q. 22. Et hujus poenae duae partes obveniunt Judici, tertia Parti adverse. Si tamen stante Sede deponatur; a s. florenis coinpensatur: a. 89. I 63 . a. 94. I 649. S art. 37. 17 a 3. In Sedibus Judiciariis Comitatuum, S Congregationibus eorunden3. Nam is Tabula Regia : semper Ioo. florenis hoc onus deponitur. 6. finalis h. t.& Κitt. cc 9. q. aa. s Violatur Sedes Iudiciaria dilinerbaliter, per verba contumeliose, Se . Et Realiter, ut si quis alterum illic verberet, colapho caedat , rixas concis , Hire

429쪽

PAstris.II. Ti Tu Lus 69. Set ipsa existentium committi solet, quam etiam hujus minoris Sententiae quod viginti quinque Marcis argenti gravis pstuderis computatur solummodo viginti quinque florentS deponi, Scabsiolvi posse; ex eo, quod in Sede judiciaria Regiae Majestatis, dum Birsagia , & Judiciorum

gravamina solvuntur, singulam, seu unamquamque Marcarum, ad unum duntaxat florenum, vel Centum Denarios praesentis monetae LaXare, disic deponere consiueverunt, prout inferius, Ab ubi de Judiciorum solutionibus tractabitur, clarius dicetur. s. a. Opinio tamen ista tenenda non est : Nam oneris hujusmodi Sententiarum depositio,

& Birsagiorum,ac Judiciorum stolutio,longe inter se differt, diversoque modo, &fine clauditur: Sicuti paulo inserius cui praemisi) declarabitur.3. BREVISSIME igitur sciendum , quod sive in Sede Judiciaria Regiae Maiestatis, silvetempore Executionis, Vel post Executionem harum minorum Sententiarum; si quis litigantium, Onera eorum deponere, & persolvere voluerit; non aliter, nili ceutum 'renis deponere , eXpedireque Valebit. s. q. Verumtamen , si pecuniis paratis earuerit; etiam solutione rerum mobilium B

Hue facit Ulad. Deer. I. a. 70, vetans , ne quis armatus locum Indiciorum ingrediatur : Metu scilicet

rixarum.

A Nempe p. a. t. v Facile scilicet in pecuniam convertibilium. Com. Θμ

430쪽

juXta talneia Verum Valorem earundem rerum

deponendi habet potesta Lem. f. s. Secus tamen est de violatione Sedis Judiciariae Regiae Majestatis: Quia convictus de Sede ipsa interim non emittitur, donec super violatione hujusmodi fatisfecerit effective. A Calumnia quid it ἐν quot modis committat uctae de ejusdem sinua.

TITULUS 7o.

QVanquam factum, Vel causia Calumniae, ad

poenam capitis non tendat; quia ramea Emendam capitis quodam modo tangere dignOscitur, ideo de ipsa calumnia in hac Sententiarum serie pauci S tractandum Compeciz.

f. I. UBI sciendum, quod Caluiuuia, est sitis contra quempiam, duplici sub colore, vel diverso irremite, friiuduleuta motio, atque misi tatio. A Quae licet pluribus in causis, atque lcasibus ex dolos a litigantium machinatione; interdum etiam ex poena in Generali Constitutione, De Violatione Sedis Iudiciariae, ejusque Paena, Plu ra Vid. in Tyroc. Tur. g. Antilogialia vero , sive contradictionem, quae inter hune, & octuagesi inum Sextum Titulum p. a. videtur intercedere, bene salvat Kitt. Dub. 78. H Consonat Kiti. e. 9. q. I 6. Potest tamen etiam eratra monitionem litiSi calumniose quis agere t ut videre est: Math. Decr. 6. a. 39. Quo sensit autem Civilistae, S Canonistae Calamulam accipiant; Si de Iuramento Calumniae, olim etiam apud Nos praestari