장음표시 사용
31쪽
-- λου iuueta siue quod terre succedens sceliciorem rerum statu sibi
Ni isse promittens,exillamus In nomine Dei inquit in tenam. leh
Duit initiu celebratissima illa Septentrionalis Indiae ciuitas, quae bonis auibus succedentibus teporibus in immensum excreuit,&quicquid diuitiam australis maris undis aduehitur, recipit, id nostros Euro os transmittit.Ccetem ex septingenti octuaginta Niquesae litibus vix cetum reliqui erant: Nam cu Veragna exiscedens caput Marmotis quaereret,nominisque Dei propugnacuolum communiret, plusquam ducentos,matis nausea, L assiduis
ζἴ:r hostilibusque barbarorum inmisionibus amiseratiota Darienases seralibus odijs distordes in partes secesserant, alijs ad Praeto.
rem Ancisum, alijs ad Vascum Nun mum imperium deserentia bus,re ad extremum pene riaminis deduet quoriandam interocessione placuit Rodericum Colmenarem Niquesam euocare,
qui discordes regeret, sublatis contentionibus imperi curam ατ nciperet, donec regum Catholicorum voluntas exquiritu quesummaepotissimum rei Melsevelinti Colmenares Niqueiam Mpud nominis Dei portu invenit squalidum Momnis rei egenum; Niquesiaco menarem complexus in lachrimas inussis,casu,
Cerbos, miseram suam sortem exponit Colmenares apertis sue: legationis caulis,macte virtute esse iubet, veterumque malorum Obliuisci quando nouo accidentis sortunae beneficio,prioris n.
ditionis haud dubia affulgeat spes. Niquest itaque in noua spe e cus maginta quinque Hispanicis militinus quos ex ampliu Octingentis,reliquos habebat, Vraba velis contendit, sed se, vox immodicus lingua in itinere, multa inteperater de alboaα Anciso Baccalaureo iactitans,cum quosdam gradu atque dig nix tibus mouere, alijs pecunias facultates sese ablaturum pro Seretur,eaque complurium auribus excepta Dariessibusque pro
p relata essent,exitium Niquest maturarunt:Nam Ancisius at que Vesboa antea discordes unanimiter egressu Niques a mul xi probris oneratum,cum suis militibus nauem repetere compMlarunt, Ille moerens recessit, neque usquam amplius comparuit, creditur fluctibus haustus aut a barbaris cesiasin comestias.Hunc
uixeritu inscelix quesia. FugatoNiquesa haud tame Darie stas
32쪽
sbus inter se pax sistabat,sed priore foedior seditio exarsit. Valbo
audax manu preoccupat,in Ancisum in vincla coijcit,bonaque ' Η'. eius fisco regio ascribi iussit,paulo post quorundam intercessione M. dimissim, abitumque parantem,retinere conabatur, oblata iuri, dici praetoris priore dignitate. Sed Ancisus repudiato beneficio, indignabundus in Hispaniam contendit, alboam ad Indi, cum senatum detulit,vilisque informationibus atrox in alboet lata est sententia Valboacum sublatis aemulis solus rerum in Amtiqua Darienis potiretur, deficiente commeatu Coibam expust
nauit,&Caretam regulum quod imperatos commeatus recusaaret cum uxoribus Sc familiatibus captiuum abduxit. Dehinc pace conciliata Poncam Caretae hostem persequutus, Min mediterraisnea progressus,urbem expugnauit,sed nihil praedς suit: nam Pomca fugiens omnia sua abstulerat Valbo Aritiquam Darienem reuertus, periculosium iudicans mediterranea ulterius penetra 'tutiusque res secundum maris littora expeditiones susciperemtur, aduersus Comogrum, Comogr prouinciae regulum duxit, obine, sed intercedente uno ex domesticis Careta pace amicitiaque imter illos contra ita,Hispani sine noxa prouinciam intrarunt: Nam 'r' Panquiatus Comogri filius maior, homo ingenio minime bai, M. baro,patri persuaserat,cum hoc peregrino hominum genere blanis diendo moderatius agendum esse, enitendumque imprimis negens amarari ciudelis,ullam causam dissidisinuenia qua totius regni subuersionem&expilauone committat aut praetexat, siquio itaque alboatri Colmenari quatuor auri borati Dracta marum milia cum seotuaginta Indicis seruical Co grus dono misit.Sed oborta sorte inter milites rixa, cum Valboa investibulo regiae,detracta quinia vectigali,appensium aurum diuideret, Panaquiatus subiratus serui excussa lance aurum per area dispe. Indignu,clamitans,viros ratione reditos et tam longinquis pro sectos ab oris,Pro re nihili, quaeque ad humanae vitae sustentati
ne in nihilo usui esset, inter se digladiati, inimicitiasque suscipere
aduersus posse res talium rerum, si tamen tam vasta tamque insana seret auri cupido, ut eius cauia repeditiones peregrinatio Mnesque dissicillimas suscipere, bellumque possessistibus tam vilis a metalli
33쪽
metalli mouere oper precium ducant, omitterent fixas sese illis aliam regionem commonstraturum ubi abunde huius metalli sitim expleant. Quaerente alboa nomen regionis, per interpretem respondit sex dierum itinere abesse, sed mediterranea a Cario bibus alijsoue seris gentibus habitata, maioribus itaque copijs pu else,ante aquam ad mare possit deueniri Valboa audiens m, tis mentionem,ratus quod erat,Panchiacum complexus, gratias illi egitpro sua in sesuosque benevolentia,perductumque ad chriostiana sacra Carolum nuncupauit, eoque duce suscepta postea exopediuone maris australis,deuictis,aut pacatis diuerus regulis,post minis , multas aerumnas ad mare australe penetrauit, catholicorum μὰ quo regum nomine sese illud possidere conmtuit, anno reparatis alu Maa... tis decimo tertio post millesimum quingentesimum die vigesima octaua septembris.Inde stelici succelsu magna auri margarit rum copia ait via Ianuarii insequentis anni Antiquam Datidinis redijt aduentantem soci solemni pompa festis velationi. bus susceperunt.Milsis deinde ad Camolicum reger codicillis, australis maris a se susceptam expeditionem perscribit, simul spe. cimen auri, margaritarumque ingentem vim trant mittit una cum pelle tigridis a Dariensibus captae. Authores habeo qui ad viginti castellanorum millia collecti auri CC.inyntes margariotarum uniones pro regia vectigal quinta cessi Ise scribant. Rex isceptis alboae literi, vectigali auro,carterisque muneribus, i tam aduersius alboam sententiam antiquauit, repertique maris illi Adelant 'ra siue presecturam detulit, cum mille Hispano.
' o. rum Iuppita to Petrum Ariam Dariensibus imposilit, .uis missis eodem praesule, ad muniendam illis in pambus viam Euaa
gello. enientem gubernatorem, alboa cum Dariensibus hoan oefice suscepit, holpitioque sust tum Petrum Ariam benigne sevitiVocato consilio cum de statu rerum agitaretur, Nunnius Valbo dilucide de tota expeditione australis maris locutus, nihil eorum quae conueniebat omittens aut supprimes, totius prouina ciet statum declarauit.Qua propter Petrus Arias publice collauda. tum Valboam, regia gratia beneuolentiaque dignum die bati Σωpuncto temporiis omnis illa gratia evanuit, quantumuis d
34쪽
mestico scedere male conglutinata; Nam alboam occupatum expeditione australis pelagi ad se vocatum in vincula conijcit, et proditionis insimulatum, secer securi percussit. Hic finis magni
illius Valboar Nunnij cuius ductu australis pelagi detectis opes. zz '
Indignam tanti viri mortem rex totusque Indicus senatus peris quam egre tutelae,cuius rei inuid a cum conflagraret Petrus Arias
eidem mox abrogatum est imperium, nulla memorabili re in continente gesta, nisi quod Panamamri Nominis Dei ciuitates, colonis repleuit,ue quinquagies mille passuu iter inter utrumque mare, sylvis,lamis,rupibusque inuiu,leonibus, ursis tigribusque infestu aperuit atque coplanavit. Sed alboe expeditio australliaque pelagi detectio, si arida ubique fama celebraturo celebrabiis tur semper, propter inexhaustas Opum facultates quas Hispanico nomini contulit. Celebratur &Joanis Grialui nauigatio qui sub dem tempus permutationibus exiguo spatio iatum diuitiarum rattulit, ut veri tidem superent.Huius Grialui auspicijs in exic ni regni, nouae Hispaniae cognitionem deuentum est marricum Franciscus Ferdinandi Cordubensis parum culici euentu Iucatanas terras tentasset, praeter diuitiarum famam nihil indε retulisset,Didaciis Velascus praesectus Cubae insulae, Ioanem Gn. aluum nepotem seu quatuor carauellis instruetum, misit, Vicerotiora deducatana regione cognosceret Grialuus decima Maii an
ni millesimi quingentesimi decimi octaui e portu Cubensi sol
uens,Acus illam siue saneta crucis insula petijt, inde ad septenintrione nauigans cum in reflexu littoru continentem esse depreheuderet, continuata nauigatione Crampatonem delatus est, ubi haud secus atque Ferdinandus Cordubensis ab infestis incolis eraceptus, multis exibis vulneratis, . occiso Iohannne uetario, ipsi Gnatuo faxo os dentesque comminuti. Crudeles itaque lin
quens terras Tauascum,quem Grialuum nunc vocant,fluuium, astu, . inueetus, annuentibus incolis pro rebus exigui momenti res in.
credibilis pretispermutatione Indianorum abstulit. Hinc ad Sancti Iohannis usque fluuium deuentum cuius orae recentem possessionem nomine auunculi sui coepit. Hic quoque mutui pe mutationibus merces benigne commutate sunt,tantumque diui
35쪽
tiarum hac nauigatione consequutus est Grialuus, veti fidem eracedat. QDd si Coloniam hisce in partibus deduxisset eadem ibo tum qu Conesium sortuna sequuta esset Grialuus hic Atuar dum cum permutatis mercibus Cubam, misit, ipse borealia
littora lectu utus, nauigato Guastacano nusquam excensione Dacta, latis superque terrarum adijsseret tus,conuerso cursi Cubam
repetijt Vesticus de nepote suo sollicitus, cum diuitiis quam par esset absuisset, Christophoru Olidum misit ut de illo inqui. reret, aut illi subsidio esset sed Christophorus nusquam in. uento Grisuo Cubam redijt. Interea appulit Aluaradus cum
relatione terrarum quas Grialuus viderat adieratque, seminiatis mercibus Velascus audita Aluariat relatione, nepotis sitit zzi sertunam laudabat: sed meruens ne inuestigandis alijs terris remis
μαζα, pus tereret,cum Ferdinando Cortesio egit, classe communibus exjecisis parata nouas hasce oras detegere dc subiicere: Post redi. tum Grialui Velascus mutato consilio,proprijs auspiciis classem deducere in animo habebat. Sed Conmus propositi tenax o tenta a regentibus Hieronimianis fratribus potestate nauigandi, sub annum M. CCCCC. XVIII. undecim nauium classe cum quingetis quinquaginta militibus ex ultimo Cube portu, i Sanacti Antoni,nomen est,inaccusanilla insula excensione facta Mnascum sive Grialui fluuium delatus, Pontonchanam ciuitatem, quae postea ab Hispanis victoriae nomen tulit,vi coepit. Hinc praeatervectus Nuaradi fluuiu portum Calcioeca,quem Sancti Iohan. nis vocant, tenuit, ubi a Tendillo Motezumei praesecto benigne susceptus,conciliatis sibi Tempoalensibus quoru ciuitas Hispalis seu maius Sinigliel postea nomen tulit,veram crucem Colonia dea duxit.Inde totus Motreumam conuersus,de cuius potentia magonificentiaque multa e Tendillo Tempoalensibusque acceperat,
ma de totare certio saetiis iuersis oblatis Editionibus, Condi
siiiter eludere conabatur. Oed Conesius nequidquam dissuadem te deprecanteoue Tendillo Mexicanam expeditionem suscepit,ex itinere ascaliensibus acie deuictis,pacem benigniter dedit.Inde Temistitauiam urbem iugaesius, regem Motemmam sub cust
36쪽
dia tenuit. Cuius desiderio, Mut regem seruili probro liberarent Mexicani,Conesijedes armati obsederunt: Moteguma ad instan. tiam Hispanorum ex superiori aedium parte tumultuantes repti. mere conatus,faxo ictius interijt. exicani tamen nihilo segnius repugnantes Hispanos expulere.Sed longa postea obsidione, cap. loque rege Qualiutemoco domiti, rebellionis poenas dedere. Subactis exicanis Cagonus Mechuacanae prouinciae rex, missis oratoribus, Imperatoriae suaque dedidit,beneficiatioque iure ab illo tenere professus est: dedentibusque sele passim alij povulis, Cortesus cum opima pace rueretur,expiatis rite templis tiri sta&Deiparae virgini biennes aras dicauit, restaurendae' te vini quae precedentibus motibus pene eaersia erat intentus , Mericaanam ciuitatem in hanc quam nunc retinet amolitudinem extras xit. Dehinc ulteriora perquires, nouam expeditionem suscepit ad detegendam occidentis maritimam oram, totumque nouae Hisipante littus australe nauigans adusque Culiacanasac Calesernis terras rubrum mare,quod alijsonesi vocant detexit. Sic ut meis ritis post Columbum Nunnium alboam, detecti occidui oribis precipuus honos Cortesio deferatur Occiduarum hanc tererarum detectione, mericani regni translationem atque immu- t: θ:::tationem,Comete,multo lumine ex Orientis partibus coruscis, 'T , . denunciasse creditur : ipsi Mexicani flammantem tremuloque splendore micantem ex Guastacano sinu verae crucis poma veis Dientem , ab oriente ad occidentem sem multo tempore conspeis xere:quin& humana effigie augustiorem speciem cuius caput in. ter nubila condi videbatur,Mexicanis apparuit te ferunt: ingentia quoque bellatorum agmina Hispanico ritu in armis decurreravitatunt.Quae res sermonibus occasionem praebuit, futurum ut tempore Mote Eumjex ultramarinis regionibus veniant barbati, imperiuque naturalibus ablatum usurpent ieraucanus deal Copanus regulus consternati nouitate eorum quae fierebatuqMOtraumae improperabant arma illa atque vestimenta quibus
aerei bellatores amicti depugnarant, similia esse illis quae penes se recondita habebat. Cumque petentibus iterum regulis ut prolaortum stadium vasina educeret, neque Motrauma quantumuis Imi totis
37쪽
totis connixus viribus serrum vagina dimouere posset,pro insce lici omine gentes,quantumuis barbarae, accepere. MoteZumia ut offenses regulos placaret, multa excusando, simulabat arma, stimentaqueilla in maiorum suorum archiuis reposita repertaque suille Creditur arca auicissa sortuito in maris littore reperta cum gladio&aureo anneso ad Moteguma amaritime ore habitatoriis Dus delata fuisse.Ab alij relatum est,praefato regulos coturbatos fuisse ad conspectum munerum,quae Cortesius ante aduentu suu
Motegumae per Tendillum praesectum misit, subijsse tum primum animo arma vestemque eiulcemodi legionum quas in aere decurrere viderant,ornatum fuisse. Sed hisce omnibus memor,
bilior est visio apparitioque, quae paulo ante Cortes aduentum cunctis exicanis inspoliantibus sese obtulit: Captivus' nidant inexpiationem regni cum multis aliis idolis sacrificandus hostia ducebatur is detestatus serales ritus, veru Deum coeli supplex in. uocans visui misereretur, multis lachrimis orabat Protinus duoviri veste candida amicti deprecanti visibiliter assiterunt, hortantes, moriturus bono ut animo esset,quado coeleste numen cui sese enixe commendauerat, illi propitiaretur,sacrificulis tamen idolo. rumque ministris denunciaret,crudelem lanienaeue sacrificismo. rem, primo quoque tempore disiectis prophanis aris, finem habiturum,iamque in procinem esse quinus huius rei executio deis
mandaretur, hereditariumque harum terrarum imperium, venturis temporibus concederetur. Inter has voces mile sanguine suo terram conspersit: multi astantium nouitate rei attoniti, veroba interscisti maestatique ante aras, vultu habitumque institi sacemodi reconum accurate notantes, postmodnm disiectis dixicana in urbe idolorum simulachris,expiatisque templorum d lubris, cum Angelorum figuras alis albaque insignes, depictas
conspicerent,precedentis visionis personas habitumque agnosco a bant pariter sc mirabantur.Partesia,fbrtuna sub annum milleoctae re insimum quingentesimum vigesimum quintum,vastas immensas- ,π' ' que Peruvianarum prouinciarum terras inexhaustis opibus cel bres aperuit ductu Francisci Pigarti deuicto .capto potentissimo rege Atabalip nusquam ab omni hominum memoria tam.
38쪽
tantum praedimilitantibus cessit,Regium vectigal CCCC m distibus Castellanis ars abatur, equm, DCCC. milleauri, D CLXX, argenti librae, pediti m.M. CCCCCL castaeant auri, CCLXXX argenti libiscente Sed in tanta auri argentique
topia omni ueterum caritas erat.vectigale aurum per FerdinanduPi Zarrum Francisci fratrem ad imperatorem delarum . Plurimi militum tam vasta preda saginati, impetrato comeatu in patriam remeates, fama Peruvianaru diuitianam, totam Hispaniam comopleuere,materiamque vulgi sermonibus prebuere, arrectis pluriuanimis in rerum nouarum,& similis arridentis sormn spem. Sed '--. Franciscus metareus fraude Didaci Almagri cireumuentis insen' neque Almagro impune fuit.PosteaConlatuus P iEar usati tatyrannide, Omnia caede, mina incendio compli est, totam δαπ' prouinciam exactionum contabutionibus,bellicitque calamitautibus ita afflixit, ut odiosium,& detestabile PiZarrorum nomen mPeruvianis regnis , omni tempore sit futurum. ple captus in es pugna quae in valle Xaquilaguana parabatur, perpereis mili tuorum transitionibus desinus,an tae tyrannMus poenas declit. Multi alij insuper viri celebres citrari infra aequatorem nauiges res, ad nouas incognitasque terras delati,ifigentem rerum gesta
rum famam retulere, horum in serius suo loco mentionem iacteamus. Haec nunc pro sequenuum tabularum introductionesius ficiant. . cri
39쪽
N PARTIVM uniuersi desicriptione veterra Geographi ter rarum orbem in Europam,Asiam &MMamdiu sero Europa septentrionem, Asia co tem respicit, si Africa meridie versu ex mit, quR
ait lic ubi mutuo cohaerent, i concinentIs forma
m plano repαlentet Asta cohaeret Europa in partibus septentri natibus dot terrae inter Meotidis palude,&Sarmaticu Oceanu currente.In meridie Asitiungitur Africa Isthmo Indaico seu ter
τε anguitis Sinter mare mediterraneum Δ rubri maris sinum c
niuersi veteres aquis &lpumantibus undique ludi & impleri crediderunt.Ctinaciue Unaqua lictarum partium unam ex mundi plagis insederit,i . cuparit olus Occidens,isoru opinione,vacuus inanis,nihil ex ea diuisione aut partitione obtinuit, aut consecutus est. Huius quoque cogniti orbis partes,duas intum temperata habitabiles, reliquas tres propter frigoris immensi asperitatem dc perpetuum gelu,aut nimium commeantis Sc impendenti sibi is aestum, inli bitabiles eme existimabant Sed rerum usu compertu est,ueteres illos, quantumuis acres in illarum rerum diiquisitione apprim4 diligentes, toto quod aiunt coso errasse,ineque plenam aut in te. Nam triquetrae continentis propos notitiam habuisse quando ipse Ptolomarus,summus harum rerum indagator, latum oetii
ginta latitudinis Munius semicirculi longitudinis gradus nouerit: ad quorum situm&propomone cosmographiae silete descripti nem eraedit. In septentrione namque extra suam deIcriptione, liquit Issandiam Lappelladiam,Nomegiam, Sueciam siue Goathiam,&Scaniam insulas, in meridie magna Africς pars ipsius quoque cognitionem effugit. Etiam recentiorum oblemationio bus depraehesum est, illas orbis partes quas antiqui inhabitabiles iudicabant,non solum esse habitabiles,ledvi commode habitari muniente natura incolaru corpora aduersus caloris vehementia&fria