장음표시 사용
4쪽
Commentariorum libri XI, nunc prinitim
i N LUCEM MAGNO STUDIO EDIT I, QV Dbusnon solum oti is totius habitabilis loca, regiones, prouinciae, urbes, montes, insulae, maria, flumina, &carte .utriostro tempore sunt sita 8cecnominata uerum etiam omnium sere Popularum & uariarum genatium moras, Ieges ac ritus tam sacri quam prophani exadie deis scribuntur,itaui uel ipso Straboneutilior nostristem,poribus, autor hic doctorum quorundam iudicio merito habeatur. v N A C v M
GEMVSAEVM translata, quam adiecimus ut quocum rium hunenostriam Lector conserat, habeat.
o rerum &uerborum monorabilium Indicti oeupletis, imo.
Cum gratia Sc priuili gio Imperatorve intest. & Christiani GAliarum Regis, cuius exemplum subiecimus. u A s I L E M.
5쪽
Exemplum priuilegii Christianiis.
6쪽
docto uiro. D. Gasparo a Nydia f. luris
NANDI Rom. regis, Serenissiiiii que Bolloniae regis M a ta D
ni Lia Ni Consiliario, ostgafims Mihi ombis glas Basiliens. S. D.
I M Amasieus, ut Stoicae Philosephiae
studiotissimus, ita istius Geographiae diligetissimus sectator, uere dixit: ad Philosophu artis nutus Geographicae,quae deo bis situ eius* partibus est, considerationem, non postremo loco pertinere: ego tamen multo uerius dici iudico, non tantum
ad philosophos nisi philosephi nomine, hominem quemitis
intelligere uelimus, cui res diuinae & hum nae curae sunt, id daueteribus non raro in usu fuisse uideo u mad omne omnium hominu geniis cognitionem hanc utilissimam, oc summe mortalibus neces Ariam, spectare. Nideos libeat eximeres quos item non paucos inuenies ) qui suis tantum rebus studere, sibi* solis uiuere in tota uita instituunt. Qii quid a brutis caeteris ue terrae ponderibus differant, non uideo, quibus item natura dedit, ut quod suum est tantum sequantur,nisi lenia,S humana quadam industria,a nativo suo genio, loris esilagris abarceantur: Longe autem aliter hominum res esse debere compositas, in conseta est Na cum hi caetera animantia, ec sensu comuni ec ratione antecellant. natura di institutione in diuina quam humana, ita coparatos esse oportet,ut notantum commertium quodda, ueluti illa, inter sese habeant, sed communionem quandam arctissima, qua,non aliter quam unius corporis membra, charitatis sutino iuncti, cohaereant, quid mi in si inertissimos hos uentres, ceu fucos quosdia sub humana foecie, cxcludamus, cum simiae potius quam homines dici mereans Nam quid dulcius, quid iucundius, quid uuditis, immo magis necessariu homini, quam eius rei noticia, & si non plena ac persecta,tanta tamen quae homine digna uideatur, in qua uercari,immorari,immo commorari,omnibus necesse est, qualis est uniuersi totius insimus hic terrae ct aquae globus, terrae autem maxime. Laecum sit homin uelut cosum Dei nascentes nos recipit ut prudenter scripsi linius) natos alit semel l editos sustinet semper,diim nos,reliqua nariira planea, dicatos, uesiit pia mater,suo nos excipit gremio,unde recte materiis uenerationis nomen illi inditum est. Quanquam summi patris aeterna illa sapientia, nobis eam non priuatim, aut his, aut aliis,sed c6iunctim,Sc in uniuersum,quasi publico quodam nomine, omnibus inhabitandam dedit, quam diu hac iiiii aura datur. Nam cum coelum homini suspiciendu quidem, oc erecto considerandum uultu, dedic terre Sca lus machinam,omni ornatu excultissima, non tantum insipiciendam α admirandam tradidi sed incolendam, siuendam, manibus exercendam oc tra- ωndan L pedibus calcanda, remis ac uelis siulcandam, ec quod omnisi maximum est, tanquam genitino patrii, milias possidenda, ec dominandam, cum omni suo ornatu,propriam fecit. Nota enim uox est conditoris benignissimi, qua hominem,nuperrime e terrae gleba productum, oc quasi limoso adhuc madentem utoro, dominum, oc terrae oc aquae, re quadrupeda,ec piscium, &auium,S omnium reptantium, immo re herbarum &arborii omnium, inferioris & gratissimi huius domicit' constituit herede. Dixit enim Fructificat Gaugescite,&implete terram,
ais subiicite eam, ac dominamini in piscesmaris,& uolii cres coeli,es omne genusi amni ui sus renaina tquod subditur,Ecce dedi vobis omne herbam g qus
7쪽
o piuntur ibident resimia. Piod sane imperia,& sit masti haec omni, potestati sanista re exquisita illa litisse imago Dei mihi uidetrusi ad cuius similitudinem, sapientissimus ille rerum omnisi parens, hominem condere uoluit, ut quemadmo dum ille dominus esset dominantium, rex regum, A imperator aeternus, tam ccci testium quam inferorum, ita hic in terram, 5 omnia ad eam pertinentia,doiminisootiret.Cum ergo, uel taeterii sentimila,nihil stantus manius, nihil magis indigna nomine,quam seipsiim non noscere, non minus turpe est, re ab hominis dignitare alienum, ea ignorare,quae circa se sim quibus p adeo cdiunctum esse oportet,
ut sine illis uiuere nonpoisis,quales sunt terrenae huius auis splendidissi iras parates sere singulae quarum situs ipsa Geogra hia certis rationibus dimetitur, nunc per passius aut stadia, nunc per gradus ta miliaria, aliassue mtauras pro loci illicuis more receptas: nonnunquam uero per certa dierum iti iera, quae uel a medi criter expeditis, siue terra siue mari contici possitiat. Qirae cardinum mundi respoctus tam certa facit, ut omni prorsus dubitatione expulsa, certissimam loci aut ro onis, non modo sedem, uerum etiam inclinationem, declinationem, naturam, Dirilitatem, sterilitate, copiam, re inopiam tertim, alia' innumera, paucis horis,
breuita dispendio magna admiratione sis percepturus, si animum ad lectione redisciplinae nutus pulcherrinis cognitione applicueris. Quod si sensiis quos ex
ternos, hoc studio amoenitate quada gratissima, oblectare placuerit, Deus bone, quantam iucunditatem, quantam certitudine, quantamcp rerum lucem asseque re,si pictam terrae aut regionis cui unam priuats tabellam,citin lectione collinxeris, qua quod iam legendo didicisti, certa quadam oculorii fide, inpictura ad eam rationem, docto lineamentorum ductu elaboratam, cognosces solet enim haec, hac praesertim in arte,renim Veritatem, quantum natura patitur, quasi ad uiuum
emulari tum demum uidebere tibi, quasi e tenebris & on curo quodam hiatu in lucem prodi ille, aut uelut de Afiricani cuiusdam somnio expergefactus, omnia
coram'prssens cernere, Nam cum ita humanum comparatum sit ingenitum, itin rerum uiam, quaeremotiores a nobis absimi,uix aut nunquam pos t pertrahi nudatieri tu persuasione quantumuis firma, nisi oculis ita se habere omnia c. cumspiciat 5c intueatur, aut eius si negetur copia, assimulata quada specie res, ad credendum inducatur, recte mihi fecisse uidentur, qui hanc,qi iam dixi uiam, iascendae Geograptatae, uelut optimam 5c certissimam quandam methodum consuluerunt.Hic enim quasi ob oculos positum uidebis, non tantum terrae aiat nati ni salicuius situm tiniuersalem, uerum etiam singillarii in partium eius expres Iaaemgie modo Charis id possit ferre angustia,curales sirrat amnitim delapsus, montium sedes, intrabilesin illorum excutius, turliis at inter sese coitus, cacuminum perpetua nive canities,Videbis item, uno quasi ocilli intuitu lacus, capo sontes, nemora, saltus,urbes ec oppida, lithidines arenosa 5 sicca loca,arirndineta limo insit perabilia,marium flexus,portus commodos aut incommodos, smnim an fractus promontorioisi frontes cxporrectas fluuiorum ostia, Isthmos, Cherineses, charybdes sin to uadosa bretua, uarias instilarum som aq, acalia eiusmodi multa. Quorum situm, si ex cardinsi mundi diuersitate, ex coeli tellurisin temperie, a his qualitate, Nuictus ratione dijudicaueris,nomirabere,quae de tanta gentium alc regionum,corumin quae illic nascimtiir uarietat eauthores tradiderunt, in in emitructilentia aut humanitate in corporis robore aut mollicie, in legibus, in ritibu
atque alijs affectibus, quae ad excolendam citi item sbcietatem pertinent. Porro si quaeris, utri hominum generi magis conueniat magis que si nec ria Geoγgraphis peritia, idiotisne an literatis, Hic certe quid resipondea plane sum inceratus, tam humans nati ire propriam,&omni hominum statui affinem Geographis scientiam uideo. Nam S si non ignorem in Musa is alumnis, omnium disciplinarum atque artium peritiam plusquam in caeteris requiti, tamen non minus necessariam aliis quom hominibus,re ris praesertim qui aliis praesunt, siuedbini sies, ris, siue teria siue mari, iudicat Strabo Geographiae utilitatis aequisiimis censer, curia
8쪽
Geographiae libro primo haec sent, Eume inquit) sermo
ille ad praeiens mintutum mihi uidetur adduci, quod sinis orbis descriptio est iaciuiles usus maiori ex parte coducens, Rerum nano gerendariim campum mare explicat praestat oc terra quam incolimus,exiguarum quidem exigua, maunarum ero magna, maximaru autem uniuersia,quam habitabilem vocamus, aut orbem
ut ampli imarum quidem actionum hic ipse sit locus. Et paulo post Haudiui uir dubitandum est, terrae descriptionis notitia quam Geographia dicimus omnes ad Imperatorias actiones adducere, in terra continenti cuncta digerentem atque Haritimis, & quae intra orbem, di quae exterius existunt. Item inlisa paulo eodem libro, de filo loquens uolumine, ait: Simpliciter hoc uolumen publicum ciuile ae passim utile putamus, sicut & historiae descriptionem. Illum enim ciuilem homi nem dicimus,non quidem prorsus indoctum, sed qui circularis disciplinae ac si mini libero ac studioso consiletae partem attingit. Haec ille: Adde quod ii ciuiles uocat&ad publica munera inutiles, qui Geographiae plane sunt ignari. Ad ce rem 5c his, eiusdem aut horis uerba, quibus re comparatione, ec exemplis pluri bus comprobat, quantum huius artis nQtitia profuerit, bellorum ducibus, quare. tum nocuerit ignorantia, nisi nulli non facile retexistimare, quam infeliciter
. peregrinas peragrat terras, itinerum de locorum lanarus: quae certe in belli duce tanto est peior quanto est periculosior, non enim hic unius aut priuati cuiusdam hominis alea iacitur, sed in uno multorum capita periclitantur, cum in totius rei pub. pernitiem tendat. Nam hic cum sit locorum ignarus ec inexpertus, non tantum non facile inueniet, qui illi uias commodas appetiat, loca castra metasioniabus api alia ue quae militari expeditioni fiunt necessaria. demonstret,quid milienidum,quidin sequendum in singulis si locis, quo hostiles insidias & cauere & ipse insore eos sit, edoceat. in potius cum eorum locorsi expertinimos hostes h . heat, tales p quibus potissimum curae est, ut aduersante sibi per auia & deuia, per
. itiner aut aquis, aut nemoribus, aut paludibus aliis ueremoris intercepta, abditcan circumueniant,ac opprimant, omnia cinnabere suspecta, ac undique comi se is ere necesse est, ae profecto causa mihi non esse postrema uidetur cur hactenus non paucis annis, cum sevis imo Christiani nominis hoste, toties infelici tersit pugnatum. det Deus meliora. Idem suo tempore Romanis contigisse,qu ritur Strabo. Primum in opeditione contra Parthos, inde contra Uermanos ocGallos, cum intra ealudes ut illius uerbis utar 5 dissiciles accessu sylvas 5 loca deserta barbaries illa belligerasset. Est 5c aliud eius rei exemplum satis memorabile. Darius ille potentissimus Persarum rex, qui uniuersi continentis dominu sese prosit atur, cum expeditionem ingentem in scythas moliretur, ulturus quam aliquando Medis intulit lent iniuria, ab Artabano fratre, no minus sapieter quam salubriter, si recepi isset ille,admonitus est, ne Scythis bellum inserre nulla sane t . tione alia, nisi ciuod eam regionem,ex situ, asperam ct inclementissimam tute bat, unde S inartim inopiam, oc rerum omium illic penuriam colligebat, multo que esse tenuiorem argumentabatur, quam tantum exercitum quantum
conscribi uidebat alere posset. Quem si audiuisset Darius, non tanta laetura, es nominis, oc militum, oc rerum, intempesta nocte, res plane insecta, sese Scythis finducere ante illos, nullis repulsius armis, iugere coactus filisset. Sed haec hactenus. Nunc idem sortassis in altero genere, doctoriam scilicet,& qui sese per sectiori ut iusque Philosophiae studio, ciuinae inquam 5 humanae consecrarunt, demonstrandum fuerat,nis palam oc meridiana luce manifestius foret: ingenuatri
hanc cognosi endae terrae doctrinam, alijs disciplinis omnibus, non tantum multum ornamenti adferre, uerum etiam ita eas illustrare ut omnis labor & industria,
quae sine hac alijs impenduntur studiis, manca sint im persecta. Sod ut in aris tibus quas minores aut initiales vocamus, quales sunt Historia re Potas, tim ii
.ra quam sabulosa ipsam quasi natiuo quouam testimonio, declaratur. ita in maioribus cui uocanu iacultatibus, iacile probari potest. Id, ut breuitati studeamus, i. t s usi α
9쪽
ibes in una illa,&si inima hientiarum omnium principe Theodogia, paucis ostendemus, Atque idipsum ob hanc potissimum causam,quod in hac sc ab huius man visitisplerisque, utilissimum hoc re plane necessarium terrenae descripsionis stii :1ii inta neglim-contemni uideamus, quasi iterὀ uni Theologiae nihil lucis retitilitatis conferre possit, quae aliis omnibus tantum praestat Sc opitulatur, duiri strata iii animauitate, obscurissima qxia in illustrat& interpretatur. Qiod ut Scholasticae Dieologiae, qua aliquando iis sumus, cst condonandum, ita satis ada mirari non possum, cur eodem haereant luto, qui spinosis iri uocant) senticetis praeteritis, puriori sese consecrasse Theosophiae gloriantur, quacum in Sacraruini iterarum uera genuina iis terpretatione primum,in uetorum deinde dictis ac stabis prsclaris collocent,uesim mihi dicerent quem diuinarum scripturarii Iibrum, siue legalem, siue propheticis clibet enim eam se liti distinctione, suae apud illostii peruulgata ita quo* recepta cM reeie uel intexplicare, alit cum D uictu suo legere, exclusa Gebgraphia. Immo sere dixissem, quam libri partem aut capitulum, ubi
tanta locorii occurrit copia,uelut insularum, regionum,nuuio G, montiis,maritim,
populorum &oppidom,ut singularum promin terrs partiti nomenclaturam in termitti chiod ut uel in uno salte testatum faciam libro, inibiciant quese diliget Litus, qua saluat plericu Genesm,γε tamen libru 5 ordine Nitistit titione, primo lassis propria,citra ius Geographicu,pollinit sibi facere,quod ab euentibus, ecfisqus illic coligerunt specialia nomina acceperin Unde ex ipsius potitis historis &rerimi sorinis, quam Ceographois aestis locorum deducenda sit interpretatices riserum etiam comunium,quae sine expolitione Geographica, nec intelli i nec traui rite possi in ut sunt Babylonia, Sinehar Asmenia in cuiust montibus Noe arca
quieuit post diluuisi: Assiir, Charan Caphd insue Chaldsa, Aegyptiis Hebros Maeraim dicta Syria triplex, c potamia, Arabia, Aethiopia, alii alia pene insi
nita,quae illic Lectori omirnin ut interim monitu, fluuionim, populosii θc oppi dorum uocabula taceam quoincerie magnu recitare numeri pollem nisi tempo ire mors parcendu estis quib. pririeritis, tam nequit uera spiritus mens, S loquen. dicatio teneri,*nc it coctus decoloribus, 'iros nunqua uidit iudicare. Sed ne deris 'us tanto interim tempore,tamq; incre neglecta sunt, quis Mamme supra sidem loqui suspice idipsum uno aut altero exemplo bretiissime demonstrabo. Nota cane est, utputo diuturha illa oci minax dictoiso qua state sere omni tam tueteri quam meaia ac recentiori,Patres scriptarratu interprsto iriter sisse conflictati sim de Paradi ,8c eius stit, quid namq; iit, ec ubi locorii consistat. Diuina quidem en amoenitate quandam, S delitris omnibus affluente omnes consentriint: quidam tamen spiriuialem illam facientes, aut in coelo aut in piorinia mentibimside paci sicatis collocatiuit, Qui ucssi corporalem esse uoluerint, locum quendam terrestrem, omni deliciarum genere undantem opinati sinat, quem quidem adhuc manere, at Q alicubi extare conferuierunt, sed custodia quada re diuino optate ita I Lemuniti lira, ut nemini ullusi eo pateat aditus, ne inimi indis quidem &ae. reis si ii itibus per omnia alioqui penetrabilibus. Ubi uero is sit sociis, quave tor ei aut coeli pane consistat, stalde est discopiarum , is in cxtrema suadam orientis ri .gione constituentibus, inaccessa minen ut dicitum est nec ulli hominum cogni- ua, propter Cherii bina&Rontipheam illam flammeam, quibus illum esse septuni Moses dicit. Qiidd si uenim esset uel nostra patefecistent tempora, non rationum Gar mentorum persuasionibus, ibus sortassis prior aetas nostra inseri r noti it r. ita ipsa rerum magistra experientia. qua nobis hodie totius orbis to reni mo les oc ambitus. crebris istis nauigationibus ac reciprocis, ad omnes sere mundi cardines ita Maximorum Impp. c R o L i v. de F E R D l N A N D i semper, Aliost. clementia oc bolescio,apetia sunt,ut iam late nulla totius terraesit natio,
10쪽
quaenon eislorata aut incognita maneat, Quanto ergo ilia is locus tam uasliis tanto lamplitudinis quanis illum iaciunt,tanto praesertim iligentem miraculo. ut fieri non possit, quin remotissime etiam asipicientibus admitti os ei iacilli praebeat, quibus insatiabilis isti hominum re uisendarum re num nouarum cupiditas prouocata, uel accessim tentassent ipsi uel tanti faculi causam ab at is didicissi ni, citius tamen rei, nec fama nec scriptis, tillam Di in mentionem hactenus scio. Alii uero intra Zonam, ut i iocant 3 torridam
'llocarimi, quam cum caeteris alioqui crestentibus, ob nimium aestum, uelint antentissimam, soli Paradiso aptam, G propitiam secerunt. Sunt alii qui locimi ilulum horum, a reliqua terra exemptum, siupra mediam aeris renion ad Llina timentes forte, ne diluuio aliquo, creteris creat, reis allectibiis, aut periret totus, aut suae selicitatis damnum aliquod pateretur. Sed uelim ut iudicerent, Num eo loci a summo omnium opifice principio sit conditus, an alimi radio illuc translatus: Translatum dicere non puto quod diuini nim literarum testimonio Iucillenter comprobatum sit, hominem e Paradisio ei Noum, non Paradisium ab homine sublatum. Sinuerὀsic es creanis, non flustra certe mirabimur, per quas fistulas, aut meatus aeris octilios, flumina haec quatitor maxima, ita aderint, ut hic totam icrram circuiret Hatillati, ille Aemptum θύHethiopiam enitis in oriente Astriam inundaret, ut interim i luminis celeberrimi Lupi iratis decurium taceam clim scripturis. Sed que disceptationis huius soniat a credemus alium, quam Gcographicariim demonstrationum imperitiam .utta enim iiivia tignauia, tot comminisci fabulas. quas nec communis bene serare potuit sensus nec recepisset unquam, nisi tanta fide, tantisin credendi lepibus. ita suis fusilet altri eius magistris, ut iactat tim quidem pilum, a praescripta licitisset discedere sient tia. Si etenim,uel a limine terrenarii partium ficientia salutassiendi
sibi nouam quandam terram a nostra sepera tam, fingere oportuit, itassis ne no uus ei roriquein ratione non posse dilui sperabant, hominu industria, Goaci in te rarum petitistratione no antea conuinceretur, quam Dedalico quodam artincto ingens hoc Chaos aereum,qirod interiecerun alarum remigio stiperaretii LHoe autem cum homini negatum este non ignorarensi immortalem sane pertinacia tri uam stituram non dissidebant.His demum si ex Geographoria do rina quatues fluuiorum circuitus atm fluxus coniunxisten i, per quos a sitis incedet sontibus
centisve angulum quendam separataim,Septentri onalem nam in inclementiam, tanta dignam Noenitate n6 iudicariant. Notae quide sitiat regiones amplissimae,
myptus Aethiopia que, per quas Nilus longo ac siiuota decursii Iabitiir, quod mos alqs idem uerbi si sied eadem sententia dixit, Gihon secundum flumensas omnis foeditum inteipretat totam terra in Aethiopic circuire:
nil NArmenia nota quae Tigrim &Euphratem fundit, ac per Syriam bici poγ imiam SH in seiunetis proprijs paludis mittit, itinctis deinde aquis per longum decurrentes Eacili, mari Persico mixtas resdunc
Hoc moties defluuio quem ipse quide Hidae hel uocat, uetustissimo tamen intera praetui' consensis, ni me Tigris dicitur, affirmat, uno Assyriae uocabulo, nomin rasre 'nes omnes complexus. Sic India omnium regionum maxima re ditisisses Gangetico nota est cursis, qui auri ramenta deferens, eam media secat. Hune Phisontem normitans totam cycuire toram Hatrissali Moses ait ubi aurum sit c
aeris Pris preciosius fluviatile nimirum intelligens, ac pro se tim Indicum, quos DG pN uadio in in aliuduincere erunt iraturalium striinores tradiderunt Qui t 4 bus argu