M. Tullii Ciceronis Opera, cum delectu commentariorum, in usum serenissimi Delphini. Tomus primus nonus .. Tomus quintus, qui Orationum secundus. 5

4쪽

Μ. TULLII

CICERONISO PER A,

CUM DELECTU COMMENTARIORUM.

IN USUM

ΤΟMUS Q U INΤUS, QUI ORATIONUM SECUNDUS.PAΤAVII, Typis Seminarii, MDCCLIII.

Apud Ioannem Manfrὲ. SUPERIORUM PERMISSU , ET PRIUILEGIO. Diuit ipso by GOrale

6쪽

Μamillio , L. Volcario consulibus, cum L. Lucullus , quia proconsulari imperio administrarat prope septem annos uia thridaticum bellum , a senatu reiscatus Romam redisset , tulit ad populum L. Manilius , tribunus plebis , ut eius belli admini pratio Pompeio committeretur , qui tum bellum maritimum ger

7쪽

ORATIObat . Eam rogationem Cicero praetor creatus persuadendam populo

suscepit , quod in Pompeio omnia essent , quae ad perfectum imperatorem pertinerent, scientia rei militaris , fortitudo , temperantia , ct felicitas i rejectis obiectionibus Hortensii , re Catuli equorum alter , nou esse uni omuia committenda dicebat I aliis mero , in uno homine saepe esse periclitandam fortunam negabat , eumque aliis Reipublicae temporibus servari volebat. ERNEsTus .iUANQUAM milii semper frequens conspectust vester ' , multo jucundissimus; hic autem locus ' , ad agendum amplissimus Τ , ad dicen

dum ornatissimus est visus , Qtiirites : tamen hoc aditu laudis , qui semper optimo cuique maxime patuit , non mea me voluntas , ted meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae , prohibuerunt. Nam , cum antea per aetatena nondum hujus auctoritatem lo.

ci contingere auderem ; statueremque , nihil huc , nisi perse- Etum ingenio , elaboratum industria , aiserri oportere : omne

meum tempus amicorum temporibus ' transmittendum put

vi . Ita neque hic locus vacuus unquam suit ab iis , qui vestram causam defenderent : & meus labor in privatorum periculis

DELECTus COMMENTARIORUM.

I eonspectμs Wger J- , qui huς solis cum populo ayendi ius er.it , legem trinundino per praeconem promulgari in foro iubebant , ut tertia die comitia ii heremur, dc populn suffragia ferret: is , legem latam aut iuberet , aut antiqIatet . iam , ut scribit Quintilia iras , libro l . pro concione suxlere, aut diis indere , moris suit. L ergo Manilius, trihunus plebis , comitia in soro habenat condocatis tribubus, lepcmque serebat , quam Cicero praetor frequenti populis hac oratione suadet. Hotomauur.

x rite titur a Templum in foro , rostris, ut Livius scribit, navium Antiatium

exornatum. Idem.

3 Ad agentum a Ii mus , ad dicendu mo natissimur I Gellius . NOE . Att. XIII. I 3. docet aliud est , sera eum populo , aliud ,δoneis rens habere . Nam populo agere, inquit, est roeare quid popuIum, quia 'fragiis fuit aut sub at , aur verer . cstractouen/autem habere , es verba facere si populum , Foe ulta rogatioue . Erici ad agendum amplisiimum appellat , quod nulli nili ampli. tudine praeditis viris , magistratuita scilicet gerentibus , agere eum populo liceret i adeontionandum autem , sive ad dicendiam or- thsmum , quod ornamento esset iis, qui eoiicionabantur, ut adolescentibus, qui de la de alicuius pro Rostris orationes ad populum habebant. Isem.

4 Omne meum leniput amisorum tempori

bur J Tempora , negotia , pericula , necem rates , ut vulgus loquitur . significant . Ut libr. de ossic. II. cap. r. Taurum erat pbi Iosophia Dei , quantum superfuerat amicorumer R. eipubIica temporibus i ta est , ne tiis , necessitatibus. Idem .

8쪽

PRO LEGE MANILIAE. sculis caste integreque versatus , ex vestro judicio fructum est amplissinium consecutus. Nam cum propter dilationem comitiorium Τ ter praetor primus centuriis cunctis renuntiatus sum ,

facile intellexi , Quirites, & quid de me iudicaretis, & quid

aliis praescriberetis . Nunc cum Sc alictoritatis in me tantum sit , quantum vos honoribus mandandis esse voluistis ε & ad agendum facultatis tantum , quantum homini vigilanti ex so-rensi usu prope quotidiana dicendi exercitatio potuit asserre :certe , & si quid auctoritatis in me est , ea apud eos utar,

qui eam mihi dederunt ; & si quid etiam dicendo consequi possum , iis ostendam potissimum , qui ei quoque rei fructum

1uo iudicio tribuendum esse censuerunt . Atque illud in primis mihi laetandum iure esse video , quod in hac insolita mihi ex hoc loco ratione dicendi , causa talis oblata est , in qua oratio deesse nemini potest . Dicendum est enim de Cn. Pompeii sngulari eximiaque virtute : hujus autem orationis dissicilius est exitum , quam principium invenire . Ita mihi non tam copia , quam modus in dicendo quaerendus est. II. Atque ut inde oratio mea proficiscatur , unde haec omnis causa ducitur : bellum grave & periculosum vestris vectigalibus atque sociis, a duobus potentissimis regibus insertur, Mithridate , & Tigrane ': quorum alter relictus ' , alter lacessitus , occasionem sibi ad occupandam Asiam ' oblatam esse arbitratur . Equitibus Romanis , honestissimis viris , asseruntur ex Asia quotidie literat , quorum magnae res aguntur,s Propto dilatimem renutiretim J Differebantur plerumque propter obnuntiationes. Nam si, dum comitia liaberentur, augur a liquis de eato servassiet, niasti stratus obnuntiare poterat, & comitia in alium diem dinserre . Differebantur praeterea per tribunorum intercessionem . Has autem obnuntiationes, dilationesque comitiorum , candidatorum scilicet gratia faciebant ἐν cum aliqui sibi paratam repulsam videbant. Idem. 6 uuantuin vir , sonoribur niandaudis essem tusir Hoc est, quantum mihi adictaria ratis scilicet esse voluistis , in eo , quod honores mihi mandavistis r vel , dum hon

res mihi mandatis. Fabνiti*ν.

altero Armeniae rem , & superioris Aeero, ut Appianus: genero, ut Plutarchus scribit.

8 2reortim altis ritique i Lucullus Mithridatem persecutus , a militibus desertus est rqui, cum nihil propiu, esset , quam ut Rex caperetur . eflulis de ipsus Regis sententia thesauris & pecuniis omnibus , in eas sese, relicto Reste , proieeerunt . Ita Rex in Ar nieniam ad socerum Tigranem profugit . D

o AI ocet pauciam Asiam J Asa , anno Urbis oro, Attali testamento, populum Roma num instituentis heredem sui regni , provin ela est Romanorum iacta. Gro.

9쪽

6 ORATIO

in vestris vectigalibus exercendis occii patae : qili ad me pro necessitudine , quae mihi est cum illo ordine U , causam rei publicae , periculaqtie rerum suarum detulerunt : Bithyniae , quae nunc vestra provincia est , vicos exultos esse complu- res : regnum Ariobarzanis , quod finitimum est vestris vectigalibus , totum esse in hostium potestate : Lucullum , in gnis rebus gestis , ab eo bello discedere : huic qui succurrerit '', non satis esse paratum ad tantum bellum administrandum : unum ab omnibus sociis & civibus ad id bellum imperatorem deposci, atque expeti : eundem hunc unum ab hostibus metui , praeterea neminem .

Causa quae sit, videtis : nunc , quid agendum sit , considerate . Primum mihi videtur de genere belli , deinde de magnitudine , tum de imperatore deligendo elie dicendum . Ge

nus est enim eiusmodi , quod maxime vestros animos excitare , atque inflammare debet e in quo agitur populi Romani gloria , quae vobis a majoribus , cum magna in rebus omnibus , tum summa in re militari tradita est : agitur l,lus 1 ociorum , atque amicorum , pro qua multa maiores vestri na,

gna & gravia bella gestarunt : aguntur certissima populi Romani vectigalia , & maxima , quibus amissis , 8c pacis ornamenta , & subsidia belli requiretis : aguntur bona multorum

civium , quibus est a vobis , R ipsorum , & reipublicae causa

consulendum .

Io Iu vestris exereeulit 3 Qi id gni sui lieredem fecit , regnumque eius in

est exereere ' decumas ab aratori. provinciae sormam redactum est . Eutrop. bus exigere, striimiram a recitariis , porto. App. Flor. Hem. tium a mercatoribu . enim populi Ro- is Reeumn J Cappadociam , mani vectigalia. IIaromasur. ex qua ipsum bis antea pulsum , Ac bis a II Pro nece studiue, qua nιibi ci eum Hla Romatiis restitutum Mithridates , Lucullo a. sive J PliniuK xx xl xl. 8. II. Ciberi, demum se tu revocato , tertio deiecit et & tamdiu flabilivis eque ire nomen is Causulatu suo , et eo reano potitus est, dum Pompeius ipso &senatu a conciria ri , ex ea se orsiue yνoselium Ti rane de piciis , Ariobarzanem tertio loco esse eeIe a ιν , ct e3us υiνet Hetiliari popuIaνA restituit . Idem . Me querens. idem. Vide pro Rabirio Post. uuie qui succurrerit 3 Modius , epi'. 11. Birbnis , qt ae nune me stra praυiueia XCUll. μυsui. testatur in Coloniensi se re

est J Nicomedes eo nomento Philopator, Ni- perisse , qui fuerestris r id & ego reperi in

comedis filius, qui, patre Prulia necato, Bi- risu t. necnon in anonymo ; quod procui tityniae requum occul arat , regno a Mittitiis dubio praesere iduin τὼ Decurrerit . Sueeuν re dare pulsus , a Sylla restitutu ea . Hae de Milo a Latinorum consuetudine remotum est. causa paucis poli annis, hoc est , Octavio& Gr ιur. Cotta Coic moriens, populam Romanum re- -

10쪽

PRO LEGE MANILIAE. q

. III. Et quoniam semper appetentes gloriae praeter caeteras

gentes , atque avidi laudis mittis , delenda vobis est illa macula , Mithridatico bello superiore suscepta : quae penitus jam insedit , atque inveteravit in populi Romani nomine :

quod is, qui uno die tota Asia, tot in civitatibus, uno numtio , atque una literarum significatione cives Romanos necam dos trucidandosque denotavit , non modo adhuc poenam nullam , suo dignam scelere suscepit , sed ab illo tempore amnum iam tertium & vicesimum regnat : & ita regnat , ut se non Ponto , neque Cappadociae latebris occultare velit , sed emergere e patrio regno , atque in vestris vectigalibus , hoc est , in Asiae luce versari . Etenim adhuc ita vellia cum illo rege contenderunt imperatores , ut ab illo insignia victoriae , non victoriam reportarent. Triumphavit L. Sylla, triumphavit L. Murena de Mithridate , duo sortissimi viri , & summi imperatores: sed ita triumpharunt, ut ille pulsus superatusque regnaret . Veruntamen illis imperatoribus laus est tribuenda , quod egerunt : venia danda , quod reliquerunt e propterea quod ab eo bello Syllam in Italiam respublica , Murenam

Sylla revocavit . IV. Mithridates autem omne reliquum tempuς , non ad o

livionem veteris belli , sed ad comparationem novi contulit: qui posteaquam maximas aedificasset ornassetque classes ; exercitusque permagnos, quibuscunque ex gentibus potuisset, com

parastet , & se Bosporanis , finitimis suis , bellum inserte simulasset : usque in Hispaniam legatos Ecbatanis misi ad eos

duces iis Mith. Iatis Llio supereio e J Quod in- obiieerent i ut auctor est Appianus . Oeeitastavratum est Q. Pompeio , ta Sylla Coif. Rutem civium Romanorum centum quinqtia Nam initio eius helli Llithridates Q. O' ninta millia Plutarchus in vita Syllae seripium, ut Floius appellat , Proconsulim ; ut bit et Vat. Max. octoginta millia . Appianus, cui potius assentior, Pνυ-rmem , nur. cepit, & in vincula coniecit ἔ Manium At- I 6 DIum ... Resp. I Oppressa a Mario, tilium alitio inlidentem Pergamum usqtie de- & Cinna, & Carbone. Idem . duci iussit, praeeunte praecone, fic proclaniam II Murenam laua νε-eavit Τ Propter pa te adelis Manium Attilium; eique ut Persta- eem , quam ipse cum Mithii date feeerat :muin venit , aurum liquenaum in os insun- nam ille in Asa legatu a Sylla relictus di iussit: praesecti deinde Asae universis man- eum duabus legionibus , ut Asae negotia con-davit, ut intra diem tristetimum Romanos & stitueret , triumphi eupiditate ineensus Regi Italos omnes ad unum, viros, mulieres, pue- bellum facere non desistebat , usquedum re ro , qui in Asia essent, trucidarent , dc ne- vocatus est. Idem .catos ne sepelirent , sed eorum corpora seris