Ars medica seu Curandorum morborum, affectuumquè praeter naturam, qui corpus humanum affligunt accurata, absolutaquè methodus. Accessit Febrium curandarum exercitatio. ... Autore Demetrio Caneuario ..

221쪽

modo magis, modo minus, pro eiusdem assumpti pastus errore, in qualitate, quantitate, &Opportunitate, secundum que dein una, vel altera deterior bilis specie consequitur; haec autem exercitatis sunt conspicua; Accedunt assumptis quaecunque geruntur, ex quibus certe non obscura congerenda: bili occasio praeuto est, ut inprimis ex motu corporis inordi. nato, dein ex animi intenaperatis solicitudinibus, atque item ex vigilijs; posteaquam inde calor facile ita accendatur in nobis, augeaturque subinde siccitas, Ut pene quicunque si acci in aegro fuerint, illi prompte exustibilescant a Et valdi: quidem masis, si aegri dispossitio faueata fauet enim maxime secundum partes, quae succis procreandis, congerendisque, dccxpurgandis, sunt institutae a Nam exiecore, illique interuientibus partibus , praecalore nimio, bilis propriam habet originem, unde non in venis stilum illa redundat, sed dc in mesenterio facile coaceruatur ι Notis autem plurimis, teperamentum hepatis, dc partium circonstantium, calidius est conspicuum; potissimum vero si ex accidenti tale factum conti- serit; patet enim id, ex ardore partium internarum insueto, qui extrin, secus etiam facile communicat se se, quoniam ut intrinsecus calidiore, . tenuioreque sanguine urgescente, excandeicenteque, vigiliae, inquietudines , & alia eueniunt multa, ita ille extrinsecus ex parte tranSfusus, de rubi condiora, calidioraque extima omnia, dc 1ὰpe ultro cuia neς iniectiones ob oculos fiunt ; idque praesertim euenitetate consistenti, Per quam calor, ut plurimum, naturaliter viget, dc omnia calidiora comparent; At si innatum fuerit, ex habitu uniueisi, est conspicuum, ille enim quia ut ex tenuiori sanguine reficitur, ita facile resoluitur, dc macer ideo, seu

gracilis sere semper est ; Amplius aute, licet partes, quae procreandς biliaptae sunt, bene se habuerint, adhuc nihilominus si ductus, quibus bilis iam coaceruata, expelli per secessum solet, si uehi, solliculi fellei, siue

mesenteri j sint, intercipiantur, nec lassicienter fuerint expediti, quod ex viscerum tensione, grauedine, atque duritie palam saepe colligitur, initi per ex facie, quae ex 'dato per bilem sanguine pallet, citrea ve est potius , quam florida; atque item ex fscibus per secessum excretis, quae solitam ex bile non recipiunt tincturam; at ex Vrina quoque, quae tunc valde crassa. croccaque est, cum per illam bilis multa effundatur, idem satis aperte constat; tunc porro necessario bilis coaceruatur, SI abundat in corpo te, in quo maxime illa facile procreatur ; Quare tunc si forte fortuna cadem ipta bilis quomodolibet congesta, eo aliquando perueniat, quod exundans nequeat, gubernantis facultatis benencio, certis ad sanitatem requisiuis terminis contineri, utique putrescit facile, dc feruorem febrile inducit, qui sine dubio ex ipsa bile factus censendus est, cum bilis iam pridem aperta ex causis praecesserit abundantia . Sequitur peccantis melancholiae, per febrim, ex proprijs causis inquitio . Melancholia autem duplex est, una scilicet naturalis, quae limus, Zc 'x sanguinis est, S praeternaturalis altera , quae ab cxustabile prouenit , estque illius veluti cinis, Ab utraque itaque melancholia febris fit, a praeternaturali quamqua magis , ea quippe cum bilis atra sit, nempe exusta nimis, facillus innaminatur, & feruet; dii scilius quae naturalis, huic ideo sepissime illa interse briendum permixta est . Vtcunque vero putrelcens melancholicus succus febris auctor sit, quoniam ille duplex, meritoque varias habet causas, ideo quae ex his euidentes praecesserint unius potius quam alterius speciei melancholiae effectrices, conservatrices ve. ex quibus congestio eius argui

possit, accurat et praenoscendae sunt; Igitur cum praeternaturalis mel ad-cholia

222쪽

eholia, bilis atra sit, quae nimis nemph exusta est, ea ideo ex praegressis

causis bilem procreantibus, ultro aut enim is exustionem, quae atrae bili cogendae int sit, imprimentibus, indicabitur ; Cum vero natura lis me lancholia, succus crassus , terreusque sit, Et veluti humorum sex, tui educauias antegressas feculentam materie hanc producere aptas animaduerterimus, non dissici id erit eius iampride adeste abundantiam intelligeret Principio autem, ex calciscienti causa, impressio exustionis, per causae eiusdem validitate , praecognoscenda erit, NI si dum illius exurendi potestas aliquando defecerit, facile eiusdem in opere diuturnitas suppleat defectum; S quamquam validitas, 1 mora haec multifariam obteriretur, Vtcunque suerit, omnibus sane diligenter expensis, unde calor, de quo pacto inde exustio imprimatur, non dissicile erit praeternaturale melanchol iam , seu bilem atram , esse sebris pia sentis Origine, argumentari ἔSed narii rate melancholiam causas longe diuersas habere certii est, quando ipsa ut procreetur, siccitate inprimis adesse validam necesse sit, calore tamen duntaxat a frigiditate repraeta praesenti; adeo quod quae tum Perse , atque directh tum per accidens, atque in directe modo hoc assicivi nos, de humorcs potissimum in nobis alteros facere consueuere, huc dirigi omnia est operae pretium , si quando melancholiae huic procreandae ca futura sint propria ; Vnde praea li js, qtiae suo ambitu agunt, inter quae aer est, adsiccum quide vergant oportet, caeteium ad calidum salte inaequaliter; ut autumno icrore obseruam iis, quo certe praeuio, vel diu salte smili acris Constitutione praegresta, non ab re est, multiplicando humori huic am hientis cons initione fuisse aptam aestimare ; Verum praeterea ex assumptis, & certius, & euidentius de humore eode concessum est argumentari , ea quippe alterent valde nos, & quaecunque ite nostri, amplius autem succum multiplicationi humoris, immediate, & expresse staggerant; Ita- sue qa quoties fuisse, tum sua na tuta sicca, frigidaque fatis, tum ite cras. sa, ac penis terreis cxcrementis referta, planum sit, non dubitandum quin succus melancholicus inde omnifariam generose creverit, & magis, aut minus, pro maiori tum qualitatis, tum quantitatis, tum denique orpor tunitatis commisso peccato ; His accedunt quaecunque geruntur, siue illa mentis, siue corporis sint, quibus equidem perperam se habentibus, ut tum nos, tum quae in nobis sunt omnia euidenter immutantur ita etiam ex his melancholicus succus facile congeritur , praesertim vero cx mcntis

affectionibus, ut ex maerore, tristitia ve s Faciliorem aute huiusce succi congest onem reddit insita, aduentitia i Eaegrotantis corporis dispositio,& porro secundum parres, quae succis procreandis, congeredisque stant consecratae, ut praecςteris hepar est, cum adiacentibus partibus reliquis, suae ubi inaequali praeditae fuerint intemperie,&naaximE si calore innato iam debili, subinde siccitas accesserit, utiqtie melancholiae generandae, cogerendaeoue fauebant. Id vero palam satis agnoscimus ex insito, a

uentiti' ve sabitu uniuersi, ut puta si gracilis; glabet, & asperus sit, ut potis qui ex sanguine melancholico huic aprinad symbolo iam susceperit

incrementum Et magis si aetas consistens, vel iam decliuis, melancho liae gignendae idoneast. Sed adhuc magis si lienis conditio eidem congerendo succo maxime foueat, dum porro sino iungendo muneri ineptus euaserit, quod utique ex grauedine, dolore, simplomate ve sensato alio, ad regione lien is apparenti. indicatur i Et praesertim si ultro , teter ει-dusque totius a ectus, ex*dato scilicet sanguine, adsit: Insia perque si consuetae humoris huiusce vacuationes, quamquam etiam non naturales, iam

223쪽

am tamen suppressae videantur; Itaquae haec cum ita iam fuerint, ipse vero calor . qui modum excedat, alicunde aegro superueniat, qui putredinis auctor esse possit, utique huiusce melancholici humoris vigente copia,

quam neutiquam natura regere, moderari ve ulterius valeat, facile est ip iam, calore eodem, assici, perturbari, atque corrumpi, ut inde febris adoriatur, quae Sc. propterea, recta consequentia, causam humorem melancholicum habeat. Atque de causa febris proxima, humore nemphpeccanti, unde illa oritur, hac arte habenda est contemplatio: Caeter uiri quia raro si inplex , Sc sincerus humor peccet, ut ex eo itidem simplex, S exquisita febris eueniat, sed pene semper uni, vel alteri. misccatur, veluti&ipla sanatio euidenter ostendit; Iure curanti medico attendendu, ut mixtura , si quae fuerit, quanto clarius praecognoscatur, nec non &quod per eam ex miscibilibus excedat, vel praedominetur, id quandoquidem ad febris cognitionem integram assequendam IirmmoperE faciat a Porro aut e nisi sensu, ab exeuntibus, aliasue, unde etiam humores simplices se se dant in conspectum, id sussicienter pateat, ultro itidem ex effectis, oc causis. de miscella coniecturam facere necesse est; Naque dum recto sentu liceat exeuntia percipere, quae scilicet humore peccantc repraesentent, sine dubio quatenuS illa talia fuerint, eatenus quoque unum, vel plures. atque ne magis hunc aut illum minus peccare ostencunt: Verum ubi id medico non sat sit, quod adhuc illum causas & effectus recognoscere oporteat, utique tunc qua ratione primum effectus dant certum peccantis humoris inditium, eadem sunt liter unius, vel alterius speciem

alteri permisceri docebunt 3 Verissimum est tamen quod permixtio nuiantiam exquisitos, sed pene semper spurios parit effectus, ut ideo ex his dissicile sit adamussim praedominium iudicare, prudens nihilominus ac expertus commode iatis iudicabit, si euidentes omnes colligens effectus, eos inprimis unius praedominantis humoris proprios esse intelligat, qua-do enim hi minus tales apparuerint, quam ab humore eode sincero derieonsueuerint, iam mixturam illi alterius subdominantis inesse agnoicet; sed ne unius, aut potius alterius humoris mixtura sit, sanE exquisitior co-runde effectuum modus indagatus, ostendit, aliis quandoquide sanguinis rectantis, praedominantisque effectus perturbentur ex bile, ia alias ex pituita a rursu in peccantis bilis effectus alias mutentur ex pituita, de alias ex melancholia, atqui contra , & quidem magis , atque minus,

pro subdominantis copia , dc activitate ; Sed post effectus , si causae

etiam ad miscellam agnoscendam recognoscendae sint, profecto qua ratione illae certum humorem peccantem ostendunt, eadem quoque su- res simul iunctos ostendere verissimum est; attamen praedominium ex eo-nande validitate, siue potentia, satis apertE coni j citur . Notatu tamen dignum est, praedominium, vel subdominium hoc, non penes activitate tantummodo, sed & penes copiam forE attendendum, atque essectus ipsos activitate inprimis arguere, causas autem copiam,

adeo quod essectus bilis longE aliquando illos pituitae superare verum sit, causis licet ad producendam pituitam longE adhuc validis praecede-tibus ; Ita enim varia praedominij, &subdominii , humorum Peccantium infimul mixtorum , Ia

tio nobis per febrim est consipima.

224쪽

DEMEM CANE VAR.

POTISSIMUS CAUSARUM,

humorum nempe peccantium , mnde febris putridast, focus indicatur, o quomodo alius sit

ιn continua , . in intermittentialius , declaratur.

CAPUT NONUM.

in λλ. itio S τ haec autem peccantis humoris febrim putridam quam g cunque facientis sedes inquirenda est, at principio ad recteti' sentiendum, coniectandumve, lupponendum est n'bis, e putrido humore febrim putridam omnem, a principio ad n V ' Vsque foueri, & consei uari, adeo quod perpetuo jn om

ni ea, siue continua, siue intermittenti, putrescens humor stet, atque Vi peat, ad statum quidem magis, deinceps licet per declinatione minus Unde etiam si febris, quae sua natura intermittens est, certis inter Da lis penitus intermiscerit, minime tame interea putredine penitus etianuine, cessasse ve aestimandu est, noua scilicet omni, inpolteiu Iuccei Huc , ps quouis nouo febris accestia, procreatura, suppeditaturaq , nisi id gratis, perpera fingatur; Siquidem ubi putredo cessci, au t utique cessat, quia OF caloris innati illa emedetur, vel ut per morbi declinatione euenit euin' Catur, ac iuperetur ν aut potius cessat, quia virtutis expellentis beneficio. humor, cui putredo inest, foras valenter expellatur; inodcunque au tem ex his, per intermittentium febrium putridarum interualla, euenire

credideris, illud vanissimum est a Quoniam si ita calor innatus supra Pu tredine v igea t, ut ab eo iam illa fuerit eu icta, quomodo dein eade, aut a quo rursum illa excitabitur principio 3 At si soras expultricis sa cultatis robore, dc xi, sufficie ter expelli contendas, atque ideo febrim intermitte re , minime vero si ob imbecillitatem consistat, utique primum tunc, Vn de nam putredo, quae penitus dissipata est, de nouo tam facile resurgit. Et a quo gignitur, vel cuius beneficio etiam maior, quam antea praesto est Dein ubi id mordicus contendas, profecto naturae ordine omnino interpellas. posteaquam naturalis expulso coctione celebratam supponat, quae saltem per initia intermittentis febris nulla est, neque igitur tua expulsio naturalis excogitanda ι Fateor quide portiunculam sicci pectatis expulsioni aptam, quouis febris intermittentis intuitu, semper enim aliquid tunc promptum reperiturὶ per vim quandam foras expelli, ut sa Pissime ex urinis, sudoribus, Λ excretis at ijs, per id teporis, obseriramus, eunde attamen expelli posse omnem. Ob euidentis cruditatis praesentiam ,

minime reor : quod si ob debitam illius dispositione foras expellatur hoc

enim interdum felicis aegrotantis euentu contingit in sanE ut tunc omnis causa mali desinit, ita dc malum funditus evanescit, nec nisi nouo re centis causae aduentu recurrit : Quamobrem perennis est putredo in Om

ni febri putrida, a principio scilicet febris, in fine usque, non in continua inquam solum, sed & in intermittenti, de qua aliqua videbatur dubita tio 1 Atque id cum ita se habeat, merit. de sima , seu soco putredinis, quς febris causa est, oritur quaestio . Etenim certum est, quod dum putred in aegro

225쪽

ina oe rpore, progressi ipssi sebiis, vigeat, ut dictum est, nisi quid

illi impedimento sit, quo se te cordi non continunicet, illa semper, & necessario simile effectum pariens, inflamnaatione, ac febrim excorde in uniueiso corpore faciet, quod sane in continua putrida febri euidenter verum fateri licet, pollea quam illa perennis cum sit, iure etiam fomitem in cor illam habere perenne, ex quo porro cor perpetuo inflammatus, perpetuo itide seruorem febrilem corpori uniuerso communicet 3 Sed in intermittenti sebre dubitatio est non leuis, ubi nam inquam illa perenne habens fomite, perennis attame non sit, nec nisi aegrum corpus per interualla assiliat ; Verum praetermissas ambagibus, Dicamus nos possibile esse, per intermittente febrem, aliquod impedimcntum adesse, quo ex so proprio illa perenni fomite careat, atque impedimentum hoc este occasione situs, seu positus putredin is, . quo nempe illa, ob viarum seu ductuum dissicultate, non nisi aliquando te se cordi communicet; Sed quod in nobis, sedes, vel situs sit, ubi ita putrestentes succi congesti stet, ut vel

illius occasione minime eorum putredo necessario se cordi communicet, facila fatis persuaderi potest, vel ex quo euidenti experimento omnibus sit conspicuum, prima nostri corporis regione, qua intestina, m senterium ,&Partes aliae, cauitatibus non paucis refertae, &ad recipiendum habiles continentur, saepissimh, quasi nostri corporis communi semina, quamplurima, eaque praua indies excrementa congesta longius asseruari, quae quamquam nobis sua natura adueria, ad faciendosque morbos aprime apta, citra noxam attamen inibi locorum detenta quod vasorum predictorum parietes prauis excrementis assileti, libenter prauitate citra vlteriore communionem, ferre consuescant in foras tande, suo tempore, Per vias consuetas, miro naturae instinctu, expurgantur a Contra vero haec illa, dum vasa eade, perperam, hoc est, citra consuetas vias, egressa, Scregionem venosam ingressa, ut facile corpus uniuersum permeant, ita cuma natura plurimum noxia hnt, corpus ideo ipsum multifariam assiciunt, nec nisi lublata, emendata ve, illud pristinae redditum sanitati relinquut; Idque cum ita sit, nemini utique mirum si putredine in nobis, sine febri, reperiri aliquando dixerimus, cum alias illam necessario una cum febriadesse oporteat, idque solum sedis, sed putridi succi situs occasione a Porro dato putredine prim E regionis terminos contineri, merito ex ea tunc sebris nulla fit, siquide inde nusquam lassiciens in cor additus, seu sese communicandi commoditas pateat, atqui inde exundans, egressaque, ει regione corporis venosam ingressa, vel alias venis ipsis contenta, necessario cordi communicat se, & febrim inserta Neque dixeris, quanta,cunque putrescentis humoris copiam, primae etiam regionis cauitatibus compraenensam, suo salte eontactu vicinis uniuersi venis, vel arterijs necessario calor praeternaturale perpetuo communicare; quare & successI-ue illum cordi perpetuo impertiri, atque ita perennem caloris commu nione semper fore futuram, & nullam, vigere ibide putredine, intermisesam : Quoniam nisi putredo excandescat, ea nunquam tanti femori S est, ut magnam satis primae regionis molem facile praetergredia turi Argumeto excretorum, quae quaquam dum e regione prima, ii ne febri , quod saepe obseruamus, expurgantur, intestina nihilominus, per quae trans ut, excoriant, praeque nimia sui acrimonia, exulcerant a Dum aute Primae eiusde regionis vasis continebantur, minime labore faciebant ; Fecisse, facereque, tu adhuc forsam mordicus contendes, exemplis non paucis in

niaus a Verum quod tunc verissimila sit, putridum peccantem humore, B b a ta copia,

226쪽

de copia, & virulentia multa scatere, ut ultro inquam sua praesentia veno sani etiam attingat regione, perseram ideo tunc tua proposita veritate decedes 3 Itaque putrescentis succi, febrim qua iaculaque , intermitte. te maxime, fouentis sede, fiscum ve perlcrutantes, ex praemissis hil ce dicemus , alium necessario esse illum continuarum, S intermittentium ali suillarum inquam , scilicet continuarum, esse venosam regione dc harum , scilicci intermittentium , esse regione corporis primam; Quod Sc si aperta sentiis aprςhesione minime colligatur, diligenti salte ,-acri, per causas,&cifectus, mentis intuitu adamussim euadit conspicuum ; Etenim certum et , nusqtiam sensit in immediate putredinis focum per febrim attingere. nisi ille fortasse extimam quamuis corporis noliri parte, oculis, tactui ve subiectam , Occupet, quod non nisi aliquando contingit; qua roultro ex estectis ,& parum ex causis , ad inquisitionem veri, mente proficiscendum ; Ex effectis autem primum , tanquam ex notioribu S.Cbseruatis nempe ijs, quae per febrim apparent in aegro, quae tamen ex situ putridi iii cci eam fouentis talia potissimum 1 lint; cuiusmodi equi de lunt simplomata non pauca , quae intermittentem praesei tim, ut plurimum , Mubique scicc mittantia febrim, euidenter primam regione corporis illi praebere fomitem , indicant ; at contra, cum nusquam , nisi ex accidenti, febrim continuam prosequantur, cuius alia solius sint propria, quae ea venis fomitem habcre planum eit, iureqtac ideo continuam aliuncie, exve nota scilicet regione, foueri docent, oc magis sane si non febrim illa , sed labris causam, hoc est, peccantem humorem, praecipuu In autore ar guant. nde clarius adhuc, merito, eiusdem sedes elucet ; Porro in-

intermittenti praesente febre, primum tussicula quaedam sicca, ea hic neglecta, quae a destillatione , aliisque persistentibus causis , per febrim alis quando contingit, quae serennis sena I er est, & nusquam intermista in cer etci temporis spatio vigere conspicitur per quam inquam nihil ex ruitur ;Hanc saepe sequitur anxietas magna, &quaedam veluti praefocatio, ex partium spiritali him impedimento nata ; Idque cum manifella praecordio riin omni uindillcnsione, quae S raro citra dolorem eii ; Atque haec ab humore proxime febrim facienti, primaque corporis nostri regione cCn- gello, per febrim hultismodi ortum habere, nemo certe ibit inficias, qui modum causandi eius recta mente perpenderit; Posito namque febri in ab cffervescenti iam pridem succo causari, utique ut per fertiore Ille semper in molem maiore extollitur, ita quoque tunc semper maius spatium Occupat, Vasa item primae regionis, quibuS continetur, extendit, stabis indeque diaphragma rurium ad partes spiritales compellit alias quidem magis, alias aute minus . tuncqtae pulmones s si adhuc tamen sibi, persum cientem partium earunde habilitatem, vel commoditatem, liceat, ad te se, ab inde percepta molestia , explicandos, ac liberandos, per siccastissim insurgi int,&coacti tentant expulsione, quamquam inanem ι At si pulmoncs grauius praemantur, magna tunc anxietate, & quadam quasi prasocatione aegeram citur ; Intereaque distensio in praecordiis viget necessario , dc dolor itidem aliquando non leuis, imminentis quasi solutionis continui causa, ibidem sentitur ; Haec velo in febribus continuis noni si ex accidenti contingunt, veluti fanh quando ille ex intermittentibus tales evadunt, quod tunc iam e prima corporis regione humor peccans in rcgionem Vc notam exundet, ita ut locorum viro uis eiusdem humoris coispia vigeat. & ex illius, ac situs continuitate perennε febrim emciati Et quamquam in omni sere febri , prae nimio caloris seruore, vel aestu inten- ω, anxie-

227쪽

so, anxietas presto sit non parua, non ei utilena tamen illa modi est , quippe citra praecordiorum distensionem fiat ι Caeterum de magnis, & valentibus febribus , quibusque haec vellim intelligas, quoniam in leuibus,

atque remissis, ob unam minore peccantis humoris copiam, malitiam ve, haec ipsa raro cernantur ; Accedit hisce, quod febri intermittente aste.

Eho, dum scilicet aeger per accessionem languet, illi ut plurimum nausea fit, fitque saepe etiam vomitus, & interdum per secessum euidens excretio, eaque illius praesertim humoris , qui febrim praesentem facere tapri. denta fuerat conceptus, atqui post accessione qui ei cunt haec ἔ Nec alia iii sane ob causam , nisi quia dum putris si iccus, prima ipsa corporiS regione contentus, excandescens, & quasi efferatus quoquoversum per cor sessusus suum feruorem infert, varia simplomata parit a Et primum cum Proxime ventriculo communicet se se, illi subuersionem affert, dc a pro prio recipiendi , amplectendi,&pattu in conficiendi munere illum auertit, successive autem saepe talem reddit, ut cogatur foras expellere quod in se est, a putrido stilicet succo illac per impetum e suo vase transna; sso, ad id lituitatus nimis, irritatus ve ; Sed de insimul per se cestum, candem ob causan , succi eiusdem non paucum ad intest ma, subsequenti etiam interdum aegri bono, mandatum ei jcmir; manifesto argumento 1 edem succi peccantis , febrem intermittentem fauentis, primam corpori S regio nem esse , ut dictum est ; Et haec licet per febres continuas aliquandoco tingant, ea tamen nusquam , ordine, Sc modo, quo in intermittentibus eueniunt, obseruari 1 olent i Si quidem in his post accessionis initium, hoc est sub rigoris finem, casemper eueniunt, atqui accessionis progressu, multoque magis declinatione, mitescunt; In continuis Vero, .per exacerbationum earum declinationes etiam, Sc quandocunque, haec obseruantur, ut pote quae aliam, ab humoris proprio soco excandescciri is, febrimque tunc facientis, impetu , caulam, tum externam, tum interna habeant, nisi de earum sortasse genere itidem fuerint, quae v t ab origine, ita adhuc non in regione venarum duntaxat, sed in ipsa quoque prima corporis regione fomite habent i Verum enim vero post haec. si causam rigoris antecedentis accessiones febrium intermittentium recta mente perpendas, profecto ultro de sede, seu foco succi peccantis, ex quo illae nunt, atque fouentur, quod inquam prima corporis nostri regio sit, atqui continuarum omnium esse aliam, minime ambiges . Nam rigor sensentatio tactilis est, obiecti improportionati, vi sua, dc modo, partes sensiles ferientis, qua subinde corpus uniuersum pene algescens contremi scit ; Etenim licet toto putridae cuiusque febris tractu, putrescent humor vigeat, ideoque in continua perpetuo ille se se. ob situs commoditatem, cordi communicet, dc febrim perenne faciat, siue continuam; sit tamen ut dum per intermittente , extra venosam regionem, primis videlicet corporis vasis, consistens, quadan tenus conquiescit, tunc etiam sui situs Occasione corpus non exagitet; at vero dum quasi efferatus excandescens illinc praeternaturam dimouetur, id ipsum varie affligat, concutiatque;

sane quod ille tunc e sua quasi familiari, consuetaque sede, repentim turbatus, vel utique pene turgescens, partes quide circo nitantes omnes, Mhas qui de sentales, ac serendo obiecto minus accommodatas, de incor, impetu feriat; Utique si paucus fuerit, aut eius acrimonia parua sit, mΡ-tusque lentus, dc languidus, solum frigus inuehit, calore tunc, ac spiritu, cum sanguine, ab externis partibus, intro, quasi in opem, subsidiuaduocatis a Sin vero copiosior, .ut aaior, aut eius motus, impulsusque

228쪽

eitatior, ultro horror invadit; Cnm alite plurimus, ves is vehementre acer, ac mordax, magno impetu, &repentim in ea idem sensiles partes excussus, rigor tunc verus inducitur, qui coipus uniuersum, eo valide concutit, quod merato contremiscat, ut nec iam cohiberi possit; siquidε hoc sit quoddam vestiti certamen, humoris nempe in partes ipsas sensiles internas ruentis intuitu , dc partium earunde senius non tollerantis, sed respuentis obsistcntia . confectum : Qirippe ex serienti uno ,& ex contra Pugnanti, ac repugnanti alio, quasi colluctatione, dimicatione ve, uni uersum algescit primum, dein horret. dc ultimo partium interna Ium peressentiam, dc externarum per consensum , laboriosa amictione, concuti tur,&contremiscit, ut nec cohiberi possit; Itaque haec vera cum sint.' iure vel ex uno hoc causae rigoris examine, ut praemittitur, febrium intermittentium focum, ab illo continuarum, fore diuersum, palam fit, hara Puta venosam regionem esse , at illarum regione primam corporis nostri existere i Et sane id valde magis verum exiitimandu cum adhuc non pau ei alii praeternaturales effectus, seu simplomata, ex hoc ipso caulandi mo do intermittentium, ac continuarum, facile. Sc sine controuirsia a suis pendere causis intelligantur ι Namque potissimum dii per febrium inter mittentium accessione E prima regione corporis, mesenterii puta cauita tibus, putridi humoris excandescentis portio in partes internas tensiles, quibus maxime consentit cor, recenter, repentinaque erumpit, quod tu cspiritus in quasi pugnae praesentis subsidium ab extimis ad intima auocetur, fit ut ipsti statim accession js febris intermittentis initio, dum extima

corporis perfrigerantur, pulsius arteriarum quoque contraha tur, Obicure turque, mox vero sensim in apertum sedet, pateatque ultro quam conueniat maior, ut poth iam corde, & toto, ex communicata putredine, inflammato, refrigerium perinde maius, per sillo leni, dc dialiolem subministrandum, aprime expetente i Qimo profecto in febribus continuis,

per exacerbationes scilicet earum, minime obseruamus, sed potius contra , certo argumento, putridi succi febrim fouentis sedem , non pii maiii corporis regione, sed regionem secundam , nepe veno iam esse s quia cum inde ex magis calefacienti humoris feruore, sensim potius, quam reper tim, ob unam scilicet vasorum commoditate,'contentorum continUitate, earum exacerbationum initio, cor, corpusque uniuersum, palam

magis incalescat, ut necessario refrigerium, quod arteriarum sillo te , dia- soleque merito patrandum est, iam consueto maius maximh expetat, fit sine dubio, ut quoque tunc statim, per earunde accessionum initia, pulius arteriarum maior, validiorque tangenti appareat, non autem, ut i intermittenti, minor i inod si fortasse interdum per febrim continuam alias observemus, vel id sane euenit, quoniam illa tunc minime exquisita continua est, sed intermittenti permixtas hoc enim sepe fit, cum frequenter continua ex intermitteti uimat exordium j vel quia tunc aliquid E venis particularibus aliquibus repentim de nouo erumpat in cor, partesique sensiles feriat, tunc enim ex pugna necessario excitata, avocantur,

eum pulsu ad intra spiritus, M tunc etiam frigus, horror, aut rigor praesto est aliquis a Ad haec vero, ut foci intermittentis febris veritas magis eluceat, spectanda est aegrotantis urina, quae profecto toto febris intermi tentis progressu, pqst accessiones, varia est, semperque dissimilis, atqui in eontinuis, fere semper similis. Quod proculdubio evenit, ex quo posteaquam concitatus, & pene turgescens putridus humor, suo e foco dicto

emisia portione, sens biles seriuit partes, suic dein per venas delatus, ut

quoquo

229쪽

aeuoquoversum corpus occupat , ita massam sanguinis omnem inficitiferumque eius subsequenter findat, quare veluti non raro, quod in cor pus disiectum est, iam supra modum extenuatum, impetu tum suo, tum impellente natura, per accestionis finem omnino di luitur, interdum qui de manifelth in ludores, interdum obscurE, sensimque per cutem , eodem utique fere modo etiam per urinas, post accessionem, foras expellitur : quippe urina & crassior, S colore humore representanti predita lucvideatur , & sit, cum nihilominus antea melior, tu aliquando laudabilis omniquaque appareret; Et si saepe tanta peccantis humoris copia invenas emandatur, dc quamquam sum cienter euicta, perpetuo tamen, toro scilicet morbi demrsu. urina coinquinata em uat; at contra plerunquet coloris, substantiae, sedimentique omnino salubris observetur, ex quo nimirum peccantis humoris nihil, sed vaporis praui duntaxat plurimum e primae regionis foco erumpit in venas p veluti insuper aliquando, peraccessiones, tenuis, crudaque nimis eade urina apparet; quod fit, quia tunc vigente pugna, quasi per vim , dc intempestive, ea expressa, ibras expellatur ; haec autem tam varia urinae mutatio per febrim continuam minime contingit, quando tunc humor, qui peccat, in regione venosa congestus, de semper modo se se sero communicet. unde pro ratione uniuertalium temporum sebris, urina solummodo varia est; nisi adhuc forte continua

intermitteti sit implicita, ab ea ve saltem alias primordia sumpserit; quia tunc febris, per humoris excandescentis interualla, e prima regione fomitem habens, ob nouum semper, maiusque sanguinis 3c seri inquinamentum, urinam facile aliam, atque aliam profert; Atque via hac, n pe ex effectis, satis constat, quae peccantis humoris, in febribus, tam cOtinuis. quam intermittentibus, sedes, seu socus existat; Q md si adhue aliam desideres ex causis , parum profecto iam adeptae cognitioni addes, quando ex his tiruamis admodum confusa de sede eadem coniectura lia. heatur i Et si cur in regione venosa potius, quam in ipsa regione prima, congestus humor putrescat, dc febrim faciat, hac via satis coni jcatur; ne -- causis pro rarticis, cruditatibus procreIdis accommodatis iam praece dentibus . vel ventriculus, vel hepar cruditate procreat , siquidem aut per primam coctione, aut per secundam licet M aliquando per tertiam cruditatum congeries celebratur, eaque pro assumpti potissimum pastus symbole itate, vel pituitosa, vel biliosa, vel melancholica ; Quamobrem cuhepar venis potius consentiat, quam regioni primae, ventriculus autem contra, ut manifestum est, fit utique , ut habita ratione causarum proca tarticarum, si hepar affectus perfecte non coxerit, merito venosam regionem , crudis, prauisque abundare humoribus fateamur; at vero si ventriculus , regionem primam, dc cruditatum, dc malorum humorum sentina esse aestimemus 3 Sed quibus ex signis, tum ventriculi, tum hepatis conditio pateat, ex alibi in methodo comnemoratis aperte constat . Caeteria vel quia errorem in ventriculo iam commissum non corrigat hepat, vel quia demum hepar onus saepe suum in primam regionem, veluti in communem totius cloacam deponat, hinc euenit ut ex causis habita de peccantis humoris sede notitia, valde confusa sit, dc ambigua, profutura attamen talis qualis non parum, si alteri exeste iam consequutae ultro superuenerit.

230쪽

AN FEBRIS CONSISTENS,

qua aeger asscitur , habitualis censenda

qua ratione talis exiliat , δε- monstratur .

CAPUT DECIMUM.

vero hucusque febrium consistentium, quae scilicet ex putredine conseruantur, notitiam satis prosequuti sumus, re- S stat ut alterius earunde speciei, itidem consistentis, quae alta in Gutata men ex seipsa conseruatur, stat, M perseuerat, nunc cognoscendi modum, & viam, iuxta propositum, aperiamuS: Porinro haec medicis hectica, habitualis ve iure nuncupata, quamuis dum iamin nridem impressa, seu fixa, & confirmara est, facile dignoscatur, dum ni

nilominus eade exorditur, dissicile in aegro quovis percipi potest; dissicilius autem multo agnoscitur, si febri alicui, & praesertim putridae s quod

frequenter euenit j interea annectatur, tunc ciuippe illa sub euidentioris alterius imagni ne latens sese euidente minime ex nibeat s Etenim illita ordienti , quamuis primum sensus, illosque sanos, ac integros omnes praebea 'us , ad notitiam attamen eius tunc adipiscendam, illi neutiqua suffcientes sunt, quandoquidem sensus feruore febris duntaxat, modu-que, motum, & durationem eius animaduertat, exquibus potissimum febris cuiusque determinatae praesentia illi est conspicua, atqui per hecticae febris huiusmodi initia , lenia adeo omnia sunt, quod tunc illa ex se cum leuioribus febribus aliis, praesertim continuis, bellec 'meniat; Et insuin per si putridae febri immisceatur, quia ex modo, moti ationeque illius euidenter obscurata, ideoque magis omniquaque latens sit, merito sensus luc de veritate febris huiusce iam sorte praesentis nusquam tuto, suffcienter animaduertit; Idqii eoim ita se habeat ,&si ulterius mentis intuitu recto, ex effectis, ac causis propriis cam pervestigare operae pretium esset, quod illius tamen effectus tunc pride etiam obscuri , necdum patentes existant, a causis ideo emcientibus proprijs antegressis meritissime ordiendum videretur 1 Sed quod adhuc nae, ne tunc proprium iasortitae fuerint essectum, dissicile est intelligere, propterea utique per hecticae ordientis initia vanum est de illius praesentia aliquid asseueranter profiterit Suspitionem quide, eamque vehementem, earunde mei caulara potentia, & impetus, prudenti forsam medico praebet, praesertim cum ea satis, superque tanta, ex validis coniecturis appareat, quanta febrim hecticam, in habitum huius, illius vh aegrotantis induxisse potuerit aliquando ; Sed hae causae multae essetassunt, quod multa sint ea, unde calor praeternaturalis in aegrum imprimi alte valeat ; Si ipse praesertim Uer, habitu tenui, eoque calido, ac sicco praeditus, per indeque impressioni huic aprimEpromptus extiterit: Sane autem causas hasce alias diximus

esse, valenter, ac vehementer calefacientes, exsiccantesque, Vehemen

tis putridae febris exemplo, cuius saepe summo seruoris incendio, ita calor partes solidas invadit, easque depopulatur, ut etiam si dein summus ipse feruor , extincta putredine, cesset , calor tamen seruidus iam pridem

in habitum aptum impressus viget adhuc, & Perseuerat, habituatus, Mhecticus; Diqiligod by Corale