De polymathia tractatio. Integri operis de studiis veterum, apospasmation.Joan. A Wovver

201쪽

m TRACTATIO N. Iτλας lanis, ad quem per has ambages aditus expediendus crat, haud dubie prolixiores , quam ratio instituti permittebat. Sed, ignosce lector,Grammatici crimen meum se .ceram, quantum illi fauerem ostendere libuit, qui etiam haec ad Prisciani lucerna commentati sumus. Viderint tamen suriose malevoli, ne paeana canant de alieno errore,quem nondum probarunt. uiderint ne triumphum agant deuictoria, quam nunquam obtinebunt. Sed ut expleam argumentum. secedendum ad alia, de quihus quam breuissime potero, dicam. Neque enim plene illa docere aequum est, quae tantum inchoare, quorumque uelut lineamenta quaedam &uestigia ostendere constitui.

CAPUT XX.

go, definitio, S diuisio.

E Ecunda artium Logicarum λαλεκτι

202쪽

DE P OLT MAT H I, 16 P. XX. Vsλ κλῆς ἡ μετ ον. λογους intellige noticias Dialecticas. Subnectit enim de Dialectica, quam eos ignorasse ait. qui Idea

introduxerunt. 3.Dialectica autem solam Logices partenoozΠκta notat. λογακῆ uero generali nomine totam disciplinam, quae ratiocinari docet. Apud Diogenem Laertium lego Democritum libros τλογικῶν reliquisMAristoteli λογκη& χωλήκῖκη eadem quidem notione : quatenus intelligit probabilem dissertionem, non autem μεικLclta. Ioan. Grammaticus in I. Analyti, M κίχὼ ct ucra o si a si ume. re, λικῖκία uera tamam. Ergo λεκἶκὴ disputatio, quae opinione & probabili concepta. Analyt. poster. lib. I. cap. XVI. σοξιιν αλλο λιβ ηις , f -ον 2γλεκῖοιως . Ibide Ilia opponit sera γ μῆ-άλ ει- σκοπῶν ta τυπαρχοντων. Lodem lib. cap. XIX. λογκώς & ἀναλυῖκῶ.

opponjt, & Metaphys lib. XIII. cap. V. Quod uero Eude-mior. lib. V. cap. IX. Ideas boni esse λογκως f κενως dici.

λκει δευ εινου πι isi BD.Vide Eudem. I. cap. VII. Arist teli igitur λογική est τι - - , quae 2 λεκῖκη. Sed Plutarcho, Alexandro Aphrodis in . Topicon κῖκ'rimvlia & , - δεικtalicomplexa. Dialecticae nomen &inuentionem Platoni debemus. Siquidem uera sunt,quae Diogenes Laertius, vel potius apud eum Phavorinus tradit. Quanquam idem

Diogenes in Empedocle: Aristotelem in Sophistascribere,

203쪽

σ R A c T I o I genoniun Dialecticam,Empedoclem Rhetoricam inuenisses Plato in Phaedro Dialecticos se in care ait c

Iyti I: Minime tamen existimandum a Platone Dialecti cam coepisse: cuius usus Philoωphisiam olim notus. Sed priamus in axit J .lum Nominis amitem origo ab -Erist si phil osophisi epit postea Dialecticiι Methbdum uero Dia dii mi Aristoteles sibi adscribere uia detur,quamuis astet intili amarite eum Dialecticam in artem reHegis . Logi , ut Platodefinit, ἡ λη, hoc rerpret Apuli se Usieremsi. Senecae pist. I2. tertiad his Mophiae pars quae 'ri res rex M'

Dis. Boetius aure Malii Philomphiae partem negant,qui pSinis Hec euiidem finem habet , nec uniuersi materiamo ciner. Logi ca Peripateticis duplex: Dialectieicta stilua ea sive ana liea ' - Milalectica uersatur inoommim & e ob b49, seu,ut Ioan Philoponus inlV. Phyc AHωνῶν'i Analytico occupata in propriis & nece sitiis se e demonstratione u litur,autem cibusseo hinc iEdoti Ochro, siue, ut Varavide argumentationibus. Sed haec ab iis petenda, sint obca Diisp-cpinconscripse im .

204쪽

I tima Logicarum ill etorici ; ea nil definit Gorgias apud Platonem in

nemi eius operam e jummam ad hoc tanquam m' nem reserat. in finition ena reiicit Quintalian lib.H. cap. si Z1. li initi 1ere usus ratione, qua eandem' re' PudiazSextus Empiricus aduersus Mathematicos cap.XIIX tibi &. Aristotcjom,qui arum oratiose definierat, reΙrehendit, pectius Stoici apud Diogenem Laertium in Zenone: ' τῆ c λεγiν. quamuis ne haec quidem SeXto plagui .cam tamen retinuerunt Latini, qui Rhetoricam dicenrisientiam definiunt. Quintilianus, Curius Fortunatianus, Sulpitius dc alii. Oratoiem uirum bonum dicenia peritum audis Te Catone,Seneca prooemio Controu. Plinius lib. IV. EPist. Oratoris in ictum bene dicere in caussis e tibus inis per ridere,quarenus rerum o perfnarum conditio patitur. idem Fortunatianus lib. I. quae &.apud D. Augustinum lib. de principiis Rhetoricae exuant. Sed de officio & fine Rhetoricae controueris sum. Clemens Alexand. Stromaton lib. I. finem Rhetorica Mimperiuadendi, cui accedunt Isocrat s 6 Gorgias Leontinus apud Quintil. lib. II. Cic. I. de Inuent. O cium Ehetorices bene dicere, ρnem persuadere. Quintilianus lib. II. cap. X U I. finem eius, bene disere Sed confundit finem k officiti. Aristote-Jes Rhetor. lib. I. ρ τὸ κ Οαυαριις --τουλωρη a c. λχ αδνον πιλίον. hoc est,ut Quintilianus interpretatur, Rh

205쪽

ITI. MA C IT A TOTO N. ECronis ea uis inueniendi omnia in strationepesuasibilis. Dirimi controuersiam Aristoteles I. de Rhetorica, cuius uerba: M

non Io cium Metoricae uidera quid in fetulis probabile aut asspersuadenda, idoneum sylaxi ct in aliis arti ου. Nes enim medicina sanare laborareinuenitate resiluenda. Nempe duplex artium finis 3 τοῦ -πχὰ πιλ , 5 ra μάλ . RhetΟ-xicae finis propior, apposite dicere ad persuadendum: finis remotuS, persuadere. Pari modo ut in medicina ; cuius finis propinquus labesare in finitate restituenda, remotus sanare. Seneca de beneficiis lib. VII. cap. XIII. Euaedam eius coisditioni unt, ut effectum praestare debeant: quibusidam pro essectum, omnia attentasse, ut e cerent. Si omnia fecit ut sanaret peregit medicusZartes fari Etiam Eamnato reo oratori consto eloquentia

peium. δε omni arte usus et . Aristot. Topic. lib. I. cap. I I. Noe Rhetor omnibus modis persuadere flet, nee medim anare,seo nihil nrum,quae adhiberipossunt,omiserit, recte artem sum litam scire avemus. Rhetorica igitur αοκ ut Plato in Philebo appel- Iat, quae non semper ratione, aut per se fine suo potitur, sed cuniectura eum assequitur , ad quem quo pacto quam commodissime pervehi t deliberare & consulere potest. Rheto rieae subiectum uarla diuisum. Cicero I. de Inuent. materiam Rhetoris tribus caussarum siue quaestionum ciuilium generibus sinit. quod i chnici fere omnes sequuntur. Partit. uero Rhetoricam diuisit in uim oratoris, orationem Sc quaestionem. Quinctilianus lib. II. cap. XIV. in artem,artificem opus. Boetius dedisserentiisTopicis lib. I V. iam quinques ;iam sex Rhetoricae partes enumerata Plato apud Diogenem

ωα. λογίου , 6κωμίον ὰ Aristoteles lib. III. tre, Rhetoricae partes recenset, ornationem, deliberationem,

206쪽

DE POL TMA THIA CAP. XXII. νυα iudicium. Quinctilian. lib. III. cap.III. Stoici apud Dio

μου, Uz- MK. Sed abiungendum est, ne ad technicos excedamus.

. Othematices e ou, subiectum N ordo. Mathematica disciplime des M Ndiuisae. puleius

Eries rerum ad Mathematicas disci

plinas nos uocat. Plato in Phaedone auctor est, animas ab initio una cum mundo natas,uirtute&scientia praeditas, scdes in extimo coeli dorso occupasse, ubi rerum diuinarum con. templatione fruerentur. Illas uero, quas terrestrium rerum

cupido tangeret,sensim ex orbe in orbem dilabi,passim fermeiae, arrogantiae,stuporisque morbo inlici,& denique in cor pora humana immigrare ; quibus uelut obscuro carcere in elusae & spistissima caligine circumfusae, nihil omnino sentiunt aut cernunt, sed oblitiae originis, metu, sbe, libidine allicque humani affectus perturbationibus institantur. Quae uero ex iis ad se redeunt, α liberae humano contagio oculos ad diuina attollunt,cognoscunt reminiscendo,quae antea perc Aa 3 . perunt.

207쪽

ηεν RA CT A et Iam o a Perunt. Ita discere nihil aliud erit,quam recordariin se ricrepetitio eius scientiae,quae iam in anima antequam corpori domicilium ingrederetur. Ea uero ανα εις nusquam manifestius sese prodi siquam inhis scientiis In quibusα accurat Drdinistatio,ideoq; recordationi excitandae efficaccs. Ordinnis enim obseruationem necestariam ad recordandu , & sola animalia,quae ordinis & numerosii cognitionem Iabent,recordari Aristoteles prodidit. Hinc ergo καρ malica quae suppeditant recognitione rationis, quae olim in anima. Proclusio Euclid. Mathesin aeter irumina mar R iouu rem iniscentiam. &Mathematicam, ς-CQgnitioncm, quae ad earum rationii confert. Sed ab his dissentit

Aristotcles Ahalyt. poster. lib. I. cap. I. lib. I. cap. XIIX. Quamvis Socrati s dipud Platone in Meno amerrogat puerum quaedam Geometrica de quadrati dimensione, & ille itarpspondet,quasi geometrica didicisset. Quo probare nititur Plno,discere nihil aliud,quam cum animus quasi quadam it miniscentia ratione suam reuocat. Sed haec Platoni ridet αςXplodit Arnobius lib.II. aduersus gentes.Tertullianus de nima, Augustin. de trinitate lib. XII cap. XV. Cassiodorus

de arte Grammatica: Mathematica quatuor complectitur disci L U , id eis, Arithmeticam, Geometricam, Musicam ct Astronomicam. Guam Mathematica latinosermonepossemin appeliare δειIrinalem, quo nomine licet omnia doctrinalia dicere ualeamus, quaecura docent: haeZ sibi tamen commune uocabulum propter suam exceLontram 8roprie uindicauit.b At aliis Mathematicae a certitudi' ne dictae,quia ex probatis S. concessis demonstrationes co Iigunt,quae nec mentis inuestigatione parantur sed praescriptae oculis percipiuntur. Mathematice considerat res in abstracto. Aristoteles de Anima lib. I. cap. I. & I. I taphyc

Procius in Euclidem: Mathematicas contemplationes oriri φ tabus, quas sensu capimus , peruenire tamen .ss

208쪽

1 aeratione Mathematicae contemplatio non tantum circa sedetiam , Mis α. scilicol per abstractionem. Ea mente Amnionius in Porphyrii Isagogeri Mathematicam ex

parte uersari circa --eX parte uero circa τα αυλα. Themistius in Aristotelis lib. I. Phys. Mathematicas scientias ambiguae substantiae. Nam si in commine consideres a materia separatae sunt uesiue ipsa dimensionem spectes, materiae coniunctae. Eustratius in Aristoti Ethic. Nicom. lib. VI. cap. IIX. Ioannes Philoponus Graiumaticus in Arist. lib. Ide Anima. Peripateticis una ελ- - , ου μαλμα κν, complexa omnes Mathematicas disciplmas. Sed omnis res aut sub intelligentiam cadit,aut sensu percipitur. Plato U. de

Republiea. Illa igitur diuiditur in Arithia

meticam&Geometriam, quae circam uersan.

as Mathematicas constituit, Arithmeticam & Geometriam Pythagoras tamen recenlant Arithmeticana,Musicam,Gemmetriam & Astronomiam ue quam diuisionem sequitur Am mnius in Porphyrii Isagogem Proetus in Euclidis lib. I. Alia ter tamen Alexander Aphrodisaeus in I I I. Metaphys Aristoti Plutarchus de Musica, Mathematicam triplicem facit et Musicam,Arithmeticam,Geometriari. Fadem tamen diu uisionis ratio. Sed quia do rerum magnitudine diuisa au eoniuncti Mathematicae distiplinar agunt , recto quatuor recensenturi Numeros incompositis Arithmouca, com positos Musica considerata Magnitudinem, coniuncta maeamque immobilem ς' alis est turae , Geometria pera pendit, mobilem ut coeli , Ashronomia. Archytas Tarentinus in Aristotelis. praedicament,: τοῦ μ ι- χες πισον. ακι-

209쪽

rya TRACTAT IO N. GA mia τώ ριουσκάν. Proclus Comment. in Euclid. lib. I.

cap. XII. Eustratius VI. Ethic. cap. II X. Arithmetiacam priorem Geometria, atque adeo omnes Mathem licas scientias praecedere, auctor est Simplicius in Categ. αPhys lib. I. Nicomachus lib. I. Arithmetices: πινα ἄν αἰαγ-

Urnκη, & quae apud illum sequuntur. Ideo & praestantissimam omnium censebat Plato, alae qua scilicet reliquae su sistere non possunt ue cuius item usus frequens S praecipuus c. τ' unλ.2 i ut docet VII. de Republ. ΠήλιLO1 uero omnium artium princeps. Aristoteles I. Ethicar. &l. Rhetor. ad Theodecten. Et accuratior sane illa scientia, quae istam docet, quam quae simpliciter traim, deinde quae mquam quae τα MBηm, denique cuius principia simpliciora. Ari,1 toteles Analyt. post. lib. I. cap. III. Simplicissimum autem Arithmeticae principium unitas,hoc est, punctum, quod si tu uacat. Quanquam & Geometriae principium punctum . Sed punctum quod situm obtinet. Ioan.Grammaticus in mi istot. Analyt. post. lib. I. cap.XXIII.& numeri elementa simplicia, a materiὴ segregata. Vnitas figitur simplicior,ide quo & numerus,quippe quae sine puncto. Punctum suae uni late poni non potest. Cedit igitur simplicitate,quia non est sine unitatis appositione. Neque enim Punctum nisi in magnitudine , quare situm obtinet ratione . partium magnitudianis. Ideoque recte Psellus: τ

Ethic. cap. IIX. Plato in Polit. Hrithmqticm numerorum dimerentias considerare. Subiectum igitur Arithmeticae nu

210쪽

ε εος, ut tradit Diophantes in Arithmetica, quae hactenus inedita. λοοῖ, δυο -ιθμων ἡ προς--ιὰ---

Hippocrates de diaeta. Plato 4n Philebo. Augustinus de B b Musica,