장음표시 사용
51쪽
D E M o R E o R v Mea re unam ex causis tenesmi colligit Rondeletius i Obvicinatatem etiam a membrana succingente costas inflammata, & a pulmonum phlegmone incalescit cor: eamque ob causam in peripneumonia & pleuritide generatur febris acuta,& eadem inter horum morborum pathognomonica signa annumeratur. Os ventriculi neruorum communicatione, qui partem aliquam sexti paris constituunt, sua vitia cerebro imperitur, illudq; caro cathalepsi epilepsia incubo & deritio assicit. In febribus ob connexionem cordis, quaecum per caecos meatus tum per arterias fit, sitit ventriculus , os amarescit, delirat cerebrum, regio lumborum dolet,totuque corpus non solum calidum,sed & graue & languidum est. Connexionis vi & consensus laborante cerebro partes omnes sensui & motui dicatae languet:quaelibet pars suo defraudatur nutrimento vitio hepatis: laeso autem corde uniuersi corporis partes franguntur aut Iabascunt. Et in renis calculo ilia & vesicam, iniselaiade tibiam exteriorem ac pedem infestat dolor: conexionis & consensus ratione. Generis similitudine neruo cuidam insigni laeso compatiuntur qui in toto corpore nerui sunt, ut & spinalis medula & cerebrum, atque ex illius connulsione metuenda, V enit totius corporis conuulsio. Affecto diaphragmate ut poteneruola ac membranos o musculo, cerebri membranae laeduntur similitudinis genere occasione : qua qui , dem re efficitur, opinione mea, ut diaphragmatis calidores morbos perpetuum videamus concomitari delirium. Quod ad temperamentum attinet, facile
quidem partes calidae tum admittunt aestum aliarum ac feruorem,tum ad se humores alliciunt, quibus caeterae partes affliguntur. Hinc partium omnium calidissimucor non solum viseerum interiorum phlegmone, V rumetiam partium externarum magnis inflammationibus ,calorem praeter naturam concipere soleti ex eoque febris illa procreatur, quam Vulgo symptomaticam vocant. Ob conseimationem paties rarae laxae re
52쪽
DIGNOTIONE. seauae compatiuntur aegrotantibus aliis partibus, atque tedundantes humores illapsos ex illis vel exturbatos, quam facillime recipiunt. circa nobiles partes r tis & laxis glandulis suam protinus communicant asesectionem,&si quos habuerint infestos humores ut durimum in eas deponunt. Hoc parotides in capitis norbis, hoc bubones in hepatis affectionibus,hoc de
iique humore aliquo molesto cordi tumores in axilisnedicis omnibus attestantur. Cutis vero raritate sua t particeps fit interiorum partium a ei us,sic partem recipit corruptorum humorum quibus illae scatent. Vesicam vero intestina& ventriculum tum per sympathia suas ob cauitatas lini contingit,cum a superioribus ac vicinis locis humores decurretes admiserint . autem cauta laesionem inducunt corporis nostripartibus, e siue internae siue externae sint, affectionis earu per consensum facts, haud contemnendum testimoniu praebet. Humores siquidem qui in febribus aut circa viseera aut in vasis maioribus putrent, vaporibus sirium elatis caput feriunt per consensum, in eo tum auriu tinnitum tu cephalgiam tum vigilias tum delirium procreantes e sanguis vero cum extra venas cor
1umpitur os ventriculi cardiogmo & deliquio animie or afficit: ut semen ac sanguis menstrius putrens in utero non solum ventriculum, sed & diaphragma &cerebrum aliis atque aliis lacessit modis. Hinc multa& gravia sympthomata his erico affectu laborantibus mulieribus accidere quotidie videmus & atra bilis
circat lienem congesta tum ventriculum laedit unde flatus multi & ructus fiunt, tum cor unde palpitatio, tum cerebrum unde deprauatio imaginationis. In homine autem aphono & crurum resolutionem patiente(vt causarum externarum unum aut alterum exempluin mediu proferam) quod ab alto ceciderit dorsi initium in terram illidens,laringis musculos & crura per consensum spinalis medulce affecta cogimuit g leuus:& in altero cutim capitis cui laesio senses obtia
Causae morbi- sies partes per sympathia laetissas ostendunt. Causae externae arguunt laesas esse partes per consensum,
53쪽
rartes assectae' per sympathia dignoscuntur ab effectibus. Lib. s de partiu
is D E M o R A o R v Mgerat, per sympathiam primarum spinae vertebrarum laesam esse idem deprehendit, ex ceruice vel menter refrigerata palii occasione a multa piliuia in itinere oborta madefacti. Effectus autem laesionem partium cosequetes per sympathiam affectas eas esse aperte sintis indicare valent. Nam in quibus partibus morbosa symptomata non primo quidem sed postea comparet, illaq; ipsa laeuiora sunt& instabilia , ita ut ius euanescant, eas per consensum laesas esse nullo modo dubitandum. Quamobrem si in epilepsia palpitatio tu
batio ac erosio ventriculi accessionem praecedere videantur , sine ulla pr*esentione symptomatum grauiuin capite,cerebrumper consensum ventriculi affectu, cognoscendum nobis relinquent. Et in quibus acutis febribus delirium leuius est, ac per interualla sole repetere, caput per sympathiam inferiorum partium laesum esse illud ipsum ostendit. In setasione autem oculos per consensum ventriculi ostensos esse declarat intermittens visorum occursatio , maxime si dolente ore ventriculi eam tum adesse, tum inualescere contigerit. Omnino vero in quacumque parte non solum apparent sed & coquiescunt accidentia quaedam morbosa,quod pri' irritata aflectaq; fuerit aliqua alia pars-& remissa irritatione conquieuerit, per consensum ab terius laesam illam esse affirmadum certo est. Ex similitudine autem rei propositae cognitionem assequi nos posse ex Fernelio intelligimus. Is enim in morbo comitiali aperto eoru qui e vivis dicesserant capite, alias. per cerebri cosensum abcessu affecti, alias per symp thiam corruptae meningis portionis summo dolore
caluae adhaerentis,uentriculos cerebri tetro apore ex
affectis locis in eos penetrante) laesos esse cognouit. '
54쪽
MO R B O R V M partes ac tempora ex morbis
ipsis, ex causis morborum euidentibus & s peruenietibus symptomatis nobis innotescere posse author esset Hippocrates : si tamen iisdem signis dignoscenda sint priventia,quibus ipsa futura praenos cere oporteat: & si tum vigorem tum reliqua tepora idem percipiendi cognoscendique modus admittemdus sit. Sic enim ille icribit acceseiones vero & comstitutiones morborum indicabui tum morbi ipsi, tum tempora anni, tum periodorum proportionis inter se obseruatio, siue ea quotidie, siue alternis, siue maiore interuallo fiant. Sed & exiis quae postea apparent i dicia sumuntur, veluti in pleuritide sputum sistatim initio appareat, breuem fore denuciansi posterius c5spiciatur longam. Quinetiam urinae, alui feces & Tudores iudicatu faciles aut difficiles, & breues ac logos imorbos fore, cum luperueniunt,aemonitrat. At vero lsi temporibus
non tantum ex signis enumeratis ab Hippocrate sed & eap. ex aliis omnibus desumendam esse eorum ipsorum dignotionem Argeterio placet. Primum enim quorum Morboru tem- morborusensibus nostris perspicua forma est, eorum partes nullo labore dignosci possunt ex illius Obserua , ε iii, sub tione. Neminem enim latere potes: tumores praeter sensum cadat naturam externam aliquam partem obsidentes esse in principio, qui in ea parte non intemperiem solum.sed Dienotio temta magnitudinem excedentem cum latenti solutione poru morbi ex continui sensu perceperit, laedentem quidem eius su-ctiones nondum tamen manifeste crescentem. Notum est deinceps tumores iptas esse in augmento, si euide- ter crescunt quae proposita vitia sent essentiam tumorum praeter naturam constituentia: ac si eandem vehementiam a summo incremento relictam ipsa retineant esse in vigore : in declinatione autem si remittantur, deponantque quam summam vehementiam habuerint ac magnitudinem. Haud dissimili modo principium in febre agnoscunt medici, calore praeter naturam im festante totum corpus,& eum tenorem seruante, quem
55쪽
nactus est ab initio, absque auctione manifesta, ipsam
vero augeri eodem calore euidenter crescente , ut Muigere perseuerante illo in summo sua vehementia, &declinare vehementiam huiusmodi ac magnitudinem deserente. Ad naturam rei pertinet temporum morbi cognoscendorum ratio ex periodorum proportionis inter se obseruatione petita, cuius superiore aphoris mo meminit Hippocrates: verum illi in his tantii mo bis locus est,qui exacerbationes ac temissiones habet,& ex Galeni praeceptione partim in hora inuasionis illa consistit, partim in accessionu longitudine ac vehementia. Causas autem morborum indicandis eorum temporibus utiles & idoneas esse ex eo clarum ac manifestum est: quod si humor quispiam in partem ali . quam fluere incipiat & eandem insesstare,ita ut iam laedatur eius actio, tumoris principium indicet, augme- tum vero si copiosius ac largius fluens vim exerat majorem , cum autem retinet quam maxima molem fecit
quasque summas habet vires status signum existit, declinationis vero cum viribus & copia deficit. Sed&Galenus libri de totius morbi teporibus capite tertio inflammationis partes ex causarum inspectione ut distinguendas reliquit, sic sane dignoscendas praebet: unde eodem authore principiu eius agnoscendum est, totius sanguitiei humoris in partem influxu, increme tum autem non jam. fluente sanguinet sed eodem putrente, statum vero illo abeunte & degenerate in pus humore autem huiusmodi digesto vel ex eo confecto pure declinatione. Iam vero hoc signi genus non seisi in tumoribus praeter naturam , sed & in aliis morbis, quippe rei propositae haud incommodum, diligenter
considerandum est. Q cunque enim morbum aliquem committunt gignuntque causae, eae si agere incipiant initium, si intendant actionem augmentum , si vim sitam agendi maximam retineant vigorem, si remittant eandem declinationem eius ob oculos ponui. Morborum euentus siue sint corporis affectus, siue actiones
56쪽
actiones laesae, e ea quae excernutur, eorum tempora
designare possunt Argenterii opinione. Nam ut primas duas symptomatum species breuiter attingamus, eum & cutis & quod in oculis albu est colore pallido
incipit infrundi tu ugnificari teteri principium Arge- eorum tepore. terius affirmat, augmentum vero cu intentior fit caloris pallidus, ut cum totum oculi album in eum colorem versum est statum, declinationem autem cum pallor remittitur ac evanescit. Et leuem functionu laesionem principii morborum notam esse is author asserit, Iaelionem majorem augmenti, status vero laesonem maximam certo: tempore perseuerantem, remissam de- Di noseuututinum & imminutam declinationis. Ex his quS excedi morborum temnuntur morborum tempora dignoscenda esse cum va- pora ab excretis ris in libris tum multorum morborum exemplo confirmat Galenus. Is siquidem libro primo de crisibus in laterum ac pulmonum morbis principii signum esse
contendit liquidum sputum omnisq; concoctionis expers, sputum paucum & aliquantulum concoctum incrementi, multum autem absolutim concoctionem habens vigoris, declinationis vero tum paucum tum exquisite perfecte concoctum. Viceris indicari principium tenui sanie aquosa & cruda libro de totius morbi temporibus GaI. scribit, eadem pauca & crasesiore augmentum,icore autem iam in pus conuerso statum & declinationem, sed istum teuut,& hanc turn crassiore, tum magis albo,tum copia minore qui tam* esosio modus detegendorum viceris temporum nullo modo, temporib' ab Argenterio comprobatur: in lipitudine etiam, & eap. s. influxionibus quae a cerebro per palatum & Naressiunt notitia temporum ab eo ipso loco eruenda venit, Ibidem. eodem authore Galeno. In putridis autem febribus Litra partis alicuius inflammationem obortis,inspectavrinarum varietate singula tempora dignoscimu cram isti, ruingi diis
earum cruditate principium , augmentum inchoata gnoscuntur. concoctione,perfecta ea &exquisita vigor,declinatio vero eadem absoluta cum parciore humorum merem 'assato loco.
57쪽
s o E M o R A o R v Milone, nostris omnium oculis eluceat. Ex similitudine autem hauriedam esse teporum morbi dignotionem arcte tenet Argenterius, neq; id immerito. Qui enim
intellexerit quae accidentia putridae febris principio adesse solent, illis sane apparentibus in aegro aliquo putrida febre laborante, eam in principio esse optimo iureis dixerit: quod quidem de aliis tribus febrium putridarum temporibus plane judicandum. Atq; cum ex ipsis temporibus quaedam uniuersalia sint,& quaedaparticularia, equidem quibus ex signis cognoscenda illa hactenus docuimus ex iisdem & horum notitiam depromendam persuasum omnibus esse velim. Hoc mehercule vel uno exemplo ad rei naturam pertinete, intelligere quilibet potest. Initium enim febrilis ac-Haec seripsit calore toto ex corpore ad cor & tho Galenua eom- racem confluente manifestat se nobis, incrementum mentario I. in vero ad externas, corporis partes se illo expendente, librum de viae status autem toto corpore aequaliter ab eodem o
Toxione p/xcicu eupato, ut declinatio calore ei qui initii propxius est
. sit in omni dignotione morbi. . Cap. 18.
IN explicandis signis, quibus morbi forma digno
scitur, non solum singula quatuor genera, sed & Pniuscuiusque generis species singulas proposuimus, d i in signis autem iis tradendis, quibus reliqua innotescunt ad morbi dignotionem pertinentia,ipsa quidem
genera quatuor attigimus,species vero omnes non ab
tigimus: neq; enim id fieri potuit, nisi longa oratione multorum eorumque doctorum virorum naturae plane molesta, & illud ipsum ex his quae proposita sunt, Optimo cuiqi medico cognitu facile est. Itaque in paranda morbi dignotione siue formam, siue dissere tias,sive affectos iocos siue causas alias, siue partes ac
58쪽
DIGNOTIONE si tempora inuestigare quis velit,ei quidem singulorum
generum singulae species percurandae sunt, ac semper ea tenenda seruandaq; methodus, quae ex Argenterii opinione,capite undecimo a nobis est exposita: quare illinc assumere oportet qus ad hunc locu pertinebunt.
ad curandum utilis sit eaq; tota posita sit in eorumdem specie differenti js causis ac temporibus dignoscendis
ABSOLVIM V s paucis institutam hoc pri
mo libro de morborum cognitione necessariam in primis & generalem methodum, in eaq; tradem da nostro munere perfuncti esse videmur, nisi forte plures rationes desiderare quis velit, quibus notitiam morborum ad curandum utilem, & hanc ipsam non solum eorumdem specie differentiis causis & temporibus dignoscendis parari, sed & in his totam positam esse doceamus. Itaq; ut priorem capitis , partem aggrediamur , quotquot medici curandis morbis necesssarias indicationes admittunt nunc enim . persequi lubet quod initio positum fuit argumentum is sane si sibi ipsi cosentiant,praeceptisq; ac theorematis logicis vincatur,nullis morbis nisi cognitis remedia praescribi posse fateantur necesse est. Nam cum omnium huiusmodi medicorum sententia, si non Omnes at certe primas curatrices indicationes ab ipso affici u contra naturam desumere nos oporteat: quod autem vel metem vel sensius nostros latet, id nobis neque signum esse alterius queat, neque ullius rei indicationes praebere siquide a praecognitis ad incognita cognitio nostra progreditur,non contra vix ac ne vix quide fieri potest,ut qui morbus nobis incognitus sit, ullam ei dictantibus indicationibus instituamus curationem N que enim ignoratis primis iudicationibus caeterae
59쪽
sa DE MORBOR vi Momnes quae eas sequunturiub cognitione nostram cadidere cosueuerunt: ut pote eorum natura quae ad aliud
referuntur,ac docendi methodo id prohibente. QDd si diuersorum morborum diuersa remedia sint (esse autem omnes omnium sectarum medici sponte sua fatentur ) equidem ut detegenda est morborum diue sitas,quo decernatur illis auxilia diuersa se dc idcirco dignoscenda venit eorum diuersa natura. Haec enim una est a qua vel iidem, vel diuersi morbi, & sunt &dicuntur. Iam vero neque Hippocrates, neque Gale- nus, neque multi alii excellentes medici, tantu operae curaeque posuissent in investiganda morborum cogniatione & aperienda,nisi ipsam ad eoru curatione pertinere sibi ipsis persuasissent: cu praesertim medicoru omnium consensu, finis eorum quae ad medicinam spectant, extra contemplationem sit: ipsa vero morborum cognitio non niu multo labore paretur,nec quicquam utilitatis in se habeat ac voluptatis.Multa autem alia argumenta rationesque in rei propositae confirmationem lubens proponerem,sed certe in eorum errorem incidere viderer, qui in re non necessaria utu-tur testibus no necessariis. Quare priore capitis parte explicata, ad posteriorem pertractandam orationem nostram transferamus. Primum igitur qui vel ex profesta notitiam morborum enucleare voluerunt ac de ea perscribere , eorum sane prycepta omnia partim speciem morborum enudant, partim differentias enumerant atque euoluut, partim causas explicant siue e sicientes siue quae subiecti rationem sortiuntur,partim tempora & partes ob oculos ponunt: nec Vero quicquam ab illis praeceptum esse reperias, quod ad aliquod horum quatuor apte commodeq; referre monpossis. Deinde cum scopus totius curationis morbus Lib. I. de diffe- dicatur, ut cuius ratione de inueniendis remediis xentias sympto. iisque ustirpandis deliberatio fiant (is enim primum si cap- 1. Caleno credimus, nostri corporis actiones laedit, ob idque manat ab eo prima curandi occasio 'morbus
60쪽
equidem dignoscendus erit medico curationem instituere cupienti,quo quidem cognito ad differentiarum inuestigationem & causarum conuertat se necesse e quandoquidem alias fixplex,& alias compositus morbus aegrum infestat, quemadmodum alias solitarius est morbus, ut cum Galeno loquar & Fernelio, alias praesentes annexas & sibi assidentes causas habet,unde diuersa medendi ratio. Sed& temporum morbi expetenda notitia, ut quae ipsius morbi & causarum eius, diuersum motum diuersam quidem medendi legem iudicantem, manifestum nobis ac perspectum reddat. Nec vero negligenda venit medetibus nobis partium affectarum cognitio:vis enim illis insita curationis ipsius praecipua & primaria causa est riuxta illud Hippocratis, Natur est morborum medica, Quocirca ut Lib. emorbum cum suis causis suscepta curatione aufferre bis vulgaribus. nos decet, sic & ipsarum partium robur tueri ac conseruare. Ex quibus quidem perspicuum satis est, tum
speciem morborum, tum eorum differentias, tum efficientes causas & suscipientes,tum partes ac tempora ad bene curandum medicum cognoscere oportere.
illis autem cognitis eundem (praenotione semper obseruata) ad remedioru inuetionem paratissimum esse, Ca= Omniq; ex parte instructu hoc modo intelligi potest
Curatio morborum partim rebus cotra natura partim rebus naturalibus, partim non naturalibus tota dirigi
potest & debet. Quod tum sententia Galeni ex libro
nono methodi medendi decerpta, tu fere omni omniumedicorum opinione verum esse comprobatur. Cum itaq explorantis his tribus reru generibus in promiit eorum omnium cognitio, quae ad curandum satis
superq; sunt, non dubium certe est quin intellectis his
quatuor quae proposuimus, ea omnia de morbo perinspectassint, quq eiusdem curationi possunt conducere. Res siquide cotra natura ad curatione pertinentes ipsi morbi sunt& eorum cautameq; enim 'mptomaniuvi cause morbi.curationem ullam expetit. Res autem