장음표시 사용
2쪽
apud Ciceronem ipsum si apud iuuerpretes legunt. Abiectio
Abrogare Abrogarum Abusio Actio Aceerso Actiones Acrimonia Addico Adiutores Adiumenta Adiunctio Aequum bonu Aerarium Anemo Affines Agnatus
Amphibologiae spes α Amphitriones z3. Amplificatio α'.Amphibologia Al. Amplitudo sta Ampliare 96. Antemalorum 33. Antitheta sto. Annommatio 39.
Ars quid j. Argumentu 6 l . 36 43. 66.
Argumentum de minore ad maius 13. Arrisio ij. Arridere 13. Arcesso Σ - Argumenta unde deducatur 3i. Argumentatio probabiolis Argentarius ΑΑ. Argumentatio ΑΘ.Arteria Il.
Attentus auditor l. li. Attae M. Attributio
Atheniensium laus δ' Auia loea e ALicinius 8.
Beneuoletia: eaptatio lita Beneuolentia a reb' ipsis ab ignaula ra desidiata luxuria ita. Bes: a Bonora genera tria 13. Brevis narratio
Caiisam genera 3. hi Causa quid 46.
Causae aeeidentia . Calamitas os Capitolinus mos i3. Caularum diuisio
Causae impellentes ad maleficiumet a
Catachresiss ra H aris dictum 334 Celtiberia
Commune exordium l6. Conturbare
Constitutiones eausarum α' 3Ο. Controuersio ex scripto. ioc sententia de ex con/uariis legibus αυContio ae a Constitutionum genera tala
Coniecturalis ea 49. Corruptor 3Φ. Conscientia 364 Confidens 36. menidatio
Cognatio ΑΦ Cognitor '. Concessio M. Complexio 49. 86s compendium
Deliberativum genus 34Demonstrativum genus
Deses it. Demochares Pyrrhi me dicus Deprauatis Deprecari Deprecatio Defensor inrogare Demeatum
Depeculari yi. nominatio Pin. Delinquere Θt.
3쪽
,34Disquisitio Dictio Disciplinabilis scia
Dolus malus 6. Dolus 6lάDoctrinam omnem me moria constare q. Dubium genus 7
Eloquetiam eum sapietia uincta ee oportere z. Eloquatio
Enantiosis eda Ennia Rhodiu fuisse 9 Empliasis
Exordii gener Exceptiones in Zxecutio Exornatio vis Expositio uitiosa putare Expeditio 93. Exclamatio det
Exoletus 84. Explanatio ου .Expolitio 99. Exemplum tot
, Habitudo 34. Haeredipeta s. Herminia
Hominis dotes 334 Horologium Zq. Homlosis los. Humile genus I.
Indignatio ου. Industria quid 63.
Iuriditialis Iuriditialis costitutio Σ3. Iuriditialis abioluta
4쪽
Legum contrarictas Ao. Nodus laPhilosophiae laus
Noxa Philoctetes ς3. Legitima causa '. Nomen 16. Pietas 4 . 63. Licinius ε
Oecupatio Zovi Principium: propinauum Locus comparativusi a Occasiore remotumi P. Locorsi oportunitates Ti.
Loci proprii 3 a scium oratoris
Locus ad idem 6. 3. Olympici ludi Omloptoton
Pronomitatio 94. . Oratoris ossicium
Maiestatis diminutio M. Oratotis finis
o uestiones plures i unab Ietalepsis
Mimilis lol. Paraphractis 9 a Res pro re
' Repraehenso 334Mollitudo uocis et a Peculis repetudis M
Ridiculum ib. mariatio dilucida
5쪽
αψε Stultitia lino Versus iου Scriptum 39. Stipulatio19 Verisimilis narratio
Semei uia A. Status ueniatu venialis status 46. Seiunctio
Vitiosum exordium i 6. Sextans Supina
Vim uocabulis Cicerone Senatus eonsultum 44 Suspitior . addere
Virtus legis ΣΑ. dicimo II. 33. Subiectioso. Vita hominis 334 Sermonis partes 3 Vitiosa expositio dii. Sedes memoriae
6. V itiosa intentio laSententia simpIo dc duo Tabularii 4 4 Vitiosa ratio, plex
Tarpeius motus a Virtutes coplexionis Sermocinatiostiza
Testamentum per aesti Ii Virtus quid DΣ
Virtus veru bonus ἄSignum Tempus 334 Vitia 34.
Tria enera nora γδ. Xenius ita Sodalita s
6쪽
r Flatcsscus Maturantius Perusiniis Antonio Moretto Brixiens.S. l. N aequo beatitudinis gradu in quada ad tacitum epistola eos lorat CaeciIius:quibiis deorsimunere datu estraut facere scribenda:aut scribere legenda.Crispus uero ait: Et qui seceret 5e ς facta alioru scripsere: multi laudantur: Diecte iane: : uere uter*ma de a facit breuis admodu gloriae eonsequis fructum:nisi alique natalcatur scriptorera quo res a se gestae ad posteros transmittantur:Et frustra sit ingeniu:ac facundia necesse es :nisi adsit materia: in quersens:& uires suas promat: Ego uero inpari meritoru de laudis fastigio libes illos locaue ut rimequi de locupletant latina lingua aliquid edendo:qa sit studiosis ad frugi :& quae coditii de elaborata ab aliis suiu sedulo pquarunt elatere diutius no sinunt:Sed ueluti e quoda depropia thesauror in lucem pserunt:ae ut ee usui omnibus possint putrili sua efficiunt: Cumui scribere ipsis cocessum no sit: alioru scripta sedulo fouentlpublica uillustrant. Quo laudis genere nequaqua paruo: aut eontenedo si cs ornari dignus est:post admirabile:de prorsus diuinu libros imprimendi inventu: per qd latina lingua: quae spe interierat sic resurgere:& iam instaurari cepit:ut spes sit re modu simiaeantiquu ex aliqua pie splendore Ae decus propediem receptura.Tu mi Antoni Morette olum modo n5 inuideant contensu dienissimus iudicaris:aul qulcad rei litteraria: O tuo exactia imo iudicio fore arbitraris adiumeto: diligeser:uel anxie potius inuestigas:& uel ab inuitis diris extorques:tradis impretaribus:de ut a optime ae emendatissime imprimanturioperam das:Non minus pro tam ardeti in latina lingua studiorae in iras ac doctos omnes obseruantia:habiturus apud posteros nolsaquam aut Triphon ille bibliopola:cuius quotidiano conuillo coactu se latetur Fabius:ut iapridem scriptas oratorias arderet institotiones:aut Sosii auoru pumice nitidus horatianus liber spectari:& prostare in publieo properat: consecuti sunt: Ego tamen deam ne tibi quod npas in rhetoricos ad Herennium dare impressoribus enarra tiunculas:& uauisti:& propasti:no satis scio.Quippe et uereor ne da colatere fortasse famae credis: malivoloru de luidoru laeeradu ineptis potius obiicias uoculis.Qui ut fuci coelesti liquore cogesta ab apib'mella: ignaui ipsi absumul:sse nihil proesus ardetes: alienos inuadunt labores. Et quatum in ipsis est: eonane atterere. V uos in homines cotenemus 2 nra ea ere non moleste seremus:li modo pungere se:sed minime penetrare intellexerint. Vale. TEraneiscus Maturantius Antonio Moretto salutem.
Isi ad te epistolam quam addas:enarrationibus illis nostri in rhetoricos ad Herennium. Ad te scribimus:& si non quantum mereris:certe quantum possumus:laudamus.Quando acceperis: pergratum erit si admonebis: ae simul uitruvium tuum tamdiu per tot uiros clarissimos recognitum: ad nos transmittas uelim.Uale:& rescribe Vicentia: Tertio Ralendas septembres.
AN TOIIaneinelius Generosissimo Adolesceti Hieronymo Omphredi Iustiti iano Iaultio Venetor
Prothcnotatio apostolico:Archidiacono Concordiensi.
hetoricem ad herennium esse Ciceronis. a uo uerba in ordine prim I redacta:Vbi na primus orator Vbiue monumentis 1 lpis primu e6missa oratio:auis oratione primus olum scripsit:auis oratoriae capos primus apuplura huiusmodi scribere hoc loco Hieronyme benignissimcinisi iampride in seribedi s orandin' Modo satis ut nosti aperuisse.Ita at illis omissis olida rhetoricen ad herentum.M. ' Tulit Ciceronis no alterius ut quide uulgo coteduoesse. id at ipsius Tulli uerbis patebit
M arguinto firmissimo:Scri. n. orio adherentuli. ide uerisimili narrat meminit:hmoi uerba. Adhue qdicta sunt arbitror mihi constare cu caeteris artis scriptoribusmisi quia de insinuationibus nos noua excogitauimus:* ea soli nos ster caeteros i Tria epa diuisimus ut plane certa uia & pspieuam t5 ne exordiotu haberemus. naec ille. lu rhetoricis ite de inuentione: unde Iim ad herenni u ut pareo maestina ex pte serme excerpta est:isinuatio in tria quN rpa diuisa est.Scribit.n .in illis ita.Nunc insinuatione, queadmodu tractari conueniat deinceps dicendu uidetur. Insinuatione igie utendil est: quii admirabile tenus causae est ioc est ut ante diximus quu aius auditoris insensus est.ld aut trib us ex eausis maxime fit si aut inest in ipsa ea quaeda turpitudo. Aut si ab his ς ante dixerunt i a quidda auditori psuasum uidetur auts eo iste locus dicedi datur quu ia illi: quos audire oportet: desessi sunt audiendo M. Audebiit ne ia amplitis Cieeronis esse rhetorice ad herenniu negare Praeterea in opere ipso ad herenniu inquit: Deincepx de itisnuatione aperiendu est.In rhetoricis uero de inuentione ide sere.sit.n .ait: Nunc insinuationes quξ admodii tractari eoueniat deinceps dicendu ur.Ciceronis ergo rhetorice ad herenniu esset ui dubita isDe.Eat herenio Salu.et meminite Aulus Gelius. n.li .ix c.xx.ita scribit.Salu.quo p Oprietatu in uerbis retinentissim δε eosuetudini escessit:& priuilegia qa de Cn.Pompei reditu serebat lege appellauit.Verba ex secada et ' historia haee sint:Na Scylla edtule de reditu eius teste ferente ex eoposito Tribun' plaebis. C.heianius prohibuerat.luce ille.ad ite argumenta est Ciceronis esse rhetorice ipsam ad heremia:Cu eoa sue
7쪽
rint tre Hercntorsio domus amicissima Ciceroni:Na in oratione pro. M. Caelio ita seribit. Animaduerti
gociis familiaribus impedis uix satis ocia studio suppeditare possumus: Sidipsumqd datur ocii Iliami in philosophia cosumere eosumimus: .Solet.n.M.Tullius Cicero saepe ide sere suis libris inserere.Vnde in plogo tus. q6num ait ide pene: na ita incipit.Cu defensionu laboribus senatori sin muneribus aut olno aut magna ex aliqua pie eem aliqn liberatus. retuli merBrute te hortate maxime ad ea studia:qua: reteta aio: remissa temporibus:longo interuallo intermissa reuocaui .Et paulo inferius:philosophia latuit usui ad hanc aetatesnec ultu huit lumen litterata latinarum cie excitanda nobis est:ut si occupati profuim'aliquciuibus nris prosimus est si possumus ociosi.&c.libro ite quarto ad Lentula in epi. ad Serum Sulpit m sic. Non amicoru negoclismon rei p.procuratoe impediebatur cogitationes naeae. In septia quom philippicalta: c.n. curriculsi industi iae nostrae in foro in curia in amicoru periculis xpulsandis elaboratu est Patet ne i a rhetorice ad herrenia Ciceronis esse ita quide. taceo at Priscianu 2 eo antiquiore hiero.sancisi:pluresui aliosra saepius Cicerone ad herentu citant.taceo ite illud qa ipsemet icero ad heren nisi lib. i.a seipso exemptu dicens sic ait: Paterfamilias qusi filiu haerede testamio faceretruasa arget ea uxori legauit.hocm5 tullius haeres meus terentia: uxori meae triginta podo uasos argeteos dato quae uolet.post morte ei' uasa mlosa de celata magnifice illa petit:tullius se quae ipse uolet in triginta podo ei debere dicit Constitutio ex ambiguo. M.tta non ne de hoc firmissimu e argumentur 2 illi primo coueniens.Si .n. alius a Cicero ne rhetoricen ad herennisi scripsisset:Nuna psecto nec tulit nec terentiae meminisset:Cu uti olidimus de insinuatoe dixerit illa adhuc quae dicta sunt arbitror mihi costare cu caeteris artis scriptorib': nisi da de insinualdibus nos noua exeogitauim' Rc.r Quae side Cice.prius scripserat No meminisset inqua.Nec tui
lii nec terentiae: ne furtu illud potissimu depraehenderetur:quu sibi Ciceronis inuenta de insinuat de assumpsisset:ut plurima ex illo eode opere.Quod ut mihi credat Agendu qlo Hi Eronte generosissime passim Praecepta illa de inuenti sie cum praeceptis ad herennisi conferas:Videbis. n.saepissime eade uerba in eisdeclausulis posita: praeceptam eade.Quae quide si cu nris uigilis saepe relegeris IVStiniane mi humanissime: Qua tibi natura tribuit eloquctiam splendidiore locupletioremui reddes facili me. Est.n .in te acum ingenii perspicax: Est ille memoriae duplex effectus:facile nam pspicis: fideliter estines:quacun* semel acceperis.Est inde rerum multaru cognitio. Accedit natura decoris munus. Accedunt mores Optimi.' iis enite probitate gra continentia modestia plerate religione inter aequaeuos practantiori scelices igitur tali filio parentes: Delices amici:soelix de patria. Quod at cGmentariolus iste ad primi dutaxaxat uolumis calce peruenerit:nulla est alia ea: nisi quia dum opus id romae publiee profitebar ante diem reliqui proii inciani uenerias petiturus: Nec ulterius addere licuit.Quantos.n.labores udprima saltem c5mentariorum meorum in Iuuenale:& Horatium Flaccum .editio emendatior uagaretur sum passus:& in aliis item opustulis te fugit minime.Scio aute uoluminum quattuor phorum esse dissici limum:quo circa maiori cura maiorini studio opus suit: in reliquis ubi occasio dabie aliquid operae nostrae adiicie . Addo ulterius anu istaec collegissem uidisse me c5mentarios quosdam sine certo auctoris nolerquibus cum multa meo marte tum nouatum necessaria adiici posse uiderem:eo libentius in romano gymnasio rhetoricen ad herennium profiteobar.Hinc quaecun* eo ipe Iegenti mihi oblata sunt de in libello notata: Nune impressoribus trado:Saepe enim Vir egregius Antonius Moretus brixtensis peritus quide & cui studiosi oes ob eius in imprimendis libris euram re studium debent illa 2 si minime ad operis finem peruenerant a me petiit: ita γ Δ: amico 5: Occasioni satissacere uolui.Nam propediem Venetiis soluam patriam coniugem filios reuisurus iam triennium absens.tibi aut commentariolum istum HlE onyme gratiosissime dedico tuo erea me animo: meaque in te beniuoletia motus.Ualest Salve. Mancinellumui tuum ut lacis Ama. Datum Venetiis Octauo idus nouembres. Ma c. citi.
Tituli uoluminis primi Rhetori res novie ad Herennium.
De oratoris officio.Tit.f. De tribus causarum generibus. it. De quinin rebus: seu officiis oratori sulti De so partibus inuentionis. iiii.
De quattuor caularum generibus. U. De exordio. VI.
De exordio secundum causae genus 2 qualitatem. vi I. De docilitate:& Attentione.viii De beniuolentia a nostra persona.ix. De beni .ab aduersariorum persona. . De beniuo.ab auditurum persona.-De beniuolentia a rebus ipsis. xii. De insinuatione.xili.
De insinuatione si persuasus auditor fuerit. HAL
De insinuatoe si defessus est iudex audiedo. . De insinuatione 2 principii differentia xyi. De principio exoratendae causae. xvii.
De uitioso exordio xviii. De tribus narrationum generibus .HMDe secundo genere narrationum. H. De tertio narrationum genere. l. De breui narratione.Xxii.
De dilucida narratione.xxiiis De uerisimili narratione.xxiiii. De causarum diuisione.xxv. De eonfirmationera: confutatione. s. De constitutione.xxvij.
8쪽
CFRANCIsCI MATURANTII PERVSINI VIRI ERUDITISSIMI.M.TV.CICERO NIS RHETORlCORVM LIBROS INTERPRETAT.
T si negociis semiliaribus.Titulus est. M.Tullii Ciceronis ad Herenniu de arte rhetorica Li ber primus.Quattuor vero Oino in iit. Herentu ex cognatione sua in perorati Je huius o i suisse tradit Cicero his uerbis: Nam cie simul libenter exercebamur po amicitiam: cuius initiu eognatio facit. Multi nouam hos libros uocant rhetoricam illos in quibus de sola inuetione praecipit: quos ipse non probauit: nam sibi adolescentiri VO Scit excidisse:ueterem appellant.Veterem autem uel
M. T.CICERONIS ORATOR ira nouam retitorica nominari quos dixi libros apud alis clarissimi rhetorices nouae liber prius icipit quem ueterem auctorem non comperio.Herennii hor
tatu hunc se dicit laborem quavis impeditum agendis amicorum causis suscepisse. ne aut ea nolle .uideretur
CIIS familiari μbus impediti uix satis ocium stu dio suppeditarc pol Iimus: dc id
prius comparat:cum quibus de rebus dicturus sit Exsponit. Vt Virgilius: Arma uirumui cano.Bemuolen
tiam colligit:cum suum sine arrogantia officium lavo, dat:& qualis in amicum sic ostendi tacuius uoluntati: psum quod dat quamuis maioribus negocilis occupatus:morem gere occisi:libentius in rccusat Attentum facitaquum multum in se utilitas habere artem dicit. Rursus beniuola reddit graecorum scriptorum arguens arrogantiam:qui ut difficilem artem esse ostenderent: ea quae minime utilia erat tradiderunt. Se autem utilia tantum: S prae necessa ria scripturum pollicetur. Eamiliaribus.non domus aut familiaercuius tantus uir di senator ministros β: procuratores habebat: sed familiarium hoc est amicorum: pro quibus partim in soror partim in senatu & apud populum dicebat.Manifestumiax est:in amicis delandendis sempzr ferme occupatum fuisse Ciceronem diam ipse in oratione pro lege Manilia sic ait: Mne meum tempus:amicorum temporibus transmittendum putaui.& in epistola ad Qu.fratrem: ae nulla est pene dies: quo non dicam pro reo. Negociis: laborion occupationibus. Suppeditare: impartiri. Subministrare abunde praebere: ut sub pedibus: sicut in prouerbio est etiam sit. Studio:litterarum. Tld ipsum: phasis est:modicum scilicet.r Libentius in phili sophia. Argumentum intendit: parum datur ocii de id parum ouod daturilibentius in philosophiarquam dicendi arte consumere ponere: β: locare so
e Polamus.Triplex est philosophia se a platone diuida .Mo alis:Naturalis:Ratiocinalis.Moralis in tres scinditur partes:Monosticam quae posita in contemplatioe est:ceconomicam:& polliticam. Ratiocinalis Logicam con tinet. 5: rhetoricam.Cum enim duo genera orationis frit concisa: Σ perpetua:concita dialeti ca: perpetua rhetorica assignatur.5: Zeno eleates quid interesset Inter rhetoricam de dialecticam interro gatus:clausam prius compressis dieitis dialecticam indicans:deinde diductam & asertam rhetoricam si tantum naturalis 2 ratiocinalis efficiat: caeterum rhetoricam philosophiam esse aperta in paradoxis Cis cero indicat dicens.Quia nos ea philosophia plus utimur quae rescrit dicendi copia
ANTONII MANCIN ELLI.Commentariolus in Rhetoriem ad herentu. Ad Hieronyma Omphre
lustinianum Patritium Venetum. Prothonotarium Apostolicum. Archidiaconum Concordiensent. T si negociis familiaribus impediti: primu beniuoletiam captat a persona sua:olidit eniqualis fuerit in amicos:airum dicit te negociis familiari impeditum fuisse:aua et psere q iocomoda difficultates circa studin suum ecnt. Nam uita satis ocium illi suppeditare poterat.Demu instantibus qui
1' difficultatibus amico obsequi uelle ondit. ptat beniuolentia ab auditoris solatia:quum dicit illu non sine causa Rhetorice cognoscere uoluisse.Inde ab rebus ipsis. laudando. n.extollit illas: na inat in se non parii fruct'hre dicedi copia comoditatemqi orationis. Docile postea reddit auditore ibi. TQ uas:olidit quippe se necessaria tantum copiae dicendi scripturum:postremo attentum saeit ibi. Nuc ne longa sumatur oratio.Pollicetur nanis iamiam de re ipsa dicere.Etsi coniuctio est aduersatilia:est aduersaliua:quae aduersum conuenienti sanificat: in se mpeditum ostendit negociis familiaribus' a iquae herennius uestet:aut laborem subteriisere putaretur quorum utrun* Ciceroni turpe erat. Ccora i proprietates ferme omnes habet haec praelatior Docilem reddit auditorem Benivolum.attentum. Docilitatem
gnificans: manum porrexit.Sed hic illud occurrit Si libentius in philosoplua qua in rhetorica ocium co umere Cicero consueuit: ergo rhetorica quam parte ratiocinalis diximus philosophia non est. lacile soluitur questio.Nam moralem per excellentiam cicimus intestigi: quae bonum reddit uirum:cum doctum Beniuoletia a Ppria persona Beniuoletia ab auditos ris pso
beniuolentia a reb'ip sis Docilis auditor Atteto
9쪽
ira: ut studio uacare uix possit.Etsi negociis ordo e. O Caii herent uoluntas tua e duit nos ut de rone
dicet colariberemus ne aut tua ca noluisse: aut fississe nos laborem putares. Etli negociis familiaribus impediti stc...uoties.n.i sunt.auauis licet de si . 1 uast similiavi: de s amen.Nimirum a uerbo cui adlicerebat in ipso tu excusso incipi eda est construi oratio. cs iccirco in ligatura de quasi iunctura orationis insertum est:qu ia oratio uti de no debuerat incaeperat. Quod si principali uerbo coepisset: supuacuum fuisset inserere in. Tunc igitur quum recte inchoatur illam dictione ut lupei suam quasi iunctam officio suo debemus abiieere. Negociis familiaribus.Actionibus causatu 2 dcfensionibus amicor v. Ait.n lib.iiii. epistola ad Seruium sulpitium.Non amicorum negocus.Non res p.rrocuratione impediebantur cogitaintiones meae.Et Ohilippica septima inquit. enim curriculum industriae nostra: i foro in cutia i amicora periculis propulsandis elaboratum es tun fine etia libri primi ad herenniti illa scribit.Etsi quo tardius lia: eqstudes abloluentur: eum rerum magnitudini: tu nostris quoui occupatidibus assignare debebis. Negociis:negoetu dictum m non sit ocium ut scribit festus.Vt uero labius ti .ii l. ait .sc finit Apollodorus.Nego cnim est congregatio perionarum locorum temporum causarum factorum instrumentoru sc onu scri o pioru 2 non scriptotu. Familiaribus: familiares ex eade familia dicebane olim ut scribit festiis. Amicus aute familiaris Ac necessari' quo pacto differat. M. Ci.i olone r rege deiotaropadit his uerbis.Laboro ea de rexis deiotari ea: quo cu mihi amicitia populi Ro. cociliauit hospitiu: uolutas utrius p comxit. Familiaritate c6luetudo attulit summa uero neces Iitudine magna eius officia i me Δ: i exercitu meu cffecerut Ac. Ociu g occasione 5e illis oportunitate:Vacationem a labore.Cicero at li .v.tus c. ait: Quid est.n.dulci'
octo iratio ubi,labore studii octu accepit: Aa is q stadiis opam dat necesse e ut no negocios sint. Studio. Studiu e animi ad aliud agedu ptinaeia: es madiu eat colensus ad aliud utruo Uictorin' seribit Il. i.rh. Vbi et Cicero inat Studiu e animi assidua de uehemes ad aliure applicata cu uolutate occupatior ut pl,lae poetriae geometriae irarum. Usuppeditare.subministrare. Postumus:possumus plentis. lndicatiui uoce in antios legis:& ita legedu est.Na cie si Et quail indicati viij asciscut: in princimo. Loronu epistolaru libroru:Quauis de licet in hoc loco raro:in caeteris Oia in distarcter. In r Bia: Morale intelligit
quae oratori ualde est necessaria: itaui nisi eam tenuerat nihil in quo magnus ec possit Iiabebit. fabius iteli .ii. ait Φ Rhetorice locum in ethice nepocialem assignant.i.pragmatico. Et Cicero li. i. tusc. plaam studium sapientiae interperatur. Et Ii.v eiusde operis os sapientiae studiosos appellat. Vbi etiam de philosophia se ait:O uitae philosophia dux.Ouirtutis idagatrix expultrixo uitioid.Quid non modo nos: sedoino uita holum sine te esse potuisseis Tu urbes peperisti.Tu dissipatos holas in societate uitae collocasti. Tu eos inter se primo domicillis deinde coiugiis tum litteram cie vocum coniunctione iunxisti. Tu in . trix legum e Tu magistra morum 6: disciplina suisti. Ad te edfugimus.ate ope petimus tibin .ut antea magna ex pte se nunc penitus totosui tradimus haec Cicero.qui etiam. li. i.tus.sic dixerat pBia uero olum mater artium qd est aliud nisi ut Plato ait: nu ut ego inuentu decoru: haec nos primu ad illoα cultu deinde ad ius holum qu situ est i generis humani societate tu ad modestia niagnitudincui animi eruiuitaea deui ab aio tanu ab oculis caligine dispulit M.lde itero ls.1.de oratore scribit quo mo philolophia in tres Dies est distii buta:in naturat obscuritaterin disserendi subtilitatE: in uita a tui mores:tertiugenus inglos o oratoris suit nisi tenebimus nihil oratori in quo magnus ess e possit rela quemus Macro. et lib.ii. desom. scribit philosophiam triplice esse:Morale: Naturale de r6nale.Moralis est q docet morum elimatani persectionem.Naturalis quae de diuinis corporibus disputat. Rationalis quum de incorporeis sermo est quae mens sola complectitur.Est autem philosophia ut scribit Alcinous affectio sapientiae.quae soluit ac reduci t ad intelligibilia: conuertim nos ad ea quae sunt secundum ueritatem. FRAN.I ua in nos uoluntas. Non parua beniuolentiae captatio est: in negociorum de studiorum inlisa nos tamen Cai Herenni uoluntas com
termissa consuetudo dicie: ut amici satisfieret uolunt a citi in quo de a persona propria beniuolentiam eompa ratione dices conscribere
rat Cicero. num enim uirum se ostendi cicum amici mus:ne aut tua caula noluit se:aut nos fugii
causa laborem suscipit quem honestum dc utilem non/hi reputares: dc eo studiosius hoc ia ose ait in laetio: Hxe in amicitia lex lentia turrui ab ami uelle miros re rhetoricam intelligamus: d.
cis honesta petamus:& amicorum caula honesta D Non elim parum fructus habet copia dicendi:& commoditas orationis : si recti intellia a dc diffinita alumi moderati one guber P .
nee. Q uas ob res illa: quae graeci scriptores
ciamus rogati.officio eerte lans te amicitiae: quae est ut Salustius ait idem ueller& ide nolle. Nile nos aut tua causa noluisse. Duo sunt quae ad scribendum Ciceronem impellunt: primu ut amici morem gerat uoluntati .altera ne labore subterfudere uideat. quoruneutrum honeste sacere poterat. Tum causa.Debem' enim uelle sicu* tu.uis. De rone dicedi Rhetorices distulitione complexus est: qm dicendi e. cereat est apte copiose:d: stincte log mee dicitaquisquam nisi qui ex arte loquie. At uero loqui a natura ipsa est. scriberemus .non sine causa sic locutus este na de Oibus rhetorices partibus tractar.qd in eo libro no facit:que ueterem rhetoricam nominant in quo
de sola ut clictum est inuetione Dipit.tra eo studiosius.Attentum Ille remit Herennium. Attentos enifacimus.
10쪽
facimtu CK de rebiu mainis noulsriusitatis de si utiles sint: illis Merum et auissi: uerba nos si ros pollicemur stodiosius.io libetius.Labore huc lut suscepti qni te io arte rhetorici eognoscere uelle itellexi:* utile no mala sicut multi ea ee iudices. In ueteris phoemio. Multos dicit illis tatb' suisse ab 'rhetorices nome erat inuisu:m noxia ea esse putabat &pi' mari A Mi i se hPe.Sed uti Iiffinia e sitas ea ea sapia coiugat. o sine ca.N5 temere sed P utile ducta ee. Copia dicessi rhetorica. inua r5ne dicedi sopi' uocauit. Copia nue dicit:nihil c. n. ti oratori necessaria:a idoneos uerbos copia. ulud. n. maxie i Orone cauedu c: ne arrida 5: iei ita fit. CGmoditas oponis.NJ irustra hoc addituma i eo Ripue occupat'ee deeorator:ut utilitate alid afferatadicit Comoda at tuc erit oro.Cu niuiit sussuu Seeemihil omittet necessaria .ille in tensus uerior e ut Comoditate dicam' ofonis cu accomodant uerba talis:& humilibus huilia. M rdioeribus mediocria. sublimibus sublimia efferunt. Nod i opibus suis seruare Virgiliu aiaduerti mmus. Titecta intelligetiar ut recte ea de Ab' diceda erorator itelligat.omne. s.subiecta materia. Ne illa ita eadat repraehesio: et a M icio Sexuola i Seruiu Salpitia oratore pilatissima placta oli tradie. T urpe ee, patricio de nob:li de causas oranti ius in quo uersaree ignoraξ.Cd de re amici sui qtens Seruius qd insuma Matio a iure suerat pam intellexisset uerar iterrogat see.Qua coluetia adduct/.C:uili iuri osem adit. Et certe recte dicere nemo poc nisi a re intelligat de 4 coligit dicere. .ffutita at moderatoe. Breuissime hoc loco illud attingat qa in ueteris rhetorice 3 phoemio: plixe disputauit. Eloqntii. s.ca sapia optere es Loquense ectiuncti.Na eloquetia sine sapia a, desse nund dicitiobeis Ieruin satiunt e sapiete ee sine eloquentia. tiam ea Qua eloquete sine sapia.Vtetia at uitio mala liteloquetra. uod ii ad mila tisi data ecl. n5 mater natura ipsa q dedit.Sed itaverear ut auintilianus ait fuisset acu. adeo sistas sublimis v res sit. Sapiam uero: cui Eloquetia c5ium debere ee asserim':uirtute illa itelligim':q sie diffinit. Viri' est hitus animi in natura: mota r5ni c5sentaneus.In natura: m Ida dξ ut platone secue' ait Victorinriaili duob' eos hamus anima st corpore.Immortalis anima est:& si imortalis a diuinis descedit ergo plecta e.Sed acies quis plam anime quoda corpis crasso tegmine irretit. Δ: circalandie .Et ita fit ut quasi obliuione sui capiat. Cu 'uero studio:ae disciplina ueluti detegi coeperit atin nudari.Tue in natura: sua: moda at habitus reuerti eratio reuocae. Hac uirtute Plato dicit nae arte fieri mae ea hoibas nascit nae exercitati eofici: nae adeo dari.Cicero eade ponit ca sapietia in eo qd uel in naturae moda qd ueri' c. auonii ut taeo dicebat hois finis ei CSsentaneae sim naturi uiuere.ld aut esse secsida uirtute uiuererad ea.n.natura nos ducit Diffinita ergo moderatione Sapientia qua cu eloquentia esiiunxerit.diffinite animi m Ideratisie gubernabit:nem
ea dei edetrq defendera no sui nem ea oppugnabit u oppugnare nefas c. Vel uirtute u eade cu sapia e dis finita certa de recta 5e ueluti circus cripta clauia p extreis q uitia suimeat tetanas p excessum nem de esiniso desecta sempe sibi in sui edis 5: no iaciendis cosonans. TModeratione ola. n.moderae uirtus:Quae
ut ait oratius.Mediu est uitionc utrinax redacta. Quas obres. Hie a persona aduenarios beniuolentiam colligit quos in odia rapit. Cueorsi arrogaterm: maniter facta comemorat:Dicit. n.superflua nimiu: 1 qnihil ad arte ptinebant.coqui sivisse de ut multa scisse crederene:& ut difficilior ars cognitu uideret scienda aut est auctore Varrone olum pene artia qu*da intrinseca esse quaada extrinseca.Intrinseca scepta. te necessaria sunt.sic arte cuius sunt costituatriat Sine illis tradi ars ipsa n5 possit de haberi. EY4li straa uersariotia:ne a nostra discedamus facultate.Rheeorica qui tradit:regulas Δ: Depra tradat inuetionis: elocutioo rumnis:memoria: 5e pnunciationis necesse est.Exordiu sterea: ae reliquaru orationis partium:quot sint status doceat Ac extera ola aperiat.Siue Abus percipi ars ito pol. Intrinseca Hec dicens. Extrinseca uero ad artusdem aliquo M pertinet: necessam in non sunt.Etsi ptereas nilait afferas arti uel ditaturo detrimenti. Vt qrere de origine cie auctoribus rhetorices: an sit ars .an uirtus disserere: non.n .atu ad ipsum ptinet artificiu aea instruunt oratore: In huiusmodi rebus inanis gloriae cupidi ruccupati erant grami.Se utilia dicit tantum q scriberet assumpsisse.In quo a sua Plona beniuolentia coparat. in rhetores illos graecos dici cito a ni perflua 2 inutilia multa scripterunt:ut hermagoras: de quo ait i ueteri. Nam Hermaeoras quod me quid dicat attendere: nec Ad polliceaturuntelligere up . :tem multi arte utiliter ω comiae ex graecis tradidersit:ue Aristo.Theophrastus: Theodor':Gadarae':Apolloni':Mal6:Dion ' Halicarnis e& alii non pauci .ciuas ob res necte plurali numero usus est.Duo.n.superius dixit fuisse: q suseipere laborem scribendi eompuleruncialterum ne amici causa noluisse alterum ne laborem subterfugisse putares. CANTO.Voluntas.Voluntas est q quid ed rone desiderat:inai in solo sapiente. Q. iae aut aduersus nem imitata est uehementius:ea libido est uel cupiditas effinata: que in Dibus stultis inuenit. Auctor est Cie. lib. iiii.tuse. De rone dieendi periphrasis est uel interpretatio rhetorices. onscriberemus deoibus partibus simul docentes. Unde in prologo.li .iii. ait.Ne quid tibi rhetoricae artis deesse possit. Rhetoricam .rhetollem in latinum transferentes tum Otatoriam tum oratricem nominauerunt:ut docet falsbius libai.c.xy.Etlib.y scribir φ rhetorice est benedicendi scia. Aut rhetorice est inueniendi recte de disponendi de eloquendi cum firma memoria 4: dignitate actionis scientia. TSi recta intelligentiasseribit Cicero in prohemio rhe.Sapientiam sine eloquentia parum prodesse civitatibus. PER AN.lnanis arro*antiae causamo ut suis pro Beniuoletia a Psona ad
maius are alitiae causa sbi: assumpsere:resse dessent sectatoribus.Sed ut gloriam ipsi:si multa di
cerent di insolita:parum* ad artem spectantia eon, QK'
tur ea coquiuueriit:quae nihil ad propolitum re sibi ipsi idulgere: 2 placeret ac propriis bonis sup