Friderici Hoffmanni ... Observationum physicochymicarum selectiorum libri 3. In quibus multa curiosa experimenta, et lectissimae virtutis medicamenta exhibentur, ad solidam, & rationalem chymiam stabiliendam praemissi

11쪽

egesta e excrementa alvi multifariae colorentur , item qua a ticine eaena in Orpore human generari possint , de miasmata morborum operentur, nemo nisi hymia praesidio instructus is elle nitelligit. Insuper me ulla rem usum atque iatilitatem scientia dia tetieae studium hymiae denetat Mediei potissimum ossicium est, morbo

a corpore humano avertere ueram eorum natales atque origines ex rerum externarum cognitione, usu atque ab ulu probe deti re intelligere debet. Quare seeundum praxiarum HlPPOCRATIS Tuum, aeris, aquarum , ventorum , tenapestatum esculentorum, erevisiarum, binorum naturam proprieta te paulo pervestigatius scrutari debet, ut penitus perspiciat Uu modo orpus alterent , ad morbos disponant . Ceterii non mediocrem hymica doctrina semioticis lucem accendi , , pote cuius ministerio in statu sano meo misto quae, sub qua socima, quantitate seceduntis exeernuntur, veluti si in urina , sudor, alvi purgamenta, di quae tuis ejiciuntur, lac quoque nutricum, salivaIis rumor, exactius pollunt examinari. Neque delabhilo illii est, ito ad examen sanguinis e vena emissi, vel qui

aliis e locis praeter Naturam dilux accurati is instituenia

dum a sque ad indolem, de mixtionem eius explorandam eci morbola constitutione eo certius iuditiam aperit ad cognoscenda elementa inta suas in corpore humxno operationes exercent quibus in eum morborum causis cognitis iacile est illo nim usum ad cognitas iarum obvias aegritudines transferre seo. rumque effectus quodam quasi augurio praedieere Prosecto acidii. Iarum, thermarum aliorum fontium medicatorum, in quibus ma gna peria nandi morbos vis atque pote alia est, ingredientia atque elementi non manifestius clarius, quam hymue adminiculo, de teguntur. Ualidiorum remediorum, ut emeticorum, purgantium, mercurialium, optatorum mattiaelium, naturam, vires, usiura de noxam nemo melius, quana chymia peritus, explicare potest. Is quoque icit, quomodo acidi cori si ui humores invertendi comtemperandi lint, quomodo terrea vim laxatilem acquirant, et guttali in aliis medie amento iam, in aliis veneni indolem c n trahaenei quorum remediorum p Iidici particulae sanguinis salinaeti sulphureae, nimium aestu in te ebris impetu exaltatae, ne ire

α corpus plane cons uniant, contemperanda sint. Haec in aprico

12쪽

nego ruin

humorum teru i possit. Dilaei comino ii strat, quemadmodum iuv1udum sit digestionis ilibus remediis excitandae ciborum cupiditas, et HI 1 l. tum sermentatio sistenda, ac denique, ut multi alia silentio praeteream, ilibus praesidiis veneni xxime otiosivi vis Qvehementia a corpore humano plane enervari potui.

Hi aeeensendae venit peculiatis hymia utilitas, qua sese aeonii elendis electissima virtutis medicamentis commendat. Certe chymi eo tum laboribus plur remediorum gener , antiquis plane in eooenita, quae tamen magna efficaciae sunt, debemugo utpote beneficio hymiae Ex egetabilibus Iea nobilissima virtutis destit. tantur, ex animantibus igne thyin eo salia volatilia et ieiuntur, ex saIibus per ignis vehementiam spiritus acida extorquentur, vegetabili in ali alea lina Ombutuntur quibus omnibus vis

inest rixiana Ex metallis P sertim arte, mercurio, arge umbo, auto, item ex mineralibus, sulphitre , alimoni , quam, quorum docet.

Ceterum ad hymia insignem audem illi

3 tur, quodis cognoscenda ab aliis inventis, Nam hymi ex scienti: elligit, e quo naturae regno enim alium vegetαbilimn vel mine e serenda sint. Nam sedula ac cium eorporum natu Paelium, maxime mi.ellentiales notas is . nobis sternat planei , is nullo negotio ducata natales , a ad aut anetallorii et assere trilius artIs tractatio nnerae liuiri cinetali rum magisque inanifestas reddit, quatum notit 1 non laxuoso itine re, sed rectam simpliei vix ad ingredientium, quae medicamentis insunt, cognitionem deducimur. Nimirum ex notis o Peritis ad ignota philosophus progreditur, factaque compae ratio uel l. lud facile invenit, quod sibi quaerend.

auae vitam tuetur, sani. tati prospicit, ex chytritae eultu maegna si praeci ra redundatat com moda, ted haec etiam e ditias artes, unprimis mechanicas, suamd Fundit utilitatem. Eius sane sundamento omnis superstructa est me allurgia , in qua niaxime purio re magis sincera pars inelail - u a peregrinis mineratum recrementis eparatur. Haec magnMn

13쪽

persectionem consequuta est, postquam assidua thymia tractatio

novam eompendio fiam mellicidi in cum luci foenore mineras

depurandi atque aurum argentum a se invicem per soluti cine separandi commonstravit . Non enim aliunde, quam ab arte ehDiniex nobile illud inventum prosectiim est, quo auri portici in m a. gna argenti mole, v. g. auri incia libris quinque argenti compte hensa, per susionem in igne citra insignes impensas eparatur P titer huius altis benefiei stannum purum is olle induratur argenteo colore imbuit tr. Neque solum dealbatio cripti, sed et t. am attificio Laurichael et ex cupro di lapide calaminati praeparatiochymiae in aeeeptis serenda est. Hae insuper ad expediendos quosdaem aurisabtortim Iabores plurimum adiumenti affert, siquidem nullum metallum in ejus ope ra auro vel argento obduci potest. Eadem quoque colorum, qui auri splendorem exprimunt, invetitionem sibi vindicat. Similiter omnis argenti cupellati ve monetae dealbatio licii sine a Iutioni-hu chymie is de decoctionibu perfieitur. Praeterea per tot anno rum circuitus continuat ehymiae exercitata multis iisque elegan eissimis pigmentis locuplet xvit artem pi otiam Ultriana inum, mi

et1ymia est, quale pigmerui genus nostra aetate' quibusdani chy micis non sine insigni lucto ex aniarali regno Praeparatiae quod meliu aetatem seri, a giae ad minerale illud lammarinui quam proxime accedit Soholes identidem thymiae et pigmentum illud pudipureum carmin dictum. Si tespicimus artem tinctoriam, ea utique thymiae beneficio pulcherrimis inventis Lucta est, nam scat latini cm Ioris in Matio adscribit tit Trebello, eelebit in Batavia chymico, qui solutionem granorum coctinella instituit cum aqua sorti , ne haec pannos corroderet, illam additione aquae a limaturae stanni atum, perare qhiaesivit . . Exaltatio quoque colorum mixtura talium, . . aluminis vel cinerum clavellatorum, imprimis perficitur. Et quis uestit, hymiae Partum elle arte in vitrariaem, dum e sale alea lita silicibus calcinatis vel arena alba per fusionem praepaeratur eo

pus pellucidum, stagile radit illimum, quo tamen sub ignis ortu rariae ite diffluit. Ex iisdem sontibu sluvie illud vatio vitta colo tingendi artificiam neque ignotum est, quod celebris ille ei m

e Is& vitrariae artis scientissimus, uncialius, ubi ne coloris latrum invenerit, dum ex urta inanno pulverem seu Ot u cI Cum consecte. Neque pratereundus est usus, quem bymia pra

het in pyrotechnicis, solam pytophori iuventuouem hoc loco no minxsse sussiciat. Eaemiis

14쪽

usus, quam larga inventorum tibertate uuasvis sere artes ditaverit. Speramus igitur lare, ut si improbo labore 1 pertinaci indiuilitia amplius haec excolatur, non tantum optimae quaevis artes 2- fotibus adolescant ne temen ris, sed imprimis etiam artis nostrae a lutatis doctrina ad insigitem persectionis gladum evehatur subse totusta causa dolendi eu, adeo paucos inveniri, qui ph1losophiam ex perimentalem in pretio habeant, inque ea plenius tque uberius prosee te gestiant , quum tamen vera&genuina clavisit, quato tum illud admirabile, quo summii ter una opiis Mare iij tectus hoc universum eiusque praestantissimum opus, hominem, e finxit, artia ficium recluditur. Ego sane iam inde a puero nobilem& excelsam haene philosophia partem in delicias usque amavi, in quam incrcidibili insita quadam serebar cupiditate, quam vernantibus adhuc annis in ae ademia enensi variis ibi habitis ollegii sine dissertationi. bus me planam ac leuatam fecisse arbitror. Procedente aetate in

multis experimentis instituendis meam versa vi operam, omne 1 quo

si. In hac a adcmi: a biblup Ia tu tibi. . Loterii opera notis quibusdam illii stravi, paucas saltem eon sempsi chymie a r. gumenti dissertationes, quum plurimum temporis in exquisitio ei the oria in praxeos medica cultur consumseram, ex imprimis ductus ratione, it artem hae ne omnium prinei pem, ecquae it & spiri. tus tot hominum traehitur, 1 inanium terminorum farragine, mul. iis erroribus, hypothesibus ac praejudiciis,'iubiis plures etia innum occupatos video, Iiberarem, dam liaque penitus it e parabilia, quaesii binde ex medicorum imperiti in aegrotante redundant, quanta licet industria, praecaveres . Quicquid vero solidi labori hiis N seri pii, meis perseeis id utique, si a divina gratia di cellero philos vitiae, a quibu dam sere e medicina ejectar, naturali, nempe pete hym Lam, anat nisam mechanican a me di Iigentilis excultae, neque mus accuratioribus observationibus, experimenti pia. et ieis me debere, ingenue profiteor. Cum vero luperiori anno, Vir illustris, ex me intel Iige es, me in eoiligendis observationibus hymica nunquam non suill atque xdhue esse occupatiim, benigne me adhortatus es, ut adversariam aetandem aliquando excuterem , sparsim qire bi/ quali per fatur m cingestas observationes has publica cognitioni subiicerem, nomdubitans, qui talis labor pluribus medico Lumita Maro ualuius sit

15쪽

eonei tamento ad is stχntissimam hae ne artem magis magisque peta ficiendam, si nimirum fiuctus, qui exinde pleno alveo fluunt ita artem nostram, uberrimos perspexerint. Tuo itaque, vir Exeel Ientissime, otii communis tam provido consilio obtemperaki, equum primu mihi auctor uasor ad laborem hune malumniadum extiteris, tu etiam solido, limatiori iudiei has observa

ticines meas ommittere volui. Satissa votis mihi eo ne iliatum p u. tabo, si leve lio scriptum uo Uir aeut is , alculo probati intelligam, quippe cuius suffragium mihi instar omnium erit. Equidem iam inde a longo tempore ex commet ei literatio haud obseu te petspexi solidam tuam eruditionem , sed postqu1m praeterito anno Geum in thermis Carolinis ad insta irandam A gustissimae Impetatricis valetudinem familiarius vivere mihi conti- sit, Itius omnino inspexi incomparabilem iis in notitiam, quam non solum in physicis, hymicis, botanicis, medicis veterumque monii mentis, sed variis etiam exoticis linguis conseq tu es. Nμhil ad gratiam loquor, sed candide, sincere d1co, summi m Augustissimum Monarcham praeter Te non digniorem comparare sibi cituisse medicum, quippe qui partam, qua in nactus es, S e

Si per i. inam gratiam vitidis ac vegeta senectus militiscinti gat, iique tomo tertio medicina rationalis extremam manum im posuero, o desii tam varios adhuc labores hymi eos in boni publici conserre emolumentum Caeterum ut propensam illam Vir illustri , olim talem ac bene voelentiam, quam ab Te pari. ter, ae honoratissimo Tuo Parente, cultii ima eruitionis trocide Archia trocum sareotii beniore, jam inde a longo tempore eumulatissime expertus sum, mihi constante serves, illud est, quod uixissime Te rogo QObsecro. Servet Te Deus salvum storentemque in commune orb1 medici bonum , Teque superstitem

esse sinat quam diutissune . Uale. Dab iu academia riderici

16쪽

IN ILLUSTRIS AUTORI s

A Ri, inter reliquas princeps regina sororum ,

Per sortia rerum domitrix operosa ministrat Lemnia ei ut dextra dei, cui militat aether , Cui et vi tellus, ignis iam latur ' unda obsequitur e lux se se pars maxi in rerum submisit de*ict, iugo, flammantibus armis Quae eripte regnum naturae' scelera mundi Aggrederi, magnoque aus superare laborax, Tolle supercilium nunc tecia stantius essee, Insoquis evecta modis, age adita triumphos, Atque expectati meelsum ulmen honoris Admisso eonscende gradu , tua summa potestas mi, re rearilia D FPM ANNO rindlae restit

Naturae ingenium Qeci eo evolvere more

Ae Iahurintheos rerum penetrare recemu

randi contendi nisu passisque subacti

Ingenii veli atque auxiliante laboria Remigio inset per tot tentamina rerum Natulae oceanum felix trajecit apertos Iam laxae natura sinus, eloque rem citora nudam sis veste deam spectamus, Intra Limen inaceessum tectamque admita imae aulam, Qua rerum effectrix residet, qua orpora finge a Artificem exercet dextram , qua semina rerum Diltimili genio 8 .ariis pugnantia formis In certam signa speciem . Uos , arti amantea

Eublimi Iaude di istis applaudite votas Illustri utori, euius jam gloria omplet Solis utramque domum , vjus memorabiIe nome I Tritoniae praefulgetia purpura ostro.

19쪽

NO REFORMATORI

Dello Studio, Padoa.

20쪽

OBSERVATIONUM

id aetherea ubtilia, odoris rasolo calore habeti, vel ex i eum acetatis per vestram vel aliud in altim elici nequeunt. Eodem 1 r lux modo eon parata sti teaeorpora quae ale nobis stippetit nam ex

tum riane phaenomen d multiplicrati ei ite testantur. Nam im v, ulcia uti e priam uti sulphureum ii toria vat

dum observamus in OIeis quae maxim ex seminibus exprimuntur . vel inpingue

minit te elabilium, siquidem exanimai, diu I υη, tilbee ita an potest de Polluch ν Olealant vel epetant in tale oleum t sea ea tantum . quae fori Sti, non vero te vi et taltem superia ore, quo plurimi ex floribus gata structa tunt. Nam initi regulae

um a Sulphur ille matticem dis iaci. . illud ut eu Itit, quod complura dea DP