Petri Velleii Gueuarae Ad legem primam Digestorum. Libri 6. Eiusdem ad titulum de officio praesidis commentarij. De diffinitione doli mali, liber singularis

251쪽

AD LEGEM ILLI cITAs D.

numittam excoctitutione Diui es arcipe uenerit ad libertatem , operris ei impositas nubium essectum habere. Vuod adeo verum in , ut

si qui ro eo qui libertus non essetis operas sepra staturum iurasset , fideiussor accesserit, non toneatur,ut egregie docet text.im is quis pro eo. U' desidemss. Ex quo a Bart. s reliqua doctorum,

iuria illa notis ma elicitur communis conclusio. Juramenetum non esseformam inducenda obligationis in ingenuo deo novos ei accederesideiussorem uuia vero hac mihi non ira inae cte probatur sententia, considerandum attente arbitror, in illa As sitione, non dici simpliciter iuramem tum in libero homine obligationem non inducere, sita de premi one operarum principaliter agi Scribentes autem non considerandosngula verba legis ,argumento absteriali, quod alias in imres umest,mentes,speciale in liberto essedusi ractaturum se operaspromiseris,obligetur,es pro eo eiussor adhibitus teneatur,aium G ω- trario sensu alius quam libertus iuret,non oblis gari autumat, ne ro eo quidem, qu dei erit. I aperte uariisIm iurisiurandi. de operis disreto contendis. 6uius sunt verba '. v t iurisiu

252쪽

randi contrahantur obligatio ibertum oportet esse qui iuret,& libertatis causa iurare. Mid etiam cis Bar.ten in Uns de libri caus ubi dicitur,licet dubitatu antea fuerit,utru semus dutaxat,an libertus iureiurado patrono obligaretur in his, qus libertatis causa imponuturtamen verius est non aliteriquam liberu obligari.*ὶ ergo conclusio omnium quod de iure ciuili extunametopromissorio defuturo,no oritur ciuilis, nec naturalis obligatis,per supradicta. uoniam sobligatio naturalis saltem, extabiuramento oriretur Joset accedere fideiussor, s obligari: minis Udesidet . Contra istim tamen communem scribentiumsententiam urima sunt qua in mediumproferripossent Eudautem inprimis,quod quando aliquid tendit principaliter,sdirecto ad aliquem finem, debet potius operari Egumfinem,

quam actus,qui immediate tendit ad hoc. Sed ex iuramento decimo litis oritur obligatis, s actio, repertotum tuu .de iure iun s in. Lactori C. de rebus cred ubisic actoridelato, vel relato iure iurando iurauerit,ueleiremissum sit sacram tum adsimilitudine iudicati,infac Tum actio coperit, et tamen sudiuramentum itu deci utendit

253쪽

. AD LEGEM ILLICITAs D.

principaliter ad dedicendam litem,non adproducendum obligationem,s actionem Luanto ergo magis iuramentum defuturopromissonumquod tendit principaliter ad producendam obligatione. Nec quadrat quod huic argumento a quibusdam respondetur, quod iuramentum decisiuum habet vim confessorus iudiciabsI qui iurasse.s.' de iure iuris ex confessoneiudiciali oritur actio obligatio Lcertum io .de confessitem iuramen

tum decisiiuum habet et sententisaeo si posses

soris D.eo tit.de iure iuri ex sententia aut oritur actio,ergo eodem modo ex decisuo iurameto: qua omnia non habent locu in iuramento promissorio. Sed ista restonsio non quequassiserit, oporte' ret squidem rationem proferrediscriminis, cur magis iuramentum decimum aequiparetursent

tis,u confessori,quam promissorium stipulatio,

ni scum tanta sit vis iuramenti m illo casu, cur non eadem in into uinimo ex iuramento quoque promisyrio oriri obligatione factionem,uid turprobaritia siduo atroni in o. f. deiureiur. Vbi Iex loquitur de eo, qui rumuit soluere intra certum tempus,vel de qui non adimplens graviter punitur, MD Iibus ceditur,o secundum iam

254쪽

han artem aperteiudicare videtur lex in auth sacramevia puberum CFadu. vendi Ubi iuramentum firmat,s roborat contractum alias inhibitum s inualidum, taliter quod iurans,quanuis minor obligatur, ut dubitare nemo tam possit, iuramento super re non inhonem interposito,obligationem oriri. Auorum aduersariorum timore

Bari s a*.d pluribus in locis distingum, dicen

tes triplex esse iuramentum,decisiorium, confirmatorium,s obligatorium. Seo been retioluuntur eodem ut dicitur baret, quandoquidemsi aut horibus Imois Ord. m. c. venissent de instauramentum ent quadam asseveratio ,seu assertio as maliua,vel negativa, addens vis uinium religionissimplici assertioni, quod idem probatur m cap. et si Chrssim de iureiur. iam ex his si quidb constat,mramentum de per sie,sprincipaliter no considerari, sed Veniresemper accessorie, pr artad confirmationem principalis:om se iuramentum esse confirmatorium simplicis asser noris,prout tu desinitione dicituri, Nec rem metvlla diuersitatis ratio, uare metu appellatur Gnfirmatorium,quod in auth. acrament uberum

adhibetur iusiurandum, quam in Isiquis o eo,

255쪽

AD LEGEM ILLI cITAs D.

cum utrobique proleturadco mandum. Nam cum Bart. m. d. t si quis ora, vult ibi iuramentum non continerepactum,quiasi continere induceret obligationem,ludit: qui enim fieri potest,ut iuramentum defuturo promissorium abi a pro missione dictinguaturi Nonne idem verbum s rei naturam,sdictionis oprietateostendit mea igitur de re cconiectura baciat. 2 doquidem nisi ipsis promittentibus Uerti operas patronisse uere non compellibantur,ut intoperas. de operilibet. hanc operarum promissonem stipulatione aliquando, quando iuramento libertossolitos cofirmarcisaquein hoc negotio stipulatu's iurametum aequiparantur. In quam me siententiam fac si ducunt II. s. deopen liberto. ubi expresse de stipulatione agitur. Rursus indicta.lo iurisiuradi, s ini quispro eo et in.tes deliberali causis iuramento opera tromissorio Hsseritur Nec obstat si quis dicat quod libertus cum natunditer teneatur patrono ad operas, ut in. ι si non somtem libertus de condi indebis scis Der nudam promissionem polliceatur. A uia hoc non

inuenio, nec admittitur in iure, ut dua obligati nes naturales inducant unam ciuilem ciuxta no lata

256쪽

rata per doctores in Rub.de υer.oui. NAI . . deco pecum Ne similiter quod omnes asserui, clusiurandi obligationem ecialem esse in literto, nuta in hoc bonamenta dixerim) cogor ab omnis

bus dissentire siquidem non consistit ala peciale

in obligatione 'iuramenti, sied in promisso potius operarum. ec vult dicere text. m. l. iusiurandi de operiberi quod alius,quam libemtus iureiurando non obligetur,simpliciter intelligendo, quia hoc esset omnino ineptum. Nam qua maior ratio in liberto, quam in alto 2 Seruo rum ne genus religiosius ' aut mini fora sis liberorum pietatis vinculum, quam libertorum8 Intelligendum ent, ibi decerni, alium a liberto , si iuret praestire operas , non teneri, ut steriale in promi ione operarum , non in obligatione iuramenti consistat .suod idem est instipulatione, ut eademsis ratio si dicas, ut stipulationis obli

gatio contrahatur , liberum oportere esse, qui promittit. ΦAd operas nanque de quibus sermo.

I, EDd referre conuenit, ut expresem. l. spe rassioperibber. probatur: qua aperte docet ἡ

257쪽

AD LEGEM ILLI cITAs D.

de quibus,nunc disserimus, comercium non e II p nes alium,quampenes libertum, patro . Ckm autem quis aliquid,quod dari nonpotent, i D-tur,vel cuius rei commercium penes stipulatorem non si non oritur ciuilis,nec naturalis obligatio tin. t i. s.si id quod . de ani sobh et lare per Tanin.t Issis noua. Sed de his hactenus, Logius enim, me prouexit oratio,quametestem. Adisiicitas exactiones,qua huius distulationis ansam nobis dedere,redeamus. De quibus insignia junt profecto a pud Ciceronem exempla,qualet udent Euidem

ξο ῖa Tissensibusperparua,.tenui ciuitate, sinatoribus laboriosi imis, frugalissimct hominibus,nouneptus lucri nomine eripitur,quam quantum frumenti omnino exararanti Et illud:quid Amestratini miseriZ impositisita magnis decumis, vi ipsis reliqui nihil feret, non ne tamen numram re pecunias coactipuit Necnon S illud Diocles

I Tanormitanus, imes cognomine,homo illustris,ac nobilis arator. Is agrum in Sege Iano nam commercium meo agro Panormitamsent) condu- tumhabebat HS ex millibus. Pro decuma cum

pulsatus a nenerio et,dedu in sim decem mi

258쪽

lib.s in Verrem, si rei frumentaria actio cotis tua Praeterea ex hac lege duo notat Bald qua m is quotidiana,s milia referre opera rem du-xLTrimumquodconfessus futura nummationis,licet post biennium, ut late docet Felis. H. csi cautio col. II.-n. ..desiae diu. non D excipere possi tamen argumento huius legis ossicium

iudicis implorare ex hac causa sibi sub ueniri

postulare t Alterum,qiad idemsit,authore Odo-fredo , quanis exceptioni non numerata pecunia renuntiaueri quodest valiae notandum, quavis

id .eterum non exis et. Illud quos hoc loco

ab interpretibusa istutatur,an noua dulositio, at exim quoqynegotia coprehendat. uod multisprimum adhibitis distinctionibus,tande omnesnegat, argu.vulgata regula inIleges. C. de legib. si Imperator Theodosiims Valenti. Oroprasprato, rescripsseruinges Sc costitutiones futuris ce tu estdare forma negotijs, no ad facta praeterita reuoca . n.c.cognoscentes decostitu.dic,

tu quoties nouum quid statuitur,ita solet futuris formam imponere,ut dispendijs praeterita no commodet. uuam regulam multipliciter intelligit,amplia simitat Felin. m.c. .eod D tim.

259쪽

AD L. ILLICITAs D.

tritu. de conm Ruibus addi s illud tin, quod

aquissime a Cicerone dicituram. I. in rimem: in lege linquit) Voconia non est,fecit ecerit: nes in usta prateritum te pus reprehenditur, nisi eius rei, arbitror insignem esse,a radictam reginam imitatioὴem,io magis notandam,quod loquatur in re magis dubitabili.Panarum enim nationem restringipotius,quam ampliari debere,fape a iurisconsuliis cautum ent. Res autem natu propriascelerata,s nefaria e cit,ut velpostmodus citis legibus Undicetur. AEquissime certe iudicio meo,quado quidem iam quopeccatum est, non solum metu pana,si 'Votius iniqua,et odio digna natura itania erat. Uuod coprmari, ac declarari potere, ex traditisper Partis.ἱ omnes populi f. demst.siur.que doctores Osares,acpontifici' iuris sequunturidum ait,quod Miconstitutio noua imponit paniam alicuius criminis,et satis conuenientem, comgruentems compreheudit eos quos qui antefo citam lege eccauerunt. Vuod verum esse affirmant,etiam antiqua lege existentoqua non ita d Ateinisi eccata ammaduertat. Luam rem -

a pliciter

260쪽

pliciter intelligit Felin. in. do .numeri .. Triambivana,qua augetur, vel minuitur ex causa,

ubi tempus 'ententia, non delictiles iciendum docet. Deinde in pana imponenda persententiam: secus silvanam i ofacto incideretur, quod sequam plurimis comprobat argumentis. Sedn-- quid hac , de quibus in I nostra, mero iudicis officio , an potius iure actionis expediantur, ρυ-rique scribentium dubitant. Glo. hic fae in. d. c.

cum instantia, s inibi se . de censili videntur significare, munin id iniunctum iudicibus esse, mi vel nullongulante, ab Ulpiano hoc loco ρω- posita, osscis es iurisdictisne sua prohibeant,s impedianat . . Albericus vero dupliciter dis stinguit. Trimo secundum Iacob. Butri quod ante quam fiant, iudicis offlicto tradicta imp

diantur : facta tamen, remedijs a iure produis, qua dolo, metuue illicitegenta, vel exacta erunt, rescindantur: in quam sententiamis quoque Perus Bald. Sed eae aliter tali de Rost. dissimguit , dicens quod si violentia, vel oppressio est

notoria,mero iudicis officio procedatur: quia in notorijs is potissimus ordo ent, nusium seruare ordinem. In criminibus autem non manifestis, ii D a ius