Caroli Stephani, De Nutrimentis, ad Baillyum, libri tres

41쪽

substantia coactus,recens,molliculus,minimum oculatus qualis Montrollius aut Vincennius noster est concoctu facilis erit: post quem ex asseruatis Aruernicus,dulcis,minime putris, aut cel- . lam vinariam redolens. Tertii ordinis est Alpi--Abinis usi Mediolanensem Placentium, aut Parmen- f - sem appelles per me licet lentriculum imbecillum iure quod confirmat. Ex cuius natura quatum virium sit Alpinis plantis inde facile iudicamus: qudiet si nullis aromatis,4md neque vitulino coagulo, sed acanthio tantum c5crescat: tamen usqueades suauis est atque aromaticus, ut

frigidis& humidis temperamentis, plurim;

commodus esse soleat. Caeteriquod de cocto lacte supra dictum est, id multd equide magis decocto, aut quouis pa- Infatam cto assato caseo dicere voluerim Proinde caseus 'se omnis vetus difficillime coquitur, facilius tamen Aruernicus haud ita prouectus, ac dulcis, molliculus, nulliusque praeter flauum coloris: Ab hoc Brionius angelotus, aut Cram ponesis in globos coactus, gustu quidem suauis est, sed vetustate putredine in cella vinaria conquisita

perniciosus. Betunianus autem, Anglicus,atque ouillus fere omnis, etiam non ita vetus, coctu difficilis est. Pinguis ac fibrosus admodum buffalinus in breues sphaerulas probaturas RO-mani vocant hcoactus, ventriculo onerosus equemadmodum chamaelinus Asiaticus, Tur-

42쪽

cicis frequens o qui Graecis viridis ab herbarum succis: ad vini appetentiam reuocanda salitus,ac aromatis conditus, nautis Venetis communis est.Infelicissimi est nutrimenti Germanicus, putris, squalidus, ac graveolen sci vermibus undecunq; states,ac tineis perfusus, quas argen- leo cochleari postremis mensis nescio quam salubriter ad delicias hauriunt,ut renum arenulis

medeantur.

pisces.

Isces,antiquis,etia carne vescentibus,in de piserum liciis habiti, nobis multis anni diebus , ob UM . carnis interdictionem necessarii, suis ut terrestri u animalium limitibus definiendi sunt: iis. demque legibus, quibus auiu aut quadrupedum caro,coercendi: dc quod permultis religione nostram arctissime obseruatibus perpetuus eorum victus ex voto placeat: quod littus incolentes, ipsbrum usu fiugalius, ac minore sumptu degant: maioremque nutritionis partem piscibus absoluant. Ergo piscium quibus quotidie vescimur, alii pis iam Asimi marini,quorum genere, aestuariis degentes, in nra. littorales, conchas, ac testudines complectimur: alii fluuiales,quorum appellatione,lacu stres, stagnarum ac fontium comprehendere necesse est: alii denique, partim terrestre, partim quaticam vitam degunt, quapropter a Graecis ἀριφίζια no-

43쪽

minatur,de quibus sigillatim nunc est dicedum. piserima Marinorum igitur pisciu quidam plani sunt,

ι -- ' quidam rotundi. Horum omnium in genere coctu ficiliores,quicunque mediocris consistentiae carne praediti sunt, ex alto mari, vehemeti silmis ac fiequetissimis fluctibus agitato attram, haudita recenter capti, neque pridem asseruati. Nihil enim ex aqua, etiam salse, desumptum, nisi con- ω- dipi ditum, aeque diu seruari potest. Rotundorum I s autem pisciu salubres . ac coctu faciles, rubellio- alab z. nes, quibus Urunota Aquitanas capitones,Ve-C not- teribus mugilet item ros tar, antiquorum cy-ς p thari: qui recentioribus meriani dicuntur:

d a. quo nis inspidi essento magis probarem.

Οιbarus. Neque veryreiiciendi dracones , nostris uiuiae. Mir - . Quibus addemus Oceani halecarum ac scom- ,- .; brorum quos acareones nominant recen Halaea. Ilum copiae quoddam cornu , vere nouo violam Scomber. Martiam gustu suauissimo reserens. Cuius etiam

M.L. poris sunt muli, omnium longe delicatissimi,

ac pingues qui certe omnes, tales ut sentiantur, suo tempore conquiri debent.

. n. Saxatiles autem pisces, iique pusilli, ex litto

ribus aut scopulis prosilientes, hoc magis interro ludos salubres sunt, quod perpetuo aquae momtu exagitetur ac concutiatur. Eius generis sunt,mbius driatici Venetorum obii Mediterranei Maia r imi siliensium Sardinicae oceani anchelli sardinicistere perlimiles, nisi paulo his latiores ellent, atq;

44쪽

Tyrrohenici littoris Trigiae, Romanis probatis Trigia.

Coctu difficillimi sent meri usii, antiquis asi. Vsum ιρῶ ni,vel aselli ob id fortasse dicti, quod infinitis bast seocti. eulorum ictibus ad teneritudinem concilian si V.

clam verberentur qui mos merIusiis conditis,

hodie Germanis utrisque frequentissimus est, unde stoc fischium hoc est, verberatum piscem, o Isib. vulgo vocare solet. Ab his piscibus durisiunt carnis, ac coctionis, congri, lupi, canes, sues, quos Gy με. maris sues ac mersuillos, ut ed vocant. delphinis

fumata, pasta condita, serinam ementitur: vi inctuli item marini, Graecis phocar,boues vulgd dicti Extremum porrd inter caeteros honore promeriti Thynni, quos tunnos, eortamque carnem, inctunninam vocamus:ac deinceps artae, quorum C M. seu, lardu quadragesimale dicitur ac carnibus bona vulgi parte quotannis exaturari videmus. His etiam addendi sunt Murenari Lacertus a Murena. rinu, lampetram nautae vocat quorum postre- certus mus, veneno potius, quam alimeto esse cesetur. Hoc verisinter se distant, qudd etsi caetem uterque serpenti propemodum similem prae se ferat: murena tamen ,rostro non estisqueadeo hebeti, iac porcinum reserente dentibusque oblongioribus atque acutioribus praedita sit:neque collum habeat, uti lacertus,in tubae Germanicisor-

45쪽

. Da v TRIMENTIS mam pertusum sevum porrd ad spinam aut ad dorsum cospicuum erit murena, Vt ventre propemodum carnoso, minusque extrorsum pingui esse conspiciatur. -- His addendi sunt sui mones , quorum natura, partim marina est,partim fluviatilis: delicatiores enim ad magnorum fluminum ostia,maiores ve-rd in alto mari reperiuntur. Horum coctu difficillimi, qui non nisi sale conditi ad nos perueniunt: nam fluviatilibus praecipua laus est: quorum duplex quidem genus esse comperio saliud.

rubram carnem prae se serens, quod recens ex amnibus mediterraneo mari vicinis ad nos venit: sale autem conditu, ex meridionali pelago quod ad nouas insulas ducit procerius, pinguius, co-γeiamides piosius,aut crassius aduehitur,antiquorumPelamidibus fortasse respondens: quas Rhodiorum vulgus hodie Palamidas vocat Aliud verd, candida, atque interdum subrubra carne prςditum, quod rursus marinum est ac fluviatile. Marinum au. a. i aute moruliam vel moream appellat procerum ac magnu ,vix nisi sale coditum, ac siccum etiam a meridionali pelago hic adfertur. Haud ita procerum,candidum tamen, ex Mediterraneo mari

viti ad nos allatum , aquilae marinae nomen a veteri- marin biis adeptum est, unde nos quoque aquil finum,

si quasi aquilinum , vel agrifinum vocamus 'uddfortasse magnos aquilinos oculos habeat. periore paulo delicatius. His tamen longe prae-

46쪽

stat bruber sulmo squamas latiores a sque

conspicuas, Mi umbone efformatas gerens, unde Armatum piscem Aquitani vocaverunt,dum Armatuo praecipue adhuc in pelago degit: dum autem ab ρ ρη hoc ad fluviorum ostia excessit, delicatior atque omnium gratissimus effectus,Sturio appellatur, Muris Rhodanum, Ararim, Ligerim, huicque vicinas partes maximo honore afficiens. Aliorum praeterea rotundoru ac pusiliorum

Piscium marinorum coctu difficiliore, sunt An IS guillae primum,deinde verdaciculae, Augoellae lauia. Venetis, nostris Acus appellatae Graecis Galaxit. Item Sardices, Sardellae, vel Sardiniae , vulg0 di Cardiso

ctae: quae non nisi salitae,ac crudae,veluti in acetario comedutur: quib Anchelli nostri latiores re . bellti spondere videtur: ut haec omnia salsamenta Sardica cum Galeno nuncupare possimus . His ad-dedus Moscus piscis, ab insigni odore vulgo p M sivi. pellatus,qudd recens pelago detractus,moscum redoleat, nulla alioqui prς terquam pedum multitudine insignis, queadmodum nec qui ex Cor-eyra Neapoletanis frequens est Corvus,antiquis cimiis. Coracinus dictus,ac praeter hos Cuculus, a voces oliv. quam,dum captus est edit, sic dictus ite Muste Mu/ia larum utrunque genus, qui Capi marini appe cupi. Iantur quorum insalubritas, grauissimos insuetis morbos adferre creditur. Planorum vero, aut latorum piscium, mari Plani,pinorum quidem primas ex Oceano tenent Solea

47쪽

a Nu TRIMENTI stἰπου siue has Lingulacas siue u glossas nomines' adiatus quapropter marinaru perdicum cognomen vulgo retinuerunt: ad quarum bonitatem accedunt 'eris, Tirrhenici Rubelliones, lati quide hi, breues ac purpurei coloris quibus nulla ex partessiant in--μ seriores Mediterranei auratae,ab aureo cutis fulgore dicti, Massiliensi littore praestati sit mi,quorum tamen silauitatem excedunt enitaem litto Fbavr si Plisgri,vulgo Pageoti,auratis quidem mino γ' g res, verum aeque fere fulgentes , nisi ex fauo ni- I b. us grescerent. Fatendum est autem Rhobum Turia Turbotius botium appellant Icarnis soliditate ac candore, Iatos omnes marinos praestare, generosorumque piscium numeru augere, tertitimque eorum qui coctu faciles sunt ordinem promereri. Cui tame sis vix cedit Passer, Aquitanis Passa nominatus, conpis sis smilibus fere maculis atque aculeis conspersus, sed aliquanto minor Cum quibus, carnis firmi Fia ἰ tudine ac candore certant Flauii ac Limandulae, Limadisu vel aegrotantibus salubres Tenerioris sunt car- iis Pluviae ac barbatae: hoc a superioribus distates, quod nullis aculeis sunt armatae, nihil tamen

ob hoc minus contenendi saporis:vt magis ven- c.,lis. . . triculo prosint, quam qui Carletii nominantur, Venetis admodum pusilli ac numerosi, passeris nomen ipsarum vulgd retinentes: nostris autem longe maiores, sed qui carnis mollitie nimia humiditate excrementorumque abundantiam praesederant.

48쪽

PIanorum autem piscium Resae coctu dissici t , piscohores,atque his cogenere imperiales nautis ap-

pellatae, retii oras ad stim mam aquam innatan rapisia tescitissime superare se litae: tantum hepate quo latissimo praeditae sunt valentes. Item statinae, patina, episces angeli, vel pedes angeli dictae: quarum ex Ugeb. iccata cute, qudd admodussit aspera, fabri lignatarii suas tabulas perpollui. Ab his Pastinaca etiam RV;his a. coctioni contumax est, Massiliensibus Gloriosa sti=ibo. dicta. Item Loligo, quae etiam iisdem taulta dici L' sto. tur. Ex mollibus aute piscibus appellatis, hoe est molli cute loco testae coopertis, insalubres sunt,&durae concoctionis Sepiae omnium generum, Sepia. de ex quibusvis littoribus petitae. Item Loligines

ac polypi,quos pulpas Massiliensibus dictos eis pq,

perimus.

Fluuialium autem piscium facilius subigutur, Fluuialis qui ex rapidorum amnium alueo,aut ad magno 'se D rum fluminum ostia, priusquam urbes ingrediatur,extrahi selet:saxatilium quidem percae ac lo P 'r . .chia Sequanicae vadosiae barbatuli Ligerini. go 'di

hiones, o gardones fluminas utriusque, quibus Cobioues. nihilo inseriores sunt,qui monerii dictitur. Item Cardones. lacertuli, quoslam predones vocant, omniti longe excellentitisimi Palleres ligermi pluuiasio Lamprid.

cant carnis spissitudine, Rhombis marinis fere nes. persimiles, quanquam his quidem multd mino ζ e

res quibus ad gulae delicias addemus umbros, si

Aruernicos,auri ramentis vesci existimatos, tin Vmbri. D. i.

49쪽

so Nu TRIMENT Iscarunt magnitudine ac fulgore.Item regium pl-τνου scem Trutam: quae siue sit sala Ausonu,sivi e Galent hamia, ex limpidissimis ac perpetuo fluentibus sontibus, aut rapidis fluuiorum rauis vivadόtracta saluberrima est,optimu in corpore succum generat, nulloque ventriculi negotio conficitur .Praestantissima est,quae Sulmonariar,vel a rubente qualis est Sulmonum carne: vel ama-rnitudine appellatur.Praetermittebam, nisii Sulmonis sermo incidisset, Sulmonulos Argenti-- goi m nenses quibus d loci scecudissimus est Rhenus: nilibus ad Lucios aut potius Lupo fluviatiles

tanseundum brochetos appellamus quorum

y br- nomen, quemadmodum barbatuliorum, atque adeo carpionum diminutionem admittere nostrum vulgus minime patitur: magn6sque lusit iis delicatiores esse autumant quibus sane generosissimis gallicorum fluminum alue scatent. Nam Germanici,Hispanici,aut etiam Italici, vel quicunque lacustres,palustres,aut stagnoru adferuntur,minime quidem nostrorum fluuialtu gustui respondere videntur Qu'd non de Lucus tantum, verum etiam de reliquis coctu facilibus piscibus dici posse existimamus rivorti infimus min. est gradus carpis aur, si mauis, carpionibus cyprinos pisces quidam esse contedsit attributus: quanqua tamen Sequanici atque Ararini quemadmodum Benaci lacus suctibus sere perpetuis agitati carpiones,suardiani dicti, summo in

50쪽

pretio haberi selent.

Quod autem ad fluuialium insalubritate per F atratinet: mirum est lacertos ligeri nos, tantis vulgo 'μβρῆ laudibus efferri, tantique vere nou comparari 1olitos elle, cum coctu sint aded difficiles, Moc cum improbum generent lampetras , saxorum Lampetra linctu nominant, alii Murenas esse contendunt: μre . aiuntque cum serpentibus,illis esse comercium: quae maiores ac cordatio b carnis viscosum succum admodum displicent: pusillae nihilo magis

suaves esse censentur.Hoc tantum uno extollendae, quod anguillis paulo magis solidae sint, quas 'P ita etiam inter cacochymos pisces iure connumera V ' 're licet, quemadmodum quiosas tincas, squamaru decore ac sulgore,potius quam carnis gustu laudabiles. In summa, pisces omnes lacustres, palustres. stagnorum,aut pacatiorum aquarum qualis est Conicia Sequalonica mihi magnopere improbandi videtur quibus addam eos, qui ex magnis vrbibus extrahuntur, aut ex frigidis sontibus,ac

torrentibus adferuntur.

Piscium autem partes,inter caeteras concoctu pi faciles ac plurimum delicatae existimatur carpio ' 'num ac grunotorum linguae sui monum mediocriter salitorum, vel etiam recentium aureS,Οculi, veteriratarum draconii, hoc est romtarum

hepar,item etiam imperialis Narbonesis, qui totus fere iecur est: a quo quicquid reliquii est pi-D. ii.