장음표시 사용
481쪽
Domi. de Ian. Ge. in proe. sexti do. Ab . in c. r. in ii.de iud. F scholares solo habitu possunt punirita nil mendaces,bene facit gl. 37. q. S. cauer. & T doc. not. in l. qui sub
praetex. C. de sa. fani. ecc. uide circa haec quae dixi & qno.in l. t. scriniario S.C.de rest. nai. do. Paul. de Cas Letiam exclamat contra scholares intrantes cotinue. in l. frater a fratre. ff.de cond. ind. Viva enim uox
multum imprimit, quia habet nescio qd latentis energie ut inquit Gre. in proe. bibli. Pli. etiam in qua da epistola primu nepotem exhortatur, ut audiat uocem magistri.
Ab istis excipiendi sunt scolares provecti dc proximi cingedi quia aliqsi ruminant in studio camerario quae didicerunt aut per se student quae non Ieguntnr in scholis.
Quisquis sibi proficiat prout sibi nouerit este consultius. Caueat in ne
decipiatur a pigritia uel alia causa. Septimu documen tu principale.
SCHOLARIs diligens & intrans instituitur ut seruet hunc modu,ut cum audit doctorem non numeret
regulas , non iaciat castra in marui dicit glo. in l. i. C. de stud. ll. Hr- his rome. deinde scdm Mart. deis. in d. epistola. hoc seruet, ut, casiam ad totam & ad qua licet parte Iitere concordet de non credat se
intelligere si aliquam particulam non intelligat ad plenum & uideat si lex pertinet ad rubricam, dein de ipsius casus , dc quare sic statuta fuerit consideret rationem , dc soluere contraria causas solutio nis diligenter alte dens de qua fonte procedant. Cur de sibi ex se in- lieni re similia, ex generalibus non in hercat multitudini,nam uel duas
Ieses de generalibus quae melius
dando, illas quasi unicas gemmas teneat 3c amplectatur. Te pus non perdat in litera commendando memorie, sed intellectui, di ubi& quare,sub tali. rv. sint posite contemplando studeat. Demum in corsuo concipiat si aliquem casum audiuisset uel lensisset cui decisio illius legis possit applicari, de illucasum auditum quasi praefigurationem illius legis habeat. Caet rum dum uigilat in lecto,ruminet in corde dicens tot leges & sic incipientes habuimus ex quibus in effectu istud reportauimus. adue tat etiam dum legit lege , an super illa possit formare aliquam quaest. per quam possit legem ad incom- ueniens reuocare. Tandem quaerae ueritatem & equitatis dc iustitiae sit semper amator. haec Mar. in epistola praeal. Sed in praemissis ali- qn clarius loquar cum inualuerit iste mos dandi in scriptis , & nnutatiplicasi sunt infiniti cometatores uarie loquctes,quid fiandu λ Dicet intra se diligens auditor , si recollectis institero ,ergo confundor , finon istadum in il is , ut quid perdimus illus te pusὸmalo domi uu-dere clam uno comentatore praecipuo puta Bar. uel cum intra uero , nolo scribere respodeo. . Super Diaconsultus est intran pp impressionem uocis magistri, ut si . dixi inserto confi. Item si stas in scholis consultius est scribere relectos. g. nullus enim liber est tam malus quin aliquid boni habeat , ut dicit Plin. lib. 3. epistolarum episto. s. ipsa et iam scriptura facit te.olfacere omne minimum uerbum. Praeterea multo magis ut uulgo dicitur in uiua uox assicit, non licet acriora sint quae legis, altius tamen in animo sedent quae ξronunciatio uultus , habitus , gestus etiam dicentis affigit,ut dicit Pli. secundas
482쪽
in epistole. 3. secundi li. Cum at domum redieris, & uolueris stude te Oionem nimis tex. legas & lectites ut imprimas,magis. n. firmu &stabile est qd repetira , probauit lectio , ut dicit tex. in const. cord.C. de eme. iust. codi. Casum figurabis 1itere & intellectui doctor uin congruentem,deinde iterum resumaturtex. dc notando singula uerba, de Partes , pollu adaptaueris ad reb. di quaesieris ronem dubitandi, de dedicendi colliges sextu alia, dc notabilia si docto. inde eliciunt, &conaris etia tu scire euellere aliqd ex illa litera. Et hoc potiis imum di primatum in nouitio . Et cit hoc feceris , surgas cum intellectu , de calcules tecum , dicens, ex ista. l. in effectu habeo hoc non dignum,& iliud comenda memorie non de uer-ho ad qerbum sed sufficit in effectuta hoc sufficeret nouitio , nec ultra ne si pei gas sentiat stomachum oneratu, quia fragilis holum memoria sepe aliud nouu qrit, aliud ia quaesitum amittit,ut dicere solebat senec. Quod si intellectus tuus & memoria sit capax ulterioris inquisitionis , capias gl. illas & explica opponendo uel qrendo scdira modum
ibi dixi. & tandem calcula gi. si ali uid habeat non dignu de illud acigna memorie , & semper habeas
quas uidi ili supra. in s.cons. tibi dato.Circa recollectarum tuaru usum
do tibi hoc consit. ut recollectis q. non uercitur circa legem tuam &intellectum & notabilia Sc necessariam declarationem legis & glos. licet extra uagantur cum floribus uariis singul/rium dictorum aliquando recollectorum dc principaliter extra rem, non inhereas ,
dii es scholaris quouis md ista sine
uaria , quae licet delectent , inquinant. Et docto. qui ilia tradunt consultius fecerunt, si comitterent, unde bellissime exclamat Sal. in repeti. t Quod te .issi cert. peta. ec t. quod nerua. is de pos. contra illo, qui negligunt regulas scire, & implet caput suum casibus singularibus , &peregrinis, quae doctrina elt fallax dc periculosa. Quando uero doctor tuus ordinaret tibi reccollectas claras pro intellectu legis in primis illud uideat oino nouitius δἴ super textu ali intel
reliquum qn doctor subdit additicine , uel cumulando qones de dicta reseruet aliud ips postquam erit solidatus in reliquis, S terminis iuris,dc hoc mo recollecte PGunt renon obsunt si clare traduntur de noimpertineter , qn uero i pertinenter absint oino a re tanqua uenenum.
Quod si diceres note melius es et studere cum Bart. imp Confiteor et Bar. oi tempore Oi persone utilis 8c necessarius eli, sed aliqR breuis aliqn Obscurus, aliqn non Iegit legetii aliqri non habetur. Itaq. In pleas storia achum tuum bonis cibis Sc nutriti uis.l. bonis leδibus,3 reliquis de bonis doctri . coibus. stacundum capacitatem ingenii tui. Laudo tu qui es iam solidat iis in regulis iur. dc reali cogniti one ter- miriorum,dc audisti partes quae ordinarie leguntur, uideas totum corpus iuris cum Bar. de toties facias ut Bar. doctrinas pro uiribus asse
ui coneris,dc tenere illum in Ru iis emulaberis, licet illius ingeniis adipisci fecuditate etiam spera re nimium est,quod dari nisi a deo non potest, sicut in sinaili de Cico. Dicit Plin. lib. . episto. epistola 8.eius th Bart. uestigia semper ado--rabis, ut de Virgi. dicit Statios
483쪽
in n.lib. Thebaidos ibi. Nec tu diuinam eneida tenta, sed longe s quere,& uestigia semper adola. Dixi F emuleris Bar. nam stillii sitismum est ad imitandum non optima quaeque Praeponere, ut inquit Pli. 2. I. epistolarum epistola.
lib. 7.epist.9. Cum Bart. bene uuleris , legas alios dignos authores ex his quos supra
tnemoraui , & semper notes re ex cerpas quae uigna inueneris ut facere consueuerunt oes illustres uiri, Jc tu e memorie debilitatem artificio stili & pugillati inuabis Ad
id te inuitat epistola Plinii. s. in lib. 3.'tiae incipit pei gratu IO. dico PD uas alios,quia quanto plures respicies tanto magis proficies , quia non est unus quamuis praestat imitandus praecipuus & solus, quia nuquam par sit imitator aut hori. haee rei natura est, semper enim uerita te similitudo minor est ut dicit Sene. in prologo declamationum suaxum. Praeterea sicut terrae uariis
mutatis q. seminibus. ita ingenia nostra , nunc hanc nunc illac meditatione recoluntur, ut inquit Plin. lib. ia. epistolarum epist. 9. quae incipit quaeris. Laudarem nouitius memorie commendaret titulum de uerb. sign. &titu. de re. iur. ff. id regulas tur: s de
quibus in sexto singulis diebus aliquas nam & animum recreant ipsarum uarietate & plurimum conferunt. Sunt enim principales claues iuris quibus est in haeredum taquam Bonon. Caroclo ut dicit gl. in l. omnis diffinitio. is de re. iuri quin imo illas ignorare lata culpa est. Deinde prouectus cum ruiticatus aut peregrinatur , potest secum conferre Dynum de reg. iur. quod non puto este utilius opusculum. a.
magis uarimn consulat sibi ipsi ii
Ium uideat authorem ad cuius cognitionem ingenium ardentius excitatur,& per cuius emultationem credat melius legitimos alle qui the
Τempore uacationum repetat quae audierit, legerit, & commendet memorie ea quae fuerut notatu digna. F ix ille cuius memoria fuerit bone fidei,quae in promptu reddit sibi credita ut inquit Sene. in prologo declamationu suarum. Quod si memoria tua fuerit infidelis custos comitas excerpta folio di quiequid dixerit audieris, egerit, in die uesperi commemorabit, ut inquit Cin. in lib. de senectu. dc ad hoc studiuin in secessa habendum uideas epistolam Plinii nonam.
lib. 7. quae incipit quaeris , quae est
elegans ad hoc. octauum documentum principale.
C o N S V L O nouitio donec nouus Iulii. appellatur , id est durante primo anno , ut nunquam curet ad ostentationem arguere, curet scire epotius quam apparerere, discat nouideri doctus, sed esse quaerat, iux.ta consilium mortalis uiri Arb. causidici Brixiensi s. pars. n. scientie est i cire quod nescias . De omnibus sibi ignotis diligenter interroget , quorum possit esse capax.
Nam si non purgauerit aliquid erroneum quo ipsum faciebat musare illud inde de continuo transiret in habitum & faceret apostema. i.
esset causa multo tum errorum uade Martia. Discendi modus est duate nescire uidebis. Disce sed assidue,disce sed ut sapias, sumpta parum prodest que mox emitit esca. Bos quibus est pastus ruminat haec eadem. Quinimo fortasse meliis
484쪽
vs facereti si secundo anno quo edici ali υ Ha r. aba Sumetatione Oile di caula abstineat ille solent elle fructu ole colentiones quae secreto si ut inter collegiatos in collegiis or-
. dinis literarii, at in domo sapienti est ne sis,& similibus, quo secreto genere disputandi nihil sincerius aut
simplicius aut melius. Aulus Gel. I i. I. c. s. P cum quis exploratus a Pytagora idoneus inuentus fuerat
recipi in disciplinam statim iubeabat certum tempus tacere, si omnes
idem . sed alium aliud tempus pro aestimato captu solertiae , sed non minus qui'. tacuit quam biciatum. Reperi etiam op Hyp. cu discipulos
suscipiebat, antequam doceret iuramentum ab eis extorquebat inter caetera , ut silentium , sermonem , incessum maletudinem habituum
Tertio anno qd rapinianista , uocabitur audacter. lncipiat disputationis genus ad utilitatem frequenter non ad popa. Dii putationis. n. multiplex& mira est utilitas, ut luculentissime ostedit eloquentissime uir Leo. Αe.:n opii sculo quod edidit ad utilitate disputationi S. Quarto anno graeco uocabulo ab antiqui tape uocabatur hircos in proe.
g. g. sed quia solitum , quod glo. ibi exponit quasi subtiliter uidens quod opinor dictum , quia hircus
eli oculorum angLlus . secundum
seruium grammaticum . hinc apud Virgilium. Τransueri a tuenti b.hircis. l. oculis in hirco, , hoc est maulos retortis. Vnde scholaris qui studuit tribus annis Min choauit studere quarto, fortasse ideo hircus dicitur, quia sit conuenistas ut
o ulns habet fixos di speculationi diu intentos ,& eundem in locum directos , hoc enim facere so
lam cositabundi, ut supra in domo
recoledae memoriae domini Angelido. pig. gl. de perusio de quo supra
uel ideo hircus , quia sanguis hirci frangit adamantem lapidem durissimum,sic scholaris qui iam tres annos studuit, omnem duram di per difficilem materiam iam tractare pomst. Est enim tempus spe iculandi 5c pensitandi. sic igitur
continuatione & colluctatione le- Iali ut cum opus fuerit in coronaenique hominum acri magnoque iudicio ab origine causisque primis
repetat, di scernat, expendat, Ponderet, colligat,concludat .& Omne haesitationem dubitationem quae redundatem resoluat , & audientium animis aculeum relinquat ,
quo fiet ut in disputando per usum qui est magister egregius fiat incompraehensibilis lubricus , & ianuam famae patefaciat per illas actiones. Radices disciplinae sunt Iamarae , fructus dulces, secundum philosophum. Patienter igitur ferat omnem laborem , quia labor
improb. omnia uincit. Quinto anno celori te uocantur , ut 'in dicto pro aemio digestor uni de
his nominibus habetur Iae. enim sciunt colorare uerba cognitis lGgitimis arcanis eis reseratis , sciunt uti legum inductionibus congrue ter, quod est potissimum, ut l. non solum. g. qui pilum. de excusatuto. ibi recte adaptans omnibus similibus , & iste inducend i modus imitatione amarum potissime habetur, & disputationis usu coaIetat, Audi Leonardum in praeall. Opustulo de utilitate disputationis .
dum dicit. Nam quid est, per deos
immortales, quod ad res subtiles cognoscendas atque discutiendas
plus ualere possit quam disputatio Θ ubi te in medio positam uelut oculi plures undique speculentur.
485쪽
ut in ea nihil sit quod subterfugere nihil quod latere, nihil quod
ualeat omnium frustrari intuitu.
Quid est quod animum sessum atque labefactatum ex nimia longitudine otii assiduitate lectionis plerunq. fastidiente magis reparet atque redintegret quam Leris mones in corona cetuque agitati.
Vel gloria si alios superaueris, uel pudore si superatus fueris, ad lege
dum atque per discendum uehemeren intenderis . Quid est quod ingenium magis acuat, quod illud callidus uersutiu'. reddat quam disputatio, cum ibi necesse sit uemomento temporis ad rem se applicet , Mi q. uerborum reflectat , colligit concludat, ut faciliter intelligi possit hac exercitatione exisercitatum , ad caetera discernenda fieri uel octo rem . Paulo infra iub- die. Itaque ego qui uestre utilitatissum auidus , quinq. uos Quam maxime florentes in iludiis uestris uidere cupiam, non iniuria uobis irascor , si quidem hune disputandi
usum ex quo tot emanant utilit tes negligitis . Et enim absurdum
eli, intra parietes atque insolitudine secum loqui, multaq. agitare si in oculis hominum atq. in cetu ueluti nihil sapias obmutescis . Et tuae unam aliquam utilitatem ine haheant ea magno labore prosequi , disputatii mem uero ex qua per multae utilitates proficiscui tur summa cum iocunditate , nolle attingere . Nam uoluti agricola improbandus est qui cum licere ei fundum uniuersum ex col re solitus quosdam steriles erat partem uero quampiam eius fundi pinsuissimam atque uberrimam re linquit lucultam , sic reprehendendus eit is qui cum omnia , studiorum numera adimplere possit , γ-
tera quan uis Ieuiora accuratissime obiit,disputandi uero exercitationem , aspernatur & negligit, ex qua tot fructus colliguntur uberrimi, ut per eum ibi latius . Et hoc est quod dicere uoluit iurisconsul. in l. numerum. g. mixta. ff. de mun.& ho. ibi Herennius modestinus ex
notando & disputado bene dc optima ratione decreuit. Non una docum tum principale. ΤIBI comto ut si disputaturus in corona sueris nunquam temerarie illud onus suscipias respondendi de singulis , de quibus fueris
interrogatus . Licet enim Valerius i b. 8. c. antepe. comedet Gorgiam Leontinum studiis literarum aetatis suae cunctos praesta tem , eo quod primus in conuentu ausus ut poscere qua de re
quisquam audire uellet , dc ideo ei ut idem dicit uniuersa graecia in templo delphici Apollinis solido ex auro statuam posuit, cum caeterorum ad id tempus auratas collocasset, beatus tamen Hieronymus in opusculo contra Ioannem
episcopum Hierosolymitanum, Origenis. s. asteriorem sic inquit Gorgiam Leontinum cuncti philosophi dc oratores laterent , quod ausus sit publice cella posita polliceri responsurum se de sua quisque
te interrogare uoluisset. Sed de nouissimus agamus . Tempore
quo illustris do. Bal. de Petu. lego bat Papix. quidam do. Philippus de Rogio qui fuerat doctor omnia fere illorum doctorum Parisiensium , dc apud eos erat maxime autoritatis cum multis annis postea
legesse Paduae rediens Papiam, i principio sui aduentus publice porticitos est se uelle respondere da
quolibet in materia ultimorum uoluntarium . Dominus. Bal. in rix.
486쪽
s interrogauit eum dicens. Vbi habemus nos sublii tutio uulgaris facta in legato op non coprehendat nisi casum si uoluerat de facta in haereditate comprehendit casum si noluerit uel non potuerit uti. l. cum proponas. C. de heter instit. Breuirer ille dominus Philippus obmutuit. dc Bal. tunc aperuit librum, di legit tex. legis, pater seuerinam , n. de condi. & demon. ubi erat casus secundum unam Iech. unde illi cathedranti resultauit magna confusio. Hoc refert dominus Paulus de Callio in dicta l. pater seuerinam, dicens. Caueas a talibus actibus praesumptuosis , quia solus
CONSU L Ο scholari quod in disputando solis textuum allegationibus inherae , non ut quidam inesperti iaciunt , aut qui arguendo glo. allegant & d octores ab '. tuis xium allegatione, illo enim nihil apud doctos ineptius , contra istos exclamat. Glos. in l. r. s ed Iicet. E. de offici praesidis si uolueris apte arguere in forma legistis,
congruente utaris argumentandi
modis quos edidit subtilis docto. Iacob. de Butta uel illis quos edidie Albericus de Rosare uel illis quos Bal. inseruit in conuenticu Iam. Q de episco. dc cleri. Si uero fueris responsalis , tunc ut facito declines omnia argumenta tibi facta uideas OdoDecium in proenuo digestorum. in princi.& ibi Bald. vi mira quadam dexteritate inruit omnem argumentandi uim altero de tribus modis posse repelli dc declinari, scilicet per aliter & aliter , per aliud, & aliud &per secundum quid non simpliciter quod qualiter intelligatur &yractice adaptandum sit bellissime explicat ibi pala. quem omnino uideas. Haec si seruaueris optima quoque iudiciorum tam athleta quam ' guberna tot euades in omni euo locoq. felix , ut dicit tex. in d. pro e. isorum g .discipuli. faciliusq. continget. si patriam propriam fueris egressus gratia studiorum , nam in propria patria multa fuerunt , ut dicit dominus Simon de Bulsiano Cardina. Mediol. in proem. clemen. dc si egredi decreueris , & eligas locum ubi sint celebres doctores , & ubi sit numerosa multi titudo scholarium , prout erat Bononiae tempore domini Aeto. quo tempores ibi erant decem millia scholarium , ut Azonis refert Odos in alithen. habita. C. ne filius pro patre , refert quod semel propter multitudi
ter scholares Lombardos IcΤhuscos ciuitas fuit in magno periculo , nemo enim poterat coercere illos , dc ut facilius coerceri pota sent in futurum de concordia, tunc renunciarunt priuilegio iudicum,
de quibus est dicta authentica,& in criminalibus se submiserunt iurisditione potestatis. Facio igitur finem, Quo praemisso, licet praedicta parua sint & talia quae auribus & ingeniis uestris cultis simis tanquam puerilia non dubio ) & diminuta uidebuntur ,
aut fortasse non carentia rubore ,
dc cum ego ipse alterius consilio in praedictis δc aliis indubitanter indigeam , sed tamen sincere Io-quutus sum quasi mecum loqtiens. vos diligentiam uestram omnem sinceritatem & ineptitudinem emendabitis & melius reformabitis potissime cum omnia praedicata abs
que diligenti praemeditationa ediderim. Compit Iatio
487쪽
Compilatio iur is ciuilis. VERUM quia supra in 3.consilio dato dictum fuit quod discipuli dicunt amare praeceptores ut habetur etiam apud Quintil. lib. 2. institutiones oratoriae ubi dicit. discipulos moneo ut praeceptores suos non minus quam ipsa studia amet, eosque parentes existiment non quidem corporum sed mentium plurimum haec pietas discipulis , proderit, nam ita dc libenter auis dieia.& dictis credent di similes sieri concupiscent. sicut leti 5c alacres in conuentu aliorum emenda-
ti non irascantur laudati gaudenti,nam ut illorum officium est docere, si horum prebere se dociles. Doctrina enim coalescere nequit
nisi sociata tradentis atque accipietis concordia.
Cum sim utilitatis uestrae auidus , dc optem quod per uos facta sint bona fundamenta, dc ab origine causisque primis intelligatis ut dicitiir. in l. i. n. de luit. & tu. uitum est in signum mei in uos animi aliqua praemittere acuentia ingenium qu ς non reperieris alibi tradita. dc pau- eis sunt nota , dc quae ignotare est lata culpa, scire plurimum affert docoris , ne illotis manibus templum sacratissimum iustitiae opus C. dc ff. ingrediamini, ut in l. i. ff. de orig.tur iuncta l. i. g has itaque.C.de ue.tur. enucl. Vt seamus ergo quae sit causa efficiens, materialis, de finalis libri. C dc st . in hac scientia legali. Quidam ut Aeto. dixere quod causa siciens libri. C. eum Iuliinianus Imperator. Alii dixerunt quod fui e ipse Deus , cuius minister fuit Iustinianus,dc hoc noe in authen. de here, dc n. in rubri. hoc probari uidetur ex eo, quia lex est inuentio de donum Dei .M. R. de legib. Item leges suete per ora principum diuinitus promulgate. ut l. 2. C. de ue. tu .enuc. de l. si . C.de praelo n. temp. & hoc tenebat antiquus
doct. Iac. de Ranignei. Lotoriagus gloilator uester Acciita breuiter,se expediuit, dicens una cum ΑΣΟ.quod causa efficiens fuit imperator. Iustinianus ut no. in ruost. de iureiuri Tertii quidam nituntur conciliare , dicens quod causa efficiens potest considerari tripliciter. s. prima,remota, magis remota . Causa efficiens proxima primiuolii minis.CIustiniani fuerunt illi decem illustres compillatores qui numerant ut in prima & secunda costitutione Codicis. c. Ioannes Leontius. Phocas,Basilides . Thoma S,Tribuni anus. Constantinus.
Theophilus,Dioscorus, dc praesentibus. Isti commissione doduni Iustiniani compillauerunt primum. Iustinianum. commissio eis data patet in prima costiti itione. C Confirmatio uero dicti. C. ad illis compilati patet in secunda constitutione illius uoluminis. Causa uero efficiens. proxima. C. emendati. i.codicis repetite praeal e-ctionis quem hodie habemus , fuerunt quinque illustres uiri ab eoda Iuttiniano electi scilicet Tribum anus, Dorotheus, Mena , Constantinus,& Ioannes, ut pater in constitutione quae incipit cordi.C. de emei uti. codic. Causa efficiens remota fuit Iustinianus Imperator , cuius autoritate
compillatio facta fuit, dc qui post
compilationem confirmauit. ut patet in dict i .consti.& a.& 3 dc in I. a omnia enim C. de uet. ivr.enuci. Iste Iustinianus Imperator fuit. I . in oriente. Cucurrerue ab urbe condita usquaad tempora sui Imperii, secundum
488쪽
dum computationem quem puto cipit cordi ibi, primordio nostro ueriorem mille & quadragenti pene Anni, ut exprimitur ui l. i. g. cum quae haec materia.& 2. in prin. uer. erat enim mirabile. C. de uete. tu. enuc. Ab urbe uero condira usque ad aduentum Christi currerunt
anni septingenti quinquaginta ut
patet in chronicis quas ueriores puto. Ab aduentu uero Clisisti ucque ad tempora Imperii Iustiniani piae dunt cucurrerunt annos sexcenti quadraginta si plena uel ciriaca assumpsit Imperium praefatus
Iustini .die.i. Apri is anno domini nostri Iesu Christi. 6 7. indicto. S. ut probatur in aut la. ut praeponatur nomen Imperatoris. g. si qua
uero,& ibi notatur iuncta data de ua in a. 3 constitutio. C.&Ieg. 2.e uete. iur. enuc.si recte inspiciantur. Imperaui autem anni S.Xxxxi X.
fuit,iste Iustinianus positus in ca-
thalogo sanctorum, ut refert. Bart. in i . rubr. C.& in pro enHO. n. uetu.
super prima rubr.Caeterum insignis docto. dominus Ioan. Fabri aquitanicus super rubr. proemii indi- tutio. dicit se uidisse nomen Iusti. scriptum m cathalogo sanctorum calendis Augu. Gennadinus etiam
qui prosequutus fuit libellum. Hieronymus de uiris illustribus ecclesiasticis ponit Iustinianum inter illos. Quod ad sacras. It .attinet notandum quod Insti. Imperator in primordio sui Imperii commisit praefatis x. illustribus uiris,ut
uuis antiquis codicibus Gregoriano,Hermogeniano, & Theodo- sano, multis constitutionibus extra uagantibus a Theodosio Imperatore & succestoribus factis nouum codicem Iustinianum ederent de hoc patet in prima constitu. Q sed rub. de nouo co. faciei . & couligitur ex constitutione 3. quae in-
Supradicti. x. illustr es compilato res. C. Institu. ediderunt illum anno 3. Imperii domini Iustiniani,
tempore consulatus Decii, anno
domini nostri Iesu Christi t, 9.
indictione . 7. Et eodem anno .
I. idus Aprilis,l. non a die Aprilis dominus Iustinia. illum codicem
confirmauit, ut probatur in titu I. C. de iust .ccidi. conii r.in fi . constitutioni ibi posito,iunctis his quae pretni ista sun L. Post haec Iustinianus Imperator uertens animum ad enucleanda infinita di immenta prudentia ueteris uolumnia , commisit sex illustribus uiris , uidelicet Tribuni a-no,Constantino , Theophilo,DO-rotheo,Anatholio,& Cratino, ut una cum aliis .ir. doctissimis uiris excellentissimis causarum p tronis apud partes olientaleS , uidelicet Stephano,Menna, Prodo cio , Enta lino , Timotheo,Leonide, Leon tino, Platone,Iacobo,Constantino , di Ioanne legerent i mensa prudenitie ueteris uolumina , & sub compendio redigerent in unum codicem distinguendum in quinquaginta libros , communem Romanam sanctionem continentes quae ab urbe condita, & ab- romuleis descendit temporibus, iam confusam per tanti temporis lapsum ,& tot uentorum dispersa uolumina uno codice indita ostenderent, fuitque his data a lustinia. no amplissima aut horitas corrigedi,ae diminuendi, ut probatur in l. i.C. de tu. an. Tandem ille tribuni anus magister huius operis lagitimi, una cum aliis. I 6. praeten minatis compillarunt enuclearunt ex
immensis petrum uolum inib. padectas & digesta, uidelicet. o. libro storum,quos hennus, quod opus uelut
489쪽
uelut sacratissimum templam consecrauit dominus Iustin. approbauit & consita nauit anno. .8. sui imperii.& I. consultatus fuit anno domini. 6s . indictione . I 2. te tio calena. Ianuarii, id est pen. die Decembris, ut ipse Iusti manus attestatur in l. per C. de uet. ivr.enu. c. ult. g. leges autem.
Hic notandum ae ideo semper tribu-nianas praefuit ut magister legitimo opeii praedicto tum quid ultra
legum peritiam ,experientia rerum decoratus erat , tum quia antique sopi in te librorum copiam ipse ma-Xime Prabuli, in quibus inulti fuerunt etiam ipsis eruditissimis hominibus incogniti, ut dicit tex. in d. g. I. praesenti autem. Estque singulariter aduertenduin ad unum quod dicta antiquitas commentatorum iuris nostri ignorauit quod cotinebant dicta ueterum immensa uolumina pene tricieS centena milia uersum . & duo milia Iibrorum. ut d. lge 2.& in proem. instit. dc is ueter. Digesta noua qua hodie habemus iurae enucleati,continet.pene. I eo. milia uersuum, &I. libros, ut d. I. r. & in aliis Iocis praeal. Vellent scire quidam hoc dictum. Accursus glossator qui omne uel bum fi orum glossauit illud exponit uersuum. i. legum seu para- graphoram aut rfisorum,quasi senserit quod hodie digesta quae habemus contineant. I 6o. milia legum
uel para graphorum uel riasorum. Aduerte quia Accur. noster qui amrmauit se succurriste tenebris iuris ciuilis,ut dicit in leg. facta.de a tre-bel. in hoc passu adduxit tenebras hoe tibi demostrabo ad oculum , uoluit alias numerare omnes leges tiarum quae habemus uideliacet.ffueter is, fortiati, & ff. non
Comperique tu fissi ueteri sunt duo
militia non ingenta decem & octo. In in forti to sunt duo millia duce- te triginta quatuor.In fin Ouo duo millia noningente octoginta tres. Et in summa leges digestorum. uidelicet omnium quinquaginta librorum sunt. 3. Iias. Vnde patet manifestissime , quo Accu. noster in hoc dormitauit, puto non aduertens , & incaute glossam super hoc faciens.
Cogitabam alias quod exponi debuisset uersuum. l. linea tum fecit periculum & numerum literarum m. veteris in fortiati.& ff. noui reperi hoc esse uerissim uiro, nam secundum co
pia cum meorum textuum repe. ff. ue
tus constare ex quinquaginna milibus uersuum. i. lineatur. in sortiatuconstare eκ 39.milibus, & quingentis uiginti lineis .ff. uero nouum ex ε . milibus linearum. unde ipsum omnes quinquaginta forum. libro .constan .secudum uolumina mea ex
I39. milib. uersuum,id est linearum& quingentis uiginti. Opinor quod si quis computaret numerum linearum pra lectarum,quet sunt Florenti et, quod Lacile fieri per
numerationem quinternorum Gnumerum chartarum, & per lineas unius lateris inueniret illa constaret ex. Ol. pene mili fi . uerluum. i. liisnearum ad hoc neminem reperi ante hac aduerti me. Sed accuratius inuestigando quaero a te quid uule dicere te. dum dicit quod olim erae
tricies centena milia uersuum, hodie uero centum quinquaginta. Diceres fortassie quod olim erat tercelena. i. trecenta milia uersuum, hodie uero cl. Cogita quid dicas nam cum olim esset duo milia librorum hodie uero ueo. libri. & sic sit quadragesima pars respective ad con putu libroru ergo respectiue ad ni
merum uorsuu erit dimidia pars, α
490쪽
ideo expone tricies. i. trigenties
cui uicies. i. viginties,nam sciendum 3 omnia quae sunt supra cum centum syncopantur, ut tcrcent. i. temcentum ducenti.i. ducenti, quadrigeni. i. quadringenii intra centum uero non syncopamur ut quinquies, lepi ies, decies,cunties, ducentieS,trecenties,nilli: tes, decies mil-
dies , uicies imuies , & ita deinceps caeterum ita reperi exposita illa uerba tricies & uiciis a Prisciano in opusculo de numeris. Similiter exponit eloquen is, inius uir Laureutius Valen.Roman. in lib. 3. de eleg. lingue lacine , sub rub. de nn-
meras. Oli ergo erant tricies centena milia uersuum,hodie centum quinquaginta milia, & consequenter ex 2 o. partibus una est compendium digello. quae habemus quoad linearum numerum quod singulariter notabis, quia non reperi hoc expositu in ab aliquo iurista de quo
plurimum minor. His incidenter intermixtis quae non sunt extra rem sed ex re, ut nO. in l. i. super uerbo bene. ti. si cer. pet.
Respondeo ad rem, dc dico quod Iustiti: anus cum edidisset codicem
Iustiniani di deinde digesta , ut
prςdixi, componi furit instituitio nes quas hanemus a tribuniano , I heophilo,& dorotheo , ex institutionibus ueterum, & commisit inseri in illo libro institutionum ea quae per constitutiones Iustiniani eme data essent,& ita factum est, Fuit autem consumata dicta ordinatio Romani iuris tribus annis. ut dict. I. a. omnia igitur. Post haee ad unum aduertens Iustinianus cpon. 3. sui imperii ediderat codice, de demii dig. ita & institutiones ann. 8.sui imperii. ut predictum est, eunde codice quesecet at primo componia decem illustribus uiris praenotmnatis, fecit relegi, & iterum edidi
propter aliquas constitutiones de nouo factas super quinquaginta decisiones quas iussit inseri. Et hanc secundam editionem. C. quae dicitur repetita praelectio, commisiequinque illustribus uiris , uidelicet Τribuniano, Dorotheo . Menne, Constantino , & Ioanni, & sacta fuit dicta secunda editio. i. codex emendatus domini Iustinian. repetite praedictionis quem habemus. Item confirmatus a Iu sti. praedicto imperii sui anno x. & tempore sui quarti consulatus, Jc quam paulini, anno domini 636. indietione I . .Cal. Iannarii id est 18. die decembris ut probatur. C. de emendando Iustinia. cod. in constitiatione cordi. iunctis praemissis. Et hii ne
C. iussit appellari C. domini. Iustiniant,repetite praelectione ut in dicta constitutione cordi. Et ita dicta est prima rubrica- Ideo autem dicitur codex repeti te pra lectionis,nam apud ueteres quando post primam editionem fiebat secunda editio , appellabatur a ueteribus repetita prelectio , ut colligitur
ex libris Vlpiani ad sabin uiri , de
exprimitur in dicta constitutione cord . uer. in antiquiς etenim . Ee ideo dicitur repetite praelectionis.
i. secunde editionis quia praecedens lectio,id est prima editio fuit repetita . Protestatus etiam fuit iustianianus quod si post ea nouas constitutiones ipsum facere contigeret,illas congregabit in libros qua appellabitur liber nouellarum constitutionum,ut patet in eadem constitutione uet. hoc etenim. Suaden, te postea uaria rerum natura Iustinianus multas constitutiones nouas fecit, numero centum uel ci
ca , quas hodie insertas habemus in v. auth. quae fact e fuerunt ab eo ut