Manuale thomistarum, seu brevis theologiæ cursus, in gratiam & commodum studentium editus ab adm. rev. patre f. Jo. Baptista Gonet ... Tomus primus sextus

311쪽

geo Tractatus M. Contra secundo: Concursus simulta Mur, iuxta principia Adversariorum, est indifferens, sed indifferenti modo voluntati oblatus rergo tantum abest, quod voluntatis nostrie determinationem vere ,& proprie causet, quin potius eam a volutate supponat, vel expectet, ut Deus determinate in nostros actus liberos influat , seu ut decreti divini indifferentia , suspenso, & indeterminatio tollatur, dc resolvatur, ut constat ex dictis s. praeced. S. Iv. Praedeterminatio plasica es de mente

P Robatur primo: Admisso decreto praed

terminante, non potest negari praedete minatio physica, cum illa sit executio, & causalitas talis decreti,& ab illo, ut radius a sole, rivulus a fonte, & effectus a causa, profluat Sed D. Thomas admittit decretum praedete

minans, cum asserat quod lib. I x. ar. g. Omnia

a divina providentia esse praedeterminata, ut constat ex dictis s. I. Ergo& praedeterminationem physicam. Probatur secundo: Concursus praevius, dc physica praedeterminatio idem sonant: Sed D.

Thomas admittit concursum praevium: Ergo de physicam praedeterminationem. Major conmstat, minor probatur ex D. Thoma qu. 3. de potentia a r. T. ad 3. ubi sic ait: In eratione ,

qua Deus oferatur movendo naturam , n opea

ratur natira , sed ipsa naturae operatio est etiam speratio virtutis divinae . Quibux verbis S. Doctor expresse distinguit in Deo duplicem concursum , unum, qui est a solo Deo, ipsa natura non operaste, qui proinde pr3vius est,

312쪽

De voluntate Dei. Im& operationem cauta secundae prioritate saltem naturae antecedit; alterum, qui identificatur cum praedicta operatione , & hic est conculsus simultaneus, qui est ipsam et op ratio causae secundae v prout a Deo simul im

si uente dependet . Unde subdit ibidem iu

resp. ad A. quod tam Deus, quam natura imis mediate operantur , licet ordinentur secundum Prmi, di posterius . . , Probatur terito et Nomine praedetermina,

tionis physicae nihil aliud intelligunt Tho-

mistae , quam virtutem quandana fluentem,& transeuntem, perquam Deus movet, diapplicat causas secundas ad operandum: Sed talem virtutem admisit D. Thomas: Ergo & physicam praedeterminationem . Major constat, minor probatur ex loco citato de potentia' in, resp. ad T ubi S. Doctor haec scribit i Virtus naturalis , quae est in rebus naturalibtis in sua institutione conlata , inest eis ut quadam forma habens esse ratum , sed quod a Deo fit in re naturali , quo actualiter agat , est ut intentia sola hahens esse quoddam ineompletum , Per medum , quo colores sunt in aere (nimirum in esse inistentionali, ratione specierum, quae illos rhps aesentant; o virius artis in inserMmento amiseis . Hoc testimonium adeo manifestum est, ut Conimbricenses x. physic. cap. I. quae, I . a. I. ingenue fateantur, D. Thomam ibi ammisisse concursum preevium, moventem,& apis plicantem causas secundas ad operandum,quq

est ipsa physica praemotio, seu determinatio . quam admittunt Thomillae . Illorum verba

sunt: Circa modum , quo Deus cum causis secum dis ad earum operationea , ct Ufcctua concurrit, se osseri celebris opinio D. Thima qu. T.

pqvientia art. I. ejusque s ctatorum , Caprecti .

313쪽

go Tractatus IV sequentia vero probatur ex eodem S. Doctore contra Gent. cap. I p. ubi sic habet: Morio

moventis praecedit motum mobilis ratione , circaca, id est prioritate rationis, de causalitatis . Quam doctrinam desumpsit ex Aristotele . metaphys . textu 13. dicente: Movens natura prius es motor Ergo si Deus physice movet omnes causas secundas ad operandum, physice illas praemovet, . ta Probatur quinto: Motio ab intrinseco e Ca x , cum qua non potest componi dissensus , est physice praedeterminans: Sed D. Thomas talem motionem admittit : Ergo & motionem physice praedeterminantem. Major cono stat, minor prob'tur ex eodem Doctore , . a. quaest. et . arti c. II. ubi sic ait : Vinu, Spiritus Sancti infallibiliter operatur quocenmque volueris et unde impossibile est , luee duos mi et esse vera , qui Spiritus Sanctus verit

aliquem movere ad actum charitatis , O quod se charitatem amittat peccando . Et I. t. quaesti Io. artic. q. ad 3. Si Deus movet voluntatem

ad aliquid, impossibilo es poni, quod ad illud

voluntas non moveatur . . . s. e. .

. Solvuntur obiectiones.

Objiciunt primo Adversarii: D. Th. in a.

dist. 3'.qu. I. art. I. in corin sic habet: Osa potentia voluntatis , quantum in se est, indicterens est ad plura , sed quod determinate meat in hunc actum, v I illum , non est ab alia seminate (vel, ut quidam codices manu.

scripti habent, non est ab alio determinante sed ab ipsa voluntate: Elgo, juxta D. Thommam, voluntas non praedet ei minatur a Deo.

314쪽

De voluntate Dei.

Respondeo cum eruditoritae Nicolai, in nota marginali ad hunc locum , S. Dod . ibi

solum negare, quod, ut voluntas determinate in hunc, vel illum actum exeat, .non est ab-- alio determinante creato naturali, ad idem genus, vel eundem ordinem pertinenter sed non excludere, esse a Deo ut primo agente, determinante voluntatem creatam,sibi suboriadinatam, determinatione conformi ejus con naturali exigentiae, hoc est non necessitantet,

sed essiciente, ut infallibiliter agat libere . t Ex hoc facile intelliges aliud D. Thomae

testimonium, desumptum ex quail . s. de mala artic. 3. ad s. ubi sic ait F. oluntari eum Dad uirnmlibet , per aliquid determinatur adtinum , scilicet i per consilium rationii , nequa oportet hoc ille per aliquod agenu extrinsecum .

Nam S. Doctor his verbis solum intendit ex eludere ageni extrinsecum creatum, non vehro agens increatum, quod est auct- , Ac ca sa ipsius voluntatis, & motus eius. Istud enim semper excipit, ut constat ex s. libro contra

Gent. cap. 88. ex I. p. quas . 83 . artic. I. ad 3.3c quaest. Ios. arti c. q. ad . I.& a. Rex qua rear. de ver. a. s. ubi sic ait: EApame voluntatis mutari actum voluntatis non potest, nisi quadoperatur intra voluntatem, o hoo est ipsisui

tantas , ct id quod es causa esse voluntatim, quod secundum fidem filusta est Deus ., Idem docet Scotus in o. dist. quaest. 6. s. dies

ergo, ubi sic ait : . Contra naturam voluntatis es determinari a causa inferiori, quia hoc ipso non esset f perior s non est autem emtra natu ram ejus determinari a causa superiori sculae.

Objiciunt secundo Adversarii duo S. Thritestimonia, desumpta ex lib. a. senti Primum habetur dist. i. s. qu. i. artic. bad g. ubi sic ait

315쪽

rva Tractasus IV. illum eliciat, ut sub ordinata Deo, Nes eoi sequenter ad hoc ut Deus tanquam prima causa ad illum concurrat . Probatur secundo necessitas physicae prindeterminationis respectu voluntatis creatae, ratione desumpta ex D. Thorna physic. lain. s. ubi sic discurrit et Sicut Poetentia motiva , quae est ad utrumlibet , non exit in actum , misi per potentiam appetitivam determinet Maead unum , ita nihiI , quod est ad utrumlibet , exit in actum vis per aliquid determinetur ad unum , quia id , quod es ad utrumlibet, est sicut em in potentia, Potentia autem non est principium agendi , sed silum qctus s unde ex eo , quod est ad utrumlibet , nihil sequitur , nisi per aliquid aliud , quod determinat ad uis num . Similia habet g. contra Gent. cap. 2.

ubi haec scribit e suod indifferenter se habet ad

multa , non magis u-m operatur , quam aliud , MUS a contingente ad utrumque non sequitur

aliquis effectus , nisi ser aliquid, per quod adtinum determinetur . Atqui voluntas creata ex

se est principium in determinatum, & indifferens ad utrumlibet, & ad multa indifferenter se habet: Ergo nusquam exibit in actum d terminatum, nisi prius saltem natura deteris minetur ab aliquo agente extrinseco, scilicet

Deo. . . - . ... e

Respondet Suarea lib. 3. de auxiliis cap. 2.& 3. quod voluntas nostra, quamvis sit indifferens, & in potentia ad suos actus, tammen propter eminentiam suae virtutis , de propter suam libertatem, ac perfectum dominium, quod habet in suos actus, est virtualiter inaehu, ac proinde non indiget determinari, & reduci in actum ab aliquo agente extrinseco, sed potest seipsam determinare, dc in actum reducere .

316쪽

Do volantate Dei. 3 prSed contra : Quamvis voluntas ratione sua libertatis habeat dominium in suos actus, illud tamen non est supremum , dc absolutum, sed dependens a Dei dominio, eique sub ordinatum: Ergo licet possit in suo ordi- .ne, & ut secundum liberum, ac secundum movens, se determinare, & in actum redu- , cere, id tamen praestare nequit, nisi cum labia ordinatione ad primum liberum, & primum movens, subindeque nisi dependenter ab ejus motione, & determinatione. Unde prae

mo es dominus fi orum actuum volens, ct nore molendi, propter deriberationem racionis , quae potest flecti ad unam partem , vel ad aliam et Sed quod deliberet , vel non deliberet , etfiejusmbdi etiam sit dominus , oportet, quod hoc sit pir deliberationem praece entem , ct cum hoe non procodat in infinitum , oportet, quod finaliter deveniatur ad hoc, quod liberum hominis . arbitrium moveatur ab aliquo extortori A Gnciis

pio , quod es si pra mensem hRmanam, Italices

Deo a t

Dices, hoc solum probare , voluntatem humanam debere prae movet i , & praedete minari a Deo ad volitionem boni in communi, & primam intentionem finis, ex qua postea se movere , do determinare potes ad ei ctionem mediorum, & volitionem honorum particularium. Unde idem S. Doctor i. r. quis

s. ait. 6. ad 3. sic ait: Deus movet volunt this hominis , ut universalis motor ad Tiniversata objectum voluntatia, quod est bouenm, sed loreo Hr rationem se determinat ad valendum hoe , vol i/Jud, quod est vere bonum, vel apparcnx

bonum .

Sed contra: A principio indifferenti, ut indisserens est , no potest exire actus determia N i natus,

317쪽

disS Tractatus Imnatus, nisi prius determinetur ab alio, ut ait D Thomas locis supra relatis et Sed posita prioma intentione finis, & amore boni in communi, voluntas adhuc manet indifferens ad electionem hujus, vel alterius medii, Sc advolitionem hujus, vel illius boni particularis :Ergo adhuc eget a Deo determinari. Unde S. Doctor Ioco citato solum intendit constituere discrimen inter motionem Dei in .ordine ad bonum ut sic, & in ordine ad bona paristicularia, consistens in eo, quod ad primam

adaequale applicat,& determinat voluntatem,

ipsa solum elicitive concurrente, sed non se applicante, dc determinanter in ordine autem ad bona particularia voluntas creata non solum elicitive, sed etiam applicati ve concur-xit, applicando, & determinando seipsam, non quidem ut primum applicans, & determinans , sed ut secundum, & consequenter sub motione, applicatione , & praedeterminatione Dei, ut primi moventis, applicantis, di determinantis; Ex quo non sequitur, quod a Deo non praedeterminetur ad rolitionem honorum particularium, sed potius opposi

tum,

Probatur tertio ratione ostendente necessitatem physicae praedeterminationis in ordiis ne ad actus supernaturales: Deus per gratiam Praevenientem vere, & proprie efficit in no. bis determinationem voluntatis ad bonum, v. gr. ad credendum mysteriis revelatis, vel

ad diligendum Deum super omnia: Sed id

prae stare nequit , nisi per gratiam physice praedeterminantem : Ergo illa admittenda esta Major est certa de fide , de constat ex

Tridentino sess. 6. cap. I. definiente , exordium justificationis in adultis a praeveniente Dei gratia sumendum esie taIe vero exodi

dium

318쪽

De voluntate Dei . assdium incipit a determinatione Iiberi arbi. trii, qua infidelis se determinat ad creden. dum mysteriis sibi revelatis, vel fidelis ad consentiendum suae vocationi , & ad dilbgendum Deum super omnia . Minor vero, in qua est dissicultas , sic ostenditur . Motio moralis non est vera , & propria essi.cientia, sed impropria tantum, d metaph rica, magisque pertinet ad genus causae finalis, quam efficientis; movet enim solum objective, & exhibendo voluntati bonitatem, quae convenientia sua eam alliciat, ut constat exemplo pueri, qui ostensione pomi movetur , & excitatur ad currendum g quis enim dicat, hanc moralem excitationem es.se vere, & proprie causam essicientem curis sus illius y Ergo Deus per gratiam moraliter tantum excitantem non potest vere, &proprie in nobis essicere determinationem voluntatis ad bonum, sed duntaxat per gratiam physice praevenientem, & praedetermi

nantem.

- Dices, Deum taIem determinationem v re, & proprie in nobis causare, per gratiam cooperationis, & coeffcientiae, seu per conis cursum simultaneum ordinis stipernaturalis, ruo una cum voluntate in eius consensum, de

eterminationem influit . .

Sed contra primo: Tridentinum citatum docet, exordium nostrae justi 'cationis (su, indeque determinationem voluntatis ad credendum , vel diligendum Deum super omnia,

a qua exordium justificationis incipit a

Dei gratia praeveniente procedere: Sed gratia cooperationis & coessicientiae non est praeveniens, sed concomitans: Ergo ab illa non procedit primum nostrae justificationis exordium.

319쪽

geo Tractatur M. Contra secundo: Concursus simu Itane vir, iuxta principia Adversariorum, est indifferens, sed indifferenti modo voluntati oblatus rergo tantum abest, quod voluntatis nostrae determinationem vere, & proprie causet, quin potius eam a volutate supponat, vel expectet, ut Deus determinate in nostros actus liberos influat , seu ut decreti divini indifferentia , suspensio, & in determinatio tollatur, dc resolvatur, ut constat ex dictis S . praeced.

PRobatur primo: Admisso decreto praed

terminante, non potest negari praedete minatio physica, cum sila sit executio, & causalitas talis decreti,& ab illo, ut radius a sole, rivulus a sonte, & effectus a causa, profluat: Sed D. Thomas admittit decretum praedete minans, cum asierat quod lib. I x. ar. c. omnia a divina providentia esse praedeterminata, ut constat ex dictis S. I. Ergo dc praedetei minationem physicam. Prohatur secundo: Concursus praevius, &physica praedeterminatio idem sonant: Sed D. Thomas admittit concursum praevium: Ergo te physicam praedeterminationem. Major constat, minor probatur ex D. Thoma qu. 3. de potentia a r. I. ad 3. ubi sic ait: In eratione ,

et a Deus operatur movendo naturam , non opeo

ratur natura , sed ipsa naturae operatio est etiam operatio virtutis divinae . Quibus vel bis S. Doctor expresse distinguit in Deo duplicem concursum, unum, qui est a solo Deo, ipsa natura non operaste, qui proinde pryvius est,

320쪽

De voluntate Dei per& operationem cauta secundae priori tam saltem naturae antecedit; alterum, qui identis.ficatur cum praedicta operatione, & hic est concursus simultaneus, qui est ipsam et ope. ratio causae secundae v prout a Deo simul im

si uente dependet . Unde subdit ibidem in

Iesp. ad A. quod tam Deus, quam natura imis mediate operantur , Zicet ordinentur secundum

Probatur terito et Nomine praedetermin

tionis physicae nihil aliud intelligunt Tho-

mistae , quam virtutem quandam fluentem,& transeuntem, perquam Deus movet, Stapplicat causas secundas ad operandum: Sed talem virtutem admisit D. Thomas e Ergo & physicam praedeterminationem . Major constat, minor probatur ex loco citato de potentia' in tres p. ad T. ubi S. Doctor haec scribit et Virtus naturalii , quae essδn rebus naturalibus in sua institutione conlata , inest eis ut quadam forma habens esse ratum , sed qxod a Deo fit in re naturali, quo actualiter agat , est ut intentia sola habens este quoddam incompletum , Per me dum , quo colores sunt in aere ( nimirum in esse intentionali, ratione specierum, quae illos rhpraesentant) o virius artis in inseremento amiseis . Hoc testimonium adeo manifestum est, ut Conimbricenses a. physic. cap. T. quae, I . a. I. ingenue fateantur, D. Thomam ibi ammisisse concursum praevium, moventem,& apa plicantem causas secundas ad operandum,quq

est ipsa physica praemotio, seu determinatio, quam admittunt Thomillae . Illorum verba

sunt: Circa modum , quo Deus cum causis secum dis ad earum operationea , ct Ufcctua concum rit, se offert celebris opinio D. Thoma qu. T. O