Pillulariu[m] omnibus medicis q[uam] necessarium clarissimi docto. Magistri Panthaleonis. Summa lacticiniorum completa omnibus idonea ejusdem doctoris. Cautele medicorum no[n] inutiles clarissimi doctoris Magistri Gabrielis Zerbi Veronensis. Luz priv

5쪽

apillulamina albanthalconis.

apanmalconis prcclxij medici villularisi

ta primi cap. iij. amplissime tractatet sine

quibus non bene posset mcdicus ostari. CSecudo prei nitio . plures sunt egri, tudines pendetes a multa et grossa materia que etia aliqii est in locis remotis ad qua euacuadam fortiorcs medicine aut pillule reqreretur qua iste quas insta describcre intcdo. Et sic ubi tui casus repelitatchliane rictui laudo procedat cu; digeretibus et

nature: que euacuatibus sortioribus. 3nxta canones

tu propi suo locis propriis perci redis. Et si id postea

de materia rem ascrit:poterit cuinfra scripta doctria et ordina dis pillureuacuari. CUnum tamen comemoro qdguta cas uat lapide; etc. et psequcter φ stat etia in multa in ateria has paulatinas euacua tiones couenire maxime dii coniugitur aliqualisvirtutis debilitas: et eo maxime cum princeps noster in locis qua plurimis doceat materias grossas paulatine digerere et paulati e euacuare. Rec curo de multis allegatio ibus in hoc opuscso. sunt huores et elemcta:tupropter varie tatem rerii non naturaliu ei do corpori ineuitabiliter occurretiu et intus et extra vltra causas preter natura passibilis red

ditur. Itavi a minimis etia causis altera

tibus fatigeti et pleruφ a proprio tepera e premitto tertio q6 licet in corpore te

mento remoueas: ut o is tenet scola meo; perato et debite recto pauce valde geneo dicorum. 3deo Iustulit facere isti tui in rentur superfluitates ad quas euacua nactu practico inclicio meo utilissimu .Q6 licet ad pseruada; sanitate:et preseruati das no requirerctur medicinem solum exercitiu debite administratu sufficeret. dune corpora in egritudines prolabans Iuxta principis sententiam:tertia primi principaliter valeat: ito parii tamen pro capitulo de exercitio dum dicit.

dei auxilio: qui solus sanat lamores ocs iubait. ad quo convcrsus sed in me et sine quo bonu nullusseri ponnotabire equalitatis ni oditet hora sita nullo

minoraui:imo et plures perfecte sanaui. ACU erit in primis clemctia diuina expo q m materia sco. Inuocado etia; diuulpantha leone libus egritudinib' sunt necessaria.

martyreet clarissimum edicti intercessore Cuemqrpaucissima corpora teperata ut ingeniolus meu illuminare dignet ad reperititurialia vero a teperameto lapsa scribedirique ad sanitatch uani generis plurima: quoapaliqua magis topera inenconent ut: dehinc dirigere posteros qui ro proxima:aliq vero magis distatia:aut huic adherebiit doctri euteoc opera ad per simplices coplexio es: aut copositas: fines inicios felici prospitate deducar. ta totius corporis qua particularui incoCSed qui hic tractatus ad plurimas se brox: omittendo etia compositi des queextedit egritudines: et cu paucis scriptis no parum facitit in sanitate coseruada et oibus egritudinibus satisfieri no possit amissa recuperada: quequidcna corpora scientifice dico. Ideo breuitati inhere ita a teperam cto lapsa etia naturaliter: do aliet preterinitia generalia que i hac licet perdebita administrationeret undinateria taedia utilia mutv necessaria. naturali utetiayco seruari possint si sana CEt pri mo in lo in intedo cuviris doctis sint et in sua naturali dispositioe talia rcoqui primo coplexio es holm anno tabui: manere per ossis suas etates. Tamen urregi oes: etates: tepora:anni:sormas:arii difficile est attingere mediu. teste philoctes:virtutes: suetudines:replectio es:et sopho Ethicot: primo. Si quis bene cosinibomata:de quibus priceps ni qua ro siderat no bene regi corpus potest quin

6쪽

villularium

octi t. accidat in qnantovel in quali et sie suo de appropatis cap. de aloe. dii dicitate sup fluitates aliq generct:dico etias qin assiduat acceptione eiustra eas quas a qualibet digestio e quam contuiuis no videt in corpo

re suo ii in instrumens sciti mun

ite tandem virtute aggravabiit et aliqua e mcausa but egii tudine fini humo; naturaet mcbro; suscipictili dispositione. an inceuenit q) aliq passio es arteticas: alii do lores retales: intestiales: stomaci: epa'tis: splenis: oesicciPectoris: gutturis: lingue: et aliard partiti capitis: febres. opila

Cantem tto quarto op pro priseruatioe pillule tales exhibeatur: ut mei ut in cur ab huiusmodi dispositioibuset remotio e ria illustris sinu do. ducis Tuta me aliqnai: sup fluitatu: tam antid practici qua Φ

m 'dcrni ordinat uniuersales purgatio nes semel aut bis in anno: quas ad veri tate; no reprobo cti multis quodam odonecessarias videa veru:dico etia aliqui sibiis no prodesse: dico si fiant cu medici

nioru egritudine que non sit habi j issanari: et preseruat a putrefactio

ne rita cy etiam cadauera et c.

CCt nota in ista auctoritas no parii fa

cit pro opinio e mea: videly oe oi die pose sit pillula exhiberi ut lati'infra deducet. si Ieru ur pluresvisi sunt pira dicere ne

medici mane. d. magister oliuerius qui alias legerat in albontepessula novir nune doctissim'. Ideo volo hac primo ab so luere questione. Utruscilicet dari possit una pillula elefangina: gia e repli aut psilis etia in qua sit granu unu3 vel duo ἰU laboriosis aut scamoneatis:vt faciut reubarbari aut agarici troci stativel suntcb iter practicates . Raacu plurimi repe liti ante cenaetptinuadooi die Elut queriatur hodiernis teporibus habctes co stio meli' dii lucidet arguo prio ad Pte:

tali comixtione medicina attrahit stimulcu cibo ad venas: et sic poterit sanguin pleribes et stomaco Adebiles quib'certuest medicias scamoneatas: aut alias fortes ipsis esse nocinas:certu est si talibus a

dens huiusmodi inedici e licet seqtur tu , inficere aliqua mala qualitate. ua metuita ex parte euacuatiois: insurgit CSecudo. In tali c mixtione imeemrtii nocumetu; ex parte debissitatiois: ψσforte erit prestatius iuuanacto: et sic debi σi tato stomaco cu aliis virtutib' natura libus sed tur noua reaggregatio sup fini tatu: unde insta pancti ips erit reaggre p necesse erit alia facibi digestio et operatio medicine cuina σrura no bene possiit viri. vacare: et sine natura: nec cibi digestio: nec medicine

operatio fieri potest. CTertio. Id no est nedum ud est causa descessis cibi a stomaco ante ipsi' diges

gata tanta materia in necelse erit alia fa dei celus ciui automaco anse 1Pli Olgucere euacuatione ad qua etia3vlterior et itione: sed exhibitio pillule ante cibu estinator seques debilitatio: et sic nouemate multoties causa hin ql descesus: ergo notrie acci uiatio:dico etia procedete meo est exhibeda: psequetia nota cum aioruet dico cu confortatibus quatim fieri pote minore dictit multi se vidisse ad expericu tiam post tale exhibitio an cena de marit salte in pluribus ita ptinget: et sic tali ρ H. .dem virtus perduces ad no gradum. nevidebatuna parte egesticis aut cuilo σ

Osti sermoes elici possunt extertupri icipis tertia primi doctria. u. cap. i. Et ad C*uarto aggnis sic. scales pillule notaveritate hec suit causa que fantasia mea biliter tendiit ad calidit: se nullarunte citauit ad psulenduet ordinadu; pillulas in quibus nulla est venenositas:imo fortatio Oim virtutu que plari ado euacu Jt o mi die alid s sust fluitates ita ut nopossit fieri in corpore tanta materie* acqm nutatio que possit aut fouere aliquaypr rexistae; egritudine aut aliqua de nouo inducere que no faciliteret cito sanes. CEt hac credo sitisse mete. d. do esue in corpora quo Ecoplerio excessive calida: aut habetia stomacu calidii aut epar aut cor aut renes': ct sic etia in febrictibus et altis preter naturari ad calidii distrariatis in quis,' iste pillule nullo modo puesinire videtis: qr distraria calida augerer. Collinio. 'n regio ibus calidis icpore calido elate calida maxime si regimie calido utatur etia' nolicduenire videntur.

7쪽

CSexto. JPenatura aloes est avi re vestias: sed multa sunt corpa in quib' est periculu de aperti servi sunt nullieresapte incurrere superfluunti puniens ox: et holes superfluit fluxum emorrorda*: in quibus casib' aloes maSi me cu illis speo ciebus elennonis posset: lino de facto si me prouocaret quare saltim in istis

calibus minime conuenirer.

CSeptimo arguo auctoritate pricipis quarta primi cap. v. ubi prohibct in ediscinam comisceri cu cibo dum dicit.

CCportet ergo ne medicine potaσω comedat uci bibat doncc medi cina suam perficiat operationem.

Et sic non erit commiscenda cum cibo. Ei 'clauo arguo auctoritate uDesucincapitulo de aloedum dicit.

LEst de tarde solutionem facientibus quare oporteret stimes ipsum cibari disterat.

Et siccum cibo misceri non debet. Canono arguo anctoritate principis et ui esue in cap. propriis de aloe: ubi prosi hibet ipsus exhiberi tepore frigido: qua'

re vides saltim no ossit tepore covenire. Decimo arguo in no omiole ex textu principis quarta primi cap. v.dum dicit.

CBmplius nature non est facteda consuetudo bibendi medicinam cuqua iit necisse mollificare verrc3:m fieret cosuetudinaria:et hoc babes ad Uedimetim mali finis Mueniet.

Et sic non om ni die est exhibenda. gundecimo arguo etiam auctoritate principis tertia primi doctrina secunda capitulo primo dum docens necessitate euacuationis nisi stat exercitium dicit.

Cnobis neci sse est ergo eas progculdubio evacuarere a 3 aute ellacuatios ni plurimu non compla: tur nisi cum medicinis sint oecnoysis que proculdiibio naturam debilitat: que etiam si venenose noncsysent non possct esse quin eas bibere nature laboriosum csset.

Ecce quo medicine etia3 no venenose labore prestat:et sic tib omni die puentur. C3sti et psitas auctoritates et rati oes inoduxeriit et presentiati inducut plures medicos ad no assenticdu dationi illax Pulvia r ante cibu: I multomin' in orni die. si 1id parto in apposita est primo experietia reru magistra. ina3 toties et ta longo ille exhibui dictas pillulas in Italiaet partibus vltra motanis: vi in Sabaudiamurgudia:Plemania:Flandria: aBrita ala:et Francia: in quib' oibus proviciis praciicado exhibui nec resti de cetii unucui fecerit nocumetiuetiunt hodiemis reporib' mille holes saluo pluri si ipsis pillulis dicti fer tuus reperietes notabile iuvametu. IRec credat aliqs ea dc else recepta: na vi apparebit notabiu variant.

Caprobo etia ratioesic.3d exhiberi potqσ aliqdde superfluo evacuat sui ea liq

rii sed talia est vel esse potest hec pillula

ergo etc. cosequetia nota cu maiore: et mi

nor patet ex ultimo prcsis posito et clara etia apparebit in resposioe argumetor . Canunc arguo auctoritatib'. Et primo Ricolai qui in suo antidotario coponit pillulas ante cibu et post cibit: in quibus aloes etia3 no lotus ingredit: et reubar, baru in satis bona quatitate: si ergo ille concedi possun&ergo et pillula elefans naetante et post cibum.

C3te princeps iis prima tertii illo elegatis imo cab. 2u3 materia describes pili uolas a sararet docet ipsas exhibere eunti dorinitu: licet alid glossi sine cena: usus tame cois practicatiu3 exhibet post cenaetia cibo existente in stomaco. Et q) post cena3 possint exhiberi pillule: patet aui ctoritate Ioannis damasceni in astoris; mis suis:dum dicit sic.

CCu quis vult purgare caput au tccrebriam aut instrumeta sensuum pillulis maioribus idest grossiori

bus et post cenam eunti dormitum datis faciendum cst. Et similis fere sententia habes a rRasi

sexta particula silox afforlsn i or du dicit.

8쪽

apillularium

CIte, mesue in antidotario describos

pillulas lutus luatores dicit op premitur

in per ipsis etia sine abstinctia:nec potest melius intelligi qua de cibo: ergo et ante et po it exhiberi possunt: et certu3 est ipsas esse fbrtiores qua sint pillule elefangine ut patet uispicie uti descriptionein. EJto inde do esue in cap. de aloe dicit.

qiu assiditat ac attolK3 cius diebus continuis non videt incore

porc suo ncc in instrumentis sensuusuoru egritudineque non sit habulis sanari: et sic patet et possum' uti

onant dic:ct per cosequens a fortios

ri pillulis eli langinis.

CArguo nunc Φ possint commisceri cucibo: autoritate principis secundo canonum in capitulo dea loc:dum dicit.

LEt quando assumtitur de eo masne et sero pillula permixte cu rectilicatibus ipsum soluimi ventrem ci

non corrumpunt cibum. Canescio si possent clarius lod maxime

cuspecies elefangine sint derectificati σbus ipsuna aloes u rectilicatio e indiget:

ut vult dDesue in cap. proprio. 3teprili: ceps in quito canonis tractatu nono describcs pillulas fetidas alchindi: docet ipsas exhiberi in principio noctis cum aqua tepida: et dicit.

Uset sit super eas pullus coditus.

CEcce quo ancibueti ipsis ingredit turbith quare etc. 3tri ibide per media colu illi describes alias pillulas dicit:dans cuvino ancibuet precipit* cibet hora sua. Sta infra per una coluna; describes pillulas fili uberet dicit.

si Et bibutur onii die ac nocte hyenie et estate . set tamen ingreditura loco turbiis, et sal gema.

Capreterea moderni oes practi cates exhibct. i.vel circa caisse ante cibu licet dicant alid in cassia potest couerti in nutrimetitumo sic aute pillula: hoc uo obest: qr medici ipsam exhibcntes no queruntque couertat in nutrimetu: sed in evacuet aut leni edo aut etia a proprietate. Sed

vide qualis est proportio viri' uncie caseste a d una pillula: ex qnibus ssunt. vii .devila.3. coiter:oico de illis pillulis que ex hibetur ante cena: unde cum valde maσgis apta sit cassia ad deponedu3 cibu inς digestu lubrica do Q possit pillula relinqtur Φ valde tuti' pillula exhiberi possit Q cassia. 3stud arguinctu licet persuasi

uti sit fecit tamen aliqsi mutare sentetia aliquoru medicor: qui nullo pacto assentire volebat:ut etia una sola pillula dare

tur ante cenam.

Capreterea moderni practicatesve quoru numero fuit et sorte primus actarino lomeus demotagnana in psiliis suis elegatissimis no in uno solo: sed in plurib'comedat uni' pillule exhibitione ante cena 3 maxime tra stiplicitate ventris etin multis aliis casi': et clarii est in ipse etiafortiores pcedit*silit pillule elefangie: imo in aliqbus apponit diagrediti quod

in ad veritate facere no audeo. Buctoriotas in tanti viri cogit ad assenticdu m nocere no possit mane qii in valde modica quatitate poneres: quic id in sit sufficit in pillula elefagia no p mixta alicui medicie veneo se exhibet i potet anet post cena. plures alie ratio es et auctoritates adduci possent pro hac parte quas gya breuitatis omitto: et sic vides questio dubia.

si Respodendo igit adsuestione credo parte affirmativa questiois esse vera preuippositis his que inpius dicta sunt: et bis que dicent in respolione argumetoappartis negative: quib' solutis manifeste apparebit quatautilitas sed possit e resuis arti pillularia et sine nocumeto: et si per aliquod erit multomin' erit iuvameto. Ctid primu igitur dii diccbatur Φ extalico mixtio e medicina attrahis stinui cu cibo ad venas: et sic poterit inficere saguine; alid mala qualitate et alios hvores: dico duobus modis. primo q) no est nescessariu m ista pillula trahat cu chilo advenas:qr no tantu cibo pinisces ut opor reatuit u trahi cu reliq:et causa est: ur anupta pillula: tu propter rosius grauitate: tum proter figura sua sperica cito transsit ad fundit atomaci: ubi commuter resperi uti ir aliq humores manuae flegma tici cu stomacus sit lacuna negmatuet cuillis bene comiscetur supueniete polica cibo ibi disso luit et stat donec perfecta digestio eapcriat portanariu: et tuc egredi

9쪽

turpillula cu3 illis huoribus a ut aliqua

ipsoru parte cu quibus co inmixta et inuoluta erat: et sic non attrahi s per meserat cas cliue nosti res multu attrahi bilis raotio e conuenicti enectantii cibo cdinuta*ut supra necesse sit ipsa 3 sinini attrahi: et idem dico dum erit in intestinis. CBliter dicere possit 3 in etia si attrahes retur aut s ni parte: aut sin totu: ipsa taclinen no inficeret sanguine nec alios hnuitiores. aprilia o aliq qualitate venenosa: cu milia; in se habeat: nec etia aliq qua litate nianifesta:tu propter ipsius modi cana quatitate3: tu etia qr cst dubitamus de supercalefactio e ex parte coplexio is naturalis aut accidctalis: regio is: tepouris aut similiti omiscemus cu dictis pillulis aliq infrigida tia: ut mana thamari divi infra videbis:et sic calefacere nobpoiit. CAd scd in duue dicebas in impedititio cibi. anegaturi imo potius iuuat merito aromaticitatis speciali elefangina rv. qnec diuertis natura a digestide proopter illa parua pillula: que ut supra masnet in fundo stomaci: et pauca indiget actuatioe:immo calor naturalis digeres do cibu actuat pillula3:et sic facile est naui

ture utrunm facere.

CSd territi dico q) illa pillula no faciet descendere cibu indigestu:immo potius iuuabit ad celebra da digestione propter aromaticitatem ut supra. nec ita sunt stimulatine virtutis ut cogant stomacue; pellere non digesta. si1id experietiam aute per alios: etiam per me aliqst visum: dico hoc contingere posse M pter multa humoru replectione; incitate expulsiuaistomaci ad cxpelledii: vfi exeutibus hvorib' aliq partes cibiqnredu digeste erat simul exeuna d q6 ctia aliun iuuat stomaci debilitas. Et io dii; video sises casus: aut desisto 2 aliutiondies:aut addo desinalticei lati ona do

1 Πr N mira Domitis: aut de Viri ulm: et tuc secure proceditur : preterea multa re perio corpora exuberatia in comedendo notabiliter a quib' etia3 si aliqua portio cibi nudum digesti expclleretur: nedum non noceret immo manifeste prodesset. Γ Ad quartu et qui tu sinini respol s prio m ista parua pillula no p bt notabi iliter calefacere cu ibivalde modicu sit de multitudine forme penes qua3 actio rei attedis. Scd o dico magis medicinaliter et practice in medicus in ordinando has p ululas cblideret aut psiderare due: ut si pradui ui resposio ite primi arguincti:c5 Plexio es viiiii et sales et particulares tam Daturales *accidi tales et alia de quib'in prio psupposito dictu cit. Et sic O in exigetia ordinat pillulas suas comiscendo thamati dos et alia in frigidaria ut supra. De tebricitatib9 so dico q) i istis raro exhibciis. Sed canoices ceci d3f in doctrina pricipis pria quarti maxie i cotinuis et puris tercianis: qm i no puris signater

in nrultu clogatis a puris et alus interpolatis visunt quartane et aliq hegmatice. reperi multoties singulare iuva metu dado una an cena. dieb' interpoliatioisvel quietis dumodo sit bsi coditioata pili deora domateria: coplexio es et allaVt supra.

Ad sextu de natura aloes est a stire ve nas etc. Dico prio in aloesii ingredit dictas pillulas est lot' et sic iunt resolute ii te utes subtiles q faciut aa apertione v

narii. Sc6o dico O cu tales casus occuror ut in ovibvcstocriculus Diiois vcnarii no coleti desola lotio ea loes comiscem' et iuxta doctrina . Desue aliq xhibetia: vibdeliingumi arabicuoragagatum asticc:et taliaqfaciliter resistet lupra scriptis . nocui actI: et sic sed psit iuuanacta sine nocuinctis. Tertio dicere piat in in illis cassibus piit dimitti:de hoc etia ista videbir: CAd septim udu3 arguitur auctoritate se principis quarta primi. Iergo ite medicie potator etc. .

CDico prio in verba principis sonat de medicina potabili. Sed credo intellex rit de medicina laboriose solucte in qua sit aliqua venenositas: quia talis attras cta cum chilo ad epar et vcnus inficeret: aut inficere possct sanguinem aut alios humores aliqua mala qualitate et sic nocere posset ipsum cibit inficiendo: de ista autem pillula secus est ut patet. CEtsi volumus saluare dDoragna nasqui apponit uti lii diagrediu: possumus dicere in poniti ta modica *titate in nocere no pol priceps aut intciligit de meo dicia veneola i notabili ur coi δtitate ut dixi. Et siqs replrcado diceret q) i ta modica *titare tib Nabis et sic nullu sequieiuvamentu. posuimus dicere . l3 merito modice*titatI ex seno euacuaret in

B iiii

10쪽

CSumes ipsumcidari dis raret inducul ut de aromatico rosato in CDico crabesue intelligitqn Volum' piaditi. Et iniue mouet adsic dice luest

dare notabile qualitate et sim coem ut quotidiana experientia ta in Psona proqdragina una vel duas ex qua expectares pria *in aliis. aprimo em in meipsonasmus notabile et ordinata3 euacuatione: annos septe dii vidi me intrasse senecrin tuc deberet differri cibusmo sic est in ca et colaqucter virtutes oes in dies masisti nostro. Etia polininus dicerem inteυ sis debilitari argueba3: * ex necessitatetigit de aloe puro et solo: in pillula aute3 itate equali regimine oportebat i me pluno est solii aloes.Utramrnsio satisfacit. res solito generari inpunitates: z conseqssi Adnonitur Aui. et anesuexhibet et si ducteroe in aliqua incidere egritudine3hiberi ipe frigido. credo intelligant in nisi harusuperfluitatu fieret euacuatio. magna quantitate: ur dubitant aptatio: Et sic tutius a scdo incepi capere de istisne venarum facta reclusione caloris ad benedictis pillulis coplexioi mee app: intra: et maxime si purum exhibeatur:sed pilatisq ta; a principio Φ in medio exta hic multa essent dicenda que transeo. the planti quasi uniformiter opate sunt CAd decimu in non omni die textu prin et psentialiter operatur. Flec dubito mecipis quarta primi. preservarunt a multis egritudinibus in I quas indubitater incidissem: arietis ix neratioibus logis per moles et aliis Fla

si noli est sucienda consuetudo etc.

di med cina M. illos aute3 loquimur de me aliust sepe peccalle copillulis. Sed qrpriceps aliundicit pillii fiteor occurretibus citalas esse bibedas: dico secundo m natura no mediocriterno est 1ienda cosuetudinaria ad aliqua cosmtio in pluribus aius, y Iviolentantiavi essent medicine fortes ex dicta pillula eque bene nuc operatur ut

ouarii fretiuenti usu deuotiretur ad exis tu principio faciebat. A .

tu mali finis. Etia princeps dicit cu qua si ad duodecimii qui est iciet' sit necesse mollificarevetre unde siquis rerita primi qui dicit oe bibere medicias vellet quottidie mollisicare urere cucase etia non venenosas est laboriosum natusia deueniretur ad exitu mali finis. Sed re:dico oe sumere medicinas eria no ves. non possumus assuescere istis medici nosas iris benedictis quaru usu etia quotidiassi tur in xata possi et' trano sequi possunt plurima iuuanacta prio ita excpli vicus describitur ab Suice ceps no prohibet:sicut no Dhiberetvsu3 na m de virib' cordis iter Touotidianim aromatichrilati aut simio diales: in siquis caperet una; vel duas liv. veru ur dicit ab eo in coaeetu est no diaginas max me ot die:certunt passio: vides adhuc stare difficultas laboriosum nature: non sic autem est de

tinuatis lade natura no patitur. Et hac tis modii et in hora

ratione precipit quarta primi no esse sta laudabimus hi,

dii super una medicina. Et sic etia3.xvi. qum . 'tertii precipit medicinas vermiu varias euacuandas non sufficeret ex citium.