Villa Burghesia, vulgo Pinciana : poeticè descripta

21쪽

BUR GHE SI AE

Nclyta regali canimus Viridaria cultu Unde opibus peperit Burghesia DeXtra profusis Egregium tibi, Roma, decus. Quae ingentia passim Magnanimae debes rerum molimina Genti, Unde Quirinali, Ianique a nomine Colli, Et Vaticano clarissima gloria Campo Exquiliis dantus honos, haec Fama per orbem

Interea celebret, culti dum Septa Vireti Nostra canit primo desudans Musa labore Nec, si tu faveas, o Maxima Roma, canenti, Aonidas libeat Phoebumve accersere Pindo: Tu mea Castalio pertunde pectora Fonte, Tu mihi Pindus eric gemino namque ordine Musis Sacrasti geminum majore sub Auspice Montem, Di ves alit Lauros cui Tibridis unda perennes Testor Aventinum, dulces inflare Cicutas Audisse, patrio modularier Arcadas oestro, Tanta olim Nemori venit laus unde Lycaeo: Prisca sed Herculeo concedant Maenala Clivo

Janiculum testor, numeros revocare vetustos

Ex adytis, Irbs alma, tuis audisse virinos, Et tibi primaevum eloquii reparare nitorem, Unde tuis quondam effulsit lux aurea Rostris. At Latiis videas quidni superata Camoenis Ardua purpureo duplex dum lumine Apollo Praevius elata splendet ceu lampades Magnus

22쪽

Dum primo instaurat CLEMENS pretiosa metallo

Saxula, innumeris Heros parat unus Arenam

Vatibus immensam DI anto sub Praeside Virtus Florida, lauspiciis aueta felicibus Artes

Praemia certatim memores aeterna rependent

Cultori, tantumque ferent ad sidera Nomen I u vero nostris, Baptista o maxima Gentis Gloria Burghesiae, mitissimus a uescceptis; Et tua , quae Hospitibus nutu reclusa benigno Usque patent, Colles ornantia Septa Latinos Sumptibus aucta tuis, nostrae dare pervia justo Si petimus voto ne dedignere Thaliae. ROMULEIs dudum successi ubi Moenibus hospes. Semiruta antiquae passim vestigia Romae, F loca gestorum fama celebrata per aevum, Prima oculos tenuere meos. Quos pectore motus Sensimus attonito, nobis dum singula Ductor Terrarum dominae monimenta ostenderet Urbis lEn tibi septenos, inquit , quibus extulit olim Roma superba caput, tam claro nomine Montes Ecce Orbi dominata olim Capitolia vertextile Palatini est , Sedes ubi regia quondam: Hinc tibi Aventinus, longo hinc se Coelius offert Culmine, Ixquilius, dictusq; a vimine Collis, Inde Quirinalis Media regione jacentem Aspice convallem se hucusque effuderat Amnis, Atque Lupae hic geminos sugentes ubera Fratres, Exposuit quos Marte satos trucis ira Tyranni, Faustulus invenit simul hic strepuisse coatia Plebe Forum, memorant. Sacras ibi Romulus aras Alcidae instaurat, sumptosq; ex Hellade ritus; Ast illic tutum, Cives aucturus, Asylum Externis aperit. Rupes haec conscia culpae Atque necis Tarpeja, tuae. Scelerata dedisti Huic Vico nomen, dum curru invecta paternum Ausum immane Lirotis pressisti, Tullia, corpus.

23쪽

BURGHESIAE LIB. I. 3

Τemplum erat hic ano belli vel pacis, aperto Limine vel clauso, indicium. De more Quirites Illo Circenses dederant in pulvere Ludos En hic Caesarei moles immensa Theatri, Sidera pulsantis de nomine dicta Colossi Heu longa semesa die. Quem conspicis, Arcum Victori captiva Tito construxit Idume; Atque illum meruit virtus invicta Severo Hic fuerat Campus Marti sacer dila deorum

Sacra fuit turbae, non laesa aetatibus, AEdes. Hanc posuere Patres ingenti mole Columnam,

Antonine, tibi; factisq; ingentibus illam o Trajane, tui . Habuit locus ille tepentes Agrippae Thermas, hic Balnea vasta Neronis. Fragmina ubi Tibris jam vix extantia servat, Romuleis aditus illic patuere Triumphis,

Illic marmoreus Ponti successit acerno, Solus ab hostiliquem texerat agmine Cocles. Tum Romae decora alta novae spectare cupido Acriter incessit Tota quae vidimus Urbe, Magnificas AEdes, Acuum miracula, Fontes Verius a Fluvios miro conamine ustas Aerias tentare vias, Praetoria, Sedes

Augusti PATRIS, Delubra ingentia, celo Ante alia aequatum; exhaustis molimine tanto Viribus ingenioq; Artis aestudinis Arcum , Non, Aganippaeo totas e gurgite lymphasi

Pectore si excipiam, Populis celebrare canendo Ex aequo valeam tanta est nova Roma ἰ remotis. Attonitus mirabar opes , Artisque labores, Cum simul ipsa oculos Pomoeria prisca vocarunt, Nunc tamen umbrosae Procerum Viridaria) Villae

Hortorum cultus circa miratus amoenos,

24쪽

Regia lustramus sillae nos excipit ingens

Ambitus eximiae, quae Cultibus una vetustis Visa gradu certare pari; ni praedicet ultro Vietricem, sumptus vidit quae Fama priores Apta Syracuitis sedes haec visa Camoenis; Haec Arbusta juvant; uvat his recubare sub Vmbris Hic dulces avium Ctenui sperare cicutae Si tantum fas est imitabor arundine cantus, Dum jubet externas Cultus celebrare per oras Nosce amor, gratus memori sub pectore sensus Cui tamen absenti Latios celebrabimus HortosqTu, mihi luce magis dilectio Patria, vatem Suscipe; Dardaniis fleti primordia lammis Tu quoque avita refers, cognatae laetior Urbis

.Excipe victuras utinam per saecula O Laudes.

EVtra Por ROMANA Collis qua Pincius exit ab Urbe P-μς Inclytus Hortorum cultu est Locus undique celsus villo ei,cui Vicenis Paries stadiorum cursibus ambit,

heta Pervagus spatium variis intersecat intus

milliatates. Duelibus,ut quadruplex hinc dividat Ambitus Hortos.

Vii Lissi Immensi'aec sumptus Burghesia Villai per aures tu, - Quas ingens haud Nomen iit Quid Thessala Tempe,

Quid vel pensilibus celebrem Babylona Viretis, Septa vel Alcinoi cultive Arbusta Lycaei, Quidve Hortos Luculle tuos, vel Caesaris Umbras, Vel tua Sallusti , usitas haec, iridaria quaerat λPascere deliciis animos nam quidquid amoenis Usquam olim potuit, nobis Burghesia praestant Una simul Tempe mos hic porrecta Viarum Exhilarat longe series hic tonsilis Arbor Mirificis deducta modis; ab aestibus Umbrae Tutamen ; fruticum varioq; e germine Silvae, Aucupibus notae sedes; ω, amabile Nymphis Hospitium memora hic virides vel tempore brumae

Colliculi, varium turmas ubi pabula cernas

Carpere Quadrupedum : hic tonsis Topiaria myrtis

25쪽

BURGII ESIAE LIB. I.

More peregrino jucundaque munera eris; Et late Assyriis halantes fructibus aurae Dulciusci hic passim terientes aethera Fontes Jugiter miris ejectae lusibus Undae. Hic multa in Caveis Ales colludit ahenis; Squamigerumque genus Piscinis innatat amplis. Miranda hic Pario videas e marmore Signa, Uic Edes, quales aetas non vidit Avorum JAM prope, magnificas immoto lumine Portas Cernebam illae, positum ratus esse Triumphis Arcum aliquem Diania est sinuato fornice moles lAspicis innixum Foribus, Dux inquit , avitum Excubiis servet ceu credita Septa ' Draconem si ij iisbu, siἡnu

Hinc habeas , reparata istic Viridaria Lixi, iata Quae quondam Hesperidas fama est coluisse Sorores 'Iam tum germani cum barbara fugit Atlantis Littora, Ausonias petiit vagus Hesperus oras ,

Hortorum cultum veteres docuere Latinos

Credo equidem , profugae expulso cum Patre Puellae Delicias Hortis at sedula dextra Minorum Addidit, longe sumptus auxere profusi. Dum parat hic Ductor praeclara exempla iniritum Subdere, versato panduntur cardine Portae, o *PRRI Atque prior illae mihi se cultissimus offert Primus villae Ambitus. Ecce ingens primo se in limine Circus AhivITUS. Obiicit, hinc illinc Platani cui desuper umbras In primo Suffciunt ouem Laurus obit circunsita densis sedit, 'am Frondibus 4 vario interfecta subinde recessi, plissimus, ubi

ordine ubi alterno videas simulacra dearum , - α

Et Tiburtino constructa sedilia saxo ercitatio. Turrita hinc fulget divum Berecynthia mater, statuae dAc Populi mores imitati Camoena Theatris Thalia

Et spicis redimita Ceres; at Gorgonis hydros Inde agitat Pallas, teretisque foramine buxi Euterpe canit, atque Erato Ceu Terminus, astat modum l. Nympha utrinque illic; plenis hic Flora canistris, minorum si-

26쪽

F vetus Hortorum Genius sua munera amicis Osfieri Hospitibus verno circundata honore

Illa caput gravibus praecinctus tempora pomis Aureola hic defert Hetruscae pignora Citri. Hic,ubi Ductor ait,vastum patet equor Arenae, Invicta Heroum oboles, Burghesia Pubes,

Excelsis animos jam nunc Natalibus aequans Crescentes vires sibi Gymnade firmat equestri. questris Scilicet hic tenero quanta est in pectore virtus id exerci axi0 Ilagnanimis insidit Equis generosa Juventus Atque exultantes pressis moderatur habenis, Acris imperii ad leges mira arte fatigat Dum jubet insultare solo, pedibusque choreas Plaudere composite alternis, dein carpere gyros Ad numerum , medios transversis gressibus orbes Findere , tum cursus alios , cinire recursus Inde alios quale Dryadum de more caterva Exercet festiva choros, dum Pallor in umbra Septenis socianda canit modulamina Avenis Ardua si cernas peragentes jussa feroces Natura Alipedes, gressus rite moventes; Cui dorso sedeant, occulto noscere sensu Credas, atque onere eximio gestire superbos TERGEMINA egreditur vasto longissima Circor e, Ambii Semita, cui triplex mittit sua flamina Ventus tiones sis' Obvia. Qui laeva occiduae de littore surgite Circo eque Hesperiae, multo circunda flore capillos, 1 ri ad Occi Et blando Septis aspirat leniter ore

iah: a Unde sonant placido culta haec Arbusta susurro

Septentriones Mitius & media fer vent aestate calores.

At qui dexter adest Phoebeo missus ab ortu, Arva quod Aurorae veniens Nabathaeaque Regna Lambit, odorato perfusus viscera Amomo, Quacunque excurrit, iucundos efflat odores.

Cui ipse Arctois Ventus qui prodit ab antris, Quanquam alibi crines glacie nivibusque rigentes

27쪽

Quasset, annosas duro luctamine quercus Decutiat, vulsisque trahat radicibus ornos Attamen hic rerum dominae seu molibus Urbis Egregiis parcat, sive haec Viridaria perflans, Viribus actutum positis, emolliat horrens Ingenium,facili clemens immurmurat auri Obvia tergemino triplex en Tramite Virgo Hesperidum os habitumque gerens nomina certas Quaeque suas peragit diviso munere partes Conatusque suos, seriemq; ex ordine rerum , Quas hic Hortorum princeps habet Ambitus, ultro Explicat Hospitibus Laudes ad sidera Callis Jam mihi quaeque sui certamine tollit amico Ancipitemque tenet multo discrimine mentem Quam primam per amoena ducem Viridaria sumam QUTQUI Dei ante alias jucundo ait ore, Favoni EsPFRE- Hesperethusa comes nostros qui adveneris Hortos, HV Vulgarem haud praefers animum, nec numine divum Ut reor, adverso vitali vesceris aura:

Si tibi per partes libet hos invisere Cultus,

Me duce carpe viam.Nostra haec quam Semita Frontem via maxima

Ecce procul nacta est quae prisca ibi Signa refulgent in Ioles

Chaonias haud passa homini dare pabula Silvas dentem. Quae prima inventis orbem ditavit aristis, statues citi Primaque descriptis firmavit legibus Urbes , prospectu. Frontis habet dea sculpta latus;latus obtinet ausus c. f., Sacrilega Cereris Quercum violare bipenni Thessalus ' ulta famis rabie quem diva cruentae . Erysichthon At medium tenet ore truci manibusque revinctis Mole ingens Parthus, Latio subducere ab Hoste

Quem fuga non potuit actis post terga sagittis, Agmina dum Pacori nimium bis Marte secundo Effera Ventidius fregit. Ducis umbraq; adempti nimii

Dum placuit Superis ut non erraret inulta . inmiLeg tu

28쪽

Delphica perpetuo foliis viridantibus Arborul arte alia nexis ceu recto en agmine virgis Lentiscus densata, comas tonsa perennes Adverso ut Muro surgit velut aemula DPostis Calle vides medio , 11nuatis frondibus, Arcum pi ia Transversam longo cernas excurrere tractu

iri issime ex Inde iam ad Boream, quam tegmine adumbrat opaco ςWxIς0β multate , unctis sublimi e vertice ramis Sponte sua : nempe hic Arti consentit amicae, Atqne libens genio indulget Natura , Locorum Caput in Extremo videas obtecti in limite Callis Ibin ripio Trunca Alcibiadisi metuenda Laconibus ira, sp au In vietie bello steterant quo vindice Athenae, Exula conciderant ejecto Patria Cive

otiorum in At Gnas In ata dedit tot presia Gyrannis

nium imma Vincula captitum religant ubi bellica Parthum Hinc latus ad dextrum deflectit nostra meatum Via maxi Semita, consepit quam denso ibi caudice utrinque ad deesteram. Parvula Cupressus Labentes excipit undas, Uma Inpio Prospectatque iam Thermis edueta vetustis spectu Urna ingens, dorso Alipedum suffulta duorum, Erecta cervice tenus qui membra natantis Squamea piscis habent pulsis sua regna procellis Si quando libuit curru pervadere , tales Supremum Oceani Vexere per aequora Regem v bdi, NeX adeunte Via, Vallatum segmine acernomii, Hippodromi spatium videas quale Elidis arvo Curriculum metasse ferunt uno aetheris haustu Currentem Alcides vetus extulit Hellas in astra Id Stadium δε decorata suis Pentat hi a Coronis. F xercitatio De more hic Cur sic visu mirabile DEquorum

in Hippodio. Ad meta initus Volucres rapidissimus aurasmo Provocat appensos districta hic cuspide circlos Fagit Eques stimulacra ciens dein ludicra belli, Thracis in effigiem vel robore fertur acuto, Ataue caput, ceu victor ovans, extollit ademptum;

29쪽

Vel celer obductum squamis in Pectus ahenis Involat, atque hastam ficto perstingit in Hoste; Vel demum jaculis, ignitae ac fulmine glandis,

Praeteriens certo Clypeum transverberat ictu.

Haud equidem priscos optarim visere cursus Aut veras imitata Equitum certamina pugnas , Quae vel Olympiaco celebravit Graecia Patri, Vel pius Eneas Aula susceptus Acestae Manibus Anchisae Siculis devovit in oris CALLa suo ast Furo comitata Arethusa,per Hortos Prima mihi dux esse velit. Tua lumina judex Advertas huc, Hospes, ait plano aequore, vasto Curriculo δε stadiis prolato limite binis Aspice, ut ante alias invitet Semita gressus Nostra tuos Celso en dextra munimine vallat obtectus Lauro Paries in agmine denso Parte alia, directa manu Lentiscus obumbrat Fronde iam tonsa . Passim permixta virentes Germina Lentiscos una dum lege sequuntur, Miranda hinc oritur tam longo Tramite Sepes; Quam tamen egrediens, Arcu frondente, Viarum Bis dirimit cursus geminis umbracula texit Callibus ex alto complexis frondibus Ilex.

Aspice longinqui fugiant ni lumina Fines)

Quae procul aspectent nostrum Fastigia Callem l Magnificos cernis Posses' innititur ulmo Hic trunca Liber, caesae dum pelle superbus Tigridis, invictos primaeva aetate lacertos ostentat, Phrygasis Syrios Indosque subactos Ceu memorans: validam sed mox domitura juventam, Ingenio tenebras mox offusura nitenti Ebrietas illic venatrix Delia vires Plusquam foemineas agitat, dum missile vibrat Vel citimas tutata Fores, vel bella Draconum Sedatura, videt quos celso e Poste minaces. Egrediens nostro qua primus ab aequore Trames

rentes.

Statuae et in prospectu.

30쪽

Excurrit laeva, bini pulcherrima Circinistram ex ornamenta offert geminos ibi sidera Fontes qui ub c z. Videris, invita rerum vel Matre, petentes. H. Isidis Ascanio prognatae Flumine amores, Hyi m Herculis Comitem muliebri fraude sub imas Correptum Fluvii sedes, animosque pudici Hinc re rugos Pueri, ac superas nitentis ad auras , Fontibus esse canant alii salientibus Ortum

Ex alto quaesita Jugo primordia lymphis Hinc procul atque Tubis deducta Fluenta sepultis,

Quin tensilibus devecta meatibus LInda, Romuleos celebrant ventura in saecula sumptus. pilissi Circus ubi primus, vastum consurgit in orbem ornamenta. Hic Lacus excelsi clausus ceu littoris ora :Ιngens elato residet fulcimine Concha E medio subvecta Laci, qua nititur alte Mole minus Labrum . Depressa canalibus imis Hactenus, erumpens qua nunc datur exituso urget Mirificis aequare altos conatibus ortus

Ceu memor Unda suos illustres discite Mentes, Cum tales addais stimulos Natalia lymphis Dein sparsim huc illuc jucundo lapsa fragore Depluit, inque sinus amplae suscepta Lacunae

Haud secus exultat, quam cum ferventis Alieni Clausa sinu tumidis aestu furit excita bullis. Marmoreae Sedes, duodenaque Signa coronant, Et Platani circum frondoso tegmine obumbrant statu ia. Rite locum. Hic gestans humeris horrenda Leonis Tergora armatus nodoso Robore dextram, Eminet Alcides, qualis vel Monstra peremit,

Vel rediit Phlegra defenso victor Olympo Palladis auspiciis instructa sed aegide hasta Non procul ipsa dea est, tibi quae pro talibus ausis

Ut reor, Alcide, clari monimenta Trophaes Hic statuit Platanos Persae nam Regis amore Elatae nimium, vita praeferre superbo