Clementes titulo sanctitatis vel morum sanctimonia illustres simul editi cum animaduersionibus ab Augustino Oldoino ..

141쪽

ipsa ossa operirentur cum autem Martyribus praesentia viderentur levia , spina quoque similiter caedebatur, donec a proci emibus oculis visa est ossium compositio , de tota dimensa eli compago vertebrarum . Sacerdos ergo tam misere, M tam miserabiliter victus et a Martyrum sertitudine; quocirca quae illos pati erat verisimile, ipse potius sustinebat; nam ij quidem cum

ille iussiet suis pedibus redierunt in carcerem,ille autem cum ex pudore, & aegritudine quod vi ceretur , linqueretur animo , multis portaretur manibus turpiter recelsit a Tyrannico tribunali. Interim autem dum Sancti irent in carcerent carnes quae eis decidebant cum sanguine essecerunt ut fideles undique ad eas colligendas concurrerent, tanquam ad quendam thesaurum bonorum ; quas quidem statim cum ipso puluere tollentes sitientibus manibus credebant se qua dam benedictionem attraheres, iratiam. Postquam vero Sacerdos omni metu intentat , adhibitaque omni experientia , callidisque commentis, artificijsque, praestigijs , nihil potuit efficere, sed ut dicitur , in coelum est iaculatus ta haec resciuit Maximianus, ebe risum posuit in Sacerdotem , hic est Sacerdos, inquit , qui de

cantatur

142쪽

cantatur ab omnibus . Maximus ergo quidam qui ipse quoque erat Dux cum esset apud Maximianum vi audiret quae dicebantur , impletur quodam animi zelo aduersus Sanetos, 4 go, inquit, o Imperator , tuam potentiam ut ii viri mihi quoque tradantur in manus , etenim

Dijs habeo fiduciam, quod vel eis persuadebo,

ut mutent omnino sententiam, vel eis vitam ma-lὸ adimam. Quamobrem cum annuiset Maximianus, octauus ipse suscipit Martyres, mouum quid in ipsos machinatur , ut qui interiecto aliquo temporis interuallo cum ips colloqueretur se Sanctis verum, amicum dare fingeret consilium. Nam eos quidem primum alloquitur amic sermocinans, quae iucunda,igrata essent cum eis disserens Deinceps verbaliquot rursus diebus interiectis eos ad sermonem

conserendum vocabat, eosque admonere S eis consulere, non autem ei omnino vim afferre, neque eos cogere videbatur.

Cum vero sic multum temporis intercessset, fraus Maximi apertharguebatur , aperiebatur causa illius fraudulentiae, & simulatae amicitiae. Nam cum Sanctos aduocasset, salvete, inquit, homines, quos similiter amant Di immorta

les,' ambos habent loco germanorum filio-

143쪽

him saepe enim mihi, responsa dederunt δε

in somnis apparuerunt , iram in vos reprimentes, nulla quidem omnino alia causa , nisi quod expectant vestram sponte suturam mutationem, quae quidem paulo poli aderit, ut mihi certEpraeterita nocte magnus inter Deos aparuit Di nysius, qui nobis mandauerit , dicens, adu viros , ecce ergo rara est parata, porata sunt sacrificia, accedite, & sacrificate eorum beneuolentiae Ad laaec Sancti respondentes, sum laudex , aperte dixisti, de minime probabiliter , nam quae interdiu tui tibi Di loquuntur , ea omnino noctu quoque quisnam enim adest tibi Dionysius is enim est duplex, ut videmus, aut quem nam nominas ex his immortalem Laeneum, an lapideum nam si eum dicis

qui constat ex lapide , videbis paulo post hunc

tibi Deum immortalem , vel confractum , vel iniectum in aedificium , vel exustum m in calcem commutatum. Quod si tecum disseruit aeneus , is quoque cit pulchre fundetur in vasa quae deseruiunt mynisterijs , quomodo unumquodque eorum usus exegerit. Cum haec San- respondissent , de cognouisset Maximus nihil sibi aliud profuisse omnino simulationem illam , di fictionem , quam quod suis Dijs labem

144쪽

kmaculam inusserit, personam deinceps exuens, apertὸ ostendit Maximum .id quod erat protinus apparuit Iubet itaq; obeliscos in extremo acutos unius pedis magnitudine supern habentes cuspides , defigi in terram , de beatum Clementem supi-36 num acubus, impositum , crassissimis lignis verberari vehementissimes Agathangelo autem in caput infundi plumbum igne liquefactum. Cum ergo iussus effectum celeriter accepisset, magnanimus quidem Clemens , in pectore superne cedebatur eius terga inser ne obeliscis transfigebantur sed ne sic quidem anima huic Sanisto discedebat e corpore , vera enim erat qui fuerat pollicitus tormenta eum non esse superatura, nec ullo supplicio vitam esse nil ram . Agathangelus vero ipse similiter admirabilem ostendit sortitudinem. Maximus itaque hoc praeter opinionem miraculo obstupefactus cum ij qui circumstabant propemodum ne poterant quidem credere suis oculis adeo inopin tum,&quod erat praeter rationem videntibus miraculum per pectus , cor totum deinceps corpus acuto ferro transfixum hominem , de praeterea superne quoque vehementer verberatum, non statim emisisse anima , sed vivum adhuc fa

li pa

145쪽

adhuc esse, superstitem 4 ut illi intoleiabili

sana mente resillare . Vix ergo tandem eum cetrahit ab obeliscis, non secus ac vestem undique dilaceratam, .solo sermone persuadentem se non esse naortuum. Ivlartyr st ergo ad Maximum protinus adspiciens, modo , inquit , cognouistis quemadmodum non solum nostrum corpus aduersus vos decertat, sed Deum habet qui per ipsum longe vestras superat insidias, tui etiam non sinit animam euolare e corpore eam cohibens arcano quodam consilio , de quae dici non potest, prouidentia Cum animum ergo omnino despondisset yrannus, de nulla spe amplius teneretur, saciunt quidem Clementem qui adhuc portabatur cum Agathangelo includit in carcere. Resert autem ipse quoque singula Maximiano , quaenam aduersus Martyres excogitauerit , inuemadmodum inuenerit eos nec blanditijs vinci posie, nec tormentis, atque adeo ipsam quoque ab eis superari naturam . Maximianus vero cum similiter, atque ipse nullam posset excogitare ratio nem, ne dum viros persuadendi egregios , sed nec eos quidem interimendi , iubet eos relinqui in carcere, nec ullam eorum Omnino curam geri, donec ipsi naturalem mortem sustinuissent .

Viri

146쪽

Viri autem impii eum eorum tam manisestam accepissent experientiam, b amentiam , b crudelitatem , nec sic quidem poterant quiescere , sed etiam expectabant fore, ut sc vincerent . Certe Aphrodisius quoque nonus luctam aduersus ipsos suscipit, genere quidem Persa, qui naulta tormentorum genera saepe excogitarat aduersus Christianos. Erat autem hoc signum euidens, Maximianum eorum magnam habere rationem,&hoc sciebant omnes quod qui eos potuisset persuaderet, ei esset rem facturus gratissimam, de

pro eo maximam accepturus remunerationem.

Hic ergo cum forte suisset apud Maximianum quo tempore de Sanctis ei renuntiabatur, petit in eos sibi dari potestatem, etiamsi, ut est in prouerbio, exuerit, Sicyonum . Cum autem pe-lijsseti accepisset domi, statim apponit lautam , magnificam coenam eos inuitat ad conuiuium, ut eis labores sustinendo defessis , res iucunda praebendo gratificaretur , eorum ad se animum leniter alliceret . Cum vero quae eis coaluerat, S gratia erat imagis amplecterentur abstinentiam , Madijcerent , nos pane coelesti vescimur, quem qui comederet, non amplius esuriet, sed vivet in aeternum illic enim est bonis coena parata, contumeliam esse ratus Aphrodisius s

147쪽

I 23 disius, in eos cna motus chcmcntius , illos quidem tradit in custodiam , dicens, vel ira ergoc a erit naors cum dolores, quani quidem ego cras vobis apponam magnifice lubet autem postridie asterri duo lapides molare S utrumque vero eorum collo utriusqLe alligari, de sic eos lapidibus undique appetitcs trahi per mediam Civitatem , ij qui trahebant, hoc eis acclamantibus, ijs paret , S Impcratoribus. Qui aliquid decernit praeter noli am patriam religionem, sit obnoxius talibus supplicijs. Sed hoc quidem totum faciebat Aphrodisius, ut

vel ingentes; frangeret eorum spiritus, ei aceret, ut cederent, se tam turpiter traduci non serentes, vel in eos incitaret Ciuitatem , de communiter concurrente Omnes, ipsos interimerent.

Sed qui quae sunt profunda S occulta aperit, id

euenit , quod is callide cogitauerat , nam de Martyres, gloriantes potius, quam pudore ali cti circumducebantur , Ciuitasque confluens ad spectaculum , de videns quam alacres, S laeti propter Christum obirent , 5 quod post tot, ianta supplicia valida essent eis corpora , maxi-inas illas plagas cito repellentia, eos veluti impatibiles, illi quoque verum Deum constebantur, de laeti accedebant ad pietatem. Cum sic ergo

a longe

148쪽

longe suisset inferior Aphrodisus , haec quoque

Maximiano significantur ille autem cum spem omnem abijecisset mitationis, utpote quod feri

non posset ut a sua sententia traducerentur a tyres, maxime cum ex eo plures ad eorum traherentur pietatem, ad perpetuum eos condem nat carcerem, ut cum custodia a qua nullo tempore egredi liceret, extabuillant, sic e vita excederent, Deo hoc eis prouidente , ut oratio Cle nientis eum, quem ipse precatus fuerat finem acciperet, Messent eis maiores martyri remunerationei.

Cum longo ergo tempore sc morati essent in custodia, multi alij ex pij qui martyrium post

eos inchoaverant, acceperunt ante eos consummationem. Qui autem Clementis,4 Agathar geli praeclarorum athletarum pietatis , erant a JMaximiano carceris constituti custodes, desessi diuturna illa carceris custodia, vix tandem accedunt ad Maximinum, qui tunc susceperat imperium, rogant ecquid iubeat de ijs , quos multis annis tenent vinctos, qui Christianae sunt relι-gionis, qui difficiliter moriuntur , vel sunt potius immortales. Sic enim nominabant Beatos, propterea quod mala sustinuissent, quae ferre non potest humana natura. Maximianus autem

149쪽

Iascum prius suos eos multis insectatus suissetnaaledictis, quod non potuisset praesentem illis vitana adimeres, deinde etiam quaesiuisset de ciuitate in qua nati, de X qua pioiecti uerant cuiusnam citent generi , cum eos Galatas ese intellexiliet, ex Ciuitate Ancyran , ad Lucium eos mittit Piaesidem . IS enim tunc ei praeerat. Ita cognoscitur Dominus iudicia aciens,

qui lartyres quoque poti tot & tanta periculae rursus quae eos tulerat , ij quibus ipse nouit

modis, retiituit . illi ergo cum Tarsis egressit esse sent alacri pede consecerunt viam , qua sert in patriam. Cum primum autem viderunt Ancyram , illunt coram Praeside Lucio illo vero

cum nec eis quidem prius loquendi secillet potestatem, tunc eos quidem valide includit in ligno, lapide utrique ad gat , ita ut nec ipsi quidem pollent onmino moucri , nc crura exten

dere.

Sequenti autem die accersito Agathangelo, scio inquit, quod non propter improbitatem, sed propter animi facilitatem , de morum simplicitatem deceptus es a tuo familiari Clemente, quocirca videris multis habere innatum nimium contendendi studium ; non est autem mirum si mala consuetudo , quae veluti morbus quidem

150쪽

tempore callum obduxerit , mutauerit sententiam , nata gutta quoque aquae assidue distillans,pζtia quoq; scit cauare, ut dicitur. Sed hanc tuam ad morem gerendum sacilitatem nobis quoque aliquando concede Agathangel , longe utiliorem, S iustiorem , di conuenienter tuo nomini, si nobis bonus nuncius , nuncians conuersonem propriam, de poenitentiam. Ad haec Agathangelus, mihi, inquit, hanc constantiam, nec

animi secit facilitas, nec improbitas , sed quod non improbitas quidem ipse prius es confessus. Quod autem rursus nec quibuslibet facile peream, hinc est apertum , quomodo enim tam multis restitissem Praesidibus , atque adeo ipsi

etiam Imperatori, qui cum me, cum Clemente,&seorsum rursus accepissent , nullam non adhibuere machinam , sed de promisssis inescare, iaminis perterrere,, supplicijs conati sunt in aliam traducere sententiam . Neque e go facilitatem, neque improbitatem, sed sapientiam potius, Manimi fortitudinem haec nomines Sapientiam quidem qua j quae intereunt, cito fluunt, praeferimus ea quae stant, manent, falsosque vestros Deos, adulterinos

auersantes, solum unum Deum , de verum attendimus Fortitudinem autem per quam cum