장음표시 사용
151쪽
dictus,obvirtutis & militiae praestantia,Turcica linguaseu quida a
ter Macedo Alexander,aut dux exercitus eximius bello cu ijs viginta annorum gesto fuerat appellatus. Qui quidem Scanderbegius, ut nulla vel minima parte Otto manicae potentiae par fuisset,ea nihilominus rara selicitate, & incredibili celeritate cotra eos gessit, gestis
ut suis aliquorum fidem excessisse videatur. Aegre enim credimus, quae nos aequare posse desperamus. Itaque non modo dum in vitiis fuerant , sed etia duobus illis praestantissimis bellatoribus,Hunnia- de & Scanderbegio mortuis, tanta nominis fama, & rerum contra Turcas gestarum celebritas mansit; ut Buda capta, Alba vel imprimis Iulia, inter alias Hungariae munitiones, potii i Turcae optauerint. Quo loci Hunniadis corpus conditum,& tot tantaeq; de Tu cis victoriar in sepulchro eius incisae conspiciuntur. Cum eode mo
do quo & Croiae Scanderbegij eruere ipsius ossa, & inter se partiri
voluissent. Habent enim hostes vel cor Christianorum,qui diuino numine recti &tecti, memorabilia contra cos gesserant animo in suo tacitam venerationem. Unde& illud de Scanderbegio fama fertur,quod cum a Pio II. Pont. Max. bellum contra Turcas gesturo, toti administrationi belli praefectus suisset, Mahometem Tu cam ad eum misisse, ut acinacem eum, quo in pra ijs utebatur, non grauatim ei mittere voluisset: cui Scanderbegius simul cum acinace & brachi ii suum, si alicui usui esse deberet, mittere eum res pondit op artere. Eadem enim arma diuersorum inter se manibus u ctata pro re & occasione iecus respondent. Quae vel una illa res argumento fuerit, quantam admirationem virtus Scanderbegij in hostibus ipsis excitauerat, qui non minus ob sortitudinem vincentem timuisse , quam ob mansuetudinem victorem dilexisse dicuntur. Nolo commemorare Principem Valachiae Stephanum, qui uno eodemque anno Matthiam Hungaria Caetimirumq; Polonis regem,acie vicerat,& quod admirabilius videbatur,Mahometis Turcici C aris parua suoru manu,vltra centena Turcaru millia,eodem anno profligauerat. Cum enim sciamus, quis hostis Ualachus sit, & quam nobilem olim victoriam, Ioanni Comiti Tarno uio Polonorum exercitus, quiquinta parte minor, quam hostilis fuerat, Duci de se concesserit, dubites sequar interinaTurcarum contra
nostros selices pugnae; alicubi aemit, non virtuti sed fraudibus de multitudini ipsorum id tribui oporter uia enim P An cum ali
quod regnum siue prouinciam occupar, luerunt, non saepius dolo, quam aperto Marte eam aggressi sunt e nullis non artibus indigenitalium animos prius tentarunt e Testis eius rei est Graμia,
152쪽
testis Hungaria,quarum illa sitorii Pesaeologoruir haec sepusiorum
Comitum clandestinis cum Turcis consilijs, in hanc quam videmus incidit calamitate. Uaser enim & impius animus, egregius semper faber suae est infelicitatis .Possem vero hoc loco commemorare eius generis quamplurimos,qui Turcarum amicitiae fiducia,a summo ad ima praecipitati sunt,& nomen suum posteris lacerandum reliquerunt. Quis enim nescit Ludovicum illum Ssoliniam, qui a faciei fu-scedine Maurus dicebatur, cum Gallos contra Reges Arragonios,& Turcas ad arma contra Venetos excitasset, in carcere postremo fuisse mortuum Θ & Arragonios ipsos,licet in extremo amittendi regni periculo, id secille videbantur, quod contra Gallos sena equutum totidemque peditum millia, a Baiaχete Turca postulauerant,& deniq; etiam Galliaru Reges, ex Valelia gente duos, Franciscum vnu & Henricum III. non alia ob causam, cd in rebus bello gerendis, tum & posteris suis in regno Gallico constabiliendis, quam ob
communia cum Turcis consilia infelicissimos extitisse: cum Franciscus, ex tribus filijs duos, omnibus animi & corporis ornamentis Conspicuos, mire mortuos extulerit vilius. Henricus vero in selici
calu humanis rebus exemptu , tribus ordine filijs regni possessoribus relictis,nobilissimam familiam in postremo sui nominis & semianis Valesio,dire perempto, reliquerit extinguendam. Haec quidem omnia ob communicata cum Turcis in Christianos consilia diuinae ultionis, & Turcicae pariter suhi argumenta fraudis, & virium contra Christianos imbecillitatis. Nam licet frausne an virtus fuerit in hoste non quaesieris , cotemnas in acie certe si audibus consilente. Vna enim insidijs est salus, sic caute agere, quominus cognoscantur insidiatore.Unde& Romani illi non solum reru,sed & virtutum prssidio clari,cum nescio quem regem,auctore eius medico,qui sua hac in parte operam illis venditabat,veneno extinguere potuissent, nihil minus,quam as entiri medico visi sunt. S hanc seu quanda vilitate animi &viri usuaru castigando hoste, imbecillitate posteritati testatam relinquere noluerunt. Est enim praesentibus fructibus alio uado aliquid, sed multo semper diligentius poste tali consulen-dv. Quo magis ut vafri & astuti Mahometani semper suerint,vel co ipso audierunt male;& quo tendebant,non peraeque semper potuerunt peruenire. Age enim circuseramus per omnia Europae regna ecprouincias oculos, & primum quidem Italiam, regionum regina Omnium,contemplemur;cum dolosis quibusdam artibus Hydrun- tum in ea Turcae occupassent; an ea turpissime eiecti non sunt anno, aut paulo plus circumacto Z Quid vero Bai etes, illius Maho-T a metis
153쪽
isso CRISTOPHORI VARRE VICII metis qui Hydruntum ceperat filius 3 An, cum magnam Fori Iulii
partem iam in suam potestatem redegisset,excidere ea non est co ctus Θ Quam eandem fortunam & in Polonia expertus es , cum hy-.berno tempore, Turcas suos Tartaris permixtos immisisset, postremo, quotum quodque regnum, quotam prouinciam, quotam ceperunt urbem, quam aut per omne scelus & perfidiam insidijs structis,aut earu ciuibus nuc spe,nuc metu,nunc prece,nunc pretio
ad desectionem sollicitatis, aut deniq; munitionibus ipsarum omni hostili vi & oppugnatione prius labefactatis. Nam ut in multis his prouinciis & urbibus paucas tantum proferam Θ An vero Constan tinopoli, Croia, Taurino, Rhodo & alijs Christianis munitionibus Turcae potiti sunt , quam semel & iterum oppugnatione ante eas tentarunt Θ Habent enim id moris Ottomani semper, ut institu tum belli, & oppugnationis alicuius urbis aut prouinciae, quas m
iores suos tentasse sciunt, obstinatius persequantur. Qua tamen ipsa in re,non tantum Virium atque roboris, quantum omnis gen
ris adhibent fallaciarum &falsitatis, & nihilominus tamen,quot &quanti eoru in singulis certaminibus cadant, quot & quantas odi pugnationes deserant,quam vel Caesares ipsi in fugam se ab iis proripiant, quis ignorat am memorabilis profecto est fuga Mahometis illius,qui Constantinopolim ceperat,ab oppugnatione Taurini,
quam leuiter sagitta ictus,nec opinantibus suis capessivit.Nimirum is,qui duo imperia,duodecim regna,triginta prouintias,&trecetu urbes ceperat, & qui totum sere terraru orbem iam spe deuorati rat, mortem extimuit; ut vel propter leue acceptum vulnus, non dubitauerit multorum dierum continuato itinere ex Hungaria in
Graeciam proficisci. Quid Solimanus P An Viennam oppugnans ad solam Caroli V. Caesaris aduentantis famam, castra N bombardas non deseruit, & per montium iuga dies noctesque in Thraciam propera uit ὸ De cuius postea Agriae, Melitae, & segeti, apud quam a
cem,prius quam caperetur extinctus est,irrito conatu oppugnatione quid hoc loco loquar Θ Quid aut Selimi eius filij frustra immissos
in Moschouiam exercitus,aut tot Amuratis in Perside amissos co memorem Omnia equidem ista vilem animum & imbecilles ires eorum testatas faciunt: & quod non peraeque eo modo onari potuerim semper terminasse, quo spiritu visi sunt agitasse. Facilius enim bellorum initia,quam exitum quaeras,& in aciem venias,quam ea excedas. At vero Christianorum ducum atque militum,& quidem aperto marte patentibus in campis, aut fauentibus ventis r latas de ijs passim victorias rursus intueamur. . An ut vetustiores tἔL- - . I ceam,
154쪽
. . cer, & vi Hunniadis & Scandecter j, quos paulo ante memoraui, de Turcis triumphos non enumerem ue illud saltem vel unum Christianorum cum Turcis Naupactanum praelium, documento suerit; quam viles & abiecti, quam nec animo nec armis, nec deniq; ipso robore corporis nostris comparandi videantur. Qui,si victoria uti sciuissent; multorum opinione, non modo Constantinopolim, sed totam adeo Graeciam occupare potuissent. Expedit enim non tam bella gerere, quam gestis id quod aliquando amissum est, in pristinum statum vindicare. uod equidem superioribus temporibus video esse factum, nec solum hoc Mahometanorum genuS multo' cies acie victum, sed etiam ijs in Asia regnis, quae multo ante occu- pauerat spoliatum. Iam vero, quid nostro hoc, aut paulo superiori aeuo contra cosdem Turcas, in Hungaria gestum sit videamus. Et quisquam dubitabit,sub Ferdinando Caesare ad Strigonium,ad Ha- dadum, ad Budam deuictos Turcas acie fuisse, & sub Maximiliano eius filio,Duce Suendio,aliquot millia eoru ad Sabaicam cecidisseὸ Cui quide qui intersuerunt praesto assirmant,nec conspectum adeo nostroru Turcas ferre potuis te,& tota intempesta nocte iter faciem. tibus superuenientibus nostris,in fugam e vestigio se proripuisse. Est enim inuictum nostris animi & corporis robur, modo celeritasi rebus gerendis adsit,& belli incommodorum tollerantia. Quae duoi deIiderata & pios conatus, & magnos sumptus factos,& coacerua- tos unum in locu commeatus immensos, Christianorum sepissimet eluserunt.Torpor namq; Sc in lentia,ut sibi quasi sint contraria,ca pitalissimi hostes sunt copiaru. uid vero sub hoc demsi Rudolphoi Caesare,de nostroru contra Turcas praclijs dc victorijs loquar P Quid dicam,quod aBuda capta, nullus eo Christianorum peruasit exemcitus,quo,bis mille comitatus equitibus,Franciscus Nadardius ivit,& oppidum Copan, cum suo praesecto cepit, id omnem illam Turi cicam ditionem impune peruastauitὸ Quid primam circa CoprZivi niciam, Zrenio, Battiano, εἰ eodem NadaZdio ducibus, in qua su- premi duo confiniorum praefecti capti, dc quamplurimi Turcae oc
i cisi ρ quid pugnam altera ad Sixum P quid ad Sisseh, quid ad Hatu
i num,in quibus plura Turcarum ceciderunt millia,reseraὸ quid tot tantaq;,quae hoc Zc luperiore anno, contra barbaros huius Carlatis Τ auspiciis sunt gesta,comemoremf Constat certe,nec sub rege Mat-
thia ipso qui Turcaru bi dixi terror, & multorii alioru Principumi domitor dicebatur, de qui semper ipse in castris semper in urbium oppugnationibus versabatur, adeo ut Turcicu quendam legatu ad se venientem apud ciuitatem noua Austriae dictam, quo plurimi ex
155쪽
iuea CHRISTOPHORI VAR SE VICII maioribus bobardis proxime prsteruolabant globi cu suo & legati
periculo,audierit tam insignes de Turcis triumphos Christianis obuenisse,qua sub hoc Caesare pacis inter arma diro obuenerunt. Qui quide Turcs,quod induciarii potissimu tempore,& no ta aut solerter instructis aciebus , aut acribus conflictibus quam inauratis suis illis contionibus,sive vafris conditionibus,& cu expectantur minus Christianos aggrediantur,est,quod supra etiam emoraui,cur partim
perfidis partim imbecillitati eoru id adscribatur Qui enim sibi fortunaeq; suae disidit,dolo & insidijs hoste petit; aperte & fideter aggreditur,qui contemnit. Ac proinde cuperem, ut liberae cogitationes nosti s sunt, & mente vident qus volunt,possemus horu duoru Christiani & Turcici exercituum in acie ora & vultuS intueri. Cerneremus haud dubie, nostrorum elata supercilia, confligendi quodae ardore flagrantes oculos inflammata desiderio pectora, manibus erectas firmissimis hastas, crura ephippio innixa,spumantes equos, tellure terentes pedibus, equites ipsoS tantu non per aera volitantes , ac bonae spei plenos an imo concepisse iam victoria. Exaduessus pallescere Turcarum facies, dem istas in terram oculos, nutare
capita remere manus ento agitari hastara,& tantum no excutietesigna uosses res equos,intueremur. Quid igitureosdem illos,cum ad rem ventum esset, vinci posse dubitaremus Θ quid in nostris nostrorumq; sociorum militibus non multo plus spei & fiduciae poneremus P quid nos domo egressos, tam fugaces ipsorum retardarent copiae Θ quid tam inconsiderati duces P quid tam imbelles milites Θ, quid tam inepti &desides centuriones, lingua vani, manibuS rapaces, pedibus fugaces,moribuS leues,venere praepostera foedi,membris circumcisi, & tum corpore, tum eius habitu plane monstrosi; quibus non diuinum numen auxilia, non amici consilia, non subiecti obsequia, non fidem praestabunt seruitia, si ad praelium aliquando venieturὸ Et si Imbraimus olim Solymani purpuratus, ipsi sere per omnia in imperio exaequatuS, omnes occasiones quaesiuit Tyranni soceri sui defraudandi, quid non faciant ij, qui in singulas hos ras gemunt & dolent, qui liberos a se abripiendos, qui fortunas
suas vi extorquendas, qui mortem denique ipsam per omnes ace bissimos cruciatus subeundam, cum metu & horrore circumspectante Inseramus quo volumus in omnia Turcica regna & prouincias oculos, & infinitum ne dicam dimidio Turcarum maiorem reperimus eorum numerum, qui aut patrem, aut avum,aut abavum
suum Christianum habuerunt: qui memoria Christi a se abiurati ingemiscunt: qui dies noctesque illud scelus lugent: qui denique ad pristinam
156쪽
TvRCICA. XII. Is 3 pristinam religionem & libertatem postliminio reuerti concupiscunt. Possem multos commemorare, qui in media Turcia apud Christianorum regum &Principum legatos ea de re sunt questi, patria, liberis, sortunis, honore priuati, & nullis non generibus iniuriarum, & contumeliarum obnoxij atque vexati. Possem inquam eius generis exempla afferre quamplurima. Sed unum illud in multis suificiat, clim Ioannis Alberti Regis Poloniae Legatus, Ioannes Tencinius Constantinopolim proficiscens, in Tracta quendam OL senderat, qui agrum arans sacros nescio quos hymnos occinebat: quem ad se vocari cum Tencinius imperasset,appropinquantem lapropius arietinis cornibus redimitum conspexisset ; quid illud esset interroganti, respondit, se aliquando in illis oris Epi opum fuisse, demum capto detracta cute Turcas capiti eius per ludibrium t lia cornua aflixisse , ut ita tandem vicina urbe expugnata,aratro Victum sibi necessario quaereret, & quo fugere deberet, prorsus ignoraret. Reperiri autem eius generis captiuos plures & dolentes, qui adeo etiam arma occulto seruarent, ad suum Christianorumq; aliorum usum,si aliquando certa affulgeret spes recuperandae libemtatis : quos illi Turcici Tyranni tantopere metuunt ueri clan Soly- manus aliquando Carolum U. Caesarem solitudinem in sacram se,. cedentem, filio suo gubernacula commisisse intellexisset, se inse-licem pronunciare & exclamare non dubitauerit, quod ipse filium perimere non successorem constituere haberet necesse, salutem ut suam tantummodo tueretur. Est enim multd maius periculum domi hostem quam foris habuisse. Hos, quis tandem sibi suisque non adiungeret P quis veluti e sepulchro consurgentibus dextram non porrigeret ὸ quis diuino numini ad rem tam gloriosam perficienda non fideret P quis hoc nomine supplex illud non imploraretΘFerunt Antigonum in quoda nauali praelio trepidanti & multitudine hostium caulanti dixisse imperatori: Me vero inquit unu, cum quot hostium comparaueris millibus Θ At non iam Antigonus, sed ipse Christus Opi Max. haec eadem verba ad nos faceret, si rem a nobis serio agi animaduerteret, si non solum corporibus sed & animis consociatos nos videret ; si denique hac tanta animorum voluntatumque nostrarum dissensio, de ipsius prouidentia addubitare nos non declararet. Cuius sacrosanctum numen & nomen,quantopere nobis semper & ubique adsit, quantopere nos foueat & augeat, quantopere vel e medijs flammis subinde eripiat , vel ex omnibus omnium generum animalibus facile colligitur. Proditum quippe& Christianorum & barbarorum est literis Corbonam Mahometa-V norum
157쪽
norum in Asia ducem, aliquando contra Christianos in acie stante, tres milites antesignanos sibi infestos vidisse, de abi squam a reliquo eiercitu plus sibi timuisse. Quos postea Georgium, Deme trium Mauritium, in diuos relatos fuisse, nostri sunt interpretati Nusquam enim inuocantibus & fidentibus ipsis numen non adest diuinitatis. An enim obscurum est, quod Bora timo praefecto Polonos contra Moschum ductanti, & Dunam flumen superanti accidit aliquando, ut cum,qua illud tranaret ignorasset, Angelum in altera fluminis parte conspectum,&Vt ad se recta pergeret inclamantem , ipsius fuisse plane ductorem. Quod &Carolo U. ad Albini
fluuium, cum Ioanne Friderico tum electore, in quodam euenit
praelio. Quod haud dubie tam seliciter consectum non fuisset, sic molitor, qui mox disparuit quidam, traiiciendi fluminis viam Hispanis non monstrauisset. Est enim tam perfidis quam infidelibus numen aeque infestum. Quid illa,quae tot in historijs ante pugnas
commemorantur ostenta, quid Sacerdotum pro contione voces,
quid ad aras & altaria victorias denuntiantes significant Θ Enimve ro deliros sacerdotes illos dixeris, quorum alter Craco uiae ad Ui- .sneuectum, de obtenta contra Tartaros Polonorum victoria, Deo Opt. Max. agere populum gratias pro contione iussit ; alter Vene-tijs die D Iustinae dicato,anno a Christo nato supra sequi millesima primo Sc septuagesimo, celebrando sacro, clim se verteret, & illud simul, Orate fratres loqueretur, Christianoru cum Turcica classem congredi nunclauit. Verum & praeter haec quidem ipsa, quae ce tissima praesentis diuini numinis & nominis sunt erga nos argi menta, quam persecta in Turcas Omnia, quam ingenio elabora- ta , quam arte & diligentia absoluta, unde & selicia nisi hosti um obstaret multitudo, apud nos nostrosque sint semperis; suerint videamus. An enim tres aliquando in Hungaria Hispani, cum sibi certo & natura munito loco cauissent,contra aliquot Turcarumillia defendisse no memorantur an quingenti Catafracti milites in fugam versi totius Tumici exercitus robur ad Essecum sustinuisse Θ an Viennae, an Agriar,an Sisfeci moenia, & plurium non sortissime toties defendisse P vi adeo mirum non sit, unum illud nomen
Iesu,quod Christiani milites coflicturi ingeminant. pro infinitis vocibus,Hala quas edunt Turcae exhalantes anima) saepius su cisse. Bona enim causa tandem triumphauerit, & debilior fortiori cesserit vel inuitus. Sed quid ego hoc ago Θ Quid in re minime dubia&ostentu perfacili versor P Plena est exemplorum e is rei vetustas, plenae historiae, plenae omnes Omnium gentium liter nec unquam
158쪽
TvRCICA XII. I S de reis, vel dimidio minoribus copiis profligandis aliquando est
duoitatum ; adeoque tantus Christiani nominisMahometanis temror iniectus olim fuerat; ut a paucis illis Gallis, qui in Asiam traie-
hi tu , Plus II. postea Pon. Max. dictus, omnium re- ' ρος Q um , quV in Europa gerebantur gnarus, ad Ma-hometem Turcicum Caesarem scribens; an non magnopere & res ab eo gestas, quae tamen aliis Ottomanis multo maiores fuerant. Mipiam Turcicam verbis non extenuant militiam, & clare diserte6scribit a paucioribus longe triremibus occiduis, multo plures Tyrias & Alexandrinas profligari Θ Age,an vel hodie in Hungaria, tam an paruiS, quam in maioribus conflictibus, monomachiis, pr iis, nostrorum virtutem hostili superiorem semper esse non fateare P
aut Melchior Balazi, quot eorum non profligauit copias P ne Fran- cucum Bode, ne Balthasiarum Feruari, ne Nicolaum Sreni,&eiusdem nominis Giulafi,&infinitos alios commemorem. Hispanorum vero, Italorumque &Polonorum sortitudo, quθm iisdem basbaris sit terribilis, perspicuum est. Narratum est mihi ad solum de Hispaniarum regis cum Venetis sociali foedere nuncium, totum e horuisse ByZantium. Neq; id immerito. Quantum enim eorum Duces consilio, & milites valuerint manu, praelium Naupactanum t statum fecit: & inter alios Ioannes ab Austria, Marcus Antonius Columna, & Barbaricus Venetus, qui, ut suprem us, non fiterit auctor confligendi, ut paucos in multis reseram, abunde declararunt. Quid vero Polonia P virorum mater sortium & quasi totiuS Europae propugnaculum,& vicinarum gentium dissicilliamis bus & temporibus perenne quoddam horreum. An suos olim illos Zauisichas nigros, mistinios, Tarnoulos, Odrouon-Zos, R dradeuios, Secigntovios, Gnoinios, ordinum oc copiarum ductores Hungariae, Lascos, Visneuecios, Piassectos, Us cluae pro re & occasione non suppeditavit Θ An unum illum Nicolaum Mielectum, sortissimum Ducem, Sigismundi Augusti restis sui iussu, Bogdanum Ualachiae regulum, in Principatus possessionem reducentem , & pro se cum Turcis non vidit dimicantem uidpou o Nitovios siue Boristentacos milites, ut licentiosos & lolutos, nec scio, si & hoc nomine dignos, terrorem Asiae, rex rores Ualachiae, & quasi quendam obicem Tartaris oppositum commemorem Θ Est lachia prouincia, quae his olim Dacia, illis Ualachia.nonnullis Cisalpina dicitur Moldauia, ab eaDuce Valerio lacco gente condita, quae olim veterum Romanorum nomine A. V semine
159쪽
im CHRIsaeo PHORI VARSI VICIi semine censebatur, siue illi ob flagitia, quod magis fide facit eiecti
sue per colonias deducti, siue etiam sponte sua eo fuerant profecti,non nouu enim est solum multis vertere,& incognitas regiones
visendi studio peragrare. A quo ipso loco, Ouidium non procul exulasse, & lacum quendam Ouidianum, in quo perierit, hodie etiam conspici opinio est, qui etiam Getich & Sarmatice loqui didicisse se alicubi profitetur.Gens quidem Valachica ipsa, non mul
tum a cultu & ingenio disterminata est Italorum ; uno illo excepto, . quod nouis semper studet imperiis, quod adeo etiam Neapolitanis & Siculis familiare esse nonnuli arbitrantur. Unde in Ualachia perpetua subiectorum in dominos, & horum vicissim in eos crudelitatis regnat vicissitudo. Idioma Ualachicum est corruptum , nec tamen latinitati admodu absimile ; adeo ut Rex Matthias Hii gariae, cum Legati Valachici per interpretem apud eum verba s cere sic incepissent: Expone,inquit,domino nostro,se,si hac lingua uterentur, etiam sine interprete intelligere eos posse responderit. Hos igitur Ualachos, cum sepius infestarent Turcae, & ipsim et inter se vehementius grassarentur. NiEouij quoque tempore &oc casione illecti, praedas de iis egerunt, & tam Tartaricas, quam &Turcicas munitiones nonnunquam exusserunt.Cum olimSiehoza,& Hassano, atq; Tatico Tartarorum ducibus,omnia apud Polonos licuisse ;Bernardum vero Pretscium, perinsignem ducem & confiniorum propugnatorem, ad supplicium sibi dedi Turci ci poscerent Imperatores. Id enim cum Turca initi habet foederis ratio atque compactio, omnem in nos ut ille sibi Christianis contra se nullam belli gerendi concesserit facultatem. Sed unus tamen in aliis id effecerat Pretficius,ut in Silesia natus,& Regum Polonis munificentia auctus, vel hac una in re, Tartaris refrenandis atque arricendis tantum profecerit, quantum adhuc profecisse, prorsus audiamus neminem ; adeo ut inter Tartaros pueris in cunis vagientiubus imperando silentio matres, nomen Pretficij ingeminauerint. Molesta enim saeph, minandis molestioribus abiguntur. Quamo rem, ut unde est orta, in eodem terminetur oratio mea: nihil equitidem ad victoriam contra barbaros obtinenda dees e nobis video, si nos non desuerimus nobis ipsiq& si inuictum illum maiorum suo rum retinuerint christiani animum, quo non modo sua tecta tueri, .sed N barbarorum diripere non dubitarun quo aliquando inflam- mali, Christi Opt. Max. haereditatem Saracenis eripuerunt: Iudae am non tam passibus, quam victoriis perlustrarunt: Tharsum, Heracleam,Hierosolymam possederunt. Vetus est verbum,audaces iu
160쪽
TvRCICA XII. as uari diuinitus, & audendo agendol omnia regna & imperia succreuisse ; & quisquam dubitabit, ut non peraeque, ac pingi solent
daemones, quod vulgo aiunt solere esse deformes ; sic nec Turcas tantopere formidandos, qui tot ac tantas praebuerunt de se nobis victorias λ qui tot a nostris exuti sunt spoliis: qui tot duces nostros condecorarunt triumphis: qui tot & tam diuersis cesserunt nobis locis: qui tot campestribus & naualibus victi sunt praeliis; & tam anni commodis, quam temporibus alienis. Verum illa potissimum duo Macedonis Alexandri rerum gerendarum habenda nobis sunt adminicula, patientia & perseuerantia. Quid enim expedierit hostem armis lacessere, macessitum non opprimere, nunc bellum cum eo gerere, nunc pacisci inducias, nunc exercitus conscribere, nunc dimittere, nunc delectus militum facere, nunc in idoneis ducibus, ac necessario commeatu iis non prouidere Θ quid denique diu multumque deliberare, & deliberata non exequi P quid vincere, & victoria uti ignorare P Res bellicae omnes constant,vigilantia, intelligentia, & seueritate Imperatoris,uirtute,obedientia,& indu . stria militis, commeatus omnis generis copia,armorum numero &excellentia,& demdm in laboribus difficultatibusq; omnibus constanti,& perpetua animi & ingenij firmitate. Manent nos proculdubiis laetiora si voluerimus tempora. Sed unum illud dolendum , quod discordia &procrastinatione nostra reddimus nobis cuncta funesta: pro paruis & angustis rebus inter nos digladiamur, & interim maximis a barbaris spoliamur: eruimus fratri oculum,& cum eo amittimus ingulum: praedicamus Euangelij libertatem,&sub Hahometanam ruimus seruitutem. Quid diuinum numen, quod videt & castigat cuncta, quid iudices non revereamus eos; qui multo, quam praesentes iudicabunt de nobis incorruptius, & haud scio an recte illud Cornelianum in nos usurpabunt aliquando: Di gni erant regno, nisi regnauissent: multorum namque latuissent
vitia,si & ipsi latuissent.sed de iudicibus illis, ut volent, viderint su- . premum,qui effugient; qui ut omnis lenitatis & mansuetudiuis e emplum suit,sic istius inter nos crudelitatis,non modo iudicem eduindicem acrem certo se praestabit.
de Turcis parta fructum allatura sit victoria, quanquam ut eam sert opinio, nemo non intelligat; tamen neque ego dicendo