Observatio clinicopathologica peritonitidis in puero scrophuloso oratio habita in Archigymnasio patavino ab Alexandro Maximo Svetincich Dalmata ad capesenda doctoris Medicinae insignia

1쪽

PEMTONITIDIS IN PUERO SCROPHULOSO

ALEXANDRO MAXIMO SVET IN CICII

DOCTORI MEDICINAE IN S lGNIA

3쪽

ΗISTOBIA MORBI.

Ρue annorum circiter octo, tempepamento astheni-co-excitabili a natura donatus, et strumosa conditione praeditus quae jam omnino patebat ex glandularum submaxillarium mole aucta, nec non servida imaginandi facultate cum rudi cibo plus aequo Indulsisset atque vicissitudinibus4 me inconsulto atmosphaericis exposuisset, febre quotidiana intermittente correptus fuit, et post quadraginta quinque morbi dies in hoc nosocomium delatus est Lalendis mensis aprilis hujus anni. Postridie in Clinicum Institutum ingressus mihique concreditus haec habui phoenomena, quae in eodem praecipue observavi. Pulsus erant frequentes, celeres atque parvi tussis vehemens nocturno praecipue tempore, et absque excreatu respiratio tamen libera Aderat capitis dolor ad frontis regionem abdominis superficies aliquantulum tensa erat, et tactu Olens ejusdemque calor auctus potissimum in epigastrica regione versus hvpocondrium sinistrum, hi etiam magis molestus erat dolor. Drcae erant excretiones alvinae, urinae parcae it prorsus cerevisiae colorem re-.serebant os amarum lingua puncticulis rubris notata appetitus depravatus atque irregularis; sitis ingens. Hisce probe animadversis, egregius et illustris Consiliarius raeceptor meus VALERIANU ALOYSIUS Baga jam inde ab initio morbum peritonitidem cum verminosa irritatione conjunctum esse judicavit ex impedito sanguinis venos refluxu ortam, nec non a

4쪽

pressione materiei in tubo astro-enterico stipatae ad ipsius mesenterii inflammationem Vergentem, quae sacillime transire poterat in tabem mesaraicam.

Quapropter ut indicationibus, quae ad illas assectiones magis aptae esse videbantur satisfieret, praemissa olei ricini potione, ad usum mercurii dulcis una cum hermes minerali confugimus pro potu vero interdiu decoctum pectorale praescriptum suit, et ad abdomen sotus ex insus chamemaeli cum spiritu min-dereri adhibitus. Quotidie ad meridiem febris incipiebat cum frigore, quod calor sequebatur, et, qui mos vulgarium intermittentium febrium est, cum universali atque prosus sudore desinebat. Res ita se habuit usque ad diem curationis, scilicet a die ingressus in Clinicum Institutum, quintam, qua cum iterum abdomen, quod antea mollius evaserat, tendi caepisset, alvusque stipari, tum mixtura insusionis aquosae optimi rhabarbari cum mercurio dulci et diagridi sulphurato, Urupo ictiore cum rhe epicratice sumenda, praescripta suit; pro potu vero interdiu in usu pectoralis praedicti de

Febris tamen quotidie magis exacerbabatur, udor vero minus copiosus, neque universalis, Sed capitis regione praesertim desinitus, modo appetitus eri

Septima curationis die, eidem propinata sui mas-ε pitularum ex carbonat potassae cum extracto rheto gentiana pro potu vero loco praedicti decocti pectoralis decoctum graminis cum nitro. Eadem medendi ratione usi sumus usque ad diem cura decimam, qua cum alvus iterum stiparetur, repetita sui insusio rhabarbarata. Sequenti die tussis molestior atque eum magno oonatu aeger pectoris dolorem accusabat Optimum itaque esse duxit idemirosessor antagonisticam meth

5쪽

dum adhibere, et unctionem tibiatam ad sternum praescripsit, donec pustulae existerenLHoc methodo sex dierum spatio adhibita, tussis tamen insistebat, quam ob causam unctio omissa suit.

Tunc aeger sputum pituitoso saniosum excreare caepit tussis mitior sed pectoris dolor persistebat. Repetit itaque sui unctio ad abdomen, deinde ad bra-ichia.

Vigesima tertia dio rursus symptomata pejora apparuerunt praeter consuetam infusionem propinataeidem fuit emulsi gummi arabici cum nitro et melle. Die sequenti disiaria in scenam prodiit quare sotus ex insus chamemaeli admoti suerunt ad pubem. Τussis acrior atque omnia in pejus ruebant odmurias calcis confugendum esse clarissimus rosessor duxit, et frequentius frictiones adhibere. Verum iu sis adhuc valde molesta orat postridie major abdominis durities, nulla spiat excreatio, pulsus debiles atque adeo irritati.

Die trigesima prima ab ingressu in Clinicam, respiratio dissicilissima et tussis molestissima aegrotantem nostrum acrius vexabant, nonnullas pustulas in praeputio conspeximus, nec non dispositionem dematosam. Febri ut superioribus diebus correptus fuit; pulsus tamen exiliores tussis autem adeo serox evabit, ut inter ejus conatus aeger ingentem sanguinis copiam ex ore et naribus effundens diem obierit supremum.

Τhorace dissecto, adhaesionem pleurae costalis pulmonibus posterius invenimus, atque haec major in dextero pectoris latere erat, lobi pulmonis ejusdem lateris sibi mutuo adhaerebant, ejusque substantia mutationem quandam praeseserebat coloris obscuri, qui lentae insammationis essectum indicabat erat praeterea

6쪽

nonmillis corpusculis acinosis consperin, quae quidem alba erant, et magnitudinis parvi pisi. ressione leviter instituta, ex ore et naribus effluit sanguis, quem quidem ex alicujus vasis pulmonalis laceratione propter tussis conatus originem duxisse arbitrati sumus, et re quidem vera sectione in substantia pulmonali instituta, praeter rumorem aereum, Sanguinem ex propriis vasis profluentem audivimus Pulmo sinister carebat quidem corpusculis acinosis, at in substantiam sere Ateotomalosam conversus erat Glandulae pulmonale durae Cor mole aequo minore, at nullam aliam a naturali conditione aberrationem praeserens. In abdomine omentum acinosum perinde ac de pulmone diximus mesenterii autem glandulae adeo durae Lien mole adauctus erat, coloris violacet, punctisque albis conspersus, quo Caeso praedicta acinosa corpuscula majori copia aspeximus, sicut ex visceris imagine ume delineat et in Musco patologico servata videre est. Cum ejusmodi substaDtia chimicae analus subiecta fuerit, pulverem inde obtinuisse retulerunt peculiarem, quae natura inter mucum densatum atque irmum et albuminam coactam intercedebat quae analysis, quippe minus absoluta, cum nullo pacto ad naturae morbi investigationem illustrandam valere intelligeremus, idcirco illius considerationem inittere ius

esse arbitrati sumUS.

Iecur nihil morbos contemplandum exibebat, si molem adauctam excipias ejusque colorem pallidum; veruntamen istisellea bile prope vacuari cujus loco limpham continere videbatur. Inter diaphragmatis laminas induramenta glandulosa cernebantur.

7쪽

Quibus animadversis, haud longe a veritate aberrore mihi videtur opinio, qua prima assectionis origo atque sedes in liene statueretur. Iamdiu de usu lienis a clarissimis viris disputatum est, atque alii aliam sententiam de hac re protulerunt, quare nonnulli supervacaneum deputarunt ex eo quod aliquando defuisse absque ullo salutis detrimento observatum fuisse retulerunt. Alii contra utilem quin etiam ad sanitatem omnino necessarium lienem judicarunt, et in ejus desectu vel aliquam halucinationem obortum esse dixerunt, vel partes alias in proximis organis delitescentes desectu illi sufficisse. Qui tamen neutiquam inter se conveniunt de munere lienis assignando. Antiquiores lienem putabant ad atrabilis, quam

mente finxerant, essectionem comparatum a natura

suisse, alii ad risum ciendum; sed tamen sententia quae magis probatione digna visa est praesertim post clarissimi Balleri animadversiones et De-Felici pericula dedita opera instituta, est illa qua putatur lienem ad bilis aptioris secretionem operam quam maxima neonferre, indeque fieri ut ex vitio lienis et bilis vitio laboret, et digestiones minus persecte fiant, immo cro et circulus ipse sanguinis per viscera abdominis, alia que corporis partes plus minus vertat tr. Jam vero convenit inter omnes in lienem magnam copiam sanguinis ex arteria celiaca conssuere ibique coacervari, indeque visceris illius amplitudinem augeri, si desit externa pressio. Atqui cum ventriculus cibis, aut aere onustus ampliatur, proximum lienem comprimit, cui pressioni accedit etiam illa, quae adlaphi amat proficiscitur. Ex duplici ejusmodi pressione molcs lienis arctatur, atquc sangui in illo coacervatur, alio divertit, et

8쪽

partim ad ventriculum se fert, illuc etiam ab irritatione alimentorum, uti pulcre animadvertit Couvier ao catus partim cum Sanguine hepatis consociatur. Ex primo ejusmodi affluxu succi astrici majori copia et meliori conditione secernuntur, ex secundo aptior bilis secreti essicitur. Atqui minuta in vacuo ventriculo pracdicta pressione, de integro lienis moles augetur, et major in illum sanguinis assiuxus, atque

coacervatio contingunt.

Veruntamen illud animadvertere cum Doct. De- Felici debemus, lienem non solum ad succi gastrici Secretionem augendam propter majorem sanguinis ad

ventriculum affluxum et propter mechanicham pressionem, quam digestionis tempore in eundem exercet, destinatum a natura fuisse, verum etiam ad augendam omnium earum partium actionem, quae sanguinem repetunt a ramis sinissimis triplicis diramationis arteriae celiacae aptum esse, atque ideo ut causa acutae vitalitatis energiae caloris, contractilitatis muscularis ventriculi et duodeni nec non et auctarum pancrea tis et hepatis unctionum, habendum esse. Cum lienis amplitudo alternis augeatur et minuatur prout ventriculus vacuus, vel cibo onustus est,

quod jam a priscis medicinae ternporibus cognitum fuit, facile consensum illum intelligere possumus, qui inter utrumque viscus intercedit. Id praeterea ex eo patet, quod in lionis labe ex. gr. obstructionibus aliisque vitiis multae ventriculi aD sectiones observantur pro varia sanguinis copia atque conditione illuc asstuentis, scilicet modo pravae digestiones, modo anorexia modo voracitas, modo appetitus depravatus, de quibus innibus nostrum aegrotan tem questum esse iam diximus. Inde etiam repetendam esse puto febrem intermittentem pertinacem, celalalgiam imo vero et cachecticam aegrotantis ipsius conditionem, quare causa a

9쪽

tet, cur opportunis remediis tonicis , resolventibus amaris cum vitiositati lienis aliquatenus prospicere saeptum est, unctiones etiam ventriculi a proinde digestiones ipsae aliquatenus meliores evaserint. Quod lien ad bilis secretionem magno quoque sit adjutnento, quis unquam negare potest ' sane, ut ait Doctor De-Felici in foetu in cujus ventriculo nulla fit digestio, neque ulla bilis secretione opus est lienmole par us conspicitur, quin etiam ad decimam he, domadam in embrione humano vix lienis forma in

conspectum venit.

Jhi vero ventriculus munia, quibus a natura comparatus est, obire incipit, et bilis ad digestionem operam conferre dςbet lien augetur prout crescunt praedictarum iunctionum exercitium atque necessitas.

Insante in lucem edito, vena umbelicatis obliteratur, hepar mole prae proximis visceribus minuitur, augetur lien, et vena splenica, quae vicem umbell-calis gerit, et tunc genuine bilis secretio incipit. Haec omnia satis superque confirmant hujusmodi viscus in ventriculi et hepatis adjumentum destinatum a natura esse atque hinc digestioni ac bilis secretioni inservire. Itaque nihil est, cur miremur, si in cistisellea loco bilis serosum liquorem deprendimus. Praeterea ex majori sanguinis e ramo sinistro celiacae in lienem a nimia externa pressione; . liberum affluxu cum sanguis ibidem magna copia coacervatur, atque per aliquod tempus moretur, aliquam mutationem subit, quapropter in sequente illius visceris compressione magna pars sanguinis, quae in lienem confluebat, alio divertit, indeque majori vi ad ventriculum adque hepar sese confert, eorumque secretionibus ope

ram navat.

Sanguis autem, quem coacervatum in liene diximus per ramos venae portarum in diversas abdom inis

10쪽

partes in quibus minorem ostendit resistentiam, dispertitur quod si quodam perenni ordine perficiatur aequilibritas circulationis habetur, quae plus minus turbatur, si sanguis ex vitio lienis alium tenere cudi sum coactus sit. Itaque ex obstructio liene cui et illud quasi sanguinis diversorium in viscere illo desit, et sanguis, qui ex sinistro celiacae ramo ad illum a pellebat, impedimentum suo cursui ossendens alio divertere debeat, et venosus ipse sanguis venae portae ex liene redux magna ex parte deficiat, inde naturalem motus sanguinis aequabilitatem non solum in ventriculo, in hepate atque in proximis aliis imi ventris visceribus turbari, verum etiam aliquatenus idem contingere prope in universo corporis sanguineorum a

forum sistemate.

Quapropter haud immerito arbitratus est He sonsanguinis globulos in liene perfici; et saepius contingere videmus epistaxim et leucophlegmatiam, et hI dropem ex vitio lienis. Immo vero identidem observavi sanguinem in emo phtoicis excretionem a lienis dolore Constanter prae nuntiatum suisse, cui dolori aliquando socii sese ad debant calor et dolor capitis. Quae cum ita sint, apparet quanta sit potestM lieni in animali oeconomia, et quantum a veritate aber' raro illi videantur, qui lienem nihil faciendum quippo Viscus omnino iners atque supervacaneum iudicarunt