Tentamen inaugurale quosdam aëris in corpus humanum effectus amplectens ...

1쪽

TENTAMEN INAUGURALE,

Ex Auctoritate Reverendi admodum Viri

D. GULI ELMI ROBERT SON, S. S. T. P.

ACADEM E ED IN BURGENAE Praefecti;

NEC NON

Amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu, Et nobilissimae FACULTATIS MEDICAE decreto,

Psto GRADU DOCTORATUS,

sUMMISQUE IN ΜEDICINA HONORIBUS ET PRIVILEGIIs RITE ET LEPITI ΜΕ CONSEQUENDIS;

Eruditorum examini subjicit,

HIBERNUS, H. B. TRIN. COLL. DUB. Soc. Reg. Med. Edin. Soc. Extraord.

NEC NON

Soc. Phys. SOc. Ad diem Ia. Septembris, hora locoque solitis.

ED IN B URGI: Apud BAL FOUR et S MELLIE,

Academiae Typographos. M,I CC,LXXXII.

3쪽

Uiro spectatissimo

F RANCISCO HUT CHINSON, M.

Collegii Medici Dubliniensis Socio, Hasce studiorum primitias, Animi devinctissimi testimonium, Dicat

5쪽

TENTAMEN INAUGURALE,

U O S D A Μ, Aeris in Corpus Humanum effectu S, Amplecten S.

IN Societatibus, non minus ac in singulis, lentus fit

progressus. Hoc, quod ad nullam rem, magis quam scientiam, patet. Multa elabUntur aeva, antequam homines, rudes ac ignari, caUs RS accurate indagare conantur. Huic labori impares, singulis regionibus naturaediVos praeponunt, per eosque Omnia facile explicant. Hisce inanibus superstitionis ac credulitatis praeteritis. ad veram scientiam citis gradibus nequaquam itur. Per

tempus diuturnum homines sibimet placent verbis, vel nil, A vel

6쪽

6D E AERIS EFFECTIBUS

vel stolida, significantibus, quae tamen, propriae Vanitati, imperitiam vulgi fallendo, palpantur.

Hae observationes ad rem nostram facile accommodantur. Cum aer oculos effugiat, cumque in eo medio libere moveamus, ad ejUs quosdam effectus, per longum tempus, minime animadvertebatUr. Antea, aeque ac hodie, homines ea Observarunt, quae vim ejus monstrant,

sed longe aliter explicuere. Si quis, ex. gr. rogasset, cur aqua in tubo, aere extracto, ad 3 pedes ascenderet,

praesto erat responsum, Natura horret Vacuum.' Ratiocinio hujusmodi attoniti, fabulam fictam judicaremus,

ni notum esset, quam proni homines semper fuerint, et adhuc sint, sonos inanes, pro solidis argumentis, habere. ε Fuga vacui' ubique, usque ad initium prioris saeculi, fio ruit. Tunc temporis, Galilaeo de ea dubitans, semitam monstravit, qua philosophi recentiores Toricellius, Boyle, aliique, summo cum honore suo, summoque cum human generis commodo, progressi, hanc sententiam funditus everterunt. Si fuga VacUi naturam coegisset aquam in tubo usque ad 3 pedes attollere, Galilaeo sensit, nullam causam esse cUr, Vacuo facto, aqua non altius ascenderet. Cum autem aqua non longius exsurgeret, aliquam esse causam ascensus, uno modo ad eundemque gradum

7쪽

dum, essectum exhibentem, sagax collegit. Hanc causam esse pondus atmosphaerae in aquae superficiem Prementis statuit . Vocabulum atmosphaera vix defiuitionem desiderat. Et eo, et aere externo, sine discrimine Utar, quippe qui utroque significari velim istud fluidum, terrae undique circumfusum, cui, ut plurima testantur, et pondus et elater insunt, quodque nunc siccius, nunc hUmidius, nunc calidius, nunc frigidius, invenitur. De his singulis pleno disserere in animo non est, quippe quem et temPUS et vires deficiunt, et praeterea, fines soliti dissertationum hujusmodi me, utcunque cupidum, a nimis late, in agros

quos eximii philosophi, Plurimos post labores, quodammodo incultos reliquerint, eXcurrendo, prohibent. Quae chemici de partibus aeris componentibus invenerunt, ea, ad meUm argUmentUm, scilicet, parum spectantia, silentio praeteribo. Aeris' Apprime mirum videbitur, homines hanc causam tam diu ignorasse, si reputemus, philosophiam Aristotelis ubique viguisse, eique pondus atmosphaerae innotuisse; inquit enim, Vcscae aeris plenae, plus

8쪽

3 DE AERIS EFFECTIBUS.

Aeris pondus columnam a Uae 3 Pede S, mercuri I-que circiter 3o pollices, altam sustinere posse, omnibus jam notum. Aerea columna, igitur, ad summam atmosphaeram attingens, ci usqUe basi S est, area columnae aquae sustentatae, hujus pondus ae litabit . Hinc, calculo inito, corporisque humani mediocris superficie dimensa, pondus aeri S, eam semper prementis, lore circiter rooo lib. facile invenietUr. Insuper tamen consideranda

est, aeris in pulmones Pressio, ubi magna superiacies ei objiciatur. Cum autem fit dissicillimum hanc superfiaciem dimetiri, cumque inter se admodum discrepent auc-

tores, hic nil affirmare audebo ; qui rem altius scrutari velit, auctores ex professo tracta Ptes adeat. Ad effectus quosdam

3 itur ex aeris Pondere in corpora hUmana mOX redibo,

post perpauca de elatere dicta. Physicas di 1quuitiones subtiles ac obscuras, de causa hujus Proprietatis, hic, ut alibi, evitabo, nec de lege quam elater se at plura, quam verba Newtoni, referam. Ille philosophorum princeps inquit, Si particulae aeris tales sunt, ut sese invis cem plus ponderis, quam eidem inani, esic. A si omne aevum stupet erroribus patrum, et in propriis nihilominus perstat.' Si atmosphaera unius esset densiatis, facile foret altitudinem ejus constituere ; sed, ut mirum in modum rara evadere creditur, d altitudine minime inter philosophos convenit.

9쪽

y cem effugiant et repellant, viribus centrifugis, Pro In-ε tione reciproca distantiarum, tunc fluidum elasticum formabunt, cujus densitas semper erit in ratione Vis pre- mentis.' Aerem esse revera elasticum nemo, nisi philosophiae omnino ignarus, inficias ibit. esica, cum pauxillo aeris ei inclusi, premente atmosphaera, laXa videbitur et collapsa ; eadem tamen, Pressione aeris Per uni iam pneumaticam sublata, distendetur, adoo ut pondus permagnum, ei apte impositum, fit eνectura. Idem, gradu minore, certe, in montibUS excelsis ascendendis, videre licet; vesica enim ligata, etsi laxa, inter ascendendum, magis magisque tumet, cujus, Praeter aeris inclusiciaterem, nulla alia causa est, nec esse potest. Est modus tamen ultra quem aer nec premi nec dilatari quit. Hunc modum dissicile est statuere. Secundum Boyleum cl. aer communis condensari potest, adeo

ut impleat sexagesimam solummodo partem spatii antea Occupati; eidemque Videtur, eum fieri posse, decies mille

ac re nostro commiani rariorem. Elasticarum machina

rum, ab homine fabricatarum minime similis, elasticitatem, nulla pressione, nulla incarceratione, deperdit. Illud ab experimentis Boylii, hoc ex Robervallii, constat. Hi enim aerem, Per quindecem etiam annos, incarceravit, qui,

10쪽

ro DE AERIS EFFECTIBUS.

qui, nihilo secius, elasticus adhuc compertus. Siquidem Rer cuivis rei ita immisceatur, ut particulae alienae suis

interponantUr, tunc elasticitas pro tempore cessare Videtur redit, tamen, quum primum aer evolvitur ; Unde verisimile videatur, repulsionem inter particulas causam esse elasticitatis. Quoniam aer gravis est, corpUS humanum premat, quoniamque fluidus undique aeque premat, et ita nullos effectus in corpus humanum non eddi, Oportet. PIorum praecipUOs nunc PeTPendam.

Post philosophiam mechanicam fauste excoli coeptam, principia ejus ad systema humanum explicandum medici accommodare conati. Principii Viventis obliti, corpus

humanum tanquam meram machinam considerantes,

cibi concoctionem, motum musculorum et fluidorum, ad leges mechanicas redegere. Aerem, in corporis superficiem prementem, motum sangUinis in venis plurimum promoVere, Vulgo adhuc creditur. Sanguine Per anfractus arteriarum transeunte, ubi multi anguli, multaque frictio sit, vis cordis, uti fertur, superatur. Venis ipsis fibrae musculosue sunt adeo paucae, ac parvae, Ut ad sanguinem cor Versus movendum minimum conferant; ideoque colligitur, sanguinem cor nunquam attingere potuisse, ni aer externUS, VenaS premendo, ejUS reditum adjuvaret. Haec