De perfecto principe ad Clementem 8. apophtegmata card. P. Aldobrandini in quibus ars imperandi tenetur inclusa ab Henrico Farnesio ... in librum vnum congesta, atque regum, imperatorum, ac sapientissimorum heroum exemplis, ex omni antiquitate aucta,

4쪽

Rubd semper cum

ANTIO VISSIMAALDOBRANDINORUM

DOMO

a qomnis fundata est Imperis, A D PRAESTANTIS SIMUM

Religione, & Pietate Cardinalem P. ALDOBRANDINUM

Henricus Farnesius Eburo.

RUM ea, fateor , Cardinalis Genere, ac virtute M plissime P. 1ALDOBRANDINE nr

operosis, vacare negogentia. Habet enim cura etiam solera xluos repraehensitoris morsus, aculeos. Nam qui audet, quod Apra vires ea, attentare: non tam videtur notam vitare negligentia, quam in reprehensionem temeritatissiuare Ue error potius exeat, quam onicium:

re adus adpit oportet. Statueram autem de te, hoc

mi Principis fabrica, oe structura scribere sed orationis inopia, oe ieiunitati di sus .partim rerum μ 3 gestarum

5쪽

genarum magnitudine territus, consilium alteri. Nam exemplo in Iructus cita Hi , cuius scripta , in laudatione , probri plus a exandro Macedoni attulerunt, quam laudiso nihil ausus sum, quod impar erit meis humeris, in tanta rerum a te gestarum amplitudine, suseipere . Cum igitur penderem animi, nec mihi viderer po- , equasi iustitia vulnere, tuas laudes praeterire: quia alteri, quod delet, qui non reddit , fit iniustus: tum forte Pinpia Teuerendisi. Generalis Carmelitarum H E NRICUS Sylvius summa tua in se beneficentia memor: vir acri iu- genio , paris virtute, oe doctrina, qui summa te colit,

re obseruat beneuolentia,ne animum abi cerem monuit, atq; ita me confirmauit , ut eo, qui me pungebat, omnino

quasi liberarat simpulo. Res est, ait, neq; artis ad inue-Digandum: neq; doctrina ad iudicandum sed tantum consili ,π deliberationis ad sy cipiendurata. Nam ALDO ERANT INORVM tinus attrectatur, non auditur: in manus sumitur, non procul apparet, eorum

gloria plena sunt uniuersa dicendi genera. Nec ipse inanima mundi fabrica, de eorum laudibus muta est elinguis ,sed eius vocibus,praeclara EALDOBRAM DI NO RVM facinora resonant omnia. Nam quemadmodum olim Crotoniata, oe Metapontini ex Pythagora domo, qui de vita migrarat Dei templum fecerunt,

ut Pythagoram, quas numen quaddam sim terna colerent memoria: ita ALDOBRANDINORVM domus, cuius virtus, oe gloria nullis, neq; Italia, neq;

Hii ania, neq; c ilia finibus clausi potest teneri, quasi

diu Ius

6쪽

disinitus facta est Ventium omnium schola, ac tollas

mundi arx muniti ma, ne deinceps ante quam muu-dus , MLD OB RAND INORVM intereat memoria . L abes inquit sapientissimus iste Carmelitarum Antistes HENRICUS 'Lius, non rerum testimonia sed res ipsas loquentes. Ex ijs quippe virtutibus ,procamentis, erecta est aALD OB RANDI R VI

inmus, qua non parum nostrae aetati: multum etiam aeter

nitate quadam gloria,conssuunt pesteritati. placuit mihi eius iudicium. Nam id nemo, non ratum debet habere, quod ab eo , qui probatur ab omnibus, iudicatum est. Neq; rem me culpa mihi videbar posse non susi ere . Nam cum Laus , mercessit virtutis, qui summas in stALDO-B R AND INO R genere virtutes , non laudat, alienum videtur retinere , non quod laudandum est , tacere . urgebat tamen expostulans , quod Achillis non propter res ab eogestas bed propter rerum ab eo gestarum praeconium,magna etiamnum floreret gloria: quod contra incredibiles AL DO B RAND I NO RVM virtutes,quibus continenter i uxit imperis oria, ob curarit μι- perior aetas quasi quadam muta, oe tacita temporum iniuria. uuid multat auctoritate commotus sapienti mi, ac integerrimi viri: non ingeni miribus fretus, hoc quicquid est oneris suscepi. is enim illi e II HENRI CUSSylvius Carmelitarum Antistes, tantaprudentia,pietate, oe religione, tami singulari sapientia, ut nemo ab eius voluntate, oe con ibo post ,sne culpa recedere . Atia res ab MLDO B RAND INIS gesta, maxi-

7쪽

ma sint hyoriae prudenter vero dicta, oe restons se

dinalis P. εALDOBRAND INI, summae artis, oe ingeni=: Historiam, i ius Apophthegmate oblectatus,

s doctrina, in aliud tempus reieci. Nihil enim latet, in priscae virtutis arcanis, quorum sisse est perissimus, quod non liceat plurima cum eruditionis Dauitate,s ingeni, condimento , in hoc eius laconisino regustare. Nec mirum id quidem. Nam quanta qui prae Ita plentia , tanta eius ex oratione , instructio es reficit, s doctrina, quando, ut quissi virtute silpraeditus, ita loquatur . CVus itaq; Xenophonticus, iam morti licinus liberis suis optimam ex sapientum dictis, ac resonsis doctrinaesiupellectilem esse petendam , quasi thesaurum , te-

flamento reliquit. Non enim magis, aut Leo ex rugitu, aut pecus ex balatu, aut denis, ex Tarratu Elephas cognostitur, quam mens Principis, s natura, ex vocis

eius finitu percipitur. uuare omnis fere Antiquitas, Agesilai: Epammundae: Pyrrhi, aliorums filmmorum

Principum clophthegmata: ideo commendauit memoriae, ut nullo unquam tempore, non viderentur esse supernites, quas ii adesent absentes, in omni rerum deliberatione audirentur loquentes. Sed quid ego haec P siuemadmodum Xenophon Socraticus,qui Platonis fuit aemulus, ori iunioris Perstrum Regis palam cum siriberet ,patrem Cambysim inducit praceptorem, eo, quod non magis ars medendi ex medico,quam regendi distiplina,ex Rege sit haurienda: ita ego Amplissimum virtute, oe sinct monia Principem lubens delegi Cardinalem εALDO-

8쪽

BRANDINVM, qui Apolabemata de perfecto

Principe , quasi decreta, qua Graci vocant p., uari. Dderet plena ingenis, grauitatis. Haud enim qui uam ad hanc rem,nisi qui sit sapienti mus,est idoneus. Quandoquidem nemo pote i,melius, quam quod en in tructus , alios in truere. Hic igitur , cum multa diuino quodam stiritus assam intelligat, quae nunquam didicit sitq; non Thilosepho aliquo ,sed Deo immortali magistro ,factus omnium sapientissimus: non posunt haec eius a ophth mala non plena es recundita doctrina,πplurima utilι- tatis. quid inquam vissitatis p siuemadmodum olim Ly

sippus Doriphorum puerum a Pol)cleto sic GFctum esse

dicebat , ut omnes artis virtutes in se haberet , at s AH sces illum, Canona vocabant , lineamenta, totius artis , ex eo veluti quadam ex lege totius picturae ,sumebant : ita opus hoc de arte imperandi cum exierit ex dictis

T. MLD OB RANDO IL, oe resonsis, qui tantum spit , quantum vix cuiquam mortalium fas e fit de caelo optare: illudfore censio , veluti quoddam exemplar Regiae virtutis , oe disciplinae. Etenim quae optima arse in imperandi, ea maximefundata ea in sacrosancta ADdobrandinorum religione, quam artem Cardinalis T.

LD OB RAND LNVS a maioribus suis accepit

veluti quadam ex hereditate . 'Ars enim imperandi π fitur ex religione e nata,ab AEquitate veluti ab ob Ietrice excipitur: excepta,ab obseruantia nutritur: nutrita,pietate corroboratur: corroborata ,gratia adolesiis: adulta vindicta armatur: ac demum veritate ad gubernacula

imperi

9쪽

imperis instruitur. Hae autem omnes virtutes cum Aldobrandinorum generi quasi diuinitus desonsae sint,er δε- mnata, non poteri ars imperandi, non quasi nexu, oemancipis Asoterisingularis, σpropria . Haec autem ars

doctrina AAldobrandinorumsi ab ulli se eposset si ocolore figurari, cerneretur in picta tabula, non serum ijs virtutum lineamentis expresse, quarum olim, S Solon apud Athenienses, ου Lycurgus apud Lacedaemonios, SNuma Pompilius' apud Romanos, loruit gloria sed etialse sapientia pigmentis colorata , qua aciem fugit ingeni nedum oculorum . Ouare felix, π perenne sit oportet tribrandinorum imperium. Nam quae sedes imperi nestis cadere, ea religio. olim igitur munia Imperium cum assectament Romani, non ferro ad eius gloriam ,sed religione sibi iter aparuerunt. Nec inconsulte id quidem.

Nam quandis, apud eos, tanti fuit inanis etiam cultus religionis, ut mulieres Romana non vererentur. in deprecandis hostium periculis, templorum pauimenta ,solutis crinibus verrere, semper creuit aduersus boues Romanum imperium e ubi contra in eo coepit contra ius ,fasi violari pietas, Hatim vis, ac robur omne cum religione cecidit imperi . aisq; quoniam vexit um virtutum omnium, quibus si tentatur imperium, erit religio, iccirco,s Perse Regem suum, quasinumen adorabant, re Romani

Pompilium Dumam a numinibus colendis vocarunt ,ut

docerent,puto,neq; Regnum sine Rege: neq; Regem sine religione posse consistere . id omne certe quidem gloriosius Graeci. ut ipsa vox MLDOBRANDINVS satis

videtur

10쪽

videtur docere. Nam eam ad viuum velimus resicare δ' --, Creme vi toria: ,- mens, qua stris ea

sapientia, oe religionis interpretatur, quasinihil sit A L-DOBRANDINVS, nisi contra hontes cresiens, ex religione vi Ioria. Glorioseum igitur est Aldb and norum nomen e Gens vero coelestis,oe prope diuina, ut quae vi- Mens in terris , per in caelo, cum Deo immortali vis thabitare. vetus ent, in HORLANDO, Vobrandino testimonium. Nam quadringentis iam ante annis sic binon sium pietatem, anctimoniam,ac religionem comparauit, etiam publiPos pietatis ,sanctimoniae, ac retiagionis faunius omnes intra domesticos parietes aduexit.

Nec id ne magna nominisset, oe fama gloria. Nam si laudatur L curgus, qui paruarum rerum scrificia instituit, ne vitas in sacrifici s peragendis, relinqueretur excusationi locus: quanta laude, s gloria debet in coelum

essereri HORLAND uo audinus, qui ut sacrificia passim ferent, multos religione institui iusiit,

nec minimas opes erogauit Z uicut facultates eius pauperibus erogatas praeter eam: Florentia habet tanquam perenne sua clementia monumentum Semitarum Canobium, quod vulgo Annuntiata Virginis nuncupatur nomineis . Nam cum in squalore, 9 inopia iacentibus, nuVquam dextram , ut aiunt, porrigeret, digitis clausis rtum Seruit arum Patribus templi ,s fundum, S fndamentum donauit, in quo auguritimum Diues Vinis MARIAS Fanum, quod bis Florentia decus est, S

ornamentum,etiamnum cernitur in coelum erectunta. Is autem