장음표시 사용
221쪽
maiestate in breuissimo aenae scuto perstringes satis probe eomplexus est. suit etiaro.nominis comes semper fortuna,diis p pstantes di benivoli, Qui ne Capitoliu a Gallis caperetur, pitis custodistbus,sacrata falli alitem no permiseriit. Vnde Cicero in oratioe ad Quirites, Dii,dear immortales,qui excellenti tumulo Ciuitatis sede Capitolii in saxo incolitisc6stituta, ubi tot reges, tot duces, tanta uiroru spectata est indoles,merito dii, homineta cosinscruturiam his locis statuenda ubi saluberrimi colles ager feracissimus fumen ad res uehcndas idoneu, stus ab internae classis pcriculo
immunis, Vrbs media Italia dc ob id ad reru incremeia habilior, ubi ex uno orbe,deoru uumine facta in una urbs, Nulla enim cue ait Plato pHt Ciuitas sine fauore numinis prospore c5stitui,nec seliciter administrari, Nulla picrea urbs tam mirabilis magnitus dine Imperii omnibus litianae naturae dotibus uenerabilis, bonis exemplis dotissima. Eadet benignissima pares omniu quascus
gentes, ait terras ita muneribus propriis ditauit, ut iamcn caeteras no inuniuersum similibus dotibus fraudaret uni quide omnia romae tribuisse uidetur,in ea omnia sunt,quae aut fortuna hominibus loci r,aut natura largitur. Vnde proportius omnia romangcedant miracula terrae. Natura hic posuit quicquid ubi fuit. Est praetcrea quaeda certa uox ro .generis,urbis a propria,in qua nihiloiletidi tui hil displi cere, nihil animaduerti possit,nihil sonare,aut
olere pcregrinum. Quid i libertas cum animantiu genera gratissima nusa tanta est, tu ingenue agendi, tu liberrime loqvcndi .Aliae nationes seruitutem pati possunt, populo ro.est propria libertas, Eo Tiberius Caes. delatoribus respodere solitus in libera ciuitate Iibcras esse oportere hominum lingnas.Nullibi praeterea tam magnam urbem mortales uidcrunt. Vnde Hcliogabalus Imperastor metiri cupiens eius magnitudincm ioco Aranearum telas,
proposito prcinio corradi iussit, N. X. millibus pondo Araneas rumcollcctis magnitudincincius hoc ludicro deprshcndit. Rosmanorum gens omniti mitissima ec Clemctissima habita est apud qua unu opticiu tantii,ante'post suisse imane, de barbarum in Metili sumitu Albanoru dictatore, Tullo hostilio rege auctore, in aliis gloriari licet,nulli getiu mitiores placuisse poenas. Nullas
Drbes,ac natiora oppugnauit,quas no uicerit,nullos supplices ad se umietes populos. quosnsi benigne susceperit nacu lcgati Caro
Quinctia ad captiuos redimedos in urbe uerusi cnt,nulla accepta
222쪽
LIBER Rin laudibus urbis. son CIIII
pecunia eos reddiderui,tot punicis iniuriis uenia data. Vnde hoν stiu uox talis reddita,Omunificentia gentis ro.dcorta bonignitati aequadam, na bcneficiu qd nuq dedissemus,accepissemus. Nulla gens inquit Cicero q no aut ita subaucta sit ur uix exret,aut ita domita,ut qescat,aut ira pacata,ut uictoria nea impiol l ictur,tum geres,quas antea,nullς litterae,nulla uox nulla fama notas soccrate terae ite ples,q uel amibus,uel inimicis huic imperio uel infidis uel incognitis imanibus,& barbaris tenebatur niis armis dcnietae parere coaetae sunt. Millam qnimmo armis insignes Roma statim habuit,& populu marte gentixi,ut terrigenas cti armis natu existi mes.Vnde Pyrrhus de uirtute militu ro.Oq facile inet oibis imperiti occupare.aut mihi romanis militibus,aut me rege Romanis. Hac uirtute maiores nit,primu uniuersa italia deuicctui, desccps Cartha ne exciderut,Numacia euerremi, potetissimos reges bclyllicosissimas ines indcditione huius impii redNour, Tot habuit triuphos,quot orae sut,parte'; terraru,tot uictorias bellicas,quot sunt in rem natura gna belloru. Illud uero sine dubitati romanufundauiti riu,st fundator huius urbis Romulus sadcre Sabino docuit et hostibus recipiedis augeri Ciuitate hac oportere, Cuius
auctoritate,& ex plo nuq e inrermissa a maioribns nsis,largitio recomunicatio Ciuitatis,ital cxoibus gnibus getes univcrs 1 Ciuitate sunt receptae.licet istitutu deindc fuit,ncus nostru qlusu unius Cinitatis ee rissct,neqs inuitus ciuitate mulctur,ncuc in Ciuitate mancat iuu9,Vnde uaa Athenis nucro iudi adsciti cu ignoraret
silla ciuitote ent ad ii hac sepdidisse nisi postliminio recupe
rassint.blice ille princeps rerraru victiti uictor.Domitor univcrsi, supra huma sorte potetissimus. Haec cilla roma Regia urbita mudi caput. Ingenio': pares,miu hospita,pcregrinae uirtuti semp patens,ubi ois repelina,atq; ex uirtuic nobilitas ex Extcrnis quolaticiuitate donatis.Costat.n.ex data n5 minus prudeler Uli raliter ciuitate ta itali su externis,& du nullu fastidis sns iquo uirtus eluccsceret acuisse tu no ppter Pis nobilitate ina sed .ppicr res egregie gestas,nulla orbis pic mo celat clari uiri r udiata, Nec uero Alia hicab Europa distustae,scdolaoibus i medio posita sui nemo cesses peregrin',mo si t iplo,aut fide dignus,scd stat cois terra tu status,Ist popularis sub optimo impatore. attrectore, Oest quasi in comune foru coueni ut P suis qui meritis praemia relas
suri, Quod uero suis finibus,regibusl ciuitas quaepia est,id ipsam
223쪽
est se univoso orbi quasi cois urbs prouicis totius coucnire. Porro dixeris in una hac arce coiectos s hitatores. Qui P pergetes cpopulos diuersa loca incolur,h c uero nitu ulli dcfuit, sed ut terrae folia sertois,ita de hsc ex uniuerso orbe cotiuetcs oes accipit. quasi mare sumina. in et hoc illic quoq/ cum mari coe estu, nec mare maius sit suuioru influxu,tail fato datu stilut una cu illi, amplitu/
dine quo p influete recipiat: ncti hac ob magnitudine quiri apparet,sed sicutiqintra sinu recodutotalita e haec sintra se coplexa est, Quippe ultrolcitro p meatibus eade est eades uisitur. Nulla urbs ta tenue habuit principiu/nec ad la magna retu fastigia ita mature puenit,Cui ab exordio tam simplex uitae cultus suit ut rudi cemento costratas domostdc scadulis roboreis ac strametis cotecta ne
M p annos cccc usi ad Pyrrhi bel tu fuisse satis eostat M totide prope annos pulte pro pane usos Post deuictu orbe deliciis reru oiuinquas tellusiniaret gignit expleuisse aim v. Vrbs tota passim culta ac freque, agro ad iiugesIad pascua ad uites gignedas uberrimo: Siluis ad lignandu ,ec materia suppeditanda abunde susticietibus, ubi tepcries Aeris Deril laeta,&comoda:niuoluptatu inteperetia male audiret Herboli saltus amoenae ualles/Aquaru affuta teli us, Vcrubippetuu/ati alienis mesibus aestas . Solo semper tepido,nue colono repugnat nubi greges Narmeta re altilia quae poptime prouentut ubi auia aucupia diseraru uenationes accomodatissim Sed multo holum prestatiora ingenia semp progenuit ' reliquus orbis
terraru Gentiu.n in toto orbe pstatis lima haud dubie Romana ex.
tit.Omitto gnis nobilitate a Troianis uis prius,deinde ab Albanis regibus deducta , Quae na patria ut uerit fateamur Post natos homines tot genuit pclarissimos in oluirtute uiros Curios, fabritios, Camillos,Catones,Scipiones,Decios, Marcellos,ati alios quos logia cet recesere. Regibus certe maximis pstatiores,quonia resi bus imperabit unde no imerito Cyneas Pyrrhi regis legatus fassus est tot reges uidisse quot cives Tradunt Cornelia Scipionis filiam Post morte gracchi,cu ab Ptholomeo aegyptoria rege in uxore pac/lreturIq, nuptias suas minime mereri uideret' resipulis Praetcrea ori regna i toto orbester ro Imperiti Iaut breuiter durauerutout modica aut fabulosa meruit unu tantu dictu imperiu/dc illud romanumqdronis usurpatu primu sub caesare diei amplissimulac diuturnus uelutissimo et Maronis testimonio cu inet linusiae fine dedi .
224쪽
Nullum enim ab exordio serme minus neci; in crementis toto orbe amplius tab Rombio Rheae uirginis vestalis Idc Martis filio excrdium habuit. Nullat respu maior, nec sanctior, nec bonis ex minplis ditior. Quae omnium genere mirificorum cxcmplorum totum
orbem repleuit. militari a disciplinae I&scueritatis i ta uirtutum omnium specimen. Nullos homines bcnignius inter se uiucrc si romanos. nullum regem romanis parem, Nihil esse i quςd hominum manulec opibus i Imperii edici no posses . Satis costat origini romatiae dc deos adsuisic ,α no de sutura uirtute. Nullii ucro regia utam repeicauetumiil Alexadri magnilqui prius sibi uisus stcomparare Impertu lurcgnasse, quia nullas dedit lcgcst nul la' costituit militibus stipendia, sed tantum regiones discurrit inccre gnum stabiliuit, dicere solitus longe praestantius litteris antecedo reiq Imperionc magis amaritillimeri. Caesar aurem contra. Ode rint dum mctuant. Populus ro gentiu princeps ob magnitudinem reru gestarii,& imperadi diuturnitate caeteros principatus antecel/luit terrat marit imperium terminauit, quo nihil in orbe celesebrius, nihil ipsa urbe uobilius ubi tot praeclara ingeniat tot piae; stantissimi ducestia strenui millicritam praeclare res gestae, Nusu tanta aedificandi facultas, hus' tot regia aedificia, tot icca sacra. Templa, Basilicς sacella' tot terastot aquae ductus Clici, Thratrais ora tot operosi supra liberim potes,tot antiquitatu uestigia tot ludos gnatianius mortaliu c5cuisus,& populi frequetia I lavsu tot opes,tot dclitiae,&reruolum qubilrcreatur,abudantia,&immo dcrati ad magnificentia sumptus . Spectaculoru ois gnis de r I de Indortinuerus infinitus.Interrogatusqda sapies qd de urbe scntis rei res 5d ille sertur Microcosmon,i.paruu mudu . Libanius graeincus ho omi inqino urbe sed quasi quada coeli parte appellatam. Qua Seneca n5 inscite p aetates hesum distinxit Aurea aetas populito sic suit die φ posterioribus culis c5paratamq; at pauru inter metalla cffulsit. Caetcru culate patrat impcrium ro.nihil admitastione magis dignum ictrcgnandi diuturnitas. Nnllum regia utarepentinum, nulla resp.tam ingens,nultu imperium tantampla nulla monarchia tam potens, nullus tam perenis uictorina uetus
prouerbium est Romanus sedendo uincit. Constatenim furto hostes in paucis esse laetatos. uera autem uirtuae semper Romanos
225쪽
extuisse uictores, Tum uero nolam maiestas facile decIarat quae felicibus auspiciis, istissimis rerum succcssibus aucta uitis clatissimis instructa I quorum uirtute Iec consiliis ad ampli issimum fassi gium legibus t Ninstitutissae deum pietate illustrata. Nec me praeterit ante Romanorum tepora no fuisse imperandi sescntia I quae si fuisset, apud graxos nimirum suis t. Qui csteros haud dubicia
pientia longe antecessere. Et hoc romanoria inucntum, una cu aliis introducui. Ex romanoria cnim disciplina omnes norunt qsciunt
impcia: e, ut liberi ab initio id quasi ad imperandum continuo inniti. quae ad id speetalloia optime prouidcrat remp. quide adiri Menet ut, quale nemo ante legibus linstitutis p ppolitis , quae nullus uitare possit, Cuctorum uero tellus comunis,id re ipsa Romani esseccrut, univcisum quide perincsi orbes tuitistin Luminibus diuersiisis pontiu genere, Scissis motibus terra equis straucretpatefacta solitudine, diuersoriis frequetissimis manufactis, cibus uis eius,ati ordinis ratioe . Non satis existimari pol quantu romanis debeatur,qsastulcre mostra .in quibus holam occidere gloriosum erat mandi etia saluberrimu . Claruit supra ola bonis artibus. isibus sempcr somisimi,uictorcsi romani extiterui, ut pleri P popali sine ui aliqua armcs sua spote illisse sobiiceret.Omitto publicas diuitias. is enim. Crassi να. Quis potentia Pompei ,liberalitatoq; Iulii Caes. enarrare pota Quis R. omanorupclarissima a codiurbe gesta nec reticebo in hoc loco postreinu illia cu Hanibale coli grestumino fuisse a condito orbe diem magis memorabile e illelcuduo antea dc postea ducu maximi Seipioid Hanibal quo cestie secutus e Africam terrarum orbis , Merucrut dc suas statuas de titia. losetia muliercs . ut Cloelia,&. Claudia vcstalis . Pueri ctia tam Castiga a disciplinc erat,ut is uita plena cci mirae grauitatis,&'modestiar inter pucrilia rudimetal&romanae iuuetutis peculiare fuit hastilia iaculari:Sudes torquere,equum agitare,arma tractare, bo/nas arte; catlcre, tantat romanae uerecundiae obseruatio, tam rum exempla suere. ut nec pater cum filio, nec secer cum genero lauaret, nudosi parentes inspicere nefas erat . abstinuerunt Q acolloquiis , dc omni turpi s ac fedo corporis gestu coram filiis parentes. Unde siquid in toto orbe rccluintiustumiac mcmoriabiles
apud romanos gestum est solos . Quid praeterea historve, Quid
226쪽
LIBER V. De laudibus urbis. AL MVI
Annales,qd poctae locunt nisi urbis rom. ae laudes:ac gesta,qsemphabuit laudu pconcs,nulla ita dior nulla secquentior in manibus icistio cadet saepius rcpctita imagis,atq: magis semp placet, ac delcctat. Quis cius ornamcnta,& dclicias ad plenu narrare p6t,quas 'semel degustarit diu clli inde haud facile sine cotumacia poterit. Σemp. n.ro,nome a primis incuabulis,dc auspicatissimis sudamestis apud oes de pylbs& nationcs clarissimum extitit. in et Itali,
Quoru caput Roma e nobilitate pstat,& regali quada magnificesitia lauti magni sui, dc spledore quoda nitetes Na qiud intra Italia
est ut tradit inlidromanue. Extat adhuc Roanoria monumeta plotu orbe dc colonis sinc nucro ubiq; locoru,P5tcs,Pors,turres, metae,arces,ta cetera id genus. No e a codito orbo.ncc sutura urbsta clara qualis Roma,totitis naudi caput, Y rcgia nec animi magnitudic,ta excelles ps sus, i ro. nullu rcoe,aut te pare habcias. Giς urbs licci toties cςdibu amicta de cultoribs,sepvalidior potetior psurrexit, Nulla,n.dcficietibus colonis te rcpetc cofluetibus undis mortalibus,colonia dcducis,ac noua illauras. Et oia intra pom griu.ati moenia esus se uetissime habitarata exculta. Nus t minus
Roma cognoscitur,u rom. ae. Quae t uisuntur donaria,artcs,dcorynamecta, oia roanae gloriae sui tanqsuburbani ornatus reserta.Prstcrea maritima loca,tu mcditcrranos regiones urbis partim auctis
ab ipsis romanis ori picna sunt Gymnasiis sontibus,uinibulis, teptis,aedificiis,magistris. licctq: haud inscite dicero , quasi effectuiniam orbe suas dcnil resuria piissc inudicias,atq;ornamenta omnia spicia dorc,ec gratia renidciat.Cum uniuersa terra quasi pomarium quoddam culta,atqi ornata visitur. Spectaculoru omnis gencris decor de ludorum numcrus infinitus. Siquis moenium ambitu colligat cX uctcru traditione. xx.millibus, aut paulo plus colliget, uesti eradictum est. In quibus psidcs urbes inistructae alis aliis in locis
habitatoribus ministris instructae, ait aliis rebus ornat. x, t quasi psidos urbes quasi sessa clauistra cocludui. Quid cnim urbe roma X llentius,cuius optimis exemplis gloriari liceat disciplina militaris acrius rcimta,Principatum Italiae, Romae ipcriu peperit,d multarum urbita magnoru regu ,& validissimas gentiu resime largita cis Alpiu Taurit montis couulsa claustra tradidit Ortunal
parua Romuli casa totius torarum orbis sedit columcn. Ex cuius jummi oestritaphi cmanarunt . Rcgnaucrut prius in urbc Reges
septe post eos ricctos. bruto auctore, Urbis libertate potita e.Q
227쪽
sub Imperatoribus item amisit,atq; item in coridos coici'a e. Atrgullus Caes. bis cogitauit ca restituere,sed timuit ne alias post iptraitcria occupareI. cogitauit.&.L. Septimius.cogitauit Decius, uinultos huisset laudatores,si a Christianorii cruciatibus se tepcraisci, unde ex miraculo cuin quada palude submorgcrct nus ieius cadauer postea inuetu H.Sub Probo aut Imp.osa lucrut quieta,Ntraqlla,cuius ipcrio Oriens ccides, Moridies,&ptentrio, Oest Orbis pics in tota securitate redactae sunt. Unde vero Probus apσpellatus,Ex quo disciplina militare multi didiccre,viscribit ripiscus.Habet nuc Roma,t sua spoto gentes,ic nati5cs,facrosancitae romanae Ecclesiae subicctae sunt,no ut olim armis coactae nam ut olim armis avnc religione.Religio. n.facit holas inter se coccrdota unanimes,dc nationcs quantu vis effcras,dc barbaras, mitiores, Nam linguam.&numinu cultura homine alienat ab hoic. Iccirco facilius lita a talia mutavi holes cogrcgatur. Enim vero si ab Oibus
mortalibus viati,& ide coleretur nume ,haud quaq ccnt inter ipses tot superstitioncs.l discordiae. Retinci adhuc Roma quanda pri sc . maiestatis Umbra ,Vt gentes ex toto orbe,tanu mebra ad caput recurrant, Habet pr terca mansueti si imu Christi impcriu, dc cius vicariu poni.max. Praecipua in toto orbe dionitate , per successo'nem rcite a a piscatorc idiote,dc inermi,qui supcratis vcrbo, ae craemplo Regibus,extinctisq; gentiu simulacris importu orbis occusipauit. Hi octi senatia apoliolicu, dc cro sanetos Cardinales, de Cletu. Vbi arx de domiciliu Christianae,religio:ais,dc cius rei p.caspat. ubi sedes apoitolica,ta curia ro. omniti praeliantissima. Nusqtanta aedificiorum. laxitas,Tanta reru pompa tot loca sacra, tam solida peccatoria uenia.ec tot ut plebis uocabulo utar indulgetis tot martyria tri uphi, orti cruore aspcrsa, c6secrata osa habetur. sub Chritto principe totus mundus patefactus cst. Nam arma populi ro.antea pervcnerunt usis ad Oceanu occiduum,Scpretrio' nalem,& Meridianum,ab oriente aulcm non peruenerunt usi ad Indos. Sed de regionibus orbis,de quibus nulla apud licteres suc
fides Chrilli omnia latius patefecit.
228쪽
mero nequeunt nIxu malare resurgunt. Exiliuit imis altius acta vadis. id memorem modo caligantia moenialturres Et seraicum circisItemplaltheatra domos. Ac velut aetheriis pendentes nubibus imbres/Nymphaea Euripos stagna lauacrallacus.
Multum est romano sub c lo ec sidere fausto Nascinum squos libra benigna facit. Mars quoi magnanimostdoctrina palla dc armis Esticit eloquioIconstiol graues. Iam maiestatis retines uestigigia pristaei
Roma tuaestultia sed potiore nites.
Et potiore deo Christo sub piincipe Pollo
Sacrorum lcritulrelligione fide. Quaelquantum satis estinua laudata uideris Sed iuuat usq; novis tollere ad astralmodis. Aucta tuis dominis primnm sub regibus,inde Iam sub Consulibus munere brute tuo. Hinc sub Caesaribus quis disconuenit omnis Vis dominatorum libera Roma tibi Donec Pontifices te respirare gementcm Iusserunt summi Liberiore iugo. Restituere tibi qui te sed sata malignas Alternant rerum dispositura uices. Nam nuqtibus status est mortalibus idem
Et quae iam longo sunt tempore/parta labore Omnia perstringens subripit hora breuis. Illos censuerim suprema laude canendos: Si quos post obitum uiuese sata sinunt: Insentanternuiniquς nulla interficit aetas: Stant: quibus haud ullus livor obcsse potest.
Sed mihi eum docto refricantur uulnera coetu, Cum rem confractam Romule cerno tuam: Vt uideam,dedoleam ueteres tot in urbe ruinas. Priscoruq lares, di monumenta patrum
Pae quavis ruerint manet indelebile nometis Roma tibi, dc famae gloria longa tuae.
229쪽
ei Quis tam sedulus artifex Quirites
Euclide melionuel Archi mede: Antiquae loca metietur urbis. Quas describere me pedestris ante et Post oratio compulit sol uta: Quae nunc intenebris suis iacerent: Fulgerent nisi luce litterarum: Vos rerum domini:genus deorum: Orbis totius hospices benigni: Vesti a uos homines nouos in urbe Prisco iure Quiritium Quirites
Donatis:latiat ciuitate: Et uel tis opibus iuuatis: unde: Vobis praemia:gratia idebent: Qualescoscia mens agit bonorum Praeclarissima gens togata quales:
Peisolui sibi Roma quas metetur.
230쪽
λNDREE,FVLVII EGLOGA DE EXPOSI
TIONE ROMULI ET REMI IN TIBERI. INTERLOCUTORES MOPSUS ARCASi ET FAVNTULUS TVSCVS PASTORES. MOPSUS LOQUITUR.
Vid uult iste sta vagitus faustule Narrar
id te hoc alveolo a ate serre videmus: 2 Ceu quoda/necta states a matre gemellos Du gcrimus talusidc sera intecta redimus. Quid te conspicimus redeuntem littore ab illo, Obduxit multo quod spumeus Albula limo: Imbribus immodicis dum se vix colligit amnis Fa. Mopse masis cupio et tu te nosse rcserre
Si vacat infandum scelus:& miracula rcrum. Hac nam prsteriens solito de more:grego'; Cum matutinos agerem prope rauca fluentat
Monte sub hoc la ns,ubi flexibus Albula curuis Perstrinsit querulas sinuoi vortice cautosi Descendisse lupam sitientem e montibus istis
Aspicio:ssimi greges spectoi relictis
Hanc scetam catulislsuuiali lyntrogemellos Lingentem expositos prςbentemP V ra paruis. Mella quibus picus tenera infundebat in ora. Mo. Faustule magna refers:vixhςc credradamisi illi Talia luminibus qui viderit omnia vcris: Nunq parrhasiis visa haec nostratibus oris: Grex ubi versatutinumerosag inrta Luporum: Ruos nisi Pan pecoris custos aureterct:ingenso per praeda lupis fioret monacria tellus. H. Illita adhuc. puctis extant corpuscula limor dam scyphus illuuiem mersus contraxit harenis Nutrici vix nan serae subtraximus ambos Vbere quos aleret in rc puerpera coniux 'Nostra vo partu pcreunte orbata recenti