장음표시 사용
4쪽
ΕIUSDEM ACADEMIAE CURATORE. PISIS MDCCXCV.
6쪽
dura mi profiteri auso per eripturum omnia quae afl Aeademiam Pisanam pertinent, praefari liceat . crescere pene opus , quod prima quaeque & vetustiora perficiendo minui videbatur . Porro si quid pra terieris earum rerum, quae propter vetustatem ab memoria nostra sunt remotae, dabit tibi justam exeusationem vel majorum negligentia in parandis conservandisque monumentis, vel temporum injuria in iis delendis, prope ut id concedendum atque ignoscendum videatur . Verum si recentiora tractanda Susceperis, omnes quidem a te, ut a teste, narratarum rerum Veritatem exigent, nec facile ferrent Lectores si diligenter omnia non quaesieris, & minima quaeque haud persecutus fueris . Praeter quam quod , cum disciplinae pene omnes Inveteratam quamdam barbariem exuerint , nec quaeratur amplius quid consentaneum sit Aristotelis sententiis , ad quem , tamquam ad saxum , omnes Veterm DOctores adhaerescebant, ita recentiorum laudare debemus industriam, ut Omnes intelligant per quos gradus ad novae sapientiae genus ii perVenerint. Quid autem praetermissum est a Ferdinando II. ejusque iratre Leopoldo ad rerum divinarum humanarumque, & caussarum, quibus hae res continentur, scientiam asseque dam Hi insita atque usitata Mediceae familiae eonsuetudine honores M praemia osserebant omnis praeclarae artis cestoribus, hi subsidia parabant amplissima ad detezenda naturae arcana, hi nou sol in
7쪽
ce, Sc liberali gratificandi voluntate , sed etiam exemplo ad magna ientanda atque Suscipienda omnes invitabant, cum studium philosophiae a prima adolescentia cultum & semper auctum, Galilejo 5 Torticellio auctoribus , ita re iocassent, ut fructus tulerint uberrimos o. Quemadmodum vero iis, qui solem intuentur, evenit, ut Si quo postea oculos convertant, diu eamdem orbis perlucidi ima-
sinem videre sibi videantur, ita qui semel in illorum Principum
conspectum colloquiumque veniebant, tanta luce perfundebantur, ut eum ab Etruria recedebant, in eorum mentibus haererent, quae viderant, quibusque maxime incitabantur atque instammabantur ad gloriam. Accidit id , ut unum atque alterum exempli gratia commem rem, Dominieo Cassinio , accidit Geminiano Montanario . per quos viros astronomia Sc phystea plurimum sane promotae fuerunt. Vel in remissionibus tantorum Principum adesse sapientia videbatur: provocabant reddebantque sermones eruditionis plenos, neque eorum familiaribus congressionibus atque conviviis , ut de Trajano praedicavit Plinius , aut peregrinae superstitionis mysteria, aut obscena petulantia oberrabat, sed benigna invitatio , di liberales joci , M studiorum honor. Quod autem praeclare a Sapientibus dicitur , tales esse populi mores, quales sunt administrantium rem publicam, apparebat adeo in Etruria, ae praesertim Florentiae ut cum multi inter se glo-0 Multi quidem mentionem sererunt earum rerum, quas in tractandis Hysicis3tudiis per se inuenerunt Ferdinandus di Leopotavis Μedieri . sed de ita praesertim egit M. Tarsionius nitellius eo in opere . quod inrcribituri Notitie degli aggrandimenti delle Selenae fisiche accad uti in Toscana eccc Paulus Boceonius crius eo di fistea p. 267. haec ait: ho osset vato thin Piolenta ad imitatione det loro Regnante, tuni i nobili sono ass' conati agit studi della Pistea ed raperienae . Quot nobι litare prin
cipes tum numerabantuν Galileii diui Ii I Quantorum domus quasi D ea patebant cunctis adolescentibus, qui optimis studiis novare venam νD ara I Magnum in eo re facere quaestum Putabant, si Pro εua quisqtarte Principum exemplum aemulatemur a
8쪽
riosa aeno, laue coitenderem de cgregiis operibu, edendis, omne putarent ii bil posse jam ad illius gloriam accedere. Quale autem studium horum Princ pum arbitrabimur suisse in Academiam Pisanam. tiuae parens, altrix, sedes dicitur doctrinae omnis , quaeque vetustate ac gloria tanta est, ut fractum olim ac debilitatum PiSauorum Eonen ejus laude niti videatur Haee Sc alia hujusmodi multa, quae te .iantur immortalia & divina Mediceorum Principum in rem litterariam universam merita, cum narrare mihi proposuerim, vereor sane re illorum gloriam imminuam , Si ne minus appareat quantum ex una Etruria ad ceteras nationes lucis dimanaverit. Ο diem illum lan filum universae provinciae nostraeque praesertim Academiae, quo Ferindinandus extinctus esti Verba, vultus, vestes tantam jacturam teSI
bantur , Doctores pullati retr annum incessere, illud elogium saepe in ore habentes; Principum Sapientissimus, Sapientum Princeps , υit artes O auxit, adamavit cientias O habuit. Neque hae in re expertes gloriae fuisse putaveris, qui illi su
cessit , Cosmum III. 8c hujus filium Io. Gasionem, cum quo extinctum fuit Mediceorum regnum : nam quamvis hi plurimum malorum gloriae concedere debuerint, quod cum ille superstitiosa sol icitudine torquereretur , hic autem bonam ingenii indolem ignavia ac luxurie cont minasset, ad aliorum voluntatem Sc sensum multa gerere solerent , nunquam tamen se inexorabiles praebuerunt in solvendis praemiis litis
terarum cultoribus, & in tuenda dignitaIe Lycei Pisani. Fuit aliquando tempus , quo Cosmus dedecus sui imperii duxit esse philos phiae doctores, qui illa flagitia Democriti , sive etiam ante Leucippi
renovasse videbantur, eum asperis di laevibus, & hamatis uncinati que corpo ibus concreta omnia esse assirmarent. Haec sentientibus mala minitatus est, di consilio Iesultarum jussit revocari Pisas studia Peripateticae philosophiae , quae obsolevisse videbantur, quamvis ia
9쪽
osis majores nostri firmiss mum Christianae teligioni prtes dium posuissent. Haec Cosmi severilas, seu potius stultitia effecit, ut nobilio: magistri praecepta recentioris philosophiae occultius traderent , dolerentque, quod eum haee longe lateque flueret, Sc ortum suum in Etruria habuisset, pene ab Academia Pisana exulare cogeretur. Recordabantur etiam illa felicissima tempora , quibus Galilejanorum nomen sic viguit, ut nulli alii docti videremur, quibusque ipsi Principes a
rerum publicarum cuta mentes suas ad naturae observationem traducebant . Docte Sc copiose quaedam de his rebus disseruit Paschasius Iannettius, quae valuerunt ad coneltandum in illum Iesultarum odium. Suam dignitatem retinuit Philosophia sub Io. Gasione . quod omni suspicione violatae religionis ejus cultores liberasset. Nec sane ignorabat quot ab ea suppeditarentur hominum vitae utilitates, Sc Scholasti ei impedimenta attulissent nobiliorum omnium sere artium incremento . Didicerat haec ab optimis praeceptoribus, sed nisi saces admovisses , minime excitasses indormientem ad praeclarum aliquid agendum , quasi velle posset magis, quam facere. Dum viguit prima aetas , ingenii laude floruit, major Principe visus, dum privatus suit, &omnium consensu dignus imperio habitus, nisi imperasset. Nihil vero Etruriae infelicius accidere potuit interitu Mediceae familiae , a qua tot in illam bona atque ornamenta di manarunt, ut nulla suerit nouin Italia modo, sed Sc in universa Europa provincia illustrior. eunque eircumspexeris, immortalia hujus familiae monumenta invenies. Sed ut propius ad Academiam Pis ina in accedam, quibus viris in illa subernanda ii. de quibus mentionem fecimus, Principes usi fuerint
nune di eam, deinceps qui fuerint in ea magistri. Sc siquid aliud erit
10쪽
De curatoribus Academiae Mortuo an. I 636. Hieronymo a. Sommaja, de quo superiori in Volumine diximus, quoque nec meliorem, nec laudabiliorem Gymnasiarcham habuit Academia , in illius locum suffectus suit Gherardus Saracinius Sallustii Filius. Noli putare quemquam ad Praefecturam Α-
cademiae gerendam venisse nulla cognitione rerum , nulla scientia ornatum . Etsi fuerint nonnulli fallacissimis disciplinis eruditi, ne a saeculi moribus degenerarent , qui nil probare videbantur , nisi quod scholasticum, & Peripateticum redoleret , in iis tamen satis praesidii suisse putabis ad rem litterariam Splendide atque honeste, prout serebant tempora, tuendam. Quod gra Sante peste in universa pene Etruria plures e Pisanis Doctoribus ab Academia recesserant, nonnul-Ii etiam languidiores saeti fuerant, plurimum adlaborandum fuit Sam- malae 8c Saracinio , ut res Academica pristinum in statum restituere tur . In hac adminis randa summa erat cum Curatorum, tum eorum. quos Auditores Studii vocitabant, auctoritas, neque cuiquam laserat quidquam contra eorum voluntatem aut facere, aut lentare. Vel illis Saturnalium dierum Sc Pascha tum seriis nemini Doctorum ad brevissimum tempus ab Academia abesse sine eorum venia licebat, quam quod semel iterumque minime petiisset Alexander Marchetius in Pontormanum suum concedens, non solum statim redire coactus est. aed etiam severissimis verbis Principis nomine reprehensus. Nihil dico de deserto officio: lex enim erat, aut caussa, aut mulcta est .
Optimi testes ingnaviae fc diligentiae eujusvis Doctoris erant famuli Aeademiae cBidellos appellamus in quorum ephemeridibus , quaq