Expositio beati Gregorij pape super Cantica canticorum octo comprehendens capita

1쪽

Fama uetus sileat magnos celebrare poetas ualis Maeonides,uel Maro doctus erat En dilestus adest domini sponsalia uiae Et christi thalamos,Ecclesiae* canens auae tibi moxuigilansaiarum pastor ad ungue Pandi ut aethereas scandere possis o L

2쪽

clario siue prologiis Beati Bregorib . Pape super Cantica canticorum.

Tlia si ceco: si longe a dco posito cordi, sermo

diuinus voce propria,ac voce diuitis loqueretur, non caperet: per quedam enigmata misericorditcr monet et reuocat . 2 P rcs notas latcterci amor cin rcrum non notarum ilistituat. Per i c. n. in non horret cognitum, intelligit quo/dam incognitum Rcbus notis allegorio coniiciuntur, et in zntentias diuinas vertuntur, ut dum cognoscimum sensu cxteriora,intellectu perueniamus ad interiora. Dinc est, Q in libro hoc qui canticum canticorum inscribitur,amo/ris etsi corporei verba ponuntur, ut a torpore suo anima per sermones consuetos discussa recalescat: et per verba amoris qui infra in: excitetur ad amore qui supra cst. stominantur. n. bicoscula, ubera gene,femora. tibi non irrirdenda est sacra descriptio:scdcon'dcrada misericordia Der.3 n hoc etia amplior: qr ou mcbra corporis nominat, sic ad amore nos vocamaotemus quide-mirabiliter, Mulisericordiaer nobiscu operatur,qui ut nos ad amplorua sacri amoris acoeda τ', ad turpis amoris iiostri verba se inclinat. d unde se loquendo humiliat: inde nos intellectu exaltat: qr ex sermonib' uuius amoris discimus: qua virtute in diuinitatis amore ferueamus. Dic etia3 solerter intuendu est, ne cu exteriora audimus:ad exteriora senticda remaneamus, et machina que ponitur ut leuci, ipsa magis opprimab et aggravet.debemus i vcrbis exterioribus corporeisqd interius est querere: et loquentes et evis, tra corpus feri Ocbemus ad nuptias sponsi,sposem intellectu charitatis. i.cu veste nuptiali venire, ne si ista careamus: ab Voc couiuio in citerior es teitcbras. i. in cecitate ignorantie repcllamiir. ebemus p verba passionis: 'transire ad virtute impassibilitatis.Littera. n.occidit: spiritus vivificat. Oiciit. n.palea frumcntu: sic et littera regit spiritum. Sed qr iumetorii est paleis,et hosum frumcntis ' vesci :quibuniam ratione uti paleas abiiciat, frumcnta spiritus edere disponat.Dumane cduersationis verba au

3쪽

uue audiuimus capiamus:nibit uiuuutus de bis scntire Possimus. Qui . n.ocu sequitur imitari debet quotidie re suiTectione sua: ut sicut tunc nihil passibilitatis dabuit in cordc: ut secundu inlcri ore holam iam noua creatura sit: sic iam quicqd vetustu sonuerit calcet, in verbis Setcri solam vim nouitatis inquirat. Aticiidcndu est Q liber hie non canticum, sed calicop canticum Dicitur. Tanto est. n. omnibus calicis sublimius: quato in nupt is sublimior is festiuitatis offertur. Dic notadu3 cst, Φ qn vult linieri, Do

minu.qn vult honorari,pati e.qn amari,s sum se nomitiat dominus .Pitcnde ordine. Ex timore.n. nori cr vonore solet procedere amor. Nec vacata in 'erio Q liber

hic icrtius ponitur in opibus Salomonis. Post xuerbia

.n. Ecclesiastes, post ecclesiastes canticu canticoptio caui: scd plena ratioe posuit In petqucrbiis moralis vita exprimitur cum dicitur.Audi fili mi sapientiam. In ecclesiaste naturalis,ubi finis omnium cons deratur, cum dicitur. Tranitas vanitatum, et omnia vanitas.3n catico vero cati corum,cdtemplativa vita exprimitur,ou3 in eq ipsius et, qmini aduoetus et aspcctus Din deratur,cum spose voce Dicitur. Osculetur me osculo oris sui. Duia ergo naturalis ad cons derationcm no perduci tur nisi prius moralitintcneatur: recte post prouerbia ccclinastes ponitur . αtqα

superna cotemplatio non cospicitur nisi prius hec insta labentia despicianturirecte post ecclesiastes calicum carico rum ponitur.Prius quippe in mores coponere: possino du3 omnia que sunt,tano no sint coriderare . ponea muda acie superna et interna cospiccre.T os cmo libro* gradus quasi quanda ad cotemplatioticin Dei scalam fecit ut Dum primu in seculo geruntur vonina,postmodum etiam honina seculi despiciurur,ad extremum vero Dei intima cospiciantur.Sic auicin gencraliter ex voce sancte ecclose aduentus Domini in hoc opere pre latur, ut etia spucialitcr unaqueq3 anima ingressum dei ad cor situ, tanmaditum sponsi in thalamsi aspiciat.3taq3saactam Diu Pstolans aductu uni,diu sitiens fonte vite,quomodo opor/ici videre birentiam spoli sui quomodo derideret uicat.

4쪽

capti

g, note ictu lepi dili nsi. scit.Et du ista:obstrepunt, iniicipit expositio beati illa fugit et se abscondere ne Gregori; pape super can/ scntiat appetit. 3deoquetica canticorii in qua fide

vinculo tui gratis imi amo

lis anima qualiter christit risiid trahit, να in .suesponsum tuum inuenire et molestissime grauedinis oc/retinere debeat edocetur tenta podere, quo se ad illuCapitulum primum. V Sed pius xps anxietate cui milics,amore viliges, votuexaudics,osculii porrigit, et nc desiderio lassescat: gullusue suauitatis lenit. Et dum suam putiam exhibet,ea adnisius desideriu me dilectionis acoedit: unde illum sciatiens,ad eu3 sh couertit. et uepntes daba, mox gaudens voce mutata alious et dicit.

is anima Resid erioisi spo Quia meliora sui Ga tuas estuas et in suos amplexus vino staetrantia vii estis csse dsideras prenimio amo optimis ris ardore.sic Pnuci'idi i Uberati sunt uectio et cisi sculetur me.o.ο.sui. et Orimi. Ex bis uberib'spoalc si dicet. Ille que sup osa, sam lacte pietatis nutrit.Et vino solum Diligo, viniat intertentationum turbincs dulced i ne sue inspirationis his, ea3 fouet,reficit. ut psime tangat, qr cum eius oscu stat et resistat. Quid auto perium sentio subita mutatioe vinii,nisi citra *alis expri me relinquo, et in cius simia milurra qua inis cuiussi bellitudinem subito liquefacta secularis inebr iat, v t ad in transformor . fastidit quip/ uisibilia cognosccda, aut cepe mens sancta. osa que cor toto,aut pcne iscnsibilis rcdpus senti et in illa spiritua/ das f pcd ubcra sponsi. vi. Ira tota tresformari compi/ no meliora Gisiat, qi iuud

a iii

oriscue libet

5쪽

Super cati. cantico.

necat hec nutriunt. illud ora iis xbi amor e vchcnterius aelos inclis turbat: hcc acuui cendiitur et ab ipso accipiud illud apostatare facit etiapientcs, hec ipsos 'diotas utique sapictissimos faciut d

quot vicibus sponsa cu dilectionisvbcrtate suggit, tot scilicti as lambie in ventronicorio trahit. Charitas enisancta cor pacificat, men te, in ictitationibus roborarat,et ut scdcs sapietic sit alaiusli qetcni tribuit et locu p/parat. Decitaq3 ubera vim suctis optimis fragrant, 'rodorem suauitatis per sapietie verba et sanctitatis exem pia scruportant. Quicunmeni sancta charitate Pgfam Dei se reficit, is spiritualius Donop .et odore et suavitatos tit, quop bonop uberta te proximos quosq3 ad interiora gustada secum trahit. et ut in amore Diuinu coualescat siue calescantistis uberibus nutrit.

i veritate ceruntur charitatefacta affluut qua molliutur. et ut flamas excplop cmittat eadem charitate cotinue suf

quo ei amplius ilicreat quopfundunt.Dic est Q sequit.

Adolescetule dilexerui te.

Eruid enim o adolescctulas nisi sancte ale designis,d baptismatis aqua per spiritus

sanctu rcgmeratur in no/uam xbi vitam p nouu testa/inctum tra cru turresue νηpter olci infusione xbm vilia gut.qr ad sani vocate. siue per gratiam innovate, in eo suavitate vite perpetue inuenitit x cuius suauitatis diloctione Ois naudi famis et di/uitias respuun. Sunt eni nonulli qui ita Deu uiti t. vi se ipsos cotemnant. in into riora serapiutut Deum lue niant.Et qr ocus in supficieno iacet. subtilissime cogita tioes suas examinat lectioi/.bus vacat. meditatioibus Iaborat,et quo deus inuenias. omnimodis perurere no cessant. at a fecto odorem unis gucto*sciatiui. et olei reusione se inungui. qet oum oma

putredine vitioρ abiiciunt. flores sibi inuentui quop G

positio est. suave olentia vim sueta. oco fauete coficiunt.

Erui eiusmodi est. Desiderio .estuat. et quasi nihil habeat.

6쪽

s snpmaiyra exoptat. et uavirtus sibi no suppetit. I deuii ias.trabi se postillat dices

Trabe me post te. curre

mus in odore unguento rum tuom uti

No currit qui no trahis, qrquegsa ominano adiuuat, molestia sue corruptiois grauatur.Gratia quippe dinianos bacnit. et intemop oui cedinc nobis ostencs.ue teriorib' nos copugit. moxque in illa traiics amnius pr eco*dulcedine illic dilectio

culti amoris libeter sequens gratie roborum amore sine grauedinc obstacula osa trabit. 'ce nitu cum vnguetorsiodo re sequatur, qr cum spi ritualium donorii, suauitassentitur quid est in hac temporalitate . cuius desiderio

lenitate ungiictor gaudet. retrii3 naribus discretiois spirat charitas sibi suavis olet. Dinc est Q a singulari mimero ad plurale traiit, qr in dilectoe dei. et preceptum q6 de proximi dilectioe nos admonet inuenit. Quo istructa eructat nobis foris q6 su stauit suaviter intus ditas.

Introduxit me rex in ce laria sua. uid pcr huius sponsi, quircv cst cellaria intelligimu fili si sancte scriytur archanad rimamur: m si sancte coae, plationis mysteria quopoetices si reficimur conualcsci mus.'In illa idubio qDquis introducis Ola tmora

lia mor contcnit,qr eterniis ditatur. Ideo sequitur.

et letabimur i

te memores uberum tuorum super vinum. Era ala spora xpi. in sponsi

sui deliciis exultat dum corporalia rcspuit et in spiritualibus se occultat,eundemq3spo sum octicias suas facit, in cuius respectu oia nauda/ na rccusat. Ged hoc in me, moria uberuati,qr dum re*llit quata ci aritate xps cadit cri. it qui sanguine suo eam morics i cruce rcdcinit et quotidie cam in linii ecclesie matris eiusde sanguinis lacte nutrit, a culdubio ma gis ac magis in cius dilectione intcdit. Suod lac bii suuvinu dulce cise of Ar p sam guinem ibi miscricqrditcreducamur qui per legis li: terain scuere pr ius costringe

a iiii

7쪽

Super Cati. cantico .

hamur: Per qua directione ad impictur quod dicitur. anecti diligunt te. Soli utiq3 rccti ocu diligilt. Quia quicuq3 ad 1uc per Pistorta vitiorum G dcsiderio currui,oum in rectitudinis linea scilip offendui, ipsum iustitie auctore xbmomo Diligere no possunt. Tuc vero homo. vere pcr via veritatis incedit,cum,opera viri tu exequitur, etiame pcta suasco agnoscit. 35 seqε et dic.

migra sum sed sormosa silia linierusale sicut tabernacula cedae sicut pellessalomonis. Nigra per vita strerita, for

mola per coucrsione seque, tem. Nigra per me,formosaperet eu3.Nigram quippe et formosa3 sancta ala bene se Dicit, qr scindet turpitudi peccato* suo* pcipit, et in illius iusticie min infimis vi/dcυn cxterioribus actib'. Rcu solicri formam gerit. Cue bn sicut tabernacula cedar nigra et formosa sic pelalco salomonis et f,qr inquΡtum tenebras mortalitatis por tat nigredine comiptionis sordida .ccdar cni, te pcbre intcrprctas. Salomovero qui x93 r res tat pacificus dicitur formosam πω se sicut pelles salomota dicit.qr Du3sanc's quosq3q ad imitatione xpi se moritficant imitari no negligit eorum utiq, pulchritudini psimilitudine se iugit.Ne vecro proximi in eius nigredene inredentis minus e Fe pia bonop,eius ad imitatione diligat, turpitudinis causam satissacics otadit.oum ab admiratioc sua sutas hierusalcm repellit Diccs.

lnolite me cosiderare qssusca sim. qa decolorauit

me sol. Der sole xbs signincat. Eo ergo .ea Dccolorauit qr quamlibet fulgeat ala in comparatione rei.fulgore ammitintit.Sunt quippe nonulli. et in hac nocte mudi velut stelinle hoibus fulget, luminaria proximis apparet: sed mox ut iustitie xbi se coparat quasi sine luce sunt qui pene in/coparabiliter uoibus luce

hata ualiter vcro ad hoc puenerit ut aliquatulum lucoret. Ostcdit cum subiungit.

Filii matris mee pugna

uerunt pira me posuerutine custode in vineis.

8쪽

c apta.

i extitersit.Ante apostolor uquippepredicatione . totus pene mutas rebellis extitit. ois pene aia 'dolop cultu se sordidauit.cupiditates scolaratas accumulauit. Apo stolopvero predicatio minuenim. cotra oes verbo pu snauit in multis regnum oemonu expugnauit et regnum rei sanctam ecclesiam ampliauit.Uictam ergo ino et sanctificatam cogregatione apostoli custodcm in vineis posuerut.qr primos redeures,in ecclesias per inudum ut eas cogregarent et custodirent.Disperscrutinuius di/spersiois cim ostedit Dices.

Vinea meano custodies.

Quid per vinea singlariter. nisi Iudea designature quea se fideles expulit.qr custo/diri aspernabatur. Predicatione itaq3 expugnata. et sposaxbi facta anima Dilectio/ne ardet,et i iquirendo eum quem diligit i itimis se exer

cet dicens.

Indica inibi que3 diligit

cubes in meridie. In meridie xps sub umbra

pascit et cubat,sr irefrigera,

tioe sancti spiritus sibi quasi requiem et passimi para P meridie quippeardor vitio

vero spiritualis gratie flat' Dessignatur. UIeridie ergo feruete in umbra xps requiescit, uouin rcprobis est

vitiorum flagrat,ipse spose sue spiritu refrigerii tribuit et in ea sibi delectabile locii3quictis tribuit . Θ3 hoc sibi sposa indicari deposcit, ιν nulli vii. declarat.nisi ei et idem sanctificatricis gratie

munus percipit. Quareve

ro ad doc percipiedu emieta manifestat cum subditur.

arte vagari incipiam

greges sodalium tuoru.

Vere in quo xps non cubat vagatur,'r mcs G ille suo uis et 'eciosus,siue poderonis xH spiritus no implet, multis cogitationibus dissoluta circufertur. Sed q sunt sodales xbi post quoru MOgcs sposa vagari primescire nisi falsi quiq3 xpianiq aut

ob nois solius aut cisacra/mctorum comunioe fratres

xbi vocatur. qt electis quos ipse fratres vocavit in ecclesia cohabitando sociantur Suoruue multitudincs bene per exprobrationem greges appellatur,qr Dum quasi irrationalia animalia sine ory

9쪽

Super Cati . cantico.

mne xvi ut, seductoribus spiritibus ad ocuor adulli tra diitur. Post duiusmodi gre ges vagatur, quisquis ab ilitimo desiderio expulsus re probo; stultitiam per simi/les cupiditates imitas. Dos quippe clecti cu3 moleste patiantur per eoruin persecu/tio probati . nitidiores adeterna bona perducutur.vlide admonctur sposa cum ei per increpationem dicitur.

Si ignoras te o. pulchra inter mulieres. egredere

cabi post vestigia gregu3

tuorum. Si ignorat se sposa ediatur et abeat. qr quisquis noscit se in hoc positum ut teli rationes per sufferentia vincat alamiliaritate xbi rece/dit,qr in bello positus cum Uno suo pugnare recusat. Scicdum cst enim omnibus Q in tentationibus minus et cotra acreas potestates pugnare precipimur,qr sine victoria coronari non possit mus. Et si aduersarius dest, nec e que vincamus.vti93 corona ocerit * no nisi vinccλtes capiemus.' oc qui ignis rat in bello cli, et quast in pace ciuitat,et eo frequentius vulneratur, quo securior c,qr nescit videre que caueardiigne ergo a pugnator ibus ercipitur, ut vestigia greguRRquatur, set Dum prudclesiquo', imitari negligit, ne ecessario reprobos sequitur, quos stultitia brutis aninialibus similes fecit.

Et pasce hedos tuos. iii ria tabernacula pastoru3.Pcrbedos immude cogita tiones designatur.pcr tabertiacula pastorum reprobop. conuenticula exprimuntur. Qui ergo pugnare nescit, iuxta tabernacula pastorii De

dos pascit . quisquis igitur obsistetibus ictationum gladiis viriliter no resistit, im mundas cogitationes quasi bcdos lasciuos in corde nittrit,et similis efficitur ci quia fide recedit. Anima veroque inosa xsti effici concupbscit. qualiter se habeat eam xbs docet, cum es pcr com/parationem protinus dicit.

aequitatui meo in curri bus 'stharaonis assimilaui te amica mea.

Ocimus qr equitatus Isra/Veluticu ς currus Dbaraonis fugics, in mari demersos reliquit, nec tame statim terra promissio is intrauit, D pri' multas tentationes in de /.

10쪽

capi. i.

Temo quadraginta adnis su tores sancte ecclesie desigra sinuit, multos reges multis tur. 3n monilib' gcme i a laborib' expugnauit. Et sic ro ponutur. ber aurum it eadem q6 promissu3 sibi me q3 sapietia. per lapides operat labqriose acusitum susce ra exprimutur. Collu3 ergo vir. ic eqtatui sta ala spo sponse sicut monilia existi so amica sitis efficis, d pri's qr quilibet rectus ccclcsico Baptismo Oiapcta sua ortin dicator, et sapietia se interi Gai diu pharaois Fercitum induit,et opera extatus cxcrrcliut, et postmodu inter cet que i sapiatia vidit. Cutius insidit itatorcs malio' adhuc subditur. spus vivit inuninctia vitia a urenulas aureas sa/quasi reges alienos proster ciemus tibi vermiculatas mi, et sic tandem ad beatam ursenrra

labre sint gene tuta

scut turturire. toribus iugirur. Per mure Turtur post* parem suum nutas enim sancta scriptura semel amiserit,nuu* alteri itelligitur. Cue bene auree se iugit sed semper solitarie ' argcto vermiculate uim habitas.in g itu perseuese m 'a et lapicua sancta scri rat, qr quem diligebat non refulget, et sonora preinuenim, querit.Sic sancta dicatione pcr naudum audi/anima Dum a sposo suo. aby vir Sicili eni per aurum sasens est. abcius amore non pima, sic perar tu3prcdi recedit, in eius desiderium intio Demostratur. bis vera semper anhelat, et gcmir, et spoli sponsa respddet, et Dum illum quem valde dili corporeas rerum inc ssit no inuciiit cum tame ab egamor cin intimat quo spia omni amore alieno se retra ritualiter ardet dicens.

tat,quasi ingena* verecu/ Dum esset rex in accubi/ia, castitatem cordis ipso tu suo. nardus mea dedit dimet actu Teriori ondit. odorem suum. Collv3 tuu sicut monilia. Eccubitum suu3 tunc rex in . Der collum spose,predica/ trauitqndiis noster. Iesu