장음표시 사용
2쪽
. . AC REVERENDISSIMO DOMINO .
VATICANAE BASILICAE ARCHIPRESBomo. Philippus Ualentinus F. e V
hum, animumque meum restari cupio, vis quid eius opinionis, in quam Te adducere nonnulli e nati sunt, me iuuenturi erudiendae imparem esse, animo friasse Tuo insitum fueris, velfacto p riculo, penitus euellatur, vel ies decernas, quod Seminario expediat. Ego nunquam arbitratus sum me Icire aliquid, si quidem probe noui, quam exiguum sis ingenium meum, imo fateor ingenue, quodi i minus yncere inculcare subinde non
3쪽
desinunt. M idorum iudicio arfurem, Pm m , mpserata opera Vieri Gueum declararunt, rum, inquam, te fimonio fetus portunis vocibus deterritus delatum Anthi munus v reeu ui, nec recusabo, quoad Tuae, atque Illumisimu Canonicta gratum videro oficium meum. Simulac praese refero cui
non probari, profectionem ornabo,Tuamque voluntatem, atque Illuariseimor me strum βή
e Peferre , suam Sacerdotem sita
4쪽
IS I apud vos diceremus, Eminentissime Princeps,ac nobilissimi Auditores, quorum singularia in nos promeritae abunde testata sunt, quam sitis erga nos egregie animati ; profecto verendum esset nobis, ne bodierna die , in studij renascentis exordio , vel nostra rideretur infantia, vel eius, qui nos i Bituit sedula nimis, atque ostentationis plena videretur industria. Quid enim inconsideratius factum dici posset,quam nos, iniantes prorsus, ac balbos,nec ipsam veritos Purpuram undequ*que sapientiae lumine praesulgentem, apud eruditissimos viros, de rebus praestantissimis, hoc est de scientijs, verba sacere Quod si quis eorum sorte nunc adsit, qui in
semet nunquam descendentes, nec quod in tergo est manticae, reuocantes in pectus,in alienis deprehendendis,carpen.
disque viiijs plusquam Lincet, in sitis perspiciendis quouis
Tiresia caeciores esse consueuerunt; is nactus occasionem a
procacitati suae maxime idoneam, per plateas , Ic compita , per domos, ac templa eo usque transuersos agit nescio quis Genius malus nostrum huiulcemodi institutum cum sui similibus, eodem vAelicet oestro percitis, criminabitur. At detur non nihil gratuitae malevolentiae; pleraque morbo animi concedantur. An non ipsi temere se produnt,&quo crinius habent mercium, foris linguae petulantia palam iaci ut 8Similis eorum dicax videri possim, si leuissimorum hominum iniurias, quibus, varia in vulgus iactantes, mentiente ., nos quotidie lacessunt, persequi dicendo velim. Quamobrem rideant, per nos licet, carpant, detrahanti conuicientur,sradi supercilio ,& cape rata fronte metum nobis, ac terrorem incutiant: quod ipli per se praestare, vel nequeunt, vel non audent hominum audacissimi, dent aliis, quidquid illud est negoch ; quandoquidem non exigua illorum copia est, qui
5쪽
6쪽
m ieratis, ac te imperatntiaris tutes informare volentes, in eoiarum conuit ia ebrios admittebant, ut temulentiae perspecta deformitate, pcrpitu O abhorrercnt a vino; sic ego sodales meos ad piaec tua studia cupiens inflammare; ab impctitia non inna Verborumhcohortatione, quod me non posse facere lat scio, quam mea ipsius inscitia deterrerem , & non minus ipse profuisse viderer ignorantia, quam quiuis alius
prodesse potuisset s pientia. Sed unde initium ducet oratio λQuam ego potissimum e tanto Optimarum artium numero mihi seligam, ut cum de una dixero, caeteras neglexisse non videar λ Si de omnibus omnium expers dicere voluero; merito sim reprehendendus, quod vestrain me benigne audiendo patientia sermoni S prolixitate non minus abuti possim , quam verborum inconcinnitate videri . Quid igitur faciam λAdbibebitur a mel certa ratio, moderatioque dicendi, ut &de paucis dicam singillatini, di omnes comm tini scientiae v cabulo comprehendens , omnibus breui oratione satisfacia . Quid autem est scientia. vi hinc faciam in illum quam caeleste quoddam bonum , Dei beneficio delatum in terras, a que hominum generi,ut a cateris differret animantibus ius. dem bonorum omnium Largitoris inessabili benignitate , concessum e Est enim homini cota mane cum brutis vivere,stntire, moueri, quae sunt ad virae conismationem propaga-ationemq. necessaria, natura duce, ac.Magistra inquirere, ac pervestigare; sugere, ac declinare contraria. An non est
vermibus, quemadmodum ipsi homini, voluntatius impeta
sistunt At quanti est illiud, in pleris luci superari homines a brutis, ab Aquilis perspicuitate visus, 1 Cambus sagacitate
odoratus, a Suaa ijs cxcellentia gustus, tacitu ab Araneis, ac Serpentibus λ Praestat hominem pulchritudine Pavo, sortia tu dine Leo, vivacitate Cornix, pernicitate Lepus, agilitate
Capreolus. At si sapiens sis, si praec Iaris artibus in strii stus, sis ientia praeditus, iam te a brutis exemisti; a proletariis h Minibus, atque ab imperita multitudine seiunxist e tenebris
7쪽
emersisti ad lucem summa eum omnium admiratione,venes rationeque conjiciendus. Siquidem hominis est animum
doctrinis excolere, bene de unaquaque re sentire, ac iudicare, ea quae sentit ornate eloqui, atque exprimere dicendo posse ; rerum principia,causas,& effecta certa quadam ratione cognoscere. Quo quid praestantius, quid admirabilius, quid omni,ex parte iucundius ab immortali Deo tribui nobis potuisset in vita Id quia bonum est animi, reliqua eorporis, ac Brrunor bona, caduca illa quidem,ac mobilja,lo ge antecedere dicendum est; quippe quod non interit morbo, non deflorescit aetate, non luitur morte. Editiorem obtinuit sedem, quam ut ad illud praedonum manus pertingant; tutius asseruatur,quam ut possit a furibus subduci ; at tissimis defixum radicibus, nec temporis labefactars potest iniuris, nec dimoueri loco. Scientia non diminuitur consemunicata , non diuiditur diffisa, non dilabitur distributa rsed sparsa colligitur, erogata reuertitur, publicata 1uscipit
incrementum. Voluptatem asseri sine poenitentia, iucundiatatem sine rubore, utilitatem cum honestater explet animu, oblectat mentem, perficit intellectum, totum denique hominem nobilitat, illustratq. I nunc, & diuitias confer cum
scientia caetera consulto praetereo quae vel industria, vel fraude comparatae, nec custodita sine periculo, nec possideri sine metu, nec amitti sine dolore possunt, amissae quoque sui memoria, ac desiderio sodicant ; sordidae plerumque praesertim illiteratae insatiabiles, perniciosae, immisericordes, impiae, soliciti Nenae timoris. Hinc Tantalus fugientia captat flumina, Midas quidquid tangit orat, ut vertatur in aurum , Crassus trucidatur a Parthis, Pigmalion germanae s
. curus amorum, Sichaeum Obtruncat ad aras, Euangelicus
ille Diues Mendicum prohibet a micis, Dionysius candentiabus iuglandium putaminibus, quod ne suis quidem filiis satis fidat, barbam sibi, & capillum adurit. Scientia semper
honesta, nunquam non utilis, perpetuo tueunda, pauperi assivinentum, diuiti ornamentum, iuueni documentum, se
8쪽
n oblectamentum affert. In necessitate virtutem, in adue sitate tolerantiam, in prospetitate modestiam, in omnibus decus, atque honestam Cntum constri. Ventura praeuidet, praesentia regit, praeterita meminit, sibi conscia, nullius inicia, stuporis nescia . Quam studium peperit, exercitatio nutrit, memoria custodit, honor, &glotia comitantur, plerumque ingentes diuitiae consequuntur, quemadmodum
Regum omnium non sapientissimo solum, sed opulentissimo Salomoni legimus contigisse, qui facta stibi optione, quaecumque vellet ut posceret, solam sibi dari cupijt sapientiam, lain scientiam flagitauit; quid mirum si ea quoque, quae tange minora sunt, concessit Deus Θ O scientiam nunquam satis, superq. commendatam i Vtinam te praeditus essem, ut ' te possem pro dignitate laudare. Nam quis te laudet sine te Sed ut ad peculiaria descedamus. Quid homini familiarius,imo quid magis propria quam loqui, ac scribere Quid absurdius, quὶm perperam scribere, ac loqui γ Magni igitur facienda Grammatica, quae quadripartita per Orthosraphiarem scribendi tradit rationem, per Etymologiam disci imina casu tun,& varias tum nominum, tum verborum inflexiones docet,per Syntaxim coniungit partes,ac totius Orationis fabricam absoluit, per Prosodiam, liberam,& vagam orationem certis quibusdain finibus coercet. Tam est hominis. propria Grammatica, quae congruam, & perspicuam orationem efficit, quam oratio ipsa interpres, & nuncia rerum cogitatarum. Adeo aentiqua, ut cum primo homine coeperit, ille enim, cum singulis sua nomina rebus imponeret, ct literas inscriberet in Columnis, grammaticam professus est primus. Adeo nobilis, ut Deus ipse digito suo praecepta legis
in lapideas tabulas inscribens Grammaticam approbauerit. Adeo utilis, ut quemadmodum Grammatica linguarumque scientia, tum veritatem aliarum rerum omnium illustrat, tum rectam intelligentiam sacrarum affert literarum, ita earundem ignoratio artes omnes obscuret, & perniciosas doctrinae caelesti tenebraa offundat, ut propterea verissime scri-
9쪽
psict Fabius videatur, grammaticae professionem plus habere in recedu, quam in fronte promittat. Adeo necessaria, ut Aeoyptii veteres illi quidem,& gramaticae rudes, incondiatis & mutis Hieroglyphicis,& obscuris aenigmatu ambagibus. ad animi exprimenda sensa usi fuerint, quδd Grammatica carerent. Non potuissent post diuisionem linguarum diauersae pentes,&nationes quicquam inter se commode trafetare, nisi aliqui exteras linguas, primo obseruatione, & usu didicissent, postea, ut cateri facilius perciperent, praeceptas atque artem tradidissent, Non potuissent, inquam, Biblia in praecum sermonem conuerti, nisi Hebraicis pariter, Se Graecaedi nouae periti grammatici extitissent. Adde quod Gne grammatica, nec Dialecticus, nec orator existeret, nec ita plius natura arcana recluderet, nec Theologus dluma mysteria patefaceret. Hine liquido an ret, qui hanc aitem leuem, atque i panem arbitrantur , eos rectar Iuue
tutis institutioni, saluti, dignitatique Reipublicae aduersari. Quid de Rhetorica, &Dialectica dicam Sororibus, atque in administris sapientiae ξ Quarum altera sapientiae deserui ad res cognoscendas, & certo qilodam ordine tractandas; alatera ad easdem res cratione illustrandas , ae popουlarites dicendas. Haec palmae, illa pugno comparatur aeterione Mquod illa inter angustias argumenti res ipsas perstringen illarum indaget veritatem: haec nullis incisis Cancellis . sed Iibero excurrens in .campo de quacumque re proe sita, ornate, copiose , ac probabiliter disserat. Dialectid rerum naturas definitione inuestigat, multiplicia diuisione
secernit, ex notis adlignota argumentatione procedit :Rbetolica partium enumeratione, causarum conglobati . ne , antecedentium , consequentium, coniugatorum eX- positione, res, quae presse, ae summatim explicatae minus
gratae , ac, iucundae suturae uribus filissent, admirabili aratificis amplificas, amplificarito exornat, exornando det m. , delectando , mouet, mouendo pessuadet, 'persu dendo, vincir. Quid de Poetica existimandum ξ quam n
10쪽
LIis, quam ad hominum vitam instituendam necessaria Audi Tullium exclamantem O praeclaram emendatricem vitae Poeticam i Qua summorum Virorum,atque ipsius adeo Dei celebrantur Encomta . Quis explicet honores, quibus
omnium temporum Scriptores Poetica iure, ac merito prosecuti sunt, quantum q. in ea exornanda laborauerint, qui
iudicio in dicendo valuer ut An parum illud in laude, quod septem Graeciae Urbes de Homeri patria contendunt Quod sontem ingenioru Virgilium in delicijs habuisse dicatur Augustus Quod Horatio Lyrici carminis parenti,idem Augustus tantum detulerit ξQuod Franciscus Primus Gallorii Rex Francisci Petrarchae sepulchrum suis carminibus decorarit ξQuod Leo eius nominis Decimus tanto in pretio Poeta4 2abuerit Θ Satis hi mihi quidem videntur ad laudes Poeticae dicendas, & ab eorum contumelijs vindicandam, qui inutilem eam dicere non verentur, freti testimonio Platonis, qui etiaHomerum eiecit e sua Republica . Verum ita scripserit Plato, cur vero tam crebro eius memoria usurpat in Ione λ Vt si id sit,uel leuitatis merito arguatur,vel peccasse memoria dicen. dus,quod ego in tanto Viro non ausin affrinare, sed credendum, ita sensisse Platonem, habita humanae imbecillitatis ratione,quae facile , recta semita deflectita oc es quod non sc- per ea bene uti contingit, non quod illius praestantia ignoraret. Sed reliqua persequamur. Numquid contemnenda est Philosophia amor,& studium sapientiae E Haec ves mores tIactat animum virtutibus imbuens, vitia perpetuo inscctans, quid igitur utilius, aut magis necessariumὸ Vel rerum naturas stlutatur, principia,& cautas inquirendo; quid. igit vi, veIscitu dignius, vel gustatu suauius Legem tandem ali quando intueamur, Dei nunciam, hominum Imperatricem, caeli donum , ac bonum terrae , praesidi viri, ac subsidium artium reliquarum, naturae vim, metilem rationem ς pruden
iis, iuris, atque iniuriae regulamώ d ex Canos gubernat, talaras regit , Maria moderatur. Legi parent Reges , Imperam xe obtemperant, maximi Duces obediunt, ipsi etiam tar-. tarei