In Titum Liuium annotationes per Beatum Rhenanum, & Sigismundum Gelenium

1쪽

TI DOMINO FRANCIO

N COMMVNI opera circa ementioneni Livianae historia, decebat quidE eum praeseri,cuius partes in hac functio ne tanto potiores fuissent, quanto ipse omnibus inviiij dotibios antecedit: quanquam uererer ne vel hoc arrogatiae speciem habeatic BEATO RHE . A N o homine iuvandis literis nato,

quocuns modo confini aut coringi, ni parata esset σαcusatio, quod is ipse in consortiton huius prouincia meustro asciverissed quandoquidem is,conscietia nimirum meritae quum in castigando pro parte sua,tμ in annotanta do Iaudis securior, nihil amplius patrocinandu huic nogotio ob stinate animum induxit, mihi timens uellem id

permittes .equide meam certe sinius uicem solicitus,aliud patrocinium a Beato destitutus circunspectare coepi. Et quamuis bonum causam me habere confiderem, malui tamen non silum iudicandi perito,sed etiam beneuola dis amico alicui eum credore. Qua in reputatione nemo te prior occurrebat doctifime Di hc.Nam ex pro mutua beneuoletia non detredditurum patrocinium sterabam: Cr quatenus patrocinari oporteat, facile depectui in pro insigni eruditione,qua non apud exteras solam, sed etiam langinquas gentes praeclaram existimationem acra

quisisti: αmetsi tu non huc una laude censendus es, sed multis

2쪽

multis praeterea magnisque dotibus: imaginum claricite, corpori stecie ligatis uigore, multarum gentium linae

guarum ac morum cognitione,quae non exigua prudenratiae pars est principum amicitia, in negoths dexteritate, comitate in colloqui1s,in conuictu ciuilitate, humanitate in ossicque .sed dejino plura de te,praesertim apud te.Praestat yriisse indicare paucis, quibus praesidip hoc negoratium abbolutumsit. Frimum uir acerrimi iudici, Rheae nanus, diligenti habita pcr collegia simul re coenobia quisitione,geminum exemplar omnium qui exrint Lisuq librorum,excepta dimidia Decade tertia, sibi comparauit eo consilio,ut presucente antiqua lactionescitius mendarum tenebras discuteret. quis enim non uidea ubi uetera archetγpa tam inter se consentivi,quim a uulgoris editionibus dissonant,multo quu expeditius,tum ceratius sinceram lectionem restitui posscsuis ita bonae paratis Liuiunt operis collationem ac castigatione quam acra curatisime peregit. liquum pari cura,nedici religiorine,atque eorundem exemplariu ope,ipse confici)actum operaepretium haudquaquam poenitendum, abunde dei clarabunt Annotationes subiunctae. Visum est enim rotion singularum reddere, nisi sicubi euidentior ea es , quam ut probatione opus sit. Ne quis igitur mibi hieprotinus reclamet,tolli receptam lectionem: ed prius coasideret,quid sublatum,quid uerepositum. E quidem eant sectionem iustius pro recepta habendant censeo,quae anrate annos plus mille recepta est, quam quae proximis Gratiis per opographoru oscitantiam primum irrepsit,mox numerosa uolt inum propagine latius in dies inualuit, doctis interim uel disimulantibus uel aliud agentibus. negauerim quosdam Er ante nos quandos vetera

3쪽

i exige exemplaria:uer i plurimum interest,quo pacto quis istis utatur. Id si cui dubium est, unum asseretur exemptim non quod libeat alime indu iae obire si sed quia animaduerto esse qui non ita magni negoth pu

tent antiqua uolumina lagere. Aetate nostra adiectus es reliquo opcri tortiu quartae Decadis liber,tu recens re pertus in exemplari,quod nos quos in hac editione seu quuti sumus. E t tamen no pauca loca in eo castigatcrem1 fellerunt,ob imperitiam legendi cr scripturae disculo talem: quemadmodu ex Annotationibus euidenter apparebit.Hanc igitur nostram opellam sit tuo calculo coprobaueris bes est caeteros doctos libenter tuo iudicio accessuros:quaesi non asse Pliiiij quos Naturalis Historiae cultigationem,aeque ex gemini exemplaris utriusq; emendatisimi collatione iam paratam n gratiam studiosorum breui emissuri suom T. Vala, CT me inter

tuos habere perge.

ANNO

4쪽

X E M P L A R primae Decadis manu scriptum sane quam elegariter, quod nobis communicauit no

gente solum, sed et literis elum ille Vomuciensis ecclesiae decanus, dominus Reinburdus ά Rie urides piu illic ex bibliotheca pura Mica, primis duobus ternionibus carebat, quos nebula quispia desecuerat,dum liber alicubi incustoditus iacet. I dem sceluη cr ut sine uoliminis commis . Quare coacti sumus hie aliquot paginas tranfilire. Insignis, eum uestae.J sic exemplaria quaedum excurisa habent:quum sit scribedum,ueste, absi; diphthongo.

non enim de dea Vesti,sed de vestimento loquitur. caetera quaeque omnia pab. J Vetus Iectio: cetera quos omnia. π fc Iegi debet. PropuIlio legum ac poenarum metu. J Arehcopu Vorinaciense habet,Proximo legum ac poenarum metiri Is ducit exercitum, qMam proxime. J No dubito quin Liuius scripserit quemadmodum est in uolamine Vorma ciensi,Ea res ab miluis excivit Metiu,ducit quam proraxime ad hostem potest.Absolute enim uerbu duco, si binde Liuius usurpat,Cr autores caereri. Facinue me tu reg.n populis Romani Quiritium s I

5쪽

ου ANNO T. IN I. LIB. scribessum,Pop. Romani Qi iritiurab' particula, γα Patrem patratum Sp. Fusium. J Adhce pronomen, in Is patrem patratum Sp. Fusium scit. Sic enim in manu scripto libro legitur. . Vti a palam prima postremas. J Habet exeplar veritus,Vt illa palam prima postrema ex illis tab. Nihil aute ibigo particulum Qne,postea additam. Si prior deficerit. J Legendum, si prior defixit. nam se continet scriptura vetus.Dixerunt aute antiqui Dest xit,pro Dorcerit. Tu illo die Iupiter p. RA Hie inultu laboris mihi exohibuit cr diu me distraxi quu deprauata tum uariata Iectio libri manuscripti in quo lagitur,Ttim ille dies Iupister.Cr quida supri adiecerat, uel Diestiter. In margine notatu erat,Dicstupiter. Deprehendi uero tande scribendum esse,Tu die Iupiter. Nam prisci,dium, deu dixerui,

ut dium Fidiu,item diuum. Scriba ueterem decepit, Die,

sic ore is scripta,die:ut possct facile uerti in ite. diliems a uidclisci lectione, quae sepe notata seorsim d paru alutentis scribis,dum nihil omittere uolunt ii contextu recipitur . Et Dic, quod ipse esse putabat ά uocabulo Dies dic mutatu est in Diorvi quadraret oratio,Ille dies.Habebut trubi docti,falscio,magnu gratia pro hoc Ioco r stituto.Porro Tum adverbium satis significati ae tempoαralis in se habet,ut nihil addere*crit opus,Illo die.

Animo intenduntur. J Vctus Ioctio, Animo incendunαtur.Et mox Publicum impcriam seruitiumq; obuorsatur animo.s e conciunctione Sed, qui sermo nuram elaganotium habet. I tem inferius paulo: Ad quorum casum quia concIamasset gaudio Albanus ex.

Ex insperato pauentium solat. J Magnum hie menda

6쪽

memplaria Liuiuna occupauit. Nam pro Pauentiu, scribendum est Faventium. Vehones autem de prostero rei prope desteratae successu,gaudium. Et ut pugnatu est. J Non erat opus hie particulas istis redi onere. Recte cnim exemplar scriptum habet, Sed distintia locis,ut ex pugnatu est Idem habet paulopost: Quae distonsa uni non destonsata.Et ibidem:Obvia anis

te portam Capenam fuit. non obuiam. cum immaturato amore. J Tuscribe, Cum immaturo amore.Et mox:Qu. clitis Romana Iugebit hostem. sic enim in archetγpo Vormaciensi legitur.

Aut secundum iudiciu supplici .J Antiqua lactio, Ad secundum iudicium sup . scribendum, Ac secundu iudis

cium supplicij autor eget.

I, caput obnube liberatoris huius urbis. J Imperatiusi I,recentior manus ascripsierat in codice Vormacimthiuquo non caret eleganti quod scriptim es Vrbis huius. Quemadmodu et quod seritur: Admetratione magis uirtutis quam iure cause. Item rursum quod paulopost Ierigitur: Id hodie quoque publices per rerctum manet. Hie miror quid libuerit quibusdam dictiones transton re,contra idem exemplaris scripti. suo ius circunduci Albanorum exercitum, ut Fidemnatium nuda terga inuadat:idem impera ut hastis equites erigere iubeat. JIn volumine Vormaciensi legitur, Albanum exercitu. Quae sequuntur concordant cu uurugatis editionibus. At ego sic arbitror scripsisse Liuis hoc modo distinguenda oratione: Si' iustu circunduci

Albanum exercitum,ut Fidenatium nuda terga inuadat

idem subaudi Albanus exercitus imperat bastis equistes erigere ilibet.porro narum Tulli regis consiliu βit, ga A ε etiam

7쪽

s ANNO T. IN I. LIB. etiam desciscentes Albanos in steriem adhortantis, quo Fidenates hostes terreret. In Veietem alieno pauore percussim strociter redit.J

Legendum est,Ferocior redit.

Exempli paru memoris legum humanarum Iulia Cogitadum num scribi posit,Legum Romanarum fuit. Nἀsequitu In alijs gloriari licet CT caetera. Eundem sedem Tullus regiae capit, ibis habitauis. IAutoritatem sequuti scripti codicis sic legemus Eum seudem Tullus regiae capst,ibis deinde habitauit.

Legiones etia ueteres.J Vetus ex sincerior lactio, is giones,Cr ueteres eodem supplemento expleuit, er noα

uas scripsit.

E t quia proximum regnum caeteris egregium. JR epone,caetera egregiu. Sic enim Liuiushq Ie CT autores . alij.Ita bubes infra:Ergo uisu caetera egregium sequuta. Pontificem maximum in assum relata. J Iii libro striapto tantum est Pontificem in assum. Sicut stupri: Pontifcem deinde Numa Martium M. F.ex patribus legit. Reperentibus res Romanis superbe restonsum reddis derunt. J Magis placet antiqua lactio,Roddunt. Illaues res dedier nuntio populi Romani mihi exporisto. J Susticor tres ijtis diectiones, Nutio populi Romamn postea additas ab exponente dativam Mihi.In ex αplari Vomusensi reccntiore manu suprascriptum erat

Tum patriae compotem me nunquam1 laus esse. J LOctio uetuτ:Siris esse.Scribo ieris esse. HominibMsprificis Latinis. J Ex ueteri uolaminesse apparet Iegendum esse Patri patrato priscorum Latinorum,hominibus 2 subaudi, Friticorum Latinorum, pria scis ue

8쪽

PRIMAE DEc AD IS. - 'scisue Latinis.Et palliops: Homines vepribri Latini.

non Homines s. Et quum circa palatium sede ueteres Romani. J Reαcte habet antiqua lectio:sedem ueterem Romanorum.ut intelligas,Sabinos capitolium atque arcem implesse circa palatium,quae stata erat Macrin Romanorum. Inde ingeti praeda potitus Romam redit.J Exemplar scriptum habe Potens.opinor legendum Potiens.

Quiritium quos ga, haud paruum munimentum iptunioribus additum locis. J Qui hunc lacum castigarenisus est,quam recte haberent uerba, depravavit.nu Aditusupini ,vertit in Additum, participium: sed perpearum. Significat enim Liuius 'sum Quiritium non paruvum munimentum fuisse ab ea parte qua erunt loca pla

niora ac faciliora aditu. Et in ora TIberis Hostia urbs codita. J Legedum est, Et in ore ΤγberisHostia urbs codita. hoc esst in exitu ubi in mare effunditur. Alioqui Roma quos in ora TIberis flas. Sic in ora Ellisluui1,quem Cr Alsum liocant, Argentuaria ac Elaebussiue Stetstidium lucent, in ore eiusde, hoc est apud confluentes, Argentoratum.

Ea quit illi nupsissct.J Hic prii cum uerbu foede deprauauit temeraria castigatoris manns: na pro innupsisset, scripsit illi nupsiset.Sic ut te habet lectio uetus: Ea quuinnupsisset Porro mulier innubit proprie, quu in mariti domum trusit:undeActu ut Innubere, ueteros pro Tristre usurparint teste Nonio, qui Luciliu citat,ita hoc usum verbo. serim igitur est: Ea quum innupsi fict,hoc est iam ad domum mariti transi bet. N am nupsisse dicitur puella etiamnum apud parentes domi manens. lnnupsi be, iis quae cum uiro iam habitare coepi non dicitur. ad A a

Facile

9쪽

ANNO T. IN I. LIB. Facile uiro persuadet.J Viro,dativum,qui iam adadit inter enarraridum.Non reperimus in codice Vorm

ciensi,nec est necessarius praecesit autem, Forti aesti o

commigrant Romam. J Exemplar antiquum habet: Amigrant Romam ubaudi, Tarquinijs. Non aliter dimetum est infra: Auolunt Romam. Porro quid uetat dici, Amigro,pro Ab Irosue Amimgro,pro Admigro: 1'cut dicimus Immigro,CT Demigros Iam Cr Romanis consti u .nn uolumine scripto tratu lagitur: Redidere nome Romanis costi u Adiecit formis aliquis duas illas particulas conectere uoles oratiorane,quaesibi hiare videbatur:mihi no uidetur necessariae. Notitias eu breui apud regem.J Hunc Iocum I rioIus aliquis adulterauit.Legendum uero quemadmodu arche opum Vormaciese continet: Notitiamque ea breui apud regem liberaliter dextras obeundo ossicia in familiaris amicitiae adduxerat iura. Vt intelligas ipsum Lucumoranem adduxisse eam notitium in iura antacitiae familiaris. Vt valle Cr trecenti equites.J Antiqua lactro: Ut trude Cr DCC C.equites. Hoc pacto in singulis centuri s v runt sexcenti equites.

Et quicquid circa collatium agri erat.J Mihi magis probatur ut scribamus ad fidem uetusti codicis:Et quicuquid citra coligutiam agri erat. Et ego recipio.J At ego recipio, scriptu est in arch

opo. Deinde triumphus Romam redit.Praeterea: Omne nomen Latinum.Item: Pax deinde est facta. Vrbem,quam nondum munierat.J Tu castiga,Vrbem

qua nodum mimicrat. Est Ona,adverbiam Ioci hoc est, q*a parte. Hunc

10쪽

PRIMAE DE CADI s. rai une limen quondam G Interpretatis flammae,qua visum cit pucri caput ardere. N ec cuiqua secus uidetur his gendum. caeterim quando considero quae postea sequuntur,ubi uulnerato Tarquinio omne auxilium regiae semuandae in seruio situm fuit, uidco melius legi posse costa

receptam istini Cr Vomaciensis codicis Cr vulgatarum editionum Iectionem: Hunc colamen quondam rebus nostris dubiis futurum. Sic autem seruium columen dubiis rebus cr regiae affictae dicit futuram,quemadmodu Tearentius in Phormione servam antiquum Getam columen similiae uocat hoc est columnam. ita Donatus interpretatur.Vnde inter Mettra scruitia columellarum nome. Porro quum subdit,Praesidiums regiae lictae:uelut exporinit quod praemisit,colimen rebus nostris dubijs.Iam inindicant siquentia,seruum non ollandisse quid foret agendum,ut lumen appellari posset. At dubius Tarquinis res

er asyimm regiam fortiter ut siectustinuisse . Non esι

disimilis huic locus qui libro secundo huius Deeadis levigitur:ubi inquit, Trecentos sex perisse, satis conuenit: unum prope pubπem crite rcli tum, stirpem genti Fainbiae, dubijsq; ribus populi Romani sepe domi bellique uel maximum futurum alixilium. Item libro tertio: Sibi, inquit,eam in dubi)s suis rebus uenisse subsidio . Rursum libro omuo: Nunc, inquit, misericordia vestra concioliati, auxilio que in dubijs rebus 'dc si, beneficiumqMoqlle acceptum colamus. Posset tamen sententias laetiam legi, posteriori accusativo Hunc, expuncto: Viades ne tu puerum hunc es inquit, quem rem humili re, tu educamus, scire licet columen quandam rebus notastris dubijs Iuturum, praesidium que regiae affictae. Nee

hic dubito quin doctifimus qui Dite mecim fit sensu