Caroli Quinti Imperatoris ... Constitutiones publicorum iudiciorum, cum jure communi collatæ; ex eoque latius declaratæ; & vtilissimi, additionibus, obseruationibusque practicis illustratæ, à Matthia Stephani ... Articulorum Carolinarum Constitutionu

51쪽

eo quod idosiussit, ct eum inimicis suis, ct his qui

vis sua insidiantur, hoc iter agere non audeat. .ro . LATRO F ORBANNI Tvs J In forbannummissus & proscriptus Tit. xxxi Σ.c. I.& m. quem Meetiban vocabant. In Capitulis Κaroli M.an- . no I x. De Meesban , id est latroneso annito ut v siquisique Comes alio mandet, ut nullus eum recipere audeat. . P.MO. MARAsCALCos AD F. DRVM J Ma rascalcus praefectum seu curatorem equorum . sonat. Lex Alamannorum Tit. Lxxix. pastoribus & artificibus mariscalcos adgregat L. IV. Si marissalcus, quisiver x II. caballos est occiditur, XL. Iolidis coponatur. Ita hoc loco marascalcos equisones dicere videtur, &fodrum pabulum equOrum. Κarolus M. in Capitulis anni Dccc HI. Ut nullus audeat in nocte negotiari, excepto vivandac odro , quod iter agentibus necessariasiunt. Fo-drum ad caballos Hincmarus in Capitulis luis anni Dcccxxxvir. Neque ducatis seuperflue homines , per quos illosgraueris in cibo ct potu, odro ad caballos. At sodrum, siue derum, interdum est annona militaris. Auctor vitae Ludovici Pij Inhibuit a plebejs ulterius annonad militares, quas vulgo odorum vocant , dari. Et a fodro sed rarii qui fodrum exigunt. Hinc marus idem Karolo regi anno mccLIx. e inite homines, secundum conssuetudinempraedecessorum vestuorum, qui in is jus pergant propterfodrarios, s curam de pace a ripiant. Apud nos fodrarij hodie dicuntur metatores mansionum, & hoc munere in equestri- . bus turmis qui funguntur, marascalci hospitiarum nuncupantur.

52쪽

AD CAPITULA. 27 l sc Acri vocANT J Lingua Teutonica.

Mi it, nam & hodie Germani latrocinium scach vo- bHpila cant. Otto Imp. lib. 11. Legum Longobardica illi ea xum Tit. Lv. L xxxv 11' Defurto auschacho G τι- oliuet, a r sex solido uerit. similiter ut per pugnam verit inm, et inueniatur,praecipimis. Inde schacorum ludus,iu-u in dus latrunculorum.

TEscEIAM J Sic veteres libri hoc loco. at si Ma Τit. xxxix. c. m. v bi vox eadem saepius repeti- quom tur, testeia perpetuo scribitur. De illis qui in pastost, mes vel clamodici seint de testei's,vel latrociniys, ct Irta mapacitatibus,s assasturis. Origo vocis obscura tar, Ib eu, sed nota ex his capitulis significatio. s eqsii MIss Is DOMI Nicis J Quos supra lega eqdo t Sa latere vocavit. TitDII. c. iI. u summ ut II. Ut scelerumpatratores, ct Apostolicae disciplisia con- Marti temptores, missis a latere vestro probata Dei legatis fo- a rueresse personarum coerceantur. Missi ergos illis dominici dicebantur, quos Princeps extra or-

homi- dinem in diuersas regni partes ad iustitias K- uia ciendas sic enim loquebantur) cum amplissiman est potestate, dirigebat. Cuiusmodi legationum Pst: exempla passim extant: sed duo maxime illu-

uis stria memorantur. unius sub Karolo magnorij, Im P. Cuius meminit Flodoardus lib. II. c. xv m. Olo alterius sub Ludovico Pio, quae in Capitulariis bus lib. II. c. xxv. describitur. . - CENTENARIIJ Iudices minores, qui perio Centerias ius dicebant bub Comite. Comes enim ea iudex erat totius pagi..pagus ver , Crimitis id ost j Comitatus, diuidebatur in vicarias, centenas, decanias, in quibus iudices erant vicari , cente- narib, decani. Decretio Childeberti regis c. I x.

53쪽

Si quis emtenarium, aut qκemlibet iudicem. dcc.XI.

causator centenarium cum emtena requirat. Tit. I I.

Karlomanni c. Ix. Comes praecipiarguo Vicecomi ti,sivisique centenariis. In Capitulis Aquensibus Karoli M. anno x. Imperij. Vt ante vicarium cs' centenarium de propristate aut libertate iudicium non terminetur, aut acquiratur: ni Uemper in praesentia Missorum Imperialiam, aut inpraesentia Comitum. :PAGI PER MissATicos 4 Missaticos Semissarica dicebant regiones tractusque prouinciarum, per quos Missorum dominicorum irgatio & potestas porrigebatur.Tit. xI. c. II. Si de uno regno in altariaut de uno missatico in aliud

fugerint.TH.xx.c. H. 'scopi in fluis parrochys, ct Mus in illorum missaticis,comitesque in eorum comitatibus. S in praefatione Tituli huiusce ad Missos per regnum constitutos .viscutin musaticis coniuncti ct deputati estis,si l conueniatis. Malijs locis saepissime. Hi missatici quaquam alias maiores minoresve pro arbitrio principum institui solebant; semper tamen amplissimi Erant.& plures pagos , comitatusque continebant: quod ex breui subdito videre est, in quo missa tici duodecim pagos continent supra octoginta. In hac ergo legatione Carolus regnum suu uniuersum, cepta Aquitania, quae tunc seorsim regebatur, & Britannia quae rebellarat, in duodecim regiones seu missaticos distribuit, atque in his duodecimMissorum dominicorum collegia costituit: quorum singula,ut mos erat, Episcopum aliquem,aut simul etia Abbatemin Comitem unum , pluresue designatos habuere.

54쪽

uste s misi istis an alia

atast

cilior in ceteris, quae minores pagos significantiquorum multi in unaquaque diaecesi. Obscuriora enim sunt pleraque, quod ista pagorum distinctio post primam & secundam regum nostrorum stirpem obseruari desierit, ac nomen quoque ipsum pagi deinceps , praeterquam iuvernacula lingua vix usurpatum sit. Quare non aliunde fere explicari queant, quam ex illorum temporum scriptoribus & monimentis. Longum esset singula persequi. vi viam curiosis aperiamus,in paucis quibusdam experiemur. Vo N a I sq. J Pro Vongisse,seu Vongensi, ut Ead. est apud Flodoardum lib. H.c.xum. Alcvinus in υita S. Uedasti Episcopi : Venerunt in quendam pagum,qui incolarum illius consuetudise Vungisspetus tacitur,prope Regusiaca villam, qua 1 Pa est super rigeras Axona suminis ripas. Quo ex loco docemur pagumVongensem adAxonam fuisse. in eo nimirum tracta. qua Remis Τreviros estiter et quod iter describens verus Itinerarium Viangum vicu in eo locat lapide I Durocortoro xxo. et ongis municipium, Flodoardo dicitur.

in praecepto Ludovici Pij pro Ecclesia Remen si Cis Am Oncense. Nomen hodie retinet in

55쪽

illo tractu quem dixi, ubi olim pagus Vonogensis. Ead. FoLCOINVS J Episcopus Taruanensis,qui Corbeiensi priuilegio cum ceteris subscripsit in Synodo Parisiacensi anno Dcccxxv I. reliqui Episcopi iam noti sunt om aes ex Synodo apud

Vermeriam Tit. X. piaeter Dodonem Andegauensem,qui Suc stionensi hoc anno interfuerat,

di Burchardum arnotense de quo di etiam est Tit.IX. TE A v 4 Series ipse inter Caletensem agrum, qui pars est pagi Rotomagensis,& Vit-nau, id est Vimacensem , in eadem maris ora positum fuisse hunc pagum ostendit . quod verum est,confirmaturque ex tabulis antiquis,quet. docent Ludovicum Pium Monasterio S. Me dardi apud Suessiones concessisse e masin pagas Tellao,or Nidum Corbini in eodem pago. Tellaus ergo pagus,ubi castrum Arcarum , Is erat qui nomen postea fecit comitatui Talogij , cuius nempe castrique in eo conditi me nitVvillelmus Gemmeticensis Lib. VII. c. v H. & Orderiiscus Vitalis lib. vi. Alii Talouium appellarunt. Tellau, vo hoc loco, scriptum est in diplomate Caroli Calui pro S. Dionysio:Etsolitum censum de venna,quae est superfluuium Lo in pago Telian piscatoram eum mansio uno. In eodem pago villam quae dicitur Leritneuuallis , cor mansis supra mare stos , qui nuncupantur mares, cum integri

tate.

ad. . OT LINGA SAxo Ni A J Habitasse ali-- quando Saxones in ea ora Galliae,quae ostijs Sequanae alluitur, argumento est nomen littoris

56쪽

Saxonici, quod in Notitia utriusque Imperij legitur sub dispositione Ducis Armoricani &Neruicani. Propius etiam locum indicat Gregorius Turonensis,ctim Saxones Baiocassinos nominat lib. v. Historiae c.Xxv II. M ADREciso J Madriacensi. In legatione L d. xaroli magni,cuius partem nobis exhibuit co- dex Metensis: In Parisiaco, Melciano, M. - . dunensi, Provisensi, Stampensi, Carnotens, Fin-riacensi, FARDVLFus is STEPHANV s. In Cenomannico , Oxmens Lissino, Naiocassino. Constantino,Abrin catino, E erino,ct Madricensio de illa parte Sequana Rodomensi, M A GENA R D V s Episcopuι,ct MADELGAUDVS. Aliter ut patet, quam in ista, Missis dominicis distributi fuerant pagi. Madriacensis tamen in utraque cum Ebroicensi ut vicinus coniungitur. Situm enim in hoc pago fuisse Monasterium S. Leuisedi,quod ab ipso Ebroicorum capite Mediolano paucis millibus abest , docet Karoli simplicis diploma apud Almoinum lib. V.c.XLII. & S. Leu fredi vita c. x. Madriacensis prςterea pagi meminit alterum diploma S. Dionysij, cuius partem edidimus in Notis ad Gonfridum Abbatem lib.H. epist.XVI. MOR viso J Moruiensi. Fuit autem pagus Ead. Moruiensis,ut hic locus indicar,riuuinensi co- finis. Quod Laroli Calui pro S. Dionysio literae confirmant: villam Nouigentum supra Sequanam in pago Moruiensistam. Idem in aliis e vi Iam Madriniacum nomine in droruiensi comita- . tu sitam , atque in eodem pago Buxidum quoque . & Aliam ripam nominat . quae omnia in

57쪽

illo tractu sita sunt.Quin &Rosontumvillam in

eodem pago rex idem commemorat in diplo

male pro Monasterio Cellensi, quod legitur in Antiquitatibus Tricassinis,nisi quod Morinen si perperam ibi excusium est pro Moruiensi. Aliud ergo est pagus Moruiensis hoc loco aliud Moruenni pagus, qui nomen hodie retinet in diaece si Augustudunensi, quanquam& hic quoque Moruens s pagus dicitur in literis Heri- .manni Episcopi Niuernensis. Pii. HAT VARII sJ Crebra fit huius pagi mentio in tabulis Belaensis caenobii, quod ipsum

suille memorant in pago Attoariorum. Chronicum etiam S. Benigni Hugonis meminit Co mitis Attoariorum. Finitimus erat pagus, Comitatusque Attoariensis pago Cabillonensi,& Tornedriso, siue Tornodorensi, inter utrumque interiectus.Diuersae autem ab his fuerunt Attoariae tum Belgicae, tum Germanicae , quae nominantur in diuisione regni Lottiarii Tit. xxxv II.& in praecepto Ludovici Pii de diuisione regni inter filios atque ab his pagus Attoaciensis in Chronico Laureshamensi. Ceterum in eadem Laroli M. legatione longe amplioribus terminis hic Miuaticus definitus est. Ste' enim describitur: In Primis de Aurelianense elui-εate ad Segonnam quomodo rectum est. deinde ad e cum Tricas olore. Inde ad LingonM, de

Lingonu ad dissancton villam partis Burgundia.'nde vero ad Mugustidunum, postea ad Ligerem que ad Aurelianissunt Misi M A GN v s Amchiepiscum,ct Go DEFRIDVS.

XIII.

58쪽

uitrisset ia

x III. Apud Attiniacum.

PUD ATTi Ni A c VM J Attiniaco pala ri a tio Tit. xxii I. & Tit. XLI ir. inter palatia regia numeratur c. xxxi. In parrochia , hoc est in Episcopatu Remensi fuisse Hincmarus testatur in epistola ad nepotem quam recitat Flo-doardus lib. m. Nec vero longiore opera eget Attiniacus, cum de nomine nunc etiam notus sit ad Axonam fluuium , multis olim Synodis, ct placitis regum illustris. DE MARITIMA CusTODIA JEinhaesus P. zrs. epistola xxii. Homines nostri secundum ordinationem G iusionem domni Jmperatoris ad east odiam maritima uerunt. Lib. I v. Capitul. V. Comitese Ai ad custodiendam maritimam deputati Anti ADFLICTIONEM A VITAN IC AM J Ead. Vnde haec nata sit docent Annales Pithoeani DCCCLIII. & DCcCLiv. Narrant enim post Gozberti Comitis interitum,quem Carolus rex iussit occidi, instigatum ab illius propinquis per legatos fuisse Ludovicum Germaniae regem , ut Λquitaniam inuaderet: missiamque 1 patre Ludovicum filium,ut periculum faceret. Sed cum ceteris no susciperetur, re infecta redijsse. Hinc igitur liquet, tum cur Ludovicus huic colloquio, de sequenti cum fratribus non interfuerit: tum cur ex Aquitania nonnulli 1 factiosis

pulsi ex derent.

59쪽

P. I 17. SAc R AMENTUM FIDELITAT is J Non

absimile sacramentum quod a Karoli magni Missis exigebatur. cuius haec formula in eodem codice nothio Metensi. Promitto ego, quod ab isto die in anteasidelissum domno xarais pqssimo Imperatori, filio Tippini regii ct Terthana regina,pa ra mente, absque staude ct malo ingenio , de mea parte ad siuam partem, ct ad honorem regni sui ,μcut per drimm debet esse homo dominoseus. Sic me adiuuet Deus, ct ista Sanctoram patrocinia, quae in

hoc loco sunt. quia diebus vita meae per meam volun- ratem , in quantum mihi Deus intellectum dederit, silc adtendam ct consentiam. Eid SEcVNDUM MEvM sAVI RVM J In sacramento Ludovici & Κaroli fratrum Romana, iaest vernacula, lingua concepto apud Nithar-diim lib. I H. In quant Dei sauis styodis me donat. quod est in Adnutiationc Lotharsi Tit.xx I. quantum Deus mihi scire ct posse donauerit. & in formula iuramenti ab Hinc maro exacti: quantum- mque pliu ct melius sciero est potuero. dc in sacramento regis Tit. xxv. quantum mihi Dem intellectom oeptisibilitatem Mnauerit.

publicus conuentus maiorum causarum iudiciorumque causa. Mistarum autem erat idoneis per missaticos suos locis malia celebrare, atque1n his tum cetera exequi, tum fidelitatis sacra. mentum regis nomine exigere. Hoc igitur est exemplum malli Remis coacti, cum breui vansorum, qui fidelitatem in eo mallo iurarunt. inter quos qui Decani nuncupantur , minores, Ut

paulo ante dictum, iudices erant, qui per deca

60쪽

AD CAPITULA.

nias ius dicebant. Hissimarus epist. Iv. c. XU. Comites ct Vicarir, vel etiam Decani plurima plarita constimant.

XIV. Apud Leudicam.

in Leodico. quo modo &. in vita Karoli M. anno De Lxix. Celebrauit Fascha Leodire vico publico. Vicus tunc erat, nunc ciu itas ampla& nobilis. Liugas vocat Til. xxxv II. in diuisione regni Lotharij. Legiam alij , ut Ioannes Papa X. in epistola ad Carolum regem. . PERTURBATIONEM QUAM FILI vs JLudovicus iunior. Aquitanicam incursionem significat, de qua iam dictum Tit. xm. Haec nimirum causa, cur absit ab hoc item congressu Ludovicus pater , dc cur sese aduersus illum Karolus & Lotharius nouo foedere ac firmitate coniungant de qua in Adnuntiatione Κaroli

XV. Apud Bonoilum.

siensis. Bonogilus LupoAbbati epist.xum. Adgenerale placitum occurrendum , quod inpraedio quodam Parisiorum , cui Bonogiis nomςn est.