Papiers d'état du cardinal de Granvelle : d'après les manuscrits de la bibliothèque de Besançon

531쪽

royaume tout est pacissique, en palx et tranquillith, et n'y a gens plus obhissans a satre te commandement de leurs princes que magent gallicane, comine aussy estes advertis. Et potar ce que tout cecyest Vray, j'eSpore, meSSieurs, que , y pensant, ne adjoustersis plus defoy a ces cycophantes et gens Satis honneiar et par trop thgers, en ce lu'tig votis disent de ce que dessus, asin que ma honne et nobie

532쪽

XCV.

533쪽

XCVI.

INSTRUCTIONES

MITTENDO AD MAGNIFICOS DOMINOS SENENSES, DEINDE AD MAGNIFICOS DΟΜINOS FLORENTINOS. si OPUS FUERIT.

Imprimis cum Senos venerit, a magistratibus, qui rempublicam gubernant, visitabitur, praesentato apostolico brevi benedicet dominis civitati et populo Senensi, ex parte sanctissimi domini nostri in ot ois salutem dicet. Tum verbis accommodatis et gravibuS, ut decet, exponet paternam charitatem, qua Semper sanctissimus dominus noSter prosecutus est rempublicam Senensem et populum, prout in occurrentiis superiorum temporum ipsi clare cognΟScere potuerunt; et hoc sanctitas sua fecit, tum quod etiam in minoribus existens sumpor illi civitati sutiassecta, tum etiam quia Semper cognovit populum Senensem devotissimum fuisse et obsequentissimum sanctae Romanae Ecclesiae et sanctitati suae, proinde non minorem curam esse suae beatitudini illius civitatis felicem et quietum Statum, quam civitatum sanctae Romanae Ecclesiae. Sanctissimus dominus noster summa animi molestia intellexisse seditiones et populares tumultus, quibus Senensis civitas jam pluribus mensibus exagitata fuit, timuisseque semper ne aliquid maximi mali tam diurna commotio pareret, ut fieri solet; verum cum didicisset sanctitas sua illius populi modestia, et bonorum civium, et Cthm6ni VII λὶ

534쪽

domini cardinalis praesertim Senensis solerti cura ac diligentia rosin dius molius componi, et interposito maxime juramento coram sacratissima hostia reconciliationem sactam suisse, et summa quiete reipublicae magistratus pro suturo tempore ordinatos imbursatos

que, Sperasse Suam Sanctitatem jam seditiones omnes esse sublatas , omneSque ad veram rediisse concordiam , ac spem certam

datam omnia pro quieto illius civitatis in posterum melius successura, proinde quod jam prius cogitarat, destitisse ab aliquo oratoromittendo, qui suae sanctitatis nomine concordiam inter eos procuret. Νunc vero cum sanctissimus dominus noster, relatione oratoris illius civitatis, cognoverit, procurante malo tyranniarum Satore, novam

scissuram factam esse ac seditionem priore priorem, ita ut jam ad civile bellum proruperint, prudentissime considerans sua SanctitaS rem hanc perniciosam esse illi civitati, scripsit quamprimum ad domi nos Florentinos, monuitque eos per breve apostolicum, ut ab omnis avoru et auxilii specie exulibus Senensibus, qui Montem regionis in occupaVerant, praestando abstinerent, et illud idem eidem oratori, ac aliis christianissimae ligae qui postea Romam venerunt, efficacissimis verbis replicavit, ostenditque quantum haec res suae sanctitati cordi QSSet, quantumque periculosi ignis ex hac scintilla posset conflari statuit omnino aliquem ex reverendissimis dominis cardinalibus ad eos mittere, jussitque se quam primum illuc conserre.

Exponat deindo sanctissimum dominum nostrum hoc novo tumultu valde commotu messe, dolorequo vehemonior illi civitati quae tanti S vexetur angustiis. Verum cum nullum validius salubriusque tantis malis remedium sua sanctitas cognoscat, quam CiVium reCOnciliationem atque unionem, hortari atque obsecrari SenenSes ciVes, et eos maxime qui rempublicam gerunt, ut dimissis odiis ac Suspicionibus, quibus se ac rempublicam perdunt, tandem Se uniant Veram animorum reconciliationem procurent, praeteritorum obliviS- Cantur, patriae saluti in tanta necessitate succurrant, itaque agant, Ut

cives omnes quieti et securi in dulcissima patria vivere possint.

535쪽

Quod si hactenus privatis passionibus simultatibusque suporali

sacere noluerunt, nunc tandem in tanto tamque manifesto libortatis patriaeque periculo sacere non negligant; considerent rerum Italica rum praesentem Statum, Vicinorum dispositionem ac studia, quos habeant amicos, quosve inimicos aut emulos, sanctissimum domi num nostrum, propter Superiorum temporum amictiones, non multum do se polliceri posse, tamen defensioni eorum pro viribus notides uturum, civitatemque de sua Sanctitate et apostolica sodo bone meritam nullo unquam tempore deserturum ; Sed nulla certiora validioraque praesidia Senenses habere posse , quam a seipsis. Uniant sese , condonentque patriae posterisque quicquid injuriarum hactonus utrinque exercitatum est, vere atque ex animo, non siclo sibi ipsis reconcilientur, et qui ejusdhm civitatis sunt cives, eodem sacro sonio renati, iisdem legibus moribusque nutriti, consanguinitatibus. amnitatibus . amicitiis, societatibus clientelisque conjuncti, idem sapiant, seque omneS ut conciVes, ut fratres ament, dentque operam ut nulli, aut quam paucissimi, extra civitatem manere cogantur. Hoc si socerint, nullos esse qui eis nocere possint; inventuros Semper adjutores et defensores. si sint uniti; Sin vero, quod absit, pertinacius insolitis contentionibus perseverare malint, vereri sanctissimum dominum nostrum ne ita hoc malum crescat quod ei obviare non poSSit. Audisse suam sanctitatem aliquos cives, indignatione vel timoro

impulsos, jam despicere ad desperatorum praesidia; cogitent quid

agant, neque in eum locum prosiliant unde postea pro arbitrio resilire non liceat, curentque libertatem , quam a patribu S Sui S a cepere

etiam siliis relinquere, cum servitus malorum omnium Sit extremum Et ob hanc praecipue causam missum Se esse a sanctissimo domino nostro, ut hanc unionem et reconciliationem inter eos procuret omni studio et diligentia, et quae communi COI Sensu Conventa erunt.

etiam, si opus sit, apostolica firmentur auctoritate, se paratissimum esse exequi quae Sibi commissa Sunt, neque se parsurum labori aut molestiae, dummodo prodeSSe queat.

536쪽

Haec omnia praedictus reverendissimus dominus legatus ampliori bus verbis pro sua prudentia et Sapientia exponet, et bonam mentem paternamque charitatem sanctissimi domini nostri erga illam civitatem aperiet. Deinde, si erit expediens. ibit Florentiam et excelsis dominis Florentinis eodem modo benedicet, et eos salutabit nomine sanctis simi domini nostri. praesentato brevi apostolico. Tum exponet, Sanctissimum dominum nostrum non sine animi molestia intellexisse, quae de novo, occasione terrarum illarum sive oppidorum, dominium illud contra Senenses intentaverint. de qua

quidem novitate Sanctitas sua, attenta temporum et rerum conditione, non parum miratur.

Dobore considerare dominos Florentinos, Italiam satis superque esse turbatam ac implicitam, Senenses civili seditione ita osso amictos, ut parum absint ab aperta desperatione, cum jam consilio propter perniciosam scissionem careant omnino. Νon esse prudentis Consilii eos impollere ad ruinam, quando quidem vicina domus Sine Collamione contiguae ruere non possit. Senenses Romanae curiae set Florentinis vicinos suisse non timendos, cavendumque pro Igno SuCoedat lupus: proinde sua Solita sapientia prudentiaque utantur, neque igni quo minus ardet Italia novum addant incendium, sorsitan non minus periculoSum. Rem Ferrariensem Sibi ante oculos ponere Florentinos debere . quae non parum mutationis haberet, si novum hinc suscitaretur bellum, quod non minorem illis molestiam assurro posset quam illud et consilia pluraque de re Ferrariensi sacile subverteret. Propterea sanctissimus dominus noster', ut quietis amatorem et cupidum, ut Ferraria aliquando a periculo liberetur, ad tollendum omnia obstacula quae emergere poSSent, nuper per apostolicum breve monuisse eosne, exulibus Senensibus qui Montem regionis occuparent, essent auxilio, ot ipsorum oratori, ac aliis serenissimae ligae qui Romam venerunt, accuratissime replicasse.

Sanctissimum dominum nostrum.

537쪽

Hanc totam controversiam in alia tempora reservent, ut sanctitati Suae remittant, non tam juris rigore, quam paterno assectu dirimendam.

Quod si omnino rem prosequi statuerint et Senenses hoc tempore insestare, sciant sanctissimum dominum nostrum non posse hoc dissimulare, tum quia civitati Senensi, et sibi confoederatae set optimo de sede apostolica merenti, deesse non potest, tum quia haec omnia suae sanctitati merito possent ascribi, Cum quando sua sanctitas aliis foederibus conjuncta erat, Florentini quieverint, nunc autem pontifici confoederatis Senensibus insultant. Hortetur tandem reverendissimus dominus legatus excelsam Florentinam rempublicam, ut a novitatibus ac armis contra Senenses omnino abstineant, remque per concordiam sinire curent; osserat ad hoc omnem sanctissimi domini nostri operam ac diligentiam. ot ois significet quando alias statuerint, sanctitatem Suam non posse Cum Deo, et sanctae sedis apostolicae honore, permittere, ut Senenses. confoederati sui, per vim opprimantur, praesertim occasione quae apud tribunal suae sanctitatis agitatur, cum pendente lito nihil debeat

innoVari. Esse praeterea Senenses invitatos ad intrandum ligam communem et eis reservatum locum, ut Sciunt, quae Omnia viderentur nunc violata ab omni via facti in

Caetera pro sua solita prudentia et sapientia praefatus reverendissimus legatus ampliabit et ornabit, SerVata temporum, perSOnarum et locorum conditione.

538쪽

ment dois io traicisi do uadril jus tu es a prosunt. Quo la capitulation 1 ictu audiet Madril demetire en sa sorce et