De peregrinatione oratio

1쪽

Gener o ac Magifico Domino,

nissimi ELECTORI Saxoniae consiliario,

Sacri etiam Rom. Imperii Thesaurariodisnissimo,&

optime constitutae Reipub. Numb

gensis,patriae patribus meritissimis,

Dn Patronis ac Mecuatibin suis om

observantiae dioperpetim colendis, PROBAT GR Sipsis

suum cultum CONCILIATUR Us

sibi

ipsorum benevolentiam

Hanc orationem consecrat Pacosus OLER Us Nam-

2쪽

antehac dubium mihi fuisset

Excellentissimeri Clarissime vir, Spectabilis Domine De cane, Viri Exim ij Hii manissimi atque Praestanti sis imi , tuq florentissima studiosorum juvenum corona, quam arduum sit ac dissicile, in pubila eruaditissimorum iraestantissimorum virorum corona dicere, nunc profectore ipsa intelligerem, quando in conspectum vestrum longe clarissimum prodiens, ita animo percellor ac conturbor, ut fere quo me vertam, aut quid dicam, nesciam. Atq; hoc in me sortasse non adeo mirandum i Si enim qui busdam constantissimis in conspectu auditorum sudorem erupisse, vultum ipsorum pallorem invasisse, genia tremuisse, linguam titubasse, imo trorsus quosdam obmutuisse, ex omnium optimo ac pra stantissimo dicen magistro Tullio cognovimus,qui seipsu mota mente, atq; omnibus artubus in dicendi principiis contremuisse palam fatetur: quid mihi,qui neq; ingenii felicitate, nec eruditionis praestantia, neq; eloquentiae viribus cum infimo corum in comparationem venire possum, quid mihi, inquam, animi atq; cogitati 'nis inesse putat dum hos vestrum oculos, acerrimi judicii indices, in me unum conversos&defixos in tu cor Huc accedit quod cum nunquam pedem in viret Rhetorum paulo profundius posuerim, ne-dum in ipsis Demostheni- cum Suadae florem, divinum Gratiarum rorem conquisive. Gn δε jam deelamandi partes, onus aetna gravius in me recipiens, mihi infirmo dc imbecilli Herculis cothurnum ad-

3쪽

mam dictionem,gypsatis illuminata v cibiti Marte expolitam Orphei, requirit,committam, Acreor ne in scopulos reprehensionum asperrimos incurram altatuis mihi haec Vel Qba objcctet: Quis furoris Boreas te amavit, quae te me tala is ura impulitatu exangui fronte in hoc florentissimo xsactatissimo Palladis domicilio,

Pieriistentes ora rigare vadis.

quod summa olim cum laude, maxima cum admiratione, omniumq, comprobatione gravissimi&disertissimi orato. res sustinuere, tune audacule sustinere conaris Sunt haec ita Auditores, cum meipsum respicio sed quando me paulisper recolligo, vestrum conventum hono ratissimum perpendo, .mihi in mentem revoco eam humanitatem&benevolentiam, qua eos, qui antehac de eodem hoc loco verba fecere adolescentes, prosequuti estis, atq; etiam ipsim et olim in florentissimum eloquentiae campum prodeuntes, quanta cum di multate conjunctum sit, cunctis tacentibus unum dicere, experti probe fuistis; incivile plane videtur, de tam benevola ac humanissima vestra praesenti Laliquid sinistri cogitatione praesumere . mulio ma gis verbis proloqui: cum nemini ucstrum ignotum sit, non vel ingenii fiducia, vel cruditionis excellentia me hunc O- cum nunc implere, sed solius exercitationis ela periculi faciendi gratia dicendi provinciam mihi expetiisse. Quocirca vicissim recreat me&erigit vester insignis favor benevolentia, quibus sectus ex immenso materiarum, quae ad tractandum se offerunt, oceano, peregrinationem seligens, aqua postlim imbecillitate ingenii, tum quod peregrinationes in silvcndae lint, tum qua in iis tenenda, breviter demon'

Vosmodb, His vestro favorein aequanimitato

4쪽

me timidum sustentate, benevolis mentibus aspirate &dσgravissima materia tenuiter disserentem humanitate vobis Propria, audit . Sunt nonnulli ingenii donis, eruditione autoritate clarissimi viri, Anditores optimi,qura Peregrinariones, Regioinnum: populorum exterorum lustrationes, quas nos egregium adsumentum, quasi viam esse compendiariam qua civilis prudentia,variarum rerum cognitiori solida eruditio acquiritur, contendimus, usq adeo detestantur, totoque pectore ita aversantur, ut ingenio suo falsissima sententia ducti, illas non modo non suscipiendas,sedri omnino interdicendas si existimenti& tam absurdam in suis non tantum sensibus reponant opinionem , sed&aliis eandem pet- suadere conentur. Quorum quidem jejuna, nulliusque pondetis oratio, ne mihi in peregrinationis dignitate propugnanda obesse,&praejudicium aliquod dictioni meae inanimis auditorum gignere possit, antequam meam sententiam

confirmem, vobis ante oculos statuendam, it levitatem

ejus perspicere possitis, judiciis vestris committendam ego

arbitror.

Quid autem isti censent dicunt&ad nauseam4',inculcant,dominosin intra paternos lares optimis abundare praeceptis institutisq; prudentita, necnon ex praeceptoribustium viva Voce docentibus, uni mutis illic libros puto petere haurire debere, ea, quae animum nostrum ad commu

nem vitam recte instituendam, honeste agendam, aem- publicam pro virili juvandam . Omnibusq; modis decorandam Lornandam informare possint. Non opus esse ut multisdissicultatibus, labore interdum haud perferendo,& sun tibiis immensis exteras regiones lustremus, ab iisq; quorum etnae ratio a nostrati toto c xi discrepat omnium con fili omni praecept tacta , boumlatam actionum moderatricena . . virtu-

5쪽

virtatura ac totius vitae nostrae gubernatricem, prudentiam addiscamus. Verum ita comparatum esse, ut vitio quodam implantato, ab omnium Trum matre natura, domi parata, noti risq; regionibus4 locis concessa bona fastidire, longissime remota hurare, omnibus Votis exoptare, expaasis,quod a junt. velis remisq; ad ea, quae foris sunt, contendere solea. mus, adeo ut appetitus noster

Transvolet in medioposita fugientia captet.

Experientiam vero si consulamus, perlustremus om. ne maritiquitatem, omnium veterum iecentium historia. rum me moriam .si replicemus, quam egeni virtutum ac cru. ditionis inopes, ii qui peregrEabfuere, in patriam revertantur, ita nobis ad oculum demonstrari ajunt ut vel caecutienti sit manifestissimum eoqirem redire, ut dum veram prudentiam comparare sibi studeant, long majora, maximeque nocitura in Rempublicam incommoda afferant saepeq;

metuendum sit, ne ab ejusmodi, qui in peregrinis regnis suci runt, novi quoq; peregrini inusitati mores introducan tur, a nostratibus postea affectentur,in recipiantur. Quid enim alias regiones lustratum si abieris, statim illis in locis quae vides,animo tacite blandiuntur & magis arrident, quam domi nata, quae usu Sc consuetudine despecta habentur Inde si ut peregrinis illecti moribus, illisq; assueti, parentum majorumq; nostrorum instituta prisca contemnamus, ritus mo resq, gentis nostrae vetustos: laudabiles rejiciamus,formam Reipublicae inveteratam irrideamus, imo patriae terrae, quae prae reliquis omnium charissima esse debebat jucundissi ma,caeteras nationes longissime anteferamus,nihilq; rectum& justum putemus, nil majorem laudem, majorem existimationem, majoremq; gloriam mereri animum inducamus,

quam quod ab exteris gentibus institutum, factitatum, dc Probat um cognoverimus, adeo ut nihil apud eos tam ineptum

6쪽

trum sit&absurdum, quod suos patronos se tali tose non

inveniat. Hinc caesainno potius quam admiratione, odio quam amor vituperio quam laude excipiendos mores, iret patriam nostram Germaniam minime Germanos irrepsisse dictitant, curta pallia, pileo turbinatos, caliga tympanicas Gallico aut Italorum more gestare, scapulas contria hendo attollere in amico salutando pronis cervicibus & vestigiis verrentibus terram dextrae tibiae illius integumentum infra genu timidissima manu libare,capillos in varios gyros frangere, auriculos subula perforare, corporis mollicie cum Du- mellis decertare, immundissimis sese excolere mundiciis, ad numerum ire,garrire, salire,& id genus ineptias alias, quas omnes si quis longa seria referre satagat,

Ante diem claus componet vesper olympo.

Summo vero laudum praeconio condecorandum , de ab omnibus maximopere expetendum esse putant, prudentissimum illud, mullis secutor uni decursibus intermoriturum Lycurgi Spartanorum Legumlatoris Sapientissimi institutum, qui postquam plurimis argumentis, illustribus

documentis, quanta mala ex peregrinationibus provenirent, cognovisset, non tantum cives suos Spartanos ab iis penitus abduxin, verum etiam omnia ab exteris apportata mercimona a portu suo longissime removit, ne forte novitas quaedam, quae teste Platone, audaciae mater, superstitionis soror , levitatis filia est, cum mercibus & exterorum consuetudine inveheretur, invecta approbaretur, approbata mores subditorum corrumperet, veteres' usitatas leges everteret, nova contra .pessima exosculanda adamanda obtruderet, minime dubitans, tam diu florentem ac beatam fore partanorum Rempub quam diu subditi ab ex ternisin peregrinis inoribus non inquinarentur contaminarentur Cujtis praeclaram&longe sapientissimam sententia mi

7쪽

etentiam secuti olim Scythaein Moscovitae, hodierno vera

tempore Chinenses , maxima cum Rerum publicarnm sua. rum utilitate, praeclara incolarum omnium felicitat nulli civium limites imperii sui impune transire, excedere permittant. Praesertim cum et ipsis peregrinantibus haud raro accidere hoc soleat, ut cum corporis valetudinis actura qua nil

Dititia poterunt regales addere sus.

ad patrios lares, tum patriae, tum Reipublicae inutiles facti, redeant,&si non illico moriantur, mortem tamen semper secum circumstrant imo etiam vix relictypatria miser in tereant,ab inimicis, a latronibus perimantur , in aquis susfocentur,in inter Barbaros sepe animum emcnt,m diem suum obeant. Quibus omnibus probe perpensis, peregrinationes non modo non suscipiendas, sed omnino prohibendasvi cane peius: angue detestandas esse statuunt. At enim vero, itor ,nunquam mihi persuadere pote ro, quenquam ex Vobis tam bardum bliteumq; cluere, tam animo fore agresti ac duro, tam inexpertem rationis , qua brutis antecellimis,qui eorum orationi praestigiarum tricis irretitus, incertissimarum opinionum fascino dementatus

fidem habeat. Nam aut rerum momenta non recte apud animum meum perpendi, d ad rationis amussim examina vi, aut illud omnimodo verum est, hunc universum terra,rum orbem matrem tu tricem omnium hominum, com

munem patriam ac domicilium commune esses id quod et iam Divinus ille Socrates, qui ipsius Apollinis oraculo sa,pientissimus judicatus fuit, indicavit & declaravit, quanda interroganti: cujatem se ferreta mundi huius civem, respon dit. Quae enim sit indignitas,quae vesania & dementia, ani mum, quo nil divinius homini Deus concessit, quemq; via

ingeni caesum capit,in cistula quasi recondu& in sesquipeda

ii ter

8쪽

ri terrae seu stillo eapilaum teneri Quae sit iniquItas, pane.

culum aut regulum, per infinitos paciorum tractus volitare,&aere,qui sua vi totius mundi plagas temperat, liberrimo frui; hominem contra mentes scientia praeditum, omnium animalium non modo praestatuissimum nobiliM-mum sed di dominum ac monarcham caveae unius agelli aut urbeculae includi 'Quemadmodum autem alta Laetherea ingenia motu gaudeut a caelum unde nata imitantur, nec uni subinde loco ceu muscae,adlinent Ita haud facile effabor, quantum utilitatis publice privatimq; cum maximo saepe numero glorii existimationis foenore secum trahat, diffusae, gnaeq; illius patriae partes nobiliores pedibus usurpasse, oculis lustra Te atq; cum judicio penitius cognovisse Lut mirum non sit optimum quenq; patriae suae amatorem, induciis ad

tempus cum laribus paternis jucunda amicorum consu tudine factis, admiranda variarum nationum scrutari, mores asperiusculos lima peregrinationis emollire, domesticam rusticitatem extero civilitatis cultusq; sale macerare, eniti denique ut ca quae alibi audiverit luberrima, viderit jucundissima,animadverterit laudatissima, in succum sangui. nem convertere, dataq; postea occasione Reipublicae suae negoti iri popularium suorum causis, cum fructura gratia attemperare queat. Ira certe res scie habet, Auditores, omnium rerum ignamin inscii in hanc universitatem ciu-cem hujus orbis splendidissima medimur, adeoq; tradide- essent cultores, boni desiderarentur educatorcs,manum detraherent industrii praeceptores, non modo non pares verum etiam longe inferiores immanissimis quibusvis bestiis redderemur. Itaque Deus benignissimus Sc sapientissimus creaturarum omnium procurator, juxta conscr

9쪽

augustissimo in florentissimo mundi theatro cernuntur

hunc animum parentibus indidit, ut liberos ex se genitos Scprocreatos pro facultate honeste non educent solum, sed etiam nuces relinquentes, Ic ad ultiores factos, vel bonis literis imbui,vel in aliis hostestis: vitae communi saliuaribus artibus crudiri curent. Cum vero lit crasin solidam eruditionem, quae sunt pietatis conservatrices, barbariei depultrices, motum magiis ui ad quas mea potissimum spectat oratio non semper in patria addiscendi detur occasio, peropus sane est,& ipsa flagitat necessitas, ut docile ingenium, variatum rerum ac disciplinarum capax,in scholas tanquam ad mercaturam bonarum artium ac disciplinarum mittatur,

ibiq; illam avidissime doctrinam combibat, quam domi

haurireri cognoscere non poterat. Nec tamen satis est, ut in scholis Sesossicinis hominum vivant,aut ibi in messeo tan. quam in carcere lateant, de rebus sive ad cognitionem, sive adactionem, sive ad honestos ac decentes mores utilibus meditentur: sed excurrendum est, aut migrandum i alias quasvis illustres civitates, aut si occasio ac sumtus, qui peregrinationis nervi sunt, ferant in regna extera in lucem conspectum hominum prodeundum ex conversatione cum aliis nationibus, quae virtutis quaedam est exercitatio: iudicium confirmandum, variarum rerum, scitu dignissim Drum, antea incognitarum experientia colligenda,in gravio. ribus curis, quatin hac misera& variis negotiis reserta vita subinde occurrunt, quasi praeludendum. Ut enim non , mnes terrae omnia serunt, sed Indus ebur, Chaldaeus amomum, .sbrimgemm.M, Ser ve era, thura Sabaeus, Athis mel, Phoenix palmin, Lacedaemon Γvam, Argu equos, Epirus equa te uaria Gasius

a)bs, menta Libs, Campanus Jachum

10쪽

Pontini orea, blattam drus, aera Corinthus,

Sardinia argentum,naves msania defert. Ita quo non ubiq; iste animorum cultus succrescit.sed hesenationi ista,alii illa virtus quasi propria despeculiaris, quae tamquam fragrantissimi flosculi , in unum colligendae, dic

rollam colligandae sunt. Ac quamvis praeceptorcs in scholis, mutiq; illi magistri, multa satis superq, moneant,doceant,d juventuti ceu lac maternum instillent,nunquam tamen adeo mentem nostram corruptam, rubigine inscitiae obsitam, insormationis lixivia eluunt smegmate admonitionis purgant, reprehensionis pumice expoliunt', ut non aliquid pete-doris ac squaloris ex umbratili illa institutione adhaerescat, quod peregrinatione demum deterendum dc exuendum est: Nec unquam lecta vel audita, animis ita insident, destam promte occurrunt, hominem qi adeo assiciunt, quam quae oculis subjecta fidelibus coram visa fuerunt. Videas multos, qui assidua lectione omnes libros excusserunt , omnes bibliothecas perlustrarunt, innumera a praeceptoribus Iesu bis sua incolis auribus perceperunt, sed dum assidue in sinu

Irialerno delituerunt, fornaci assederunt suae, Icceu cochleaticit, qrnua nunquam extra testam exeruerunt , quando in forumin pulverem progredi, i cadusum ea quae legerunt Icaudiverunt transferre debent, haerere, balbutire, tepidare,&nihil ex abundanti illa copia depromere posse, quod patriae subsidio, parentibus emolumento, amicisin propin. quis saluti esse postit. Cujus farinae homines celcberrimus

Poeta Horati', quem natura omnium ingeniorum compendium secit, egregie admodum orationis penicillo describitin depingit, bicis quiens: In nri sibi quod vacua dessumsit Athen,