De peregrinatione oratio

11쪽

Libribis curis statua taciturni exit Porumici risu populum quatit.

Scilicet non contemplatione solain speculatione, reurum multarum experientiain inpoliticis negotiis dexteri, tas acquiritur, sed ut Citha redi, dum crebro chordibus obed rant, ct frequenter cithara ludunt, artem percipiunt ita quoq; ex bonorum aetate majorum, doctiorum conversa tione, omnium virtutum princeps gubernatrix prudentia acquiritur. Nemo medicus extitit, aut evasit unquam, qui speculationibus tantum vacando, stirpium plantarumque proprietates pervestigando,operamin morborum curatiOnem inter milit omnem : simili modo practicae prudentiae Praecepta non cognoscenda tantum, sed etiam ad ii sum trans. ferenda sunt, idq; non in patria terra tantum , ubi inter nota& notos versamur,4 propter consuetudinem inveteratam minorem accurationem adhibemus, sed multo magis inter

Peregrinas genic , ubi varietas illa ingeniorum longe plus peregrinantem ac uitri subigit, quam si multos annos domestico in carcere inter familiares haesisset.

Ut nihil jam de jucunditatibus passim obviis, toto

sinu sese peregrinantibus offerentibus, dicam, praeteream hortos elegantissime consitos, & Omnis generis flosculos miro odore suavissimos reserentes: latere patiar vineta laeta, montes arboribus& fruticibus variis vestitos, prata colorib.

ridentia: Quis est, quem non incredibili voluptate doli bu.

tum reddant i cmplorum sumtuosissimorum structiirae, tum

rium altitudines admirandae,prae quibus Pyramides tantopecire a veteribus decantatae ludus ok ocus fuisse videantur lQtiis est,cujus animum maximopere non reficiant amplissimae curiae, quae ossicii moderatrices, vindices temeritatis exaistunt Cujus mentem non singulari voluptate multorum nummorum bibliothecae, tot sapientum monumentis nobilitatae

12쪽

Γtatae, deliniante Quis neget pectoris sui sinus non gaudi si

oculosque grata voluptate perfundi, ex monumentorum sepulchrorum elogiis,quae ad imitationem accendunt desin- flammant eorum, quorum etiam post discessiim ex hac vita, in monumentis quasi renovari memoriam videmus Magna quidem sinu haec, Auditores, im admiranda verum illis haud postponendam, sed aequandam, si non anteferendam, variarum I exterarum linguarum cognitionem judicio, quae non tantii mirificum in animis nostris oblectamentum pariunt, sed . adeo necessariae sunt iis, Scutiles, qui non inumbra atq; in otio delitescere, sed in luce atque celebritate hominum versari, legiones obire, Principum ac Regum inter

esse consiliis , dc ad Rerumpubli: adhiberi gubernacula aliquando cupiunt, ut sine illis recto stare talo nulli possint,

cum nec ad manum semper,sint interpretes, nec quicquam turpius, addo quoque periculosius sit, ab his pendere maxime ubi aut continuandus sermo, aut ob circumstantias mutandus, aut extemplo dandum responsum metit Nec quicquam movemur eo, in quo praesidii veluti arx posita fuit, quod longe alia sit apud exteras gentes Rerum pubi ratio de constitutio, quam ea, cuius nos in regionibus despolitiis nostris servantes sumus; siquidem utraq; ad unum eundemq; scopum, incolumitatem nimirum Rerumpublica rumin subditorum felicitatem collineat Nihil igitur impedit,quo misnus eorum mores Ic instituta studiose cognoscantur, i cpud animum probe perpendantur, ut apparear,

quantum illi in suis gubernaculis di administrationibus

vel meliores, vel deteriores nobis sint,ut si occasio ferat, aut necessitas flagitet, ea nobis accommodare tanquam ut Ilia, &rejicere tanquam noxia possimus. Id quod probem telli

13쪽

quoddam qui, quamvis Republica sapientissime instituti

ubiq; laudentur, tamen legatos suos apud exteras gentes lia. hent, qui omnia in Republica notatu digna diligenter obser. vent, accurate ad patres perscribant, quo sua consilia ad ea dirigere possint. An vero propterea repulsam serat per grinatio, quam, si modo rectein cum judicio instituatur & moribus prodesta&autoritati atque gloriae inservire plurimum, novimus, quod multi ex ea virtutum, tonarum re. rum vacui domum revertantur Minimc putabitis Audito. rei ut omnium bonarum: praestantium rerum abusus cst, ita: peregiinationis. Neq; tamen propter abusum res ipsa rejiciendari inter mittenda est, nisi forte adeo mente deliremus, ut quema, modum Lycurgus ad reprimendam vinolentiam in Scythis

suis,in ebrietat cm,quae non Vitium modo, sed omnium vitiorum arx&metropolis, coercendam, vites Omnes fundi

tus extirpare, α tota illa regione eradicare jussit. Aut quemadmodum Aristippus servos suos aurumin pecuniam in maris profundum projicere jussit, quo ad iter capessen. dum expeditiores forent; uterque satis ineptes inconsulter Sic nos per summam vesania quod per se amplum prudemtiae adjumentum est, a multis sapientissimis viris comprobutum, propter unius aut alterius abusum, omnino tollere dein totum rejicere velimus. Maneat potius peregrinatio, muneat,sed removeantur illa vitia, quae aliqui non ex peregri natione, sed quia ipsi mali sunt, secum domum reportant. Neq; enim cuivis exteras nationes peragrandas esse statuimus, nec etiam cuilibet aetati eas permittendas, sed iis dun taxat, qui jam liberalium artium fundamenta praeclare posuerunt & vel ipsi sibi consulere possunt, quid lactu honesium, turpe vero inceptu sit, aut monitorem vel formato, tem44 actionium moderatorem fidelem habeant,qui unperitos

14쪽

sitos ac honesta ducati&ab omnis generis vitiis,pronos prerpensosq; absterreat. Pueros sane& adolescentulos, qui sibi ipsis consulere,& suis rebus superesse nequeunt, sed a natura consilii inopes, plura vel errore, Vel mentis perturbatione quam judicio agunt si quis ita solos in alienas terras dimittendos esse censuerit, haud quicquam aliud fecerit, quam ut patriae florem civium seminarium exterorum Iudibriis exponat, multis modis in illud injurius sit. Nam quid aliud discat adolescens imprudens,& rerum imperitus, quam turpes ejusmodi mores, qui totam vitam deformant. Quippe is doctorum virorum consuetudine non admodum delectabitur, literarum studia non magnopere curabit, per grinarum linguarum scientiam haud affectabit, morum pulchritudini minime studebit, sed si in assentatores peregrinos, qui ad illius ingenium mores suos componunt, omnia studia aptant,inciderit,ut caetera puerilia illi arrident omnia,&blandiuntur, ita illorum dicta facta imitabitur, , quaecunq; in iis viderit,tanquam summe elegantia, sedecentia valde suspiciet, Lin illud totus incumbet, ut ad alios propagare,&alte implantare queat. Imo quaecunq, illi tantum animi,delectationis,&temporis taedia fallendi gratia narra. bunt, pro vivis oraculis ceu ex Apollinis tripode prosectis, habebit , eaq; tanquam admiranda prodigia sortenta aliis commemorare minimc gravabitur. Qiacmadmodum enim in Hispania equas a vento Favonio concipere a junt, sed metu

evanido: Ilain ejusmodi adolescentes blandientium opinionum Austro gravidi domi serium nihil parient, sed ut tumidi tantum utres, fabularum mendaciorum Ventos eUapo rabunt. Nam uti in vico Lutetiae vicino Echo est, quae o

cem semel receptam tredecies & saepius reddit sic illi imma. turi peregrinatores visa&audita multiplicabunt, non modo Heche montis ejulatus, conchas Scottae anseribus tacun

15쪽

eas,indicas formicas, vulpium aut leporum magnitudino; Spytamaeorum,Pygmaeorum arietum caprarumq; dorsis in .sidentium in grues expeditionem denarrabunt, sedin alia quae neq, oculis viderunt unquam,atq; etiam videbunt nunquam tanquam a se visa numerosis interdum additis dejerationibus in circulis conviviis stulte deblaterabunt.

De nihilo magnis depareto maxima fingentes.

Adde quod sumtus Ornnes, quos parentes suum defraudantes genium undiq; corraserunt, inutiliter profundent, amicorum parentum expectationi minime saris facient, sed ab exteris parasitis circumventi,eorumq; dolis per suasi, nunc his, nunc illis voluptatibus, quae blancillimae mminae sunt, cujus blanditiis, rii, qui natura boni sunt, ODriImpuntur,indulgebun aonarias, Sphaerastella, caupCnulas,in alia plenis, quod aiunt, buccis, colebrabunt, Iuc cessabunt donec omnia prodegerint, sine fructu dilapidarint, parasitis 4natonibus lucrum , libi vero piis dolorem

inopiam attulerint,&cum ignominia in terram patriam reversi fuerint, popularibus quidem suis ridiculi, sibi ipsis vero

molesti&ingrati. Nimirum praecoci huic excursioni &d, vagationi hoc omne acceptum Drendum cst, quod tam V rii,& nunquam antehac in Germania vis mores introducantur, simul. animi ad instabilitatem dc levitatem quandam assuefiant. Summesproinde necessarium est,& diligenti circumspectione dignissimum, ut non cuivis aetati peiegrinutioncs permittantur,sed ii demum in peregrina regiones ablegent ut, qui in bonis literis non parum profecerunt,atq; a- de quasi anticipatam rerum sibi scientiam pepererunt,qui ab honesto turpia sejungere, quae visu audituq; digna sunt observare, veros deniq; .sinceros amicos ab adulatoribus dignoscere,&dijudicare queant. Aut si etiam imperit Min- experti adolcscentes, in terras exteras dimittantur, adjun

16쪽

gendi sunt illis viri experti,scillarum regionumis locorii mgnari, tanquam inspectores, qui eorum actiones ineptas nec satis validas regant,& moderentur,ne in taburinthos inextriis cabiles incidant,& virtutibus relictis vitia sectentur, adeoq; pessime morati, magna vitiorum polluti colluvie e peregrinatione redeant. Quod quidem si observetur suus honos&dignitas peregrinationi constabit, illiq; peregrinatores ex varia illa urbium®ionum lustratione auferent usum longe uberrimum& saluberrimum, ut minime verendum sit, ne qui hac in re seorsim a nobis sentiunt, Lycurgi Spartanorum legumlatoris autoritate nos a sententia nostra dimoveant. Satis enim superque constat, ad oculum demonstrari potest, Spartanos non adeo integris illibatisq; moribus extitisse, ut nulli prorsus flagitio aut labecula invenustiori, locus apud eos superfuerit Laconum enim ξεν 1λαι quem fugita qua hospites omnes Madventitios, contra omnia humanitatis ossicia ditione sua expulerunt, ne scilicet quippiam ex peregrinantium commercio rubiginis attraherent Quem praeterit eorum contumacia' unum sane hoc nos docebit, quarta tenaces sententiarum suarum animo semel conceptarum fuerint,quod citharam Timothei Milesii, qui septem veteribus quatuor chordas adjecerat, improbarunt, licet&facilius suavius longe illa ludi posset. Quli minus mirum est eos duritiei suae amantes peregrinorum consuetudinem tantopere aspernatos fuisse. Quanto sanius sapuit sapiens Solon,qui variorum periculorum casibus sese objicere non dubitavit,dum multas ignotas asperasq; remones peragravit,in AEgyptum; prum, Asiam, Mad ipsum Lydorum Regem opulentissimum C sum longinquas per

grinationes suscepit, ut ex Variorum gentium institutis, ideam quandam formam bene constituendae Reipublicae ca

17쪽

scytharum verb, Moscovitarum chin circum iniit, tionem tantopere qui piae dicant, nae haud intelligunt, hoc omne,quod peregrinos hospites adeo aversantur, non ab hum init He S politie quadam profluere, sed ex eo, quod cum barbarie omnem humanitatem exuerunt provenire Nec in agis eis ob hoc facinus com n endandos;quam μοναWκους illos olitario sin eremitas, qui quasi sibi solis nati essent,solitudines frequentant,&hominum communionem extremeaVersantur,& execrantur. Sed unicum adhuc habent, qui peregrinationibus adeo infensi sunt, quod multi in longin quis itineribus, a parentibus, amicisin propinquis suavissimis remoti,diem suum obeant,& ad plures concedant. In epta sane ratio&sibilis excipenda squasi illi qui peregre moriuntur, domi semper victuri fuissent,& quasi non etiam impatria vis lati: ultimus ille terminus omnibus impenderet:

Nullofata loco possis excludere, cum mors Vmerit, in media Tabure Sardinia si

Quis igitur tam iniquus rerum aestimator foret , ut proiapter mortem nulli b Ilocorum non Imminentem, ubiq; expectandam, nemini nisi insipienti muliebriter extimescen.

dam,peregrinationes intermittendas esse statueret Ac non potius ita haberet , peregrinatione animum contra inevita.

bilem illam mortis nec ellita tem , inter tot pericula: adversitates muniendum, ut quocunq; etiam tempore ingruat, sortiterin intrepide excipiatur. Sed quid verbis opus est, cum ex iis,quae paulo ante diximus, satis super i constet, peregrinationes si modo rite scite suscipiantur, vitae faces, vitiorum expultrices, juvenilis Impetus magistras, senilis prudentiae administras esse, nec quicquam roboris obtinere adversariorum rationes, si modo rationes nominandae sunt

leviculi isti praetextus,vi persuasiones, quibus is quod pii

18쪽

SortEnunqiram expertimere aliis exosum invisum redadere volunt. Nunc priusquam cymbula mea portum petat, restare 'idetur, utpauculis quibusdam, quomodo peregrina. tio recte institui debeat, ostendam, quo finem ibi propositum in vita tam publica,quam privata,tam belli quam pacis

tempore assequatur. Quod dum non ex mea sententia, sed sapienciae consultorum monumentis brevissime multis omissis libo,&Vobis, Auditores, omnium ordinum dignissimi, tenuiter propono, quaeae ut hactenus, sic porro balbintienti mihi, aurium vestrarum aedes reseretis, benevolentiam auscultandi praebeatis& praestetis. Monent autem sapientiae magistri, haec in peregrinationepotissimum observanda esse,frontem aperta linguam clausam,oculos auresq; ab itinentes. Acqtiod frontem apertam esse jubent, humanitatem comitatem innuunt, quae ut omnem conversationem civilem valde commendat,ita in peregrinatione summopere illam necessariam eme deprehendi mus. Qui enim comem se erga comites itan praebebit, ab omnibus non solum laudabitur, sed desillos sibi devinciet,&amicos parabit,in notitiam cum multis veniet, admissio nes,alus qua denegatae fuerunt ad rariora, admirabilia, desii ipsis regionibus illustria,liberiores,dc planiores habebit, o nanium favorem insederivabit,i verbo ut proferam, cumctis gratissimus eritin acceptissimus. Contici vero ineptum plane sit peregrinationi ingenium, quod suo tantum scnsa

abundare, aliorum vero facta supercilios contemnere volet; illud ccrte nullius amicitiam tibi accerset, sed male in terdum tractabitur Ic inimicitias Sc occultas insidias, morte peiores nimis cito sibi conflabit. Nihil mim iniquius ferunt homines quam sibi tantum bsequcns,d suis gaudens inge-nnim, quando scilicet Vident, nitidi, quod ipsum fecerat aut duerit appi Obare,aliorum iacta Thi Omno denter Gucre dc

19쪽

eeu pestem odisse, scommata virulenta, caluinnias 'dissim mordaci &alia invidia flabella palam venii lare, & in alios conjicere, dum vicissim cssimo odio ejuscemodi prosequuntur, omnibusq; modis vexare summo studio allaborant. Quod cum fit, ipsi sane nunquam abiisse expediat, quam tot tantisq; periculis tostilitatibus se exposuissG. Quemadmodum enim noctua in cCinices Incidens, garritu exagitaturin exatur, lepus a canibus deprehensus dilania. tu Lita ejusmodi inter peregrinos,quasi ipsis ad deridendum propinatus fuisset, tantum proludibrio habetur. Quamob.

Iem eum, qui cum emolumento exteras nationes lustratu rus est,&humanitatem&comitat cm prae se ferre oportet.

Ne vero hac familiaritate in despectum veniat,in seipsum quasi per incuriam prodat, linguam clausam peregrinantem habere volunt sapientiae doctores, ut scilicet non semper&apud omnes animi sui sensa fidenter exponat, sed probe perpendat, quid ubi vis ratio postulet, cui & quousq; fidendum sit, diligenter circumspiciat. Satius enim est interdum plane tacere,&linguam silentii nube involvere,quam pertem rarios sermones in inextricabiles compedes se concludere,

ex quibus pedes referri postea nequeant. Unde bene vetuixo a'

Optimus Ahomini Linguae thesaurus m ingens

Gratia,quaepaucis menseratsingula verbis.

Quod tamen non ita praecipiunt, quasi omnes sermo- nesin colloquia, quae magnum emolumentum afferunt, in termissa velint, nam & frena interdum linguae effreni illi membro laxanda sunt,& de moribus singulis regionibus usi talis, legibus ac facie cujusq; urbis ac Rebuspublicis, imo αde principibus, bellis, casibus, aut si quid eventuum magi insigne quaerendum; sed loquacitatem tantum, propriλ' rum rum divulgationem prohibent, quae sane nisi peregris

20쪽

nans occultarit, inu Itis modis sibi ipsi incommodabit, cum in ejusmodi homines saepe incidat, qui humanitatem lamicitiam egregie quidem mentiuntur, in interiore vero anima penetrali , nisi deceptionemri spoliationem alterius nil meditantur. Quapropter nemini, cujus non probe perspectus&exploratus sit animus, facile aliquid deseriis rebus committet peregrinans, sed secundum sapientis monitum mentem & linguam clausam,& tanquam pessulis quibusdam ob

servatam, tenebit, ne vel ex verbulo, aut externo etiam gestu, cognosci possit, quid secum deliberatum in cord

reconditum habeat Alti enim sunt recessus mentis humanae,quos nemo ex intuitu facit c dijudicat, cum illo saepe blandiantur homines, ut concilius incautos circumvenire, rebus suis viduare, si non plane invitae summum discrimen adducere possint. Itam animus in theca quasi conditus habendus,& cum Epicharmo in ἀ-ἀ vel non credendo sapien-itiae nervi ponendi sunt. Deniq; quia saepe fit, ut peregrinanti etiam sequioris sexus homines, hoc est,fae mellae occurrant, quoad sormam quidem elegantes conspicuae, sed lascivae procaces, ideo oculos, auresque quae sunt amoris duces,&irritamenta malorum) abstinentes eum habere debere,fidi liter monent ne per occasionem ad libidinis incitamentum, aspectu formosarum Venerum permoveatur, ab iis corrumpatur. Habitant enim non in I staca aptum se Em' vis Perversi mores, qui fugiendi i Scylla quoq; Chaubdis non dclantiqzae praeternaviGnda specu saeclatibulum elopis conspiciendum se offerta sed salve callide ex illo Nediendum, Circeusin: vi , quod non abhendit Sirenes audiuntur, imoin colloquia interdum cum iis miscentur, sed non tangendae, nec labia illor uir suustanda: Quod quidem optime fieri potest, fi non modo O, culi claudantur, abillccebroso hoc a*ectu longe aver- tam Urω