장음표시 사용
11쪽
haec verba ita accipiuntur, ut ad Artem suam alludat poeta. Sed tum me compositionem carminis omnino non intellegere fateor. Poeta enim cum dicat omissa tragoedia se nunc id facere quod solum restet, quomodo id ipsum quod nunc facit tacere potest 3 Cur de duobus aliis peribus, de Arte se de Epistulis dicit Amores quos nunc ipsum scribit neglegit Quod eo magis mirum est quia et ipsa res et Properti exemplar ferebat, ut se omnino Amoris vatem esse diceret. Neque hoc obici potest, poetam iam antea in v v. - 10 Amores commemorasse Minime enim ita progreditur ut dicat: Ρrimo ego Amores scripsi, tum ad tragoediam me converti; quod quoniam frustra me temptasse perspexi, nune Artem et Epistulas condo'. sed ut v l ita iam 3 4 praesenti tempore usus plane ad roperti exemplar exponit: Tu pie earmina pangiS, ego Amori servio. Ad maiora enim quae temptavi aptum me non esse mox cognovi, itaque nihil facere possum nisi ut amatoria carmina redintegrem.' Sed nonne in v. 19 aperte Ovidius Artem nominat 3 At primum interest utrum dieas Artem seribimus an artes profitemur Amoris Ut enim apud Ciceronem Tusc. II. 12 philosophi nominantur,artem vitae profesSi '', Sic Rrtes Amoris professus unusquisque dici potest qui Amori servit et carmina amatoria pangit ). Deinde vix est quod commemorem Leonem no Strum XpOSutSSe quam Saepe poetae elegiae Romani se quasi magistros amoris esse voluerint Plaut. Forsch. p. 146). Vehit Tibullus in carmine I, 4, quo vere artem amatorinna profitetur, in fine haec profert:
T Vos me celebrate massiStrum, q/ os viale halet multa callititu arte pi erTemp/ S erit, fit m me Veneri praecepta fereti temde is eat iurem ni sed da tityba Sencm.
Heu he/ qi am Marathus lento me orgi et amores Defici lii artes deficii nique doti. Parco, puer, t aeSo, ne tirpi fabida fiam, cum mea ridebitnt an magiSteria,
I Alia exempla invenies in h. l. l. II 668. Branditum ad haec verba explicanda nihil adnotare nisi Zii profitemur gl ars II 639 nos etiam vero parce protu mur amores quamquam ille verSus plane aliam rem significet, non mirabitur quiSquis eius Ommentarium noverit. Contra non male Nemethy, qui omnino recte de hoc loco iudicat, ad Tibulli I, 4, 7 sqq. nos relegat, ubi poeta Se Omparat cum iis qui iuris civilis scientiam profitentur. 2 Contra pluralem numerum Artes non obstare, quominus poetam ad Artem alliidere putemu concedendum St, s. r. II, 34 al.
similem querimoniam in alio carmine legimus, ubi item se Veneris
praecepta dedi8Se OmmemorRt, I, 6, s. 10: Ipse miser doctu ito posset hidere pacto Custodes: he t heu ut ne remor arte mea.
Quae verba Ovidius ipso postea in Tristium libro altero affert, ut AuguSt se non unum artem amandi docuisse ostendat. lostquam enim hoc non modo Gallum sed etiam Tibullum fecisso v. 447 dixit, hoc testimonium addit: Fallere custodes idem doetiisse fateti rSeque Sua miSerum nunc ait arte premi.
Idem pro Tibulli armen Ovidius iam cum Amores scribebat non modo noverat sed etiam imitatus est Tibullus enim in illo carmine argumentum notissimum, quo poetae puellam Suam nimis severea duro vir servari queruntur, iocose ita in contrarium vertit, ut virum incautum melius Deliam servare iubeat, ne cum aliis peccet. Sed petulantius etiam Ovidius rem commutans in carmine II, 19 viro stulto petit ut melius puellam servet, quo ipSe maiorem
Quin autem a Tibulli carmine I 6 hic Ovidius proficiscatur,
non dubitabis, si cum ib. I, 6, 15. At tu, fallacis coniunae incalue pl/ellae, me quoq/t Servato, peccet tu illa nihil comparaveris initium carminis Ovidiani: Si tibi non opus est servata ), Stidie pitella, at mili fac serves, im magi ipSe elim. Cum autem etiam aliis Iocis in hoc carmin aperte Tibullum imit0tur
Ovidius' ne illud quid sim dubium os qui Tibulli versus 9 10
ipse miser docui ροι posset ludere pacto et stodes heu heu n/ιn premor Ite mea Ovidi in memoria haeserint, eum v. 33. Seripserit si qua volet regnare diu, dei utat amantem ei mihi, ne monitis for gi ea byse meisl
1 Philodemus AP. XII, 173 cf. Ovidi v. 3 4 Quod licet ingratum Si quod Non licet, acrius urit. 'erreus est, si quis, quod sinit alter, amar. Parodiam quam hic in verbo erreus sentis, epide etiam in o. PSqq. persecutuS St. 2 cs etiam Tibulli . 34 tua si bona neycis servare, frustra claΓis inest fortibus Ovidi v. 38 ine, iam prima claudere nocte forem).3 Tib. v. 3 et simulat subito condoluisse caput ria vidi v. I sani capitis mentita dolores. ib. 2 instabat tota cui tua nocte canis ria v. 40 quid latrent nocte silente canes. Tib. 11 fingere tum didicit auSas ut sola cubaret v. 42 cur totiens vacuo secubet FS toro.
12쪽
Nunc autem iam redeundum est ad II, 18, a quo profecti sumus. Cum enim in hoc carmine quod fortasse non sine causa ante II, 19 positum est, paene eadem verba legamus i 9. 20): Quod licet, aut artes teneri prosit mur Amoris ei mihi praeceptis utaeo ipse meisi nonne perte diserSum ΙΙ. 19, 34 quem secundum Tibullum scripsit alludit et c. II, 19 suas artes continere indicat 3 Nec tamen si cui haec coniectura nimis audax videbitur, nimis refragabor id vero nemini iam dubium esse puto, quin talia carmina qualia sunt II. 19 I, 4 al. satis causae praebuerint, cur Ovidius Tibullum o Proportium' secutus artes Amoris se profiteri diceret. Cum igitur nullo modo cogamur putare poetam hic ad Artem alludere, id tenebimus quod tota carminis compositio flagitat: se. Ovidium, cum maiora scribere non possit se Amores ludere dicere ). Quisquis autem Artem cum Am0ribus comparaverit permulta quidem carmina ex his in Artem translata vid0bit volui bollus illo mimus III 2 in Art Ι 135 sqq. redit'), nullum ver locum inveniet, ubi in moribus ex Arte sua hauriat. Notissimo autem illo Artis loco III, 341 sqq.), ubi mores et Epistulas nominat, etsi propter corruptelam certi nihil concludi potest ), minime quicquam obstat quominus bis iam Amore editos es Se putemus. Commemorat autem ut in Artis hoc loco sic iam in Amorum carmine quod tractavimus Ovidius se praeter Amores etiam pl-stulas amatorias seribere. Qua de re nunc dicendum est. Atque nominat quidem in Versibus II, 18, 1-2 praeter Sapphus epistulam epp. l. 2. 5. 11, epistulam Iasoni datam 10. . . Cum aut ρ in nostra seditione duae epistultae legantur ad Iasonem scriptae, Medeae
1 Invenies eadem blandi praecepta Properetior. II, 465.2 Ad aretes teneri profitemur Amoris' f. etiam III, , , teneri properentur Amores III, 15 c Giιaere novum vatem, tenerorum mater Amorum l. 3 Unde factum est ut Ovidius hoc Artis loco proferret, quae do ropositam dispositionem non satis quadrarent. Sane enim concedendum est v v. 35-162 non tam id agi quomodo inveniatur quod amare velis, id quod in v. 4I-262 tractare sibi proposuit, quam quomodo amata Papiatur. Cum tamen facile explicetur quO- modo vidius a proposito aberraverit, minime Olkiehnium sequar, qui hos VersuSante 525 transponendos putat Festschri 1 fit Friedlande p. 33 sqq. et Neve Jahrb. 903 p. 329-31. Omninoque ille mihi nimis saepe in Ovidi dispositione haesisse videtur. Nam ut in parvulis rebus sibi constet ab Ovidio minime est flagitandum. 4 Vulgata lectione dere tribus libris etsi nihil eontinet quod Ovidium non deceat cf. r. II, 24 neve quibus scribam O.qsis dubitare libello8 quattuor hos versus e tribus unus habet: i niti nolo ut editionem trium lilirorum iam pro
12 et Hypsipylae 6), dubitari non posse videtur quin p. 6. Signi
ficare voluerit poeta, siquidem Sabinum amicum Iasonem Hypsipylae respondentem fecisse paulo post commemorat II, 18, sa). Sed mirum est quod Ovidius hanc epistulam v. 23 indicat verbis et quod male gratus Iason legar. Nam Hypsipyle etsi in ep. 6 se ab Iason destitutameSSe queritur, tamen ingratum animum ei non obicit. Contra Medeae epistula tamquam irigrati actio est' Sen. h. contr. 13 Τ). Nam Medea ut in v. 23 sibi quasi demonstrandum proponit ingratum Iasonem
eSSe, cum dicit,est aliqua ingrato meritum e robrare voluFtas
sic tota epistula non tam id agit ut Iason ad ipsam redeat y sed
ut ei asperrimis verbis quam ingratus sit ostendat, atque Summa acerbitate in fine verbum ipsum repetit: hoc ipsum, ingratus quod potes esse, meumst 208). Itaque Ovidius, cum in Amoribus scriberet quod male stratu Iason legat . simul etiam Medea epistulam 12 memoria tenuisse mihi videtur nec fortasse casu tribuendum est quod epistulam Iasoni missam inter ep. 11 et 10 commemoravit. erspicuum praeterea est ep. 6, in qua totiens ad Medea fata respicitur et tot versus cum p. 12 ad verbum conspirant, post epistulam Medeae scriptam
esse' Quod si verum est, evincitur Ovidium in Am. II, 18 non
in animo habuisse quasi indicem epistularum omnium a se Seriptarum legentibus proponere uua falsa opinione nisus non modo
Carolus Lachmann II. Schriste I p. 65 sqq. omnes epistulas ab
I Nec tamen controversiae magis quam suasoriae similem esse vidi epistulam dixerim, praesertim cum omnino vidium postiam non rhetorem SSe credam. 2 Etsi enim v. 18 sqq. ad supplices preces descendit, tamen cum alibi tum in ultima epistula, cum minime speret e Iasoni persuasuram 88e, ad mina a recibus tran Sit.
3 cf. VI, 3. 4. 93 et XII, 169. 70; VI, 94 moribus et forma et XII, 179; VI, 5 et XII, 75 VI, 29 et XII, 118 VI, 133 13 et ΙΙ, 111 - 114. 161.
199 20 I. Imprimi autem argumentum versuum VI, 99-105 Adde quod adscribi factis procerumque tuiSque se facit et titulo coniugis aeo obeSt; atque aliquis Peliae de partibus acta venenis imputat et populum qui sibi credat habet: ,Non haec AeSonides sed Phasias Aeetine aurea Phrtaeae terga revellit ovis' totum X p. 2 Sumptum est, ubi Medea aureum vellus suam dotem esse clamat
s 203 atque additiis mea tu osFe8, dos est mea Graia iuventu8, cs. 109. 10 Ilammea ubduae medicato lumina omno et tibi, quae vere8, vellera tuta dedi.
13쪽
- 14 Ovidio hic non nominatas suspicionem movere statuit sed etiam nuper . iurge in opusculo de Ovidi carminum amatoriorum inventione et arte olfenbiitte 190 p. 38 epistulas ab Ovidio non nominatas nondum Scriptas S Se contendit. At non nonnullas epistulas intor amicos Vulgatas Sed editionem Epistularum, e qua nonnullas tantum enumeret, hic ab Ovidio respici et per se probabilius est, praesertim cum Sabinus iam respondentium virorum pistulas finxisse dicatur, et inde concludi potest quod Penelopa et Phyllidis epistulae, ut in editione nobis Servata primum locum tenent, Sic etiam ab Ovidio primae nominantur ). Nihil igitur obstat qu0 minus ep. 1 - 14 iam tum cum Ovidius Am II 18 scribebat editas fuisse putemus. Utrum autem Sapphus opistula ab Ovidio scripta eadem Sit atque ea quam nos manibus tenemuS, nune non quaeram ). Contra epistulae 16-2 qui in ea editione non fuerint dubium mihi non videtur, siquidem Ovidius epistulas virorum, Si quas iam scripserat praeterire nullo modo poterat. Qua multo post seriptas atque alteri Epistularum editioni insertas esse alio loco probavi in Hermae huius anni p. 3sqq.). Qua si recte disputata sunt. Epistulae 1 - 14 post priorem. sed ante posteriorem Amorum editionem in lucem prodierunt. Restat ut paucis exponam quomodo iudicem de ratione quae interesidit inter vidi Epistulas et roperti carmen IV, 3, quo mulier Romana marito stipendia facienti epistulam scribit. Quo in carmine nomina Arethusam et Lycotam ficta esse apparet, sed quin certa mulier certo viro litteras dare fingatur, imprimis propter versus - 10 modo vidermi iterato Bactra per ortu eqs. dubitari non potest. Non igitur assentior Heinemanno Epistulae amatoriae quomodo c0haereant cum elegiis Alexandrinis Argentorati
1911 p. 34. 5), qui hanc inter Properti et Ovidi epistulas differentiam intercedere putat, quod ille infinitam hic finitas prosopopoeias
scripserit. Rectius discrepantiam eam agnoscemus quod Propertius suae aetatis mulierem, Ovidius heroidas scribentes inducit. Quamquam autem Urge l. l. p. 33 non sine causa monuisse videtur rhetorum exercitationibus qui mJrthicas personas inducere solebant, facilius vidi quam Properti formam nasci potuisse tamen inde nondum firmiter stabilitur Ovidium priorem epistulas suas scripsisse
1 Rectissime iudicat Jacob Rh. M. LX, TU.2 Qua de re nuper ita moWit egit Sappho et Simonides p. 18sqq. Cuius in disputatione scrupulum mihi id tamen movet quod p. 21 dicit Sabinus tessden aue de Phaon in seine AntWorti die e die hiete, de holinis hen Rat gelien det votam Phoebo lyram Nam in v. 34, si totum lego de notam Phoebo Lesbis amata lyram), Iudificationem non sentio.
nec plus momenti tribuam ei rei quod Ovidius gloriatur ignotum hoc aliis opus se novasse Art. III, 346). Firmius autem argumentum ex ipsa Arethusae epistula promi posse mihi videtur. Ibi enim legimus:
45 Romanis tinam afuissent castra puellis lessem militiae sarcina da tuae, nec me tardarent Scythiae iuga, cum pater altus astricto in glaciem frigore nectit aquaS. Omni amor maynus, Sed aperto in coniuste maior
50 hanc Venus, tit vivat, ventilat ipSa facem. Nam mih quo Poenis si purpura fulgeat ostris Τ)
Quibus in versibus mihi non nimis placere fateor imaginem illam quam adhibet Arethusa in v. 46, etsi sarcinam apte e sermone militari sumptam esse non nego. Certe elegantius dicere mihi videtur Briseis Ovidiana ep. III, 68): Si tibi iam reditusque placent patriique penateS.
Non esso sum clasSi arcina mayna tuae.
Sed hoc leve. Miri auto aliquid, ni fallor, etiam habet, quod in
V. 49 Arethusa suum amorem cum meretricio vel illicito amoro comparat. Quae cogitati neque propter OneXum necessaria est neque . Si recte apio, e ingenio castae nuptae facile nascitur.
Iam videamus vidi similem locum quem iam Burge p. 39 cum Ρropertio contulit Epistulam XIII nim Laodamia ita incipit, ut
queratur tam cito e Suo amplexu rotesilaum abreptum esse. Postquam deinde miseram eam horam sibi in animum revocavit qua maritu naves solvit atque animum se defecisse cum illum non
iam videret rettulit, sic pergit 29):
Ut rediit animus, pariter rediere dolores pectora testitimus easta momordit amor. Nec mihi pecte=rdos cura est praebere capillos nec libet at rata corpora veste ULUt igitur Arethusa sic Laodamia primo legitimo amore se uri dicit, tum Vestem cultam se non curar addit Cum autem fortuito factum esse, ut hae cogitationes apud utrumque se exciperent, credi vix p0ssit. Ovidium hic a Propertio pendere non puto. Nam ea ipsa res quae apud Propertium aliquid offensionis habebat apud Ovidium ex ipsa fabula nata est Quid enim magis est secundum nRturam rerum quam quod Laodamia, quae modo taedas nuptiales
vidit innumque diem coniugem rumplecti potuit cf. Euripidis
1 Sic cum Burgero hunc versum scribo pro sim habet te, reli tibi).
14쪽
Protesilaum p. 563 N.), ubi e recreaVit maritam se esse meminiteoniugemque cuius east amore flagret abesse dolet λ Quod automiam hoc loco facile putabis Ovidium hanc rem ab Euripide sumpsisse, id alio loco certissimum est Nam quin v. 149-152:
Dum tamen arma gere diverSo mile in orbe, quae referat vulti S Si mihi cera tuos.
Illi titii ditias, illi tibi debita verba dicimus, ampleaeus accipit illa meos ad simulacrum cereum inimile Protesilai coniugis quod Euripidis Laodamia secundum ΗJginum fab. 103 4 in thalamo habebat respiciant, dubium esse non potest Qua de re f. Maximilianum Mayer Herme XX p. 101-134). Itaque si modo ratio intercedit inter Ovidi hunc locum et roperti versum 30
si qua relicta iacent, Sculor arma tua,
id quod Burge putat p. 43. certe ropertius ab Ovidio pendet. Nec tamen ipse aut huic rei aut reliquis similitudinibus, quas ille inter Arethusae et Laodamiae epistulam extare putat, multum momenti tribuam δ). De initio tantum epistulae ropertianae aliquid addam. Tegimus enim
Haec Arethusa suo mittit mandata Lycotae, eum totiens absiS, Si pote eSSe et S.
Si qua tamen tibi lecturo par oblita erit, haec erit e lacrimis facta litura meis, aut si qua neerto fallet te littera tractu,
Signa meae deaetrae iam morienti erunt.
Similia initia et in Ovidi ep. 3. 5. 11 et in aliorum epistulis legi
notum est Burge p. 35) Quomodo autem Arethusa in v. 6 iam morienten, se distere potuerit id nemodum, quantum Video demonstravit Ionne rigitur verisimilae est tropertium inmici iunioris epistulam X ante oculos habuisse ubi optime quadrant, quae Canace iam moritura post primum distichon quod excidisse etiam post
Vahlenum pro certo habeo de se scribit: Si qua tamen caecis errabunt Scripta lituris, oblitus a dominae caede libellus erit. Deaetra tenet calamum, strictum tenet altera ferrum, et iacet in gremio charta Soluta es.1 Conferri possim etiam p. XIII, 137. 8ψεα uis manibus fonti nova nupta marito imponet galeam barbaraque arma datit cum Arethusae verbis 44. ): Felis Hippotiyte nuda tulit arma papilla et Git galea barbara molle vut.
Ad tempora autem Epistularum constituenda inde non multum lucramur, qu1 quo tempore Arethusae epistula conscripta sit, licet V res a. 16 gestas spectare videatur Dio Cass. IV 19 6 Parum constat. Artem amatoriam quoniam post alteram Amorum editionem
Scriptam SSe a supra ostendimus, nunc eo transibo, ut de eius compositione nonnulla dicam. Prooemium huius operis Ovidius quasi parodiam esse carminum didacticorum esse voluit. Cum enim illi soleant Apollinem MusasquemVOeare, Ipse profitetur . 25 Non ego, Phoebe, datas a te mihi mentia artes Su opus movet hoc vati parete peritos
Ne tamen lugentes de hac sua peritia dubitent, ipse eos iocose ad Amores suos revocat. Ibi enim in carmine I, 2 quod carmen uniueum I, 1 et compositum esse, ut initium alterius oditionis efficeret, supra p. 9 Suspicatus sum haesisse Amoris sagittas in pectore u cum sibi conscius sit, tali modo victum se fatetur 9 sqq.):
Cedimus an sutilum luctando accendimus ignem fl damus lene tit quod bene tertur onuS: Vidi ego iactatas mota face creScere flammaSet id nullo concutiente mori; Verbera plura ferunt, quam quos iuvat Su aratri, detractant prensi dum iuga prima boves; Aver equus duris contunditur ora lupatis, frena minus Sentit, quisquis ad arma facit. Acrius invitos tutoque ferocius timet quam qui servitium ferre fatentur, Amor. En est consiteor tua sum nova praeda, Cupido; porrigimus victas ad tua iura manuS.
In Arte vero isdem paene verbis utitur, sed rem ita convertit, ut e non a puero petulanti atque crudeli servire, sed imperare
Aeacidae Chiron, ego Sum praeceptor AmoriS. Saevu utergue puer, natu uterque dea, sed tamen et tauri cervi oneratur aratro frenaque magnanimi dente teruntur equi, et mihi edet Amor, quamvis mea vulneret arcu
15쪽
pectora iactatas oecutiatque faces liuo me faeit Amor, quo me viole=ὶtius issit, hoe melior faeti vulneri ultor ero. Sic igitur postquam iocose se non iam parte amatoris agere qui semper submiSSe adversu Amorem e gerit. Sed huius praeceptorem se nunc esse professus est. his verbis quomodo Artem suam dispositurus sit, exponit 35-8):
Principio, quod amare eliS, reperire labora, qui nova nunc primum miles in arma venissProzimus huic labor est ylacitam zorare mellam; tertius, tit longo tempore duret amor. Quam dispositionem 4m universunt accuratissimae Serva, poeta ). Postquam enim primam partem absolvit, si I, 263- ad alteram transit: Hactenus, unde esta quod ameS, ubi retia ponas, praecipit hiparibus ecta Thatia rotis. Maio tibi, quae placuit quas Sit capienda per arteS, dicere praecipuae molior arti opuS. Eodemque modo ubi in fine libri primi alteram partem conclusit: Par Superat coepti pars est Xhausta laboris: hic teneat nostras ancora iacta rateS, libro alteri novum prooemium non praefigit ), sed ad tertiam tantum
partem transitum sibi parat Monet enim iuvenem sub puellam exoravit 11. 2):
Io Satis est venisse tibi me ate puellam: arte mea captaSt, arte tenenda meaSt.
Postquam deindo dotes libro altero docuit quomodo inmor durare POSSet, Sic v. 733 desinit:
1 Facile alitem, Si prooemium perleges, cognosces ditas Sententias hic non ita bene misceri, quarum altera St: Ego praecepta amandi do', altera: Ego praeceptor Amori Sum puerumque petulantem ulciscor'. 2 In singulis tamen rebus Ovidium non semper logicum Sententiarum Ordinem curasse facile concedo. Qua de re f. p. 12δ. Biirge autem quod Statuit p. 70-72 versus I, 1 266 postea demum additos esse, firmis argumentis non nititur aliive recte a Tolkiehnio impugnatus est Neu Jahrb. 1903 p. 332'), praesertim eum inventio in Arte aptissime primum locum teneat Zielinshi Philol. 4p. 16). Id unum concedo V. 71-228, quos Ovidium ScripsisS apparet, ut Augusto blandiretur invidiamque carminis depelleret tantopere a versibus praecedentibus et sequentibus distare tamque male versus 22 et 229 cohaerere, ut Sinon tota haec pars at certe versus 177-228 postea inserti esse videantur. Cf.
Hermae huius anni p. 3 ubi tamen per errorem non 171-228, sed 164-228scripSi).3 Id quod propter errorem moneo quem Engel de antiquorum epicorum di-dacticorum historicorum prooemiis Marpurgi 1910 p. 29 commisit.
Finis adest operi Palmam date, grata iuventu'Sertaque odoratae myrtea ferte comael Τm ad prooemium operis respiciens, ubi se non minus quam alios artem docere posse dixerat, nunc se promisso stetisse praedicat.
curribus Automedon lentisque erat aptus habenis, Tiphys et Automedon dicar Amori esto,
Quantus erat Calchas aetis, Telamonius armis,
Automedon curru, tantu amator esto.
Utque ibi 29 iuvenes monuerat vati parete perito si nune monet: si vatem celebrate, viri, mihi dicite laudes, cantetur toto nomen in orbe meum lHabemus igitur plenum carmen atque rotundum. Legimus enim prooemium, legimus dispositionem, quam per totam tractationem poeta accuratissime servat et ad finem perducit, legimus perorationem, quae sententii Verbisque prooemi respondet neque deest sollemnis carminis exitus, quo poeta quasi nomen subscribit
Sed quicumque meo Superarit Amazona ferro, inseribat spoliis Naso magister erat Sed ecce, post haec ipsa Verba novum apparet XOrdium.
Ecce, rogant tenerae, Sibi dem praecepta, puellae. Vos eritis chartae proaima cura meae.
Sequitur igitur tertius liber, qui post longum prooemium ad Xemplar prooemii l. I scriptum praecepta puellis data exhibet atque
sic concluditur: Lusus habet finem. enis descendere tempuS, duXert ni collo qui iussa noStra Suo. Ut quondam iuvenes, ita nunc, mea turba, puellae inscribant spoliis Naso massiSter erat'.
Hunc autem totum librum III non una cum prioribus libris animo conceptum sed Arte ipsa iam confecta additum esse tam in aperto est, ut mirer quod nemo nisi Sabbadini Riv. di M. XXIX p. 16)hoc animadvertit vel certae pronuntiavit. Ut enim in totis libris prioribus nusquam se etiam puellis praecepta daturum esse indicat in),
I In versu II, 3 fortasse illud me vatem celebrate, viri iam novum consilium indicat.
16쪽
Ira te labor est placitam Torare et ellam iuvenes solos respicit, de puellis Omnino non cogitat. Accedit quod, cum priores libri dispositionem propositam in universum accurate servent, in libro tertio farrago tantum invenitur praeceptorum ordine arentium, quae maxima ex parte e prioribus libris satis, ne dicam nimis neglegenter ad puellas translata sunt ). Appendicis igitur loco liber
III ad Artem iam confectam additus est. Hoc autem laetum esse iam antequam Remedia scriberet certum est. Quamquam enim commoditati serviens in hoc quoquo libro plerumque iuvenum tantum rationem habet, tamen non modo in
prooemio haec praemittit 49-51):
Sed quaecumque viriS, vobis quoque dicta, pirellae, eredite diversis parti bit arma damuS, quibus ad vestros Siquid non pertinet usus,
attamen Xemplo ι ulta docere poteSt,
sed etiam nonnumquam ad Artis l. III expressis verbis aespicit. Velut in hoc monet puella v. 209 Sqq.:
Non tamen e os ita mensa deprendat amator pyaeidas ars aciem dissimulata iuvat.
Quem non jm dat toto fae inlita vultu, eum fluit in tepidos pondere lapsa Sinus stoesopa quid redolent eqs 8Αὐ ii Remediii hortatum eum qui amorem suum Ianari velit
Tuli quoque conpoSiti cum conlinit ora venenis, ad dominae tutu nec pudor obStet aS: Pyaeidas invenies et rerum mille coloreS,
et fluere in tepidos oesopa lapsa Sinu eqs.
I Certe quisquis versus 1 et 2 legit: Si quis in hoc artem populo non Novit amandi, hoc legat et lecto carmine doctus ameti nonnisi de iuvenibus cogitat. Quodsi in versibus 1- testatur se non matronis haec Scribere, sed concessam Venerem canere inde concludi non potest eum etiam mulieribus Iraecepta dare. sed a legendo tantum se eas prohibere velle fingit. Cf. II, 99 600.2 Velut III, 387 sqq. breviter complectitur et ad mulieres transfert quae I, 67-170 docuerat. II, 659 expressis verbis nos ades. 739 sqq. relegat. Ne ultima quidem quae pudet domιisse Scribit, quin ad librum ΙΙ respiciat, LIII, 793 4 cum ΙΙ, 27 8. Alia ipsi invenietis multa. 3 Remedia quoque ita composita esse ab Ovidio, ut Artis monita inverteret, primo Obtutu apparet. Sed insunt etiam praecepta diversae faciei. Velut ita in-
eipit ut moneat non statim remedix adhibenda AESSe Sed tum, Ac ιm ua vulnera
Remedia anno fere 1 p. Chr. n. certe ante Maium anni 2 scripta esse inde apparet quod poeta C. Caesarem in Orientis terris esse V. 155. 6 commemorat, sed nondum pacem factam esse scit cf. Hermae huius anni p. 3). In Arte autem componenda Ovidium a. ante Chr. n. occupatum fuisse ex libri I versibus 177-222, ubi eandem C. Caesaris expeditionem tum ipsum parari dicit, et
17l-176, ubi naumachiam ab Augusto a 2 datam commemorat, intellegimus. Quas partes etsi fortasse postea demum in 1. I insertas SS Supra conelusimus p. 18 ), a Vero non aberrabimus, si ultimis a Chr. n. annis Artis l. I et II compositos et iam ante annum 1. . Chr. n. librum tertium annexum esse dicemus. Superest, de quo quaeramus, parvus de Medieamine faelei libellus. Quem cum non integrum ad nos pervenisse constet, primo de condicione atque indole partis nobis servatae nonnulla dicenda mihi esse videntur. Versibus 1-26 poeta postquam breviter propositum suum indicavit, puellas, ne cultum aspernentur sed sui saeculi mores sequantur, Oeo Se admonet, praesertim cum viri quoque nunc idem
feminea vestri 1poliuntur lege mariti, et vi ad cultus ni pia quod addet habet 25. 6). Sequitur distichon, quod etsi initio corruptum est, tamen hanc Sine dubio sententiam continet: Cui pro Misell. se quaepte parent' quo et Tenentur a=noreS,
refert munditia critii in nulla merent.
tangi iam siner animus 125). E singulis praeceptis primum est, ut is qui in amore est fugiat otia et ad studia belli vel ruris colendi se convertat 135 212); alterum ut locum mutet Romaque discedat 21, 248). Postea 441-488 Ovidius monet, ut alio amore quaerat qui uno torquetur. - Vix igitur casu tribuendum e8S Videtur, quod Chrysippus quoque vetat ad recentis quasi tumores animi remedium adhibere' Cic. Tu. IV, 63 et quod Cicero in usculanarum libro IV, ubi Chrysippi θεραπευτικιόν sequitur cf. quae exposui inmermae t. XL p. 321 sqq.), praeter alia remedia haec amanti adhibenda esse docet 75): Abducendus etiamen nonnunquam ad alia studia sollicitudines curas negotia, loci denique mutatione
ta/nquam aegroti non convalesce=ites aes curandus Si etiam novo quidam amore veterem amorem tamquam clavo clavum eiciendum putant Philosophorum igitur θεραπευτικους Ovidium non neglexisse, cum suum scriberet, verisimile mihi videtur.
Utrum vero Chrysippi librum adierit an a Cicerone sua mutuatus sit, non diiudi
I Cf. Prop. II, 24 47 8Durast, quae multis linulatum fingit amorem, et se plus uni si qua parare pote8t, Cic. p. Milone 28 dum e viailier, ut fit, O Farat.
17쪽
Quae sententia etsi perfecta Si neque a proposito abhorret, neque cum antecedentibus versibus apte cohaeret neque cum iis qui secuntur certo vinculo coneXa St. Exponit enim opta v. 29-34 naturam ipsam ferre, ut mulieres formam tueantur. Haec etsi ad antecedentes sententias facile annecti posse apparet, praesertim si talia inserantur non autem Opus est os cohortari, ut formam tueamini; nam natura ipsa vos impellit', tamen vix nobis persuadebimus Ovidium sine transitu sic coepisse iure latent ire untque eomas' 29y ). Nec multo melius adiungitur proxima pars 35 2),
qua poeta puella monet, ne magicis artibus magis quam cultui formae confidant. Quamquam enim in versu 35: Sic potius consurget amor quam fortibus herbis, quas massa terribili SubSecat arte manuS, illud sic aliquo modo intellegi posse non negem, tamen niSi usque ad . 23 respiciemus sit vobis cura placendi), verba ad quae refe
Facilius dolerari totost. quod in v. , sine dransitu poeta
Prima sit in vobis morum tu tria, puellae; post v b autem conexum deeSSes inter Omnes ConStat, eum prooemium iusto fine careat subitoque rem ipsam Ovidius tractet: , Dic asse, cum tenero Somnu duritSerit artus, candida quo 130sSint ora iitere modo 'Hordea qS. Quae cum ita Sint carmen integrum nos non tenere pertum
est. Quo minus autem cum Schangio Rh. M. XXXIX p. 313 aliisqus
folia codicis lapis vel librariorum neglegentiam causam fuisse cur versus exciderent putemus illud impedit quod singulae particulae quas tractavimus etsi inter se non Oneetuntur ipsae OmneScertam atque plenam sententiam continent. Itaque potius eo deducor, ut neScio quem virum doctum ex prooemio carminis Ovidiani Sententias, quae quidem dignae viderentur, excerpsisse atque v. 51 - 100 tamquam specimen tractationis addidisse putem. Fieri autem praeterea potuisse, ut in sine libellus librariorum culpa mutilaretur,
Ut ut autem res se habet hunc libellum ante Artis l. III compositum esse ex huius versibus 205. 6 discimus: t mihi, quo diae vestrae medicamina formae, parvus Sed cura grande libellus opus.
1 Itaque uncin editione thselli Vindobonae 188 versus T. 8 delevit. 2 sic recte ung et chenkl in urget Moeli.
putant, Secundum e quae antea Xposuimus adhuc quaerendum est. Ac primum quidem velim conferatis Medicaminum versus 31 : Est etiam placuisse sibi quaeemnque' voluptas: virginibus cordi grataque forma SuaSt. Laudatas homini volucris Iunonia pennaSexplicat, et forma muta Superbit avis
cum Artis l. I, 23 4 et 26. 7:
Desectant etiam castas praeconia formae virginibus curae grataque forma SuaS . . . Laudatas ostendit avis Iunonia pennas: si faeitus vectes, illa recondit peS.
Cum enim libollo do Medicamino id tantum Ovidius ostendero velit
naturam ferre ut mulieres formam colant, eum pavonis claudatae exemplum non nimis feliciter ex Arte repetivisse apparet. Qua tum in libello do Medicamine secuntur monita, ne puellae
magicis herbis confidant 35-42), similitor Ovidius profert in Artis libro altero, ubi tractatio sic incipit 99 103):
Fallitur, Haemonias si quis decurrit ad artes datque quod a teneri fronte revellit equi; non facient, ut vivat amor, Medeides herbaemiaetaque cum magicis naenia MarSa SoniS. Sed maioris momenti est, quod ibi aptissime aliam sententiam addit his versibus: 111 Ut dominam teneas nec te mirere relictum, ingenii dotes corporis adde bonis IForma bo=ὶum fragilest, quantumque accedit ad annos, fit minor et spatio carpitur PS Suo ... Et tibi iam enient cani, formose, capilli, iam venient rugae, quae tibi corpuS arent. Iam molire ani=num, qui duret, et adStrue formae; Solus ad aetremos permanet ille NOS. Hinc enim videmus qui factum sit, ut in libollo do Medicamino poeta inde a v. 43 haec ad monita sua adderet: Prima sit in obis morum tutela puella es Ingenio facies conciliante placet. Certus amor morumst formam populabitur aetas, et placitus rugis vultus aratu erit; tempuS erit, quo vos Speculum vidisse pigebit, et veniet rugis altera cauSa dolor.
1 Utrum recto haec tradita sint necne, dubito.
18쪽
perque uos annos hinc bene pendet amor.
Nam hic quoque Artis locum prius excogitatum esse declarat inprimis ultimum distichon, quia verba animus qui duret . quibus in libello de Medicamine respondent lonstum probitas perdurat in areum' 49), in Arte sola suum acumen laabent, siquidem indicant tertiam dispositionis partem incohari, qua poeta id agat tu longo tempore duret amor I, 38). Ut igitur in Artis libro tertio, sic in libollo do Medicamine facie ea quae antea iuvenibus dixerat in puellas transtulit. Contra in Artis libro III ab huius libelli sententiis xordium sumpsit. Nam ut hic incipit 3.4):
Cultus mimum Sterilem Cerialia pendere iussit munera mordace interiere rubi,
sic in Arte egimus III, 101Ordior a cultu ultis bene Liber ob unis
provenit, et culto Stat esse alta Solo.
Atque ut alia taceam, sicut in libello de Medicamine puellas monet, ne rusticitatem matronarum imitentur, quae Tatio sub rege fuerunt, sed sui saeculi moribus obsequantur 11 sqq. . sic in Arte Ovidius
Sta iuvent alios: ego ni nunc denique Natum gratulor haec aetas moribu apta meiS, non quia nunc terrae tintum Subducitur auru nulectaque diverso litore concha venit, nec quia decrescunt est OSSo marmore monteS nec qui caericleae mole fugantur aquae'): Sed quia tutus adest nec nostros ma=ὶ Si in ann OS rusticitas priscis illa SuperSte aviS.
Hunc locum quin totum exscriberem, etsi propter propositum meum necessarium fortasse non erat, non me retinui Cum enim totiens in disputatione me ostendissem, quantoperes Ovidium et aliena carmina imitatus esset et sua ipse verba iterasset aequum S Se Videbatur unum saltem Iocam commemorare, ubi ille tritas elegiacorum poetarum vias, qui sibi vix satisfaciunt in simplicitate antiquitatis laudanda, consulto deserens suo tantum ingenio ducitur. Nec puto dubitabitis quin poeta verius, quae culti illius aetatis homine Sentirent, expresserit quam omnes et rhetorum et philosophorum declamationes de Iuxuria saeculi decantatae.
I Nonne vobis in mentem venit Horati versuum: Contracta siSces aestiιOra Sentiunt iactis D altum molibus e. III, I, 33 3
25 Sed iam in eo est, ut calculos totius disputationis subducamus. Ovidi ergo carmina amatoria hoc ordine conscripta sunt: rimo Amorum editio prior, quae ex quinque libris constabat, paulo p0sta. 19 in lucem prodisse videtur. Secutae sunt Medea tragoedia et Epistulae 1 - 14 vel 15). Non multo post, certe ante ro perti mortem, poeta mores iterum edidit atque in tres libros coartavit.
Ultimis ante Christum natum annis Artem amatoriam conScripSit iuvenum in usum, duos libro compleXam. Ne vero puellae neglecta So quererentur, primum libellum do Modicamino faciei emiSit quam rem cum propter materiae sterilitatem ac siccitatem non nimis prospere sibi cessisse ipse sensisset, etiam magonibus arma dare constituit Artiquo tertium librum addidit Agmen clausit θεραπευτικύς ille cui Remodi amoris inscripsit, anno post Chr. fere primo conscriptus. Sed postea dum in Metamorphoseon libris XI. XII condendis occupatus est, ad amatori earmin revortit atque Epistulas 16-2 prioribus addidit cf. ermae t. XLVII p. 9).