장음표시 사용
11쪽
M. Antonius, qui post caesaris mortem, ut iam supra dictum est, anxius domi seeontinuerat, mox, quum conjuratos firmum consilium non episse vidisset, Iatebras reliquit atque quum In hac rerum conditione et animorum omnium perturbatione dolo tantum et calliditate ad ne propositum se pervenire posse intelligeret, Lepido quoque, qui eum exercitu prope Romam erat, atque illico intersectores Caesaris punire volebat, e suasit, ut essent quieti atque simulatione veri consilii conjuratos atque reipublicae amicos securos redderent, quam ob causam in senatu quoque de concordia hiluit orationem, suumque lium sicut Lepidi liberos obsides dedit, quo pax confirmata videbatur. Coniurati, quum de Caesaris caedo quaeri in judicio non placere senatus consultum fieret, licet suadenterantonio acta caesaris atque decreta rata esse et Pisone auctore caesarem sinere esserendum ejusque testamentum proserendum, quod malum erat omen, senatores censerent. Antonii calliditate decepti capitolium reliquerunt et Brutus apud Lepidum, Cassius apud Antonium, ceteri apud alios coenarunt vid. Plutarch. Brut cives vero non solum libertatem restitutam, sed pacem et quietem jam simas esse crediderunt, Praecipue quum postero die coniurati e senatus decreto provincias administrandas acciperent, M. Brutus Cretam, Cassius fricam, Trebonius Asiam, Cimber Bithyniam et D. Brinis Galliam. In funere Caesaris Antonius clare ostendit, quasnam partes agere Vellet, aram hoc unere indicto v. Suet. Caes. c. 84 rogus exstructus est in campo Martio juxta Iulia tumulum; et pro rostris aurata sedes ad simuIacrum templi Veneris Gen, tricis ollocata, intraque lectus eburneus auro ac purpura stratus, et ad caput tropaeum eum veste, in qua suerat occisus. Inter ludos cantata sunt quaedam ad miserationem et invidiam aedis eius Laudationis Ioco consul tonius per praeconem, VeIAppiano narrante, Antonius ipse senatus consultum pronuntiavit, quo omnia ei divina simul atque humana decreverat, quibus perpauca a se verba addidit. Talibus rebus plebs concitata, corporo Caesaris cremato, statim ad domum Bruti et casti cum facibus tetendit, atque aegro repulsa, obvium sibi uelvium Cinnam per errorem nominis, quasi cornelius Cinna is esset, quem graviter pridie concionatum de Caesare inquirebat, occidit caputque ejus praefixum hastae circumtulit Sueton cara M. comp. Ciceronis epistol ad Atticum lib. I4, 10. Tali modo res amicorum patriae jam perierat, sed propria culpa, nam dubii, quidnam post Caesaris eaedem esset faciendum, Antonio nimis confidentes tempus deliberando consumserant, quod Cicero in epistolis ad Atticum scriptis vehementer conqueritur, id ad Attic. 4, 10, 4 . Dii immortales Quae tum opera emci potuerunt, Iae, tantibus omnibus bonis, etiam sat bonis, fractis latronibus Se contenti simus Idibus. Martiis, quae quidem nostris amicis, divinis viris, aditum ad coelum dederunt, Iibertatem
.populo Romano non dederunt. Plebs non eontenta iis, quae in funere Caesaris iam pedi secerat, solidam columnam prope viginti pedum lapidis Numidie in foro statuit inseripsitque Parenti Patria o Cicero Antonium auctorem statuae facit et inscriptionem aliter conceptam habet ' Parenti optime merito.' id epist ad familia lib. 12, 3 Auget tuus amicus urorem in dies, primum in statua, quam posuit in rostris, inscripsit Pa-:rent optime merito. Conjurati, qui se hoc rerum statu Romae tutos esse non posse intelligebant, praecipue quum Antonius ad eos perturbandos magnam veteranorum copiam in urbe collegisset, illum hominem persidum esse viderunt, quam ob rem Decimus Brutus Al-hinus in epistola ad M. Brutum et Cassium data ita dicit: Quo in statu simus, cognoscite..Heri apud me Hirtius consul designatus suit, qua mente esset Antonius demonstravit,. pessima scilicet et insidelissima. a se neque mihi provinciam dare posse riebat, neque, arbitrari, tuis in urbe esse quemquam nostrum, adeo esse militum concitatos animos . et plebis. suum in his angustiis versarer, placitum est mihi, ut postviarem Iegati . nem liberam mihi reliquisque nostris, ut aliqua causa prosciscendi honesta quaereretur. 'id ad amit Ii, Simul in hac epistola consilium suum ostendit, e migrandum esse ex Italia vel postulandum publicum praesidium in urbe, M. Brutus vero et Cassius praetores ab Antonio consule quaerunt, utrum putet, ipsos in urbe magna veteranorum lamquentia tutos ore, quod quum Antonius negaret, conjurati Roma abierunt, Trebonius se contulit in Asiam, quae provincia antea ei erat demandata, D. Brutus in Galliam citeriorem, M. Brutus autem et Cassius Antium atque Lanuvium profecti sunt, ubi diu otiosi erant, ut ex epistolis Ciceronis ad Atticum scriptis pate Antonius, postquam iis, quae in animo habebat, consecutus est, se maximum reipublicae amicum esse simulavit, nam res Optimas ad senatum deiciit, dictaiuram etiam landitus e republica sustulit sententia sua, qua de re senatus eum amplissimis verbis laudavit eique maximas gratias egi vid.
Philipp. I, 3. Paulo post Bruti et Cassii prosectionem Cicero quoque Romam reliquit
et mitio Aprilis rus prosectus est, ut viIIas suas Iustraret, . ad Attic Iib. 14, nec quidquam eo tempore malebat quam rusticari, episti ad famil. 16, 23, . Iiceat modo rusticari. Ex epistolis, quas tum cicero scripsit, intelligi potest, quantopere otio amicormn ossem sus fuerit, id ad Attio lib. 4, 6. I, attamen, quum eodem tempore, ut cives inter se concordiam servarent, cuperet, Antonii etiam amicitiam retinere voluit, epis ad lam. 26, 23 Ego tamen Antoni Inveteratam sine ulla ostensione amicitiam retinere sane. volo, scribamque ad eum. caesaris caede non solum Romanos permultos sed etiam Italiae incolas maximopere aetatos fuisse, cicero ex itinere scribit, dicit inim suo Attico . Exultant laetitia in municipiis, dici enim non potest, quantopere gaudeant, ni ad .me concurrant, ut audire cupiant verba mea ea de re, quam ob causam Antonius
eallidus mi dolo utebatur, ut consilium suum eoaderet, qua re motus sub idem tem-
12쪽
pus una eum collega Dolabella, qui Caesaris occisi locum eperat, Marium Nemclam
iugitivum a Caesare relegatum, humillimae sortis hominem, qui se C. Marii nepotem serebat Liv epit. 16, medicum equarium, quem Appianus . μάΠον τον ψευδομάριον, Valerius Maxim. , 5 Herophilum nominant, supplicio assecit, hic enim Marius Caesare oeciso Romam rediit, aram Caesari eo loco, ubi erematus erat, posuit et consilium inte sciendi senatus capere sustinuit Liberatus aedis periculo senatus est, uncus enim impactus est illi fugitivo, qui in C. Marii nomen invaserati Paulo post, dum Antonius mensibus Aprili et M o Italiam percursabat, consul Dolabella illam supra nominatam in Caesaris honorem exstructam columnam, quam Dio βωμον dicit, ad quam plebs longo tempore sacrificabat, ora suscipiebat, et controversias quasdam interposito per Caesarem jure jurando distrahebat Suet vit. Cfles. c. 85, Fertit, homines Vero tumultuosos severissime punivit, liberis de saxo Tarpeio dejectis, seriis in crucem actis, quod ob egregium factum Cicero Dolabellam generum maximopere laudavit, id epis ad utie lib. I4, 15. . mirificum Dolabellam meum jam enim die meum, antea, crede, subdubitabam magnam Gαθεωροσιν res habet de saxo, in erucem, columam tollere locum . illum sternendum locare quid quaeris heroica c. et ejusd. lib. episti I 6.' Sed ad rem ut veniam, o Dolabelliae nosti magnam dραστεία, quanta est ἀναθεώροσις equidem laudare eum et hortari non desisto. - mihi quidem videtur Brutus noster jam vel eor nam auream per sorum serre posse, quis enim audeat violare, Proposita cruce aut saxo praesertim tantis plausibus, tanta approbatione insimorum Leomp. epist ad famil. lib. I I, et Phil. I, 2. Cicero imo Dolabellae ipsi de hoc laeto gratulatur: lepis ad famiLs, 14. in extrema epistola ita dicens: . Liberasti igitur et urbem periculo et civitatem, metu neque solum ad tempus maximam utilitatem attulisti sed etiam ad exemplum, lacu. Intelligere debes, in te positam esse rempublicam, tibique non modo tuendos, .sed etiam mandos esse illos viros, a quibus initium libertatis prosectum esti' Dum haec Romae atque in Italia aguntur, dum omnes Romani inter spem metumque versantur, Octavius Caesaris nepos primum partes agere coepit, hic enim adolescens duodeviginti annorum, quum Romae Caesar interficeretur, Apolloniae agitabat, in quam macedonicam urbem avunculus eum partim studiorum ausa, partim ut eum in parthicin bellum, quod Caesar tum susceptum erat, secum duceret, miserat Avunculi caede cognita MoIlonia deeessit et in Italiam rediit atque XLV calend. M isto Neapolim venit, haeredidatem Caesaris adituras episti ad Attie lib. I4 10, II. Puteolis invisit Ciceronem. qui Optimam spem in eo collocabat, scribit enim Attico episti lib. I 4, II. . Hic mecum. Pansa, Balbus, Hirtius, modo venit Octavius mihi totus deditus. Octavius ab initio haereditatem avunculi adire tantum Fisus est, quae res tamen illo tempore valde perie
losa erat, nam libertatis amiel et dissidere debuerimi, ne caesaris divitiis auctus, caesaris potentiam quoque sibi parare studeret, Antonius e contrario eum timuit, ne sua comsilia irrita laceret, qua de causa mater Attia et Philippus vitricus eum retinere voluerunt, quod consilium, quia se indignum esset, repudiavit, itaque Romam se contulit haereditatem adituras vid Suet. OcL- . Ceterum, urbe repetita, haereditatem adiit, dubitante, matre, vitrico vero Marcio Philippo consulari multum dissuadente. Una cum haereditate Caesaris, patris adoptivi, nomen tulit atque C. Iulius Caesar Octavianus est nominatus, Cicero igitur eum modo octavium, modo octavianum appella Priusquam Vero in urbem concesserit, Cicero, qui ejus animum perspexerat, tali modo de eo ad Suum Atticum scribit: Nobiscum hic perhonorifice et amice Octavius quem quidem sui, caesarem salutabant, Philippus non, itaque ne nos quidem ouem nego posse bonum .ciVem, ita multi circumstant, qui quidem nostris mortem minitantur negant, haec ferri, posse quid censes, quum Romam puer venerit, ubi nostri liberatores tuti esse mi, Possunt qui quidem Semper erunt clari, conscientia vero facti sui etiam beati. 'Antonius interim non solum dolo et fraude sed aperta vi, ut citius consilia turpia
exsequi posset, utebatur, nam in itinere per Italiam suscepto veteranos Caesaris pecunia sibi comparavit eorumque magnam copiam secum Romam duxit, ut ibi praesto essent, Caesaris vero chirographis corruptis, quaecunque volebat, protulit nisus senatus consulis, Caesaris acta rata esse iecunia omnia venalia erant, lives servorum instar tractabat, inde Ciceronis verba: O rem miseram, dominum ferre non potuimus, confer ' Senimus,'
ad famil. 12 3. 4 dii boni vivit tyrannis, tyrannus occidit ejus intersecti morte lae, tamur, cujus facta defendimus, ad Attic. lib. I4 9 Sic Caesaris nomine abusus Sie Iis omnibus civitatem Romanam dedit atque regi Deiotaro omne regnum reddidit accepta grandi pecunia episti ad Attic. lib. 14, 12, orat Phili. 2, 37. Aperte, inquit Vellinius Antonii a Dolabellae, hunc enim pecunia multa sibi conciliaverat empit tur . Sestertium septies millies a Caesare ad aedem Opis depositum Antonius rapuit. Phil 2, 37 4 Ubi est septies millies sestertium, quod in tabulis, quae sunt ad Opis patebaL' Quibus in villis Cicero per menses Aprilem et M um rusticatus sit, epistolae lib. I ad
Atticum seriptae demonstrant, ex quibus quoque intelligimus A. Hirtium consciem designatum in Puteolano cum Cicerone suisse ad Attic. lib. II, Hirtius apud me erat In Puteolano. Quo animo Cicero assectus fuerit et quae de rerum statu cogitaVerit, optime cognoscitur ex epistola, quam exeuntem o ad Cassium scripsit, in qua dicit: i, Ut adhuc quidem actum est, non regno, sed rege liberati videmur Interiecto enim . rege regios omnes nutus tuemur. Neque vero id solum, sed etiam quae ipse ille si
.ineret, nou saceret, ea nos quasi cogitata ab illo probamus. Nec eius quidem rea
13쪽
, finem video Tabulae figuntur, immunitates dantur,seeunta maximae scribmitur, ev. sules reducuntur, senatu consulta reseruntur, ut tantummodo odium illud hominis caω. saris et semitutis dolor depulsus esse ideatur, respublica jaceat in his perturbation, .hus in quas eam ille conjeeit, ad familiar I 2, 1. Nihilominus Cicero extremo hoc mense Romam redeundi consilium cepit, ut calendis Iuniis in senatu, ut Antonius edixerat, adesset sed quum urbi appropinquaret, timore est perterritus, sciebat enim, urbem militibus esse impletam Antonium cum magna turba Veteranorum rediisse illiusque consilium bellum spectare, ab amicis quoque Iirtio, Varrone aliisque monitus, Romam se non eontulit, sed inausculanum suum V ad Allic lib. 15 5. . Mihi vero deliberatum est, ut . nunc quidem est, abesse ab ea urbe, in qua non modo norui cum summa, verum. etiam servivi cum aliqua dignitate. Ciceronis exemplum plerique senatores secuti sunt, nam vim et insidias metuentes repente diffugerunt vid. Philipp. 2 42. . Ista vero . quae et quanta barbaria est Agmine quadrato cum gladiis sequuntur milites scuto- .rum lecticas portari demus. - calendis Iuniis, quum in senatum, ut erat constit..tum, Venire Vellemus, meta perterriti repente diffugimus. Cicero, qui intelligebat, Romae pro salute reipublicae nihil esse agendum, iter in Graeciam, quod jam diu meditatus erat, paravit, e Tusculano igitur Antium prosectus est, et postquam ibi plures dies commoratus est, cetera etiam praedia Arpinas, Formianum, Puteolanum et Pompeianum vidit. Antequam ero Tusculano abiit, tertio Nonas vesperi a Balbo ei litterae redditae sunt, sore Nonis Senatum, ut Brutus in Asia, Cassius in Sicilia frumentum emendum et ad urbem mittendum curarent ad itic. lib. 15, , de qua re vehementer indignatus suit, exclamat enim is rem miserami nec injuste Cassius enim et Brutus, qui praetores erant, quibusque e legibus non ieebat urbe ultra decem dies abesse.
tum Roma quasi erant exputat, nec Sine ita periculo redire potuerunt, qua de causa Antonius, qui expulsionem praetorum illicitam esse idebat, senatus consulto esseeit, ut Iegibus essent soluti, si ab urbe plus quam decem dies abfuissent, num tali modo, illos sibi noxios esse non posse puta it eorum amici Vero, ut praetores exilii dedecore liberarent, umentorum curam a senatu petierant eo consilio, ut illi Italia relicta melius sibi et reipublicae consulerent. id Appianum. Cura frumentorum munere praetorum indigna suit, illi rem demandatam repudiarunt, ex Cicerone autem rogarunt, ut consultandi causarantium veniret, Cicero igitur, quamvis invitus ante VI eat Antium se contulit, ubi Brutum, Cassium, Serviliam, matrem Bruti ejusque morem Porciam atque sororem Tertulliam, Cassii uxorem et Fa Onium invenit Cicero, qui miseram amicorum conditionem perspexerat, suasit, ut Brutus uteretur Asiatica curatione frumenti, nihil
esse jam reliqui, quod agerent, nisi ut sal, essent. Cassius sortibus sane oculis se in Siciliam ituram esse negavit et beneficium accipere in contumelia se in Achriam iturum.
Postquam diu tro re et aempore . collocuti et de amisSix occasionibus questi sunt, Ciceronis sententia placuit, praecipue quum Ser ilia pollieeretur, se curaturam, ut illa frumenti curatio senatus consulto tolleretur Ciceronem nihil in illo itinere praeter conscientiam delectavit, issendit enim prorsus dissolutum navigium vel potius dissipatum. Nihil consilio, nihil ratione, nihil ordine. Ite igitur in Graeciam ingredi ut o seribit suo Attico . Itaque etsi ne antea quidem dubitaVi, tamen nunc eo minus, evolare hinc: . idque quamprimum, ubi nec Pelopidarum facta, neque famam audiam. ad Attic Iib. 15 H. Cicero ut omnia, quae ad iter opus esse viderentur. haberet, ad Dolabellam dolibera legatione scripsit sicuti ad Antonium, ne iracundus homo commoveretur, ad Attic. Ilib. 15, 8 Dolabella eum sibi legavit, qua re magnopere laetabatur, quum jus liberae legationis nulla lege esset circumscriptum, iter Vero ea mente in Graeciam ingressus est, ut Romae adesset Calendis Ianuariis, quibus Hirtius et Pansa consulatum erant inituri, in his enim consulibus maximam spem ollocavit. Cicero et Atticus ante iter convenerunt atque ob malum rerum publicarum statum tristitia maxima erant assecti, ita ut Atticus post discessum lacrimas underet, quo cognito Cicero ad eum Scripsit: Te, ut ah me discesseris, lacrimasse, moleste serebam, quod si me praesente secisses, consilium, totius itineris fortasse mutassem, sed illud praeclare, quod te consolata est spes brevi, tempore congrediendi quae quidem exspectatio me marime Sustentat; meae litterae . tibi non deerunt.' ad Att. lib. 15 27. Octavius interim, qui, ut supra dictum est, a Cicerone bene erat exceptus, quum Bomam venisset, ab Antonio Superbe et aspere tractabatur, ita ut, quia Antonius omnibus ejus conatibus adversabatur, ad optimates Vel ad reipublicae amicos, quibus Antoniustum invisus erat, rae conferret, quae res Ciceronem gaudio quodam assecit, attamen de eo hoc seri judicium: . Octaviano, ut perspexi, satis ingenii, satis animi videbaturque erga nostros heroas ita fore, ut nos vellemus, animatus sed quid aetati credendum sit, . quid nomini, quid haereditati, quid κατηχήσει, magni consilii est Vitricus quidem nihil, tensebat quem Asturae vidimus, sed tamen alendus est, et ut nihil aliud, ab Antonvio sejungendus ruarcellus praeclare, si praecipit puero de nostris cui quidem ille deditus mihi videbatur Pansae autem et Hirtio non nimis credeba Bona indoles, ὰν διαμώνη. ad Atti c. lib. 15, 2. Eodem tempore Brutus, absens praetor, annuos Iudos in honorem Apollinis initio mensis Quintilis Iulii celebrandos curavit, in quos ipsum Ciceronem invitare non dubitabat, Cicero vero rescripsit primum se jam prosectum esse, ut non
integrum esset, dein drοπιώτατo esse se, qui Romam omnino post haec arma non ac-eesserit, neque id tam periculi sui causa secerit, quam dignitatis, subito ad Iudos venire,
14쪽
tali enim tempore ludos sacere illi honestum esse, cui necesse esset, spectare, sibi ut non esset necesse sic ne honestum quidem esse, se quidem illos celebrari et esse quam gratissimos mirabiliter cupere ceterum ex Attico petiit, ut scriberet, quemadmodum ludi acciperentur et ut reliquorum dies singulos omnino persequeretur ad Λttic. lib. 5, 26. Ludi Apollinares, quibus, Bruto absente, Lucius Antonius praesidebat, permagno cum plausu accipiebantur, praecipue poetae Attici sabula Tereus magnopere placebati Atticus ex amici mandat omnia accurate perscripsit litterasque has Cicero cum Bruto, qui in Neside, parva campanici litoris insula, Versabatur, communicavi Has litteras Bruto gratissimas fuisse, ex epistola quam ea de re Cicero ad Atticum scribit, patet ad Attic. lib. 16, 2 cujus permagni plausus quem populus Bruto absenti tribuebat, Cicero in prima ratione Philippica e 15. mentionem facit:. O beatos illos, qui, quum adesse ipsis propter vim armorum non licebat aderant ta- .men et in medullis populi Romani ac visceribus haerebant nisi sorte Attio tum plaudi, is et Sexagesimo post anno palmam dari putabatis, non Bruto, qui Iudis suis ita caruit, .ut in illo apparatissimo spectaculo studium populus Romanus tribueret absenti, deside- .rium liberatoris sui perpetuo plausu et clamore lenireti Licet hi nuntii Bruto grati essent, vehementer tamen conturbatus est, doluit enim de Nonis Iuliis nec sine causa. Mensis Quintilis in honorem Caesaris Iulius nominatus erat, quum igitur in edieto, quo ludi illi indicabantur, loco Quintilis Iulius egeretur, facile opinio valere potuit, Brutum ita Caesarem colere velle, qua de causa se scripturum riebat, ut venationem, quae postridie ludos Apollinares itura esset, proscriberent III Id. Quintilis. Ciceronem igitur prosectionem in Graeciam non festinasse ex dictis satis apparet, Brutus quoque parum propera it voluit tarde navigare, consistens pluribus in locis, sine dubio eo consilio, ut in quavis rerum internarum mutatione adesset. ad Attic lib. I 6 4. Ex hac epistola simul patet, ad amicos hoc tempore Libonem cum litteris a Sexto Pompeio venisse, in quibus nuntiatum erat, Sextum Pompeium silium Pompei Magni, cum una solum legione suisse Carthagine, eique eo ipso die, quo Oppidum Boream cepisset, num tiatum esse de Caesare capto oppido miram laetitiam commutationemque animorum, concursumque undique sed illum ad sex legiones revertisse Pompeius, ut sibi patris opes redderentur sibique ad larem suum redire liceret et ut omnes exercitus dimitteremtur, postulavi Antonius et Lepidus, qui Pompeium cum exercitu non solum magnam vim in rempublicam habere, sed sibi quoque maximopere nocere posse, intelligebant, cum Pompeio igitur foedus et amicitiae vinculum inire studuerunt, ut ex hac parte tuti essent, Pompeius, praecipue Lepido auctore, pacem non repudiavit, resque ita peracta est, ut Pompeius ex senatus decreto tantam pecuniam acciperet, quantam ex bonis patriis a
praedae dissipatione inimicus victor redegisse Datum est septies millies, qua peeunia filius patris bona omnia redimere potuit Pompeius sui contentus nec negari potest, hoc modo pacem fuisse servatam, orat Philipp. 3, 4 5: Antonium vero et Lepidum sibi maxima parasse commoda. Cicero, priusquam ex Italia abiit, apud se Quintum ci-eeronem, fratris silium, vidit, hic enim juvenis, qui Iulii Caesaris partes secutus erat, caesare interfecto, M. Antonii familiaris, dextella fuit, ut Atticus scribit ad ML Issi I4, 20, sed subito ad Brutum ejusque amicos transivit, qua re pater Quintus Iaetitia exuit bat, scripsit enim lilius, se idcirco ad Brutum profugere voluisse, quod quum sibi negotium daret Antonius, ut eum dictatorem emceret, praesidium occuparet, id recusasset; recusasse autem se, ne patris animum ossenderet, ex eo illum sibi hostem. Noster Ueero, qui levitatem Quinti noscebat, rem totam fraudem illius juvenis habuit, ut pec niam acciperet, sed ut fratris voluntatem expleret, eum quidem Attico commendavit, addidit tamen haec verba: Q. filius mihi pollicetur, se Catonem. Egit autem et pater . et silius, ut tibi sponderem sed ita, ut tum crederes, quum ipse cognosses Huic ego i, litteras ipsius arbitratu dabo. Eae te ne moverin mas scripsi in eam partem, ne meis motum putares. Di faxint, ut faciat ea, quae promittit commune enim gaudium. Sed . ego nihil dico amplius. Duintus deinde plures dies cum Cicerone suit, quem in omni genere maximopere delectabat, sic enim commutatus sui et scriptis avunculi et assiduitate et praeceptis, ut tali animo in rem publicam quali Cicero vellet, esset vid. episti ad Attic lib. 6, Cicero tandem vivum, ut jam supra dictum est. plures suarum villarum lustrasset, nam e Tusculano Antium prosectus est et in Antiati aliquot dies commoratus cetera quoque praedia, Arpinas, Formianum, Puteolanum et Pompeianum adiit, iter in Graeciam parabat, audito autem, legiones adventare et navigationem e portu Puteolano, Nonis Quintil. cnim Puteolis esse voluit, quasdam habere suspiciones periculi, una cum Bruto, qui cum Cassio aliisque classem parabat, abire constituit, sed ei sui permolestum, quod parum Brutus properare videbatur, qui valde morabatur non tergiversans, sed exspectans, si qui sorte casus Cicero, quum jam in eo esset, ut proficisceretur, iter ingredi dubitavit, sed ab amicis Attico et Oppio permotus prosectus est ea
mente, ut Calendis Ianuariis III adesse lepist ad famil. II, 29 Philip ora I, 2 ad Attic lib. 6, 6. Scribis enim, in coelum ferri prosectionem meam. sed ita, it, ante Calendas Ianuarii redeam. Cicero igitur, quum Brundusium iterque illud, quod tritum in Graeciam fuit, vitavisset, ut ait Philip I, 2. Veliam pervenit, ibique suit Mucat. Sextil. atque unum item constitit, quum ad domum Trebati Testae devertissetia sa l. lib. 7, 20, ad Attic. lib. 6 6. Ubi quidem hi sane libenter apud Testam
. nostrum, nec potui accipi, illo absente praesertim, liberalius.' Inde duos sinus a
15쪽
stanum et Vibonensem pedibus aequis transmisit atque perimit Vibonem ad Siceam re Calenes sexies ibi posterum diem obduxit, unde, postquam Rhegio abierat, in SiciIiam
trans ressus calendis Sextil. 3Tacusas venit, quod ab urbe ea transmissio in Graeciam laudabatur: quae tamen urbs ei conjunctissima, plus una nocte eum cupiens retinere, non potuit, quum autem postero die venti eum ex Sicilia ad Leucopetram, quod est promontorium agri Rhegini detulissent, ab eo loco conscendit, ut transmitteret et stadia circiter trecenta provectus reiectus est austro in eum ipsum locum, unde conscenderat, quumque intempesta nox esset, mansissetque in villa P. Valerii comitis et familiaris sui, postridie apud eundem ventum exspectans maneret, murticipes Rhegini complures ad eum venerunt illustres homines, Roma sane recentes qui haec asserebant: dictum
Brait 4 Cassii: et lares frequentem senatum Calendis Sextilibus, 'ntonium repudiatis malis suasoribus, remissis Galliis provinciis, ad auctoritatem senatus rediturum, a Bruto et Cassio litteras missas ad consulares et praetorios, ut adessent, rogare. Iidem summam spem nuntiabant, fore, ut Antonius ederet, res conveniret, Caesaris interfectores
Romam redirent. addebant etiam, cum Romae desiderari et subaccusari uae quum Cicero audiisset, sine ulla dubitatione abjecit consilium prosectionis, qua ' ipse dieit, ne antea quidem delectabatur. Ἀtticus quoque, qui prosectionis suasor et impulsor non fuerat, approbator certe fuerat, amicus ut rediret, vehementer rogavit. Tum vero tanta eupiditatu incensus est ad reditum, ut ei nulli neque rem neque venti satisfacerent, ne tardius, quam cuperet, reipublicae gratularetur inaque quum XVI. Calend. Sept Veliam venisset, Brutus, qui cum suis navibus apud Haletem illivium citra Veliam millia passuumn erat, pedibus ad eum statim venit Brutus reditu vel potius Ciceronis reversione valde lactatus, effudit, quae tacuerat, se nunquam ejus iter probasse, se autem laetari, quod duas maximas vituperationes effugisset, unam desperationis et relictionis reipublicae, alteram, eum existimari ad Olympia. Quae calendis Sextilibus in senatu acta essent, Brutus narrabat, Pisonem, Caesaris socerum, qui invectus erat oratione in Antonium, in caelum serebat, Iicet parum esset adjutus a senatoribus. Munc ut sequerer, Cicero inquit,
Properavi, quem praesentes non sunt seculi: vid. Phil , , , A. ad Attic 'ib. 6, T. Velia igitur venus, remis in auriam omni festinatione properavit et pridie M. Sept.
Romam venit, intelligens se, quum omnes libertatis amici metu essent oppressi, ne iis tuto in senatum venire liceret, nihil prosicere posse, Phil. I, 4, Properavi, non ut . prosicerem aliquid neque enim sperabam id, neque praestare poteram sed ut, si quidis mihi humanitus accidisset muIta autem impendere videbantur praeter naturam praeterque .satum hujus diei vocem testem reipublicae relinquerem meae perpetuae erga e Volun-.tatis. O . ad amiI I2, 2. ciceroni ad urbem acceden tanta militudo, ut PIutadi
ctus narrat, obviam venit, ut, dum ad portas ingredientem excipiunt, adventumque gratulantur, dies sere consumtus fuerit. Ceterum hoc loco notandum videtur, Ciceronem Veliae ultimo cum Bruto colloquia egisse, nam paulo OS Brutus et Cassius una cum suis navibus ex Italia discesserunt, ut provincias a Caesare iis jam destinatas, Macedoniam et Syriam, susciperent, in Macedoniam Brutus et in Syriam Cassius se contuli Post reversionem Cicero de via languens, quumque sibi displiceret, in senatum, qui in te IoConcordiae jubente Antonio de supplicationibus Caesari decernendis habebatur, non venit, misit autem pro amicitia, qui hoc ei diceret Plutarchus ait Ciceronem Ianguoris causam opposuisse, quum re insidias metuere ex quadam suspicione et indicio, quod inter viamo factum erat, videretur. Antonius vehementissime in Ciceronem, quem in Senatum vocaverat, iratus, audiensibus senatoribus, labros se missurum et domum disturbaturum dixit, Phil. I, 5. At ille, vobis audientibus, cum labris se domum meam venturum .esse dixit. Plutarchus imo narrat, Antonium milites misisse, quos vel Ciceronem adducere vel domum ejus incendere jusserit, sed quum multi intercessissent et depreciessent, quievisse. Postridie igitur i. e. re nonas Septemb. Cicero absente Antonio in senatum venit, ibique in Antonium primam habuit orationem Philippicam, in qua primum eausas prosectionis in Graeciam et reditionis exponit, deinde de Antonii injuria hestemo die sibi illata disputat, quo facto ad res publicas transit, et de actis Caesaris loquitur, quae quidem servanda esse censet, declaratque concordiae atque pacis causa non solum Omnes leges, quas Caesar vivus promulgaverit, me servandas Sed etiam eas, quas Antonius mortuo Caesare et commentariis et chirographis protulerit, metuendum ero esse, quum tonius ex illis commentariis exules revocaverit, civitatem non singulis sed nationibus et provinciis dederit, immunitatibusque infinitis vectigalia sustulerit, ne ille auspiciis inglectis vi et armis, quaecunque vellet, pro legibus obtruderet. Tum ex Antonio, ne sibi ob libertatem, qua de reipublicae salute Iocutus sit, irascatur, petit et ad extremum utrumque consulem praesentem Dolabellam et Antonium absentem cohortatur, ut rempublicam bene et moderate administrent, et quod sit verum iter ad gloriam, cogitent vid. Phil. I, 14. Cicero, quum serius de hac oratione judicaret, dixit, se in summa reliquorum servitute liberum unum fuisse, se de republica quidem locutum esse, minus autem libere quam sua consuetudine, liberius tamen, quam pericula minaeque ostiuarenti
Philip 5, T. ad famil. 12, 25. Antonius, cujus inveteratam amicitiam Cicero, ut ipse ad Tironem scribit, sine ulla Ossensione conservare voluerat ad familia. 6, 23. Ob hanc orationem vehementissime iratus sui et homo vehemens et violantus inimicilias Ciceroni denuntiavit eumque adesse in senatu jussit a. d. HI Calend. Octob. Ipse interea septemdecim dies de cicerone aibertia Scipionis declamitavit, sitim quaerens et illo die,
16쪽
quo Ciceronem adesse jusserat, agmine quadrato in aedem concordiae venit et in ciceronem absentem ore impurissimo orationem VOmuit Ciceroni autem in senatum venire per amicos non licuit, eo, quod Antonius a Cicerone caedis initium quaereret facturusque putaretur, illil 5 I. hQuo die, si per umieos milii cupienti in senatum venire licuisset, eaedis initium secisset a me. Sic enim Statuerat. Antonius in hac vehementi oratione praeter alia a Cicerone amicitiam esse Violatam dixit idque ex epistola, quam ipsi Cicero
scripserat, rubi eum bonum civem et Virum nominaVerat, ostendere studuit, Ciceronique alias quam salutem patriae causas inimicitiae esse, contendit. it autem nominatim milites, quos in aedis portis constituerat, contra Cieeronem excitaret, in hac oratione, illum a dis Caesaris auctorem non Solum fuisse, Sed nunc quoque omni modo conjuratos regere, criminatus est Cicero, qui adhuc Romae vel in vicinia urbis commoratus erat, propriae
securitatis causa in villam haud procul a Neapoli discessit, ubi orationem Philippicam eundam, quam Iuvenalis Sat. X, 125 divinam appellat, scripsit Ticeronem hanc or tionem in senatu praesente Antonio habuisse, ut multi putant, verum non est, sed eam ita conscripsit. quasi in praesentem Antonium XII Cal. Octob. habita suisset, quod ex verbis, quae in oratione ipsa c. 43 invenimus: .Quaero deinceps, num hodiernus dies .qui sit ignores nescis, heri quartum in Circo diem ludorum Romanorum fuisse cle.ipsum autem ad populum tulisse, ut quintus praeterea dies Caesari tribueretur etceti patet, nam ludorum illorum primus dies erat XVII Cal Octob, quem quum Cicero hestemum dicat, sequitur, ut orationem hanc ita instituerit, ut eam supra dicto die habitam esse finxerit Ciceronem hanc orationem Attico legendam dedisse, ex epist ad Attici II, 3 intelligitur: Haec quum scriberem, tantum, quod existimabam ad te orationem .esse perlatam comp. ad Attic. I 6 Il. Cicero in hac oratione, in cujus exordio Antonium eum Catilina et Clodio comparat, omnia sibi ab Antonio objecta crimina refutat, in altera autem parte vitam hujus hominis a pueritia exorsus acerbissime castiga Ine elusione Antonium Cicero dicit tantum dominandi cupiditate aeum Caesare conferri
posse, ceteris Vero rebus nullo modo esse comparandum, eumque, ut cum re publica ingratiam redeat adhortatur, illam enim, quae Caesarem tyrannum beneficio gratum, fama gloriosum occiderit, eum laturam non esse. 4Defendi, pergit, rem publicam adolescens, non deseram senex: contempSi catilinae gladios, non pertimescam tuos . Quin etiam eorpus libenter obtulerim, si repraesentari morte mea libertas civitatis potest, ut aliquando dolor populi Romani pariat, quod jam diu parturit latenim si abhinc annos prope viginti hoc ipso in templo negavi, posse mortem immaturam esse consulari quanto verius nunc negabo seni Mihi vero Patres conscripti, jam etiam optanda mors est perstincto rebus iis, quas adeptus sum, quasque gesSi Duo modo haec opto unum, ut moriens populum
Romanum liberum relinquam hoc mihi majus a diis immortalibus dari nihil potest alterum ut ita cuique eveniat, ut de re publica quisque mereatur. Octavianus, adversante conatibus Suis M. Antonio, quem vel praecipuum adjutorem Speraverat, quum intellexisset, se contra hunc summis honoribus ornatum et a militibus cinctum hominem nihil emcere posse, ad dolum et insidias confugit adversariique intersciendi consilium cepit, ad quod lacinius perpetrandum percussores ei subornavit, qui in domo Antonii comprehendebantur. Onnulli quidem totam rem ab Antonio esse inventam suspicabantur, cicer autem, Suetonius August 10. Seneca de clementi, I, 9 et Iuta thus ab Octaviano Antonio caedem constitutam iuisse putant, id Cicer ad famil. 12, 23, .Rerum urbanarum acta tibi comisicio mitti, certo scio. Quod ni putarem, ipse .perieriberem, imprimisque Caesaris Octaviani conatum de quo multitudini fictum ab . Antonio crimen videtur, ut in pecuniam adolescentis impetum saceret. Prudentes autem .et boni viri et credunt actum et probant. Antonius autem, tanto odio se esse intelligit, is ut, quum interfectores suos domi comprehenderit, rem proferre non audeati'Inter Octavium et Antonium igitur fuerunt occulta certamina, nam alter alteram semper insidiis praevertere conabatur, quum uterque idem spectaret, qua ratione et qui bus Studiis summam rerum in suam potestatem redigere Uterque hac de causa magnum exercitum sibi comparare studuit, nam sine copiis, se nihil essicere posse, intelligebat, Antonius igitur, ut milites Caesaris sibi conciliaret, in dies magis contra hujus dictatoris interiectores invehebatur, raperteque edictis, se de conjuratis vindictam sumere Velle,
tendebat caesarem nominabat patrem de republica meritissimum, quo nomine Suum consilium et iram in rei publicae amicos satis aperiebat, recteque Cicero ea de re Cassio scripsit Auget tuus amicus hirorem in dies primum in statua, quam posuit in Rostris, .inscripsit Parenti optime merito, ut non modo sicarii sed etiam parricidae judicemini, , quid dico judicemini judicemur potius. Vestri enim pulcherrimi facti ille iuriosus me, principem dicit suisse. nam quidem fuissem molestus nobis non esse - Consilium.omne autem hoc est illorum, ut mortem Caesaris persequantur. Itaque a. d. sex Non. z. Octob productus in concionem Canutio tribuno plebis turpissime ille quidem discessit:.sed ea tamen dixit de conservatoribus patriae, quae dici deberent de proditoribus, ad .samil. 12, 3. Antonius hoc tempore Romam reliquit atque in Italiam inferiorem se contulit obviam prosectus quatuor legionibus, quae in Macedoniam a Caesare missae post ejus caedem in Italiam revertebantur, ut eas pecunia sibi onciliaret et eas ad urbem vel potiusta urbem adducere Briandusium venit vi Idus Octobri ad lamil. 12, 23. A. d. n.
Idus Octobr. indusium erat prosectus obviam legionibus Macedonicis quatuor, quas
17쪽
sibi conciliare pecunia cogitabat, easque ad urbem adducere et in emicibus nostris col
Λntonius, ut sinem propositum eo citius assequeretur vel maximam erudelitatem exercuit, nam quum Brundusium venisset, ut ibi supra nominatas quatuor legiones pecunia sibi adjungeret, militibus centena drachmas promisit, sperans, ore ut legiones libentissime se sequerentur. Quum vero ejus promissis legiones sortissimae reclamassent, domum ad se venire jussit centuriones, quo bene de republica Sentire cognoverat, eosque ante pedes suos uxorisque suae, quam secum gra is imperator ad exercitum duxerat jugulari coegit Phil 5, 8, et Phil. 3, 2 eomp. ad Attie. 16 8. Quatuor illae legiones, quae ex Macedonia, ubi eas Caesar collocarat, ducturus in Parthos, quibus inferre bellum cogitabat, in Italiam reverterant, suerunt Martia Quarta, Secunda, rigesima quinta, quarum duae Martia et Quarta litonium non secutae sunt seque Octaviano tradiderunt vid. ad sumit II, T. 4 Caput autem est hoc, quod te diligentissime percipere .et meminisse velim, ut ne homines rusticos, sed sortissimos Viros, civesque opti mos, dementes suisse juilices, primum milites veteranos, commilitones tuos, deinde le- gionem Martiam, legionem quartam, quae suum consulem Antonium hostem judica
erunt, seque ad salutem reipublicae defendendam contulerunt. comp. Philip 3, 3. Vellei l b. 2. Dio Cass. lib. 45. Reliquae duae i. e. secunda et trigesima quinta pro eo contra consulem Pansam praelio Mutinensi pugnaverunt vid. ad amit. 10, 30. . XVII. Calend. Maii, quo die Pansa in castris Hirti erat suturiis, illonius legiones eduxit . duas secundam et quintam trigesimam. 'Dum haec Antonius agit. Octavianus quoque, ut aemulum opprimat, sonsilium suum omni studio prosequitur profecto igitur Antonio, sibi exercitum paraturus in Campaniam proficiscitur et primum veteranos, qui Casilini et Calatiae erant. ingenti spe et ingenti pecunia excitat, nam, ut eos in suas partes traheret, singulis quingentos denarios dedit Quorum exemplum mox multi alii secuti sunt ita ut brevi magnum exercitum secum haberet, quod initium ruit belli inter Antonium et Octavianum Octavianus, qui contra Ieges reipublicae esse. quod privatus exercitum haberet, intelligebat, ad amicos libertatis se contulit, it senatus eorum auxilio permotus eo libentius ejus suscepta probaret et imperium contra Antonium ei committeret Ouum bene sciret, quantam Fim Cicero in omnes haberet, praecipue ad illum oculos vertit eumque et per epistolas et per amicos commovere conatus est, ut Romam rediret seque contra reipublicae hostem Antonium adjuvaret, nam se ubique ejus consilia secuturum esse pollicebatur. Cicero ab initio Octaviano idem habendam esse, non credidit praecipue ea de causa, quod ille Caesaris intersectoribus minime savere posset, itaque eum adiuvare diu dubitavit Fid adinitie lib. I J4. . Nam qum Puteolis essem, quotidie aliquid novi de Octaviano, multa eliam salsa de
. Antonio. Ad ea autem, quae scripsisti, valde tibi assentior si multum possit Octavi, .nus, multo firmius acta tyranni comprobatum iri, quam in Telluris atque id contra. Brutum ore si autem vincitur, vides intolerabilem Antonium ut, quem velis, nescias.. Sed in isto juvene Octaviano , quamquam animi salis, auctoritalis parum est. Quo cunctantius Cicero egit, eo magis Octavianus, ut eum sibi adjungeret, stud n ut ex pluribus Ciceronis tum ad Atticum scriptis epistolis intelligere possunius Cicero dubitavit, diu multumque haesitavit, quid facere deberet, nunquam, ut ipse dicit in maiore mei suit vid. ad Allie lib. 16 8. compar ad Allic lib. I6 s. Binae uno die. mihi litterae ab Octavio, nunc quidem, ut Romam statim veniam velle se rem agere .per senatum. Cui ego, non posse senatum ante Calend. Ianuari quod quidem ita credo.. Ble autem addit, consilio tuo. Quid multa ille urget ego autem σκήπτομαι. Non. consido elau. Ignoro, quo animo nil sine Pansa tuo volo Vereor ne valeat Ant .nius Varroni quidem displicet consilium pueri Octavianil mihi non. Fimas e .pias habet Brutum habere potest et rem gerit palam. Centuriat Capuae dinumerati, Iam iamque video bellum. - Ab Oetaviano quotidie Iitterae, ut negouum susciperem,
Capuam venirem, iterum rempublicam servarem Romam utique statim: ἀδεσθε μἐν νενασθαι, δεισαν δ'υποδεχθαι.. Is tamen egit sane uenue et agi Romam veniet cum manu magna sed est plane puer Putat senatum statim Quis veniet Si venerit quis inceriis rebus offendet Antonium Cal. Ian. erit fortasse praesidio, aut quidem ante depugnabitur. Puero, uicipia mire aventi irisica d--ηm et Ohortatio. Hoc tu putares Ob hoc egocilius Romam, quam constitueram.' ad Attic. lib. 16, II. JNon solum ex his sed etiam A multis aliis epistolis Ciceronis cunctationem et haesitationem quam tempua asserebat, cognoseere possumus denique vero, Dum octavianum revera rempublicam adjuvare velle putaret, se cum eo conjunxit, ea tamen mente, ut juvenem quam maxime coerceret, ne liberiali noxius esse Nimium Antonii odium Ciceronem permovit, ut Octavianum, cui nunquam considebat, omni modo alu-varet et defenderet Nea jacta erat, Octavianus dissimulando verum consilium simulam doque, Se reipublicae causa agere, omnes Romanos seselli Ab inilio privatus homo eum imperio contra Antonium, deinde triumvir cum Antonio et Lepido postremo omnibus adversariis e medio sublatis princeps Romanam rempublicam exiti Antonius, quum, quae se absente agitata essent, cognosset, Romam rediit ira inflammatus contra Octavianum et omnes libertatis amicos eo praecipue consilio, ut exeunte suo consulatu provincias et imperia inimicis eriperet eaque inter asseclas guo distribueret.
18쪽
Mox post adventum plura proposuit edicta, in quibus Octaviam Spartaeum appellabat
eique ignobilitatem objiciebat, Ciceronem ver sui interitus et perditissimorum consiliorem auctorem fuisse, dicebat, Q. Ciceronem, fratris nostri oratoris silium, compellabat huneque de patris et patrui parricidio cogitasse, audebat dicere. Tam serus fuit in suis edictis, ut L. Cassio, tribuno plebis sortissimo et constantissimo civi mortem denuntiaret, si in senatum venisset, D. Carfulenum, bene de republica sentientem, e senatu i et minis mortis expelleret, Ti. Canutium, non templo solum, verum etiam aditu Capitolii prohiberet. Qua in animi perturbatione edixit, ut adesset senatus frequens a. d. MILCalcnd. Decemb., quo die ipse non adsuit vino et epulis retentus, ut Cicero dicit Diem edicti obire neglexit in ante diem quartum Calendas Decembres distulit. Adesse in capitolio jussit. Quum senatores convenissent, subito mansuetus actus ne verbum quidem ausus est sacere de Caesare, licet de eo onstituisset ad senatum referre, nam omnes ali Oeissima edicta in Octavium exspectarant. Res nullius momenti, quas Cicero sentemtiolas appellat, tractavit, ac, ne sine causa ideretur edixisse, ut senatus adesset, quum
de republica relaturus suisset, senatus consultum do supplicatione M. Lepidi per discessionem serit, quo facto celeriter senatum dimisit, nam nuntius erat allatus, legiones Maditiam et quartam, cui L. Egnatutrius, quaestor, praesidebat, ad Octavianum transiisse. Quo nuntio allato mento oncidit et sugere sestinavit, se contulit autem in Galliam citeriorem, nam provinciam Ilicita sortitione sibi sumserat ea de causa, ut paludatus cum exercitu haud procul a Roma abesset. Simili modo contra senatus voluntatem ceteras pro incias inter amicos distribuerat, ita ut C. Antonius Macedoniam et Q Calvisius sti- eam, alii alias obtinerent, quarum administrationem plures tamen, quia Antonii sortili nem nullam luisse judicabant non diserunt. D. Brutus Galliam citeriorem relinquere noluit, Antonium Igitur provincia hac o elusit atquct edictum proposuit, quo pollicebatur, se provinciam Galliam rotoni amam in saetatus populique Romani potestate vid Phil a Cicero, qui mense Octobri et Novembri praedia sua Puteolanum, Sinuessanum et Arpinas obierat, quum Antonium prosectum esse audiisset, Romam properavit, respublica ab e quasi postulare videbatur, ut eam iterum servaret Roma sine eonsule et militibus vacua timorem non injiciebat, cinctus ab omni-hus Iibertatis amicis de novo omnes vires intendebat, ut libertatem ab interitu defendereti V Id. Deccmbri Romam venit, unde paulo post adventum ad Brutum epistolam scripsit, in qua quum antea Pansam eonsulem designatum convenisset, eum ad libertatem recuperandam lioriatur et suum studium et ossicia pollicetur ad amit II, 5. Antequam Cicero Romam venerat, Octavianus rursus eum ad suam sententiam perducere conatus
est, mittebat enim ad eum Oppium, qui eum hortaretur, ut adolescentem totamque
causam manumque veteranorum omplecteretur, ad quam hortationem cicero, qui hue usque Octavio dissidebat, respondit, se hoc nullo modo sacere posse, nisi sibi exploratum esset,' Octavium non modo non inimicum tTrannoctonis in verum etiam amicum ore. Quum illo diceret, cita suturiam: quid igitur sestinamus. Cicero inquit, illi enim mea opera ante Calend. Ian. nihil pus est Nos autem ejus voluntatem ante Idus Decemb. perspiciemus in Casca. ad Attic lib. I 6, 15. Casca fuit unus interfectorum Caesaris et in annum sequentem tribunus plebi renuntiatus, si Octavius igitur hac in re gra i Ciceroni assentiretur, indicare videbatur, se libertatis amicis lavere. Octavianus assensus est et Casca munus suum adiit Cicero tali modo deceptus abhinc Octaviani consilia omni studio adiuvit, laetatus, se novum in Antonium hostem excitasse , Quum in hoc rerum statu tribuni plebis edixissent, senatus adesset a. d. XIII cal. Ian. haberentque in animo, de praesidio consulum designatorum Hirti et Pansae referre, Cicero, quamquam si tuerat in senatum ante cal. Ian. non venire tamen, quum eo die ipso edicin Bruti de retinenda Gallia in potestate senatus populique Romani propositum esset, nefas esse, xit. aut ita haberi senatum, ut de Bruti divinis in rempublicam meritis sileretur, aut, etiamsi quid de eo honorifice diceretur, se non adesse. Itaque hoc die in senatum venit mane. Quod quum esset animadversum, frequentissimi senatores convenerunti 'etesFrunt tribuni plebis, ut edictum erat, in senatum de praesidio consulum designatorum, ut senatus Calendis Ian tuto haberi sententiaeque de republica libere dici possenti Cicero suam sententiam rogatus in sonati tum habuit rationem Philippicam tertiam, in cujus prima parte juvenem Octavianum sillanda it, quod contra Antonium privato consilio propriaque pecunia exercitum veteranGm ad salutem reipublicae comparaverit, tum legi nes Martiam et quartam, quod Antonio relicto ad Caesarem transierint, mirum in modum extulit atque D. Bruti ob dictum supra laudatum gravitatem et constantiam ceIebravit, in Antonii vero impudentiam acerrime invehitur, ejusque convicia in Octavium atque in Q. Ciceronem non solum resutat, Sed Vehemenussime perstringit, Imprimis Antonii modum agendi in senatu, fugam miseram et turpem in Galliam vituperat, denique tribunis plebis gratias agit, quod senatum convoca erint atque de praesidi consulum retulerint. eosque hortatur ut omni studio libertatem defendant et Antonium, cujus crudelia, injusta et turpia facinora ante oculos ponit, non solum armis sed decretis quoque persequantur, Seque nunquam reipublicae delaturum esse pollicetur atque de Bruto, de juvene Caesare. de Hirtio et Pansa optime sperare jubeta an sine orationis ita censet, ut C. Pansa, A. Hirtius, consules designati, operam dent, uti senatus calend. Ian. tuto haberi possit, ut praesidium iis decernatur et quae Octavianus privato consilio egerit aut agat, publica auctoritate confirmentur, ut milites, qui ad Octavium se contulerint, prae-
19쪽
nilis assiciantur, ut senatus existimet, D. Brutum ob edictum suum propositum optime
de republica mereri, quum senatus auctoritatem, populique Romani libertatem, imperiumque defendat, ut igitur provinciam Galliam sicuti eteri provincias suas retineant, neque cuique tradant, nisi qui ex senatus consulto successeriti Senatus non solum Ciceronis orationem probavit, sed etiam In eius sententiam eonsultum fecit, quo facto Cicero, senatu dimisso, in concionem populi productus eodem die rationem Philippicam quartam habuit, in qua, quae senatus decreverit, exponit. Antonium a senatu hostem nondum verbo appellatum, sed re jam declaratum indicat, Octavianum, quod exercitum contra Antonium paraverit, audatum esse, sicuti legiones Martiam et quartam, D. Bruti denique consilium atque edictum, quo Antonium a provi ci Gallia excluserit, consirmatum a senatu Postremo Quirites, populum Romanum rictorem omnium gentium, ad rempublicam defendendam exhortatur. Cicero se tali modo omnia pro salute reipublicae quam optime instituisse, ut rit Antonius libertatis acerrimus inimicus urbe quasi ruit expulsus atque Gallia exclusus,
duo contra eum parati erant exercitus, alter in Gallia, cui praeerat D. Brutus, alter Octavi ad Romam ut urbi praesidio esset. Senatus, ubi cicero quasi regnare videbatur, populusque eonsentiebant atque communem hostem Antonium concordissime pedisequebantur. Quin bellum ivit anto portas essot, non dubium erat, id vero bonum faustumque exitum habiturum esse, cicer multique ejus amici sperabant, modo Brutus
in Gallia foriiter susteularetur eontra Antonii copias Octavianus, in quem quidem tanta potestas erat delata, quanta liberae civitatis tempore nemini, impedimento esse poterat, ne potestato sua abuterecur, sed ejus auctoritas coercita videbatur auctoritate majorieonsulum uirili et Pansae, qui revera reipublicae exercitus contra Antonium ducebanti Miter res eeidit, ac putabanti c. I. Caesar Oeta ianus, postea Augustus cuncta, di eordiis eirilibus lassa, nomine Principis sub imperium accepi Romae exeunte hoe anno arma opiaeque parabantur, partim ut praesidio essent consulibus, partim ad patriam defendendam, delectusque militum eo majori cum studio habebatur, quum, D. Brutum aperto Marie Antonio imparem Mutinam concessisse ibique ab Antonio obsessum teneri, nuntiatum esse Oetavius, haud jubente senatu sed Cicerone suadente, cum e ercitu in Galliam discedebat, ut ibi quam maxime Antonio noceret atque adventum comsulum exspectare citeronem hoc tempore de eventu in dubio fuisse, ex epistola ad Brutum seripta intelligitur, in ea enim suadet, ne in salute populi Romani tuenda et eranserianda senatus nondum liberi auctoritatem exspecte Voluntas senatus pro auctoritate haberi debet, quum auctoritas impeditur metu, scribi . Postremo suscepta tibi. causa jam bis est, ut non sit integrum primum Idibus Martiis deinde proxime exerci-
.tu novo et opiis omparatis. Quam ob rem ad omnia ita paratus, seu animatus esse de- . bes, non ut nihil facias, nisi jussus Sed ut ea geras, quae ab omnibus summa cum ad- . miratione laudentur ad famil. lib. H, T. cicero, num post caesaris caedem Initio Aprilis Romam reliquisset, ut villas suas lustraret, eo tempore nihil aliud malebat, quam rusticari epist ad famil. lib. 16, 23. . Liceat modo rusticari. Philosophiae praesidiis septus et, ut ipse dicit, senectute ama
rior actus et omnia stomachans procul ab urbe vitam agere constituebat. Id quidem in tali temporis periurbatione non licuit, in eum enim omnes oculos convertebant, Caesaris interfectores et ceteri libertatis amici, Antonius ejusque asseelae et ipse Octavianus Ciceronem, qui tum in republica omnium primus erat, in suas paries trahere studuerunt, Cicero igitur, ut ejus ad Atticum, ad Cassium, Brutum aliosque viros scriptae epistolae ostendunt, totum reipublica statum ante oculos habuit, atque praecipue id em-cere conatus est, ut Caesare dictatore et tyranno occiso, pax et concordia esset et libertas, quoad fieri posset, restitueretur, quam ob rem ipsius Antonii amicitiam retinere voluit et serius, quum illum dominationis cupidissimum esse videret, Octavio se adjuncti Licet his publicis rebus maximopere occupatus esset et ad omnia, quae agerentur, oculos
converteret, nullo modo philosophiae studia omisit atque otio quam optime usus estinae rusticatio igitur nobis dedit tres libros de natura deorum et duos de divinatione, praeterea dialogum de senectute. Qui liber, ut ipse Cicero in limine secundi libri de divinatione testatur, ante libros de divinatione est scriptus, nam Ibi hujus dialogi mentionem faciti Eum ante Idus Maji I scriptum fuisse, cognoscitur ex epistola ad Atticum. lib. 4, 21. Legendus mihi est saepius cato major ad iste missus. Eodem tempore Cicero scripsit dialogum Laelium sive de amicitia, sicuti mense Maio, quum cum eonsule designato A. Hirtio in Puteolano esset, librum de sato, nam ipse initio hujus libri testatur, sermonem de sat habitum fuisse in illa villa Libros de legibus tres pauIo ante moriem sub auctumnum 710, absolutis libris de divinatione et de sato, scriptos misse, docti suspicantur. Quo tempore Cicero partem interpretationis Timaei diaIogi Iatonici, de universitate ediderit, cene quidem sciri non potest, sed hic liber temporibus hisce conversus videtur Libros
quoque de ossiciis ad Marcum silium, qui tum Athenis in disciplina Cratippi versa
20쪽
batur, tum seribere aggressus est ad Allie lib. II, 3. Nos hie φιλοσποῖμεν in Puteolano quid enim aliud e τὰ περὶ του καθηκοντος magnissce Xplicamus, προσφωνοημενque Ciceroni. Qua de re enim potius pater silio; et amico misit rationem secundam Philippicam, quam ustodiendam et proserendam arbitrio amici permisit, libros vero oomciis post reditum ex itiner in Graeciam suscepto absolvit. Quum in hoc itinere Veliam venisset indeque navigare coepisset, instituit, quum libros sucum non haberet, Topica Aristotelea, memoria repetita, eonscribere eumque librum Trebalio misit Bhegio, scriptum, quam planissime res illa sine libris scribi potuit ad amit. lib. I, 9, et prooemium Topicor. Paulo ante ad uicum miserat duos libros de gloria, ad Mitc. lib. I 6 6 . De gloria librum ad te misi. Quorum librorum mentionem facit lib. 2, de ossiciis . . . Nunc dicamus de gloria, quamquam ea quoque de re duo. sunt nostri libri. Exeunte anno Cicero, quum Roma relicta, iterum rusticaretur, libros de ossiciis perfecit ad Allie lib. I6, II. ciceronem paradoxa quoque hoc tempore Scripsisse, quidam putant.