장음표시 사용
1쪽
T OFFICIN SOCIORUM TITULO M NERUA
3쪽
ALLA DILETIISSIM ED OTTINA AD REIN SEGNO
5쪽
Vivhmi potentia quam vitalitatem nonnulli vocitarunt, a vita prorsus secertaenda est, neu quisquam
reeio dixerit, vivendi potentiam, vivendique autum, unum eumdemque sensum exhibere. Non uae animus fallit in iam implieata humani corporis consorma tione, ne puncto quidem temporis, quod quidem per-eipi possit, haec vivendi potentia a vita potest segregari. Verum in quaestionibus ad vitam pertinentibus duo omnino sunt attendenda primum videlicet vitalitas, qua praedita sunt organa humani corporis, chinam constituentia, deinde orpora quae in illam
dum agunt, eidem motum indunt; siquidem nil aliud
vita est, quam exteroru corporum in vim vitalem
actio, quemadmodum lieet nequaquam dilucide et enucleate, sapienter tame ostendit collis ille R sormator, qui prior solidismi fundamenta eoit, ubi asseruit, e stimulorum ad excitabilitatem applications vitam oriri. Qua ex ro nihil rationi sui magis consevtaneum, quam ut omnes Physiologorum investigationes in eo versarentur, ut non modo vitalitatis leges delfinirent, verum etiam mores modos tu varios deprehenderent, quibus extem corpora in nos agunt, quidve rationis inter haec et nostra organa intercedat IIorum quoad
primum, clarissimi rosessoris Gallini livsiologicae investigationes, nihil amplius optaudum reliquerunt; alteri vero, cui morborum variis e casibus magna lux oboriebatur, sese dedidit nou rvus illustrium a thologorum numerus, qui aut rem momenti in gravissimas quaestiones deduxerunt. Ac sane Di melius, nihil praestabilius nihil sanctius esse poterat, langue- seetiti siquidem humanitati meliores explicatus praesto raut causarum, quibus identidem salus iu diseri
6쪽
men vaeatur tutioresque hinc doctrinae, et magis philosopliteae, ut iis malis eximeretur, quorum Dustra levamea interdum petItur ab ejusmodi arte, quae utilio humano generi esse deberet, qualis fortasse decursu temporis, crescente in dies do trinarum splendore sutura est. Atqu hic sapientissimi quique Ρathologi eum do exterorum corporum in organa nostra actione ejusdemque variis effectibus discopiarent, omnes pariter in hanc sententiam discesserunt, variis modis videlioet ipsa animales texturas posse imprimere irritando scilicet, stimulando, et contrastimu-Iando. Quomodo vero quare de causa haec corpora
aliud alio modo in nos agunt, si nil tantem aliud ea
possunt efficere, nisi ut elementorum nostri corporis partes constituentium mutuam posituram, proportio- namque commutent Cur quaedam oriis limitibus suam vim actionemque circumscribunt; quaedam vero toto corpore, podem tempore, propagau atque disseminant maeo milii cum hodierna die investiganda susciperim, magna spe teneor ore ut materies ipsa
conditioque dicendi Nurimis mei operis vitiis indulgentiam precabuntur.
Corpora reperiri alia aliis modis vel ontrariis in
nos agentia, ex tot hviis, luculentisque factis eruitur, ut a super re nullus ambigendi oeus relinquatur. Ac sane hominem qui quarumdam substan-liarii usu suis organis tantum addidit vitalitatis, ut illas etiam impressiones sentiat, quas circa antea indisserens fuisset hominem ipsum nulla etiam evacuatione, aliis corporibus vim suam in illud exercen-
libus hoc vitalitatis augmentum amittit nec id solum sed etiam adeo infra naturalem ejus otidi lionem deprimi potest, ut insonsibilis prorsus evadat iis ipsis agentibus quae in sanitate illud excitahant; idemque demum essectus subsequatur, qui a stimulorum desecta oritur, quique a Braunnio debilitas
7쪽
Meeeia voeabatur. Verum prima agentium classis humatium corpus, ab eo auguore revocat, in quem aseeunda detrusum fuerat. Sunt igitur substantiae, quae
in nostra organa actiones exercent omnivo contrarias
inter se; quas quidem substantia contrastimulantium. aut hypostentetantium, et stimulantium aut hype sthenigantium nomino libuit appellare. Nec hactenus prorsus esset dissicile perspicere quomodo quihusque de causis liae corpora alia aliter omnino laumauam
machinam modificantur. Inter alia vel plurima etiam ioc subponi posset, nimirum ab hypersten inantibus augeri, minui autem ab hypostenigantibus in nostris organis vim pri Deipii illius, quod expandens vocit tur. Quod quidem vel satis ostendere videtur, cur ab illis augeantur, minuanturque, ab his diversi vitalitatis gradus, diversis nostris corporis partibus inham
rentes. Sed tu nostra organa exterorum corporum
aetio nequaquam hisce tinthus terminatur. Tertia igitur admittenda erit substantiarum classis, quao illa prorsus aliter, ac duae priores modificetur. In hypersteutea et I postente diathesi in vitalitatis augmento, aut dimitautione, quos quidem es eius h perstenizautia aut hypos eniZacitia important, tertiae hujusce classis actio corporum, quae alliologi irritantia vocitarunt, nulla in utilem mutationem iuda
cit; qui et ab eadem morbi utriusque generis tristissimi essectus promoveu ur, augenturque Nec alite actio deleteria irritantium, quae per organorum, qui excitantur motus, partium integritatem evertit, actio, inquam, irritativa celerius membrorum, in quae hypersteuigautia aut hypostenigantia agunt, dissolutionem inducit. Duo alia agentia, hypersten gantia videlieet et hyposteni gantia, quam citissime toto corpore vim suam percipi sinunt, omnibusque eius partibus effectus exbibent salutares, contraria
diathesi dominante. Contra ea irritantia in illamia
8쪽
tem tantum agunt, quam contingunt, aut ad summum in proximas irritatisque eonsentientes. Quod si
propagatur irritatio, si quando efficit, ut praevaleat diail, esis, id tune solummodo accidere dicendum est eum iri itatio alleujus membri maguam partem invasit, nec unquam id celeriter, ut duae aliae agunt modificantium lasses, sed gradatim utique, et, ut aiunt, per irradiationem Praeterea huperstentetantia et hypo steti gantia, si in diversis corporis partibus operantur,
sesu invicem adjuvant, semperque ad augendam, minuendamque vitae intensitatem suas vires eodem conserant, universaque eorum actio ex singulis aetionibus redundat, quae in diversis partibus exercentur. Verum
ab irritantibus multum abest, ut alterum alteri opem serat quin potius ita agunt, ut partis irritatio alterius partis irritativam conditionem imminuat; ita ut me diei
quique doctrina praestantissimi magnum ex irritantibus salutis sontem eliciant, dum in partes, aut nil, aut non admodum vitae necessarias irritationem deducentes, liberant illa organa, quorum laesione ad exitium eis grotus duceretur. Tandem Botidiolius animast vertit, substantia reperiri, qua irritativa saeuitate polleant; nec non liypersteni ganti et hypostent gauit. Quod si sa-cla omnia tertiam hanc rationem nonnulla inter modi si eantia hutnanum corpus admittunt, quomodo prosecto ejus leges definiemus modum vo saltem, quo possit illa existere poterimus intueri Satis constat irritantia in cutem, membranasquo cuti contiguas age re, et in nerveas hinc extremitates, quae per ipsa diffunduntur satis eonstat impressiones ad c reli primper nervos serri, atque ab eo reflocli, nisi maxima sit irritalio ad nonnulla motus organa, maximeque ad illas partes, quas irritantia modificantur; satis tande in
confit ut ervorum, vasorumque anguineorum adliae-sione, ne nou loge de motus propagatione, qua im pressione ad centrum maximum pertula illudque
9쪽
molestia asscientes, per alios nervos transire debent, ut motus organa excitent, qua aut expansione, aut coutractione corpori motum aut minuant, aut tollant, satis inquam constat, illas praetervaturales cereis, impressiones a cerebro in partis irritatae capilla ria vasa reflexas illuc sitas dubitatione ulla sanguinis con ursum debere deducere. Sed si hypersteaigantia et hypostenigantia pariter tantum in extremum illud integumentum agerent, in membranasque illi adhae-
recites, cur tam rapide eorum actio toto corpore infunderetur, cur ut irritantium actio asseclarum parialium finibus non circumscriberetur Ne quisquam reete dixerit, quod fibras nerveas actius urgeant, ideirco eorum actionem per omnia motus organa propagari. Hoc asserere frustra esset, dum prompto itidem hypersteti gantium et hyposteuigantium aetio diselaiidatur, dumque haec ultima, quae modo prorsus a primis diverso agunt, eadem celeritale imminutionem operatur virium, quibus omnia viventis membra praedii sunt. Quod si impressiones, quas haec agentia in
extremitates nerveas exercent, haud quaquam satis, dum explicant, quo celeriter vasorum , cavorumquainternorum vim parietibus inhaerentem assieiunt, admittendum sane est, eorum moleculas per absorptionem circumlatas, naturalem stimulandi vim sanguinis propriam aut augere, aut imminuere, sanguinem ipsum aut hypersteuietantem aut hyposteaigautem 1 tieere, ita ut solito majores minoresve alternos motus exhibeat, et hinc porro augeat, imminuatve vim vitalem parietibus avorum inhaerentem, quae vas u lare systema constituunt. Haec thooria non admodum
dissicilis intellectu videtur, dummodo quis notas animadvertat, et ebaracteres, quibus vis irritativa abra persteniganti et hyposte iganti sepemitur haec theoria comprobari videtur omulum consensu medicorum, qui dum vitalitatem voluti aut attollere, aut depri-
10쪽
mera, aliquid substantia aegrotis praescribere con .sueveruat quas isti vel inviti glutire coguntur. Quod si liorum agentium vis sanitatem asserentium, in ner-veas extremitates tantum agerent, eue profecto opus esset illa in stomachum immitti eum integumentis potius externis applicari possent, ubi fibrae nerveae eorporum impressiones melius percipiunt quem autem praeterit hyperstentiantia et hypostenigautia a medicis praeseripta in cava sese dimittere, ubi lympha.ticorum actio major est, a quihus ipsa absorbentur et circumseruntur, ut sui di sanguine stimulantem vim aut augeant aut imminuant, a quis unquam dixerit optum aliaque pharmaea, quae in quadam quantitate in ventrieulum immissa, tam ita exitialia sunt. tam cito exitialia pariter futura, si uilibet cutis parti applicarentur, ubi nempe extremitates nervo exto narum virium actionibus magis sutit obnoxiae Piraeterea si diei imitantia, quorum iu organa nostra actio in imprimendo praetervaturali modo libris ner-veis exercetur, haec inquam irritantia substantia sunt, aut parum aut nil omnino assimilabiles easque medicus plerumque applieat alicujus uti partis, in qua statueudam arbitratur irritationem, quae et oriri et augeri possit alterius damno irritationis aliquod aliud nobilius organum vitaeque magis necessarium OCC pantis. Hinc minime inexplieabile evadit phoenometio illi ut jam tutio ab IIyppocrate perpetua medicorum experientia observatum, minui videlicet, aut pre sus tolli irritationem unius partis, tunc cum in altera parte irritatio maior aut per se oriatur, aut data opera suscitetur Actiones hercle irritantium in partem, quam percellunt, a sibris ne meis ad centrum maximum transferuntur; sed inde lege, qua de motus communicatione obtinet, de qua supra mentionem fecimus, in partem ab irritantibus assectam remittuntur, hique motus mo- lecularum inordinati concursu percient fluidorum