Stephani Gradii ... De laudibus serenissimæ Reipublicæ Venetæ et cladibus patriæ suæ carmen

11쪽

meo adumbrare conatus, respexi ad id, quod in genere cladis absolutissimum est, non admodum supra rei gesta Isdem stanta eius atrocitas fuit) sublato carmine . Porro adsuscepta quasi fabula modum habitum animi in i , qui cladem passiseunt, accommodam, rigida veritatis, more poetarum scurus, eiusque proripta, oe leges historicis, testibus, Iudicibus obseruandas re inquens . Uuodsi veram speciem animorum, quos in hac clade Cives meigeffere, tradere libuisset, non dubito Vissumme quin ad uendumprecibus, qua hic a me non tam ostianendi gratia, quam ut argumento seruirem inducuntur , non minus virtutis eorum merito, quamealamitatum commendatione non mediocriter commouerere. c ut aliter faceres, imperare tibi, tu

que humanitati posses, e generoso erga fortes Viros animi studio. Uuam tibi ego laudem una cum cateis ris omnibus egregiys artibus, quarum cultu hum na felicitas unice constat, propriam, oeperpetuam precora

12쪽

CARMEN

il liaci Proceres, celsis quos classibus olim Portantes , ictos patria ex ardente penates Vexit ad Euganeu melior fortuna Timausi, Elgeminam iussit Romanis arcibus Vrbem Condere, & aeternum Phrygiae superesse fauillae: Imperio pelagi gens inclyta, cui Pater ultro Adriacas sua sceptra dedit Neptunus in undas, Casibus afflictae diris succurrite genti, Et placidi vestrae miseras audite querelas Supplicis, immanes ictus, indignacim passae Funera, & infanda dudum sub claae gementis.

Qualibus horribili terrae conflata tremore Tempestas nostram fatis agitauerit Vrbem , Nemo adeo serus est, rerumque ignarus, dc hospes Attonitas cuius non fama aduenit ad aures, Et lacrimis oculos non humectauit obortiS.

Tristia agebamus quatiae solemnia lucis Ante diem sacro quam claudit lumine Vesper Conscius instructae dapibus caelestibus olim Supplicijque inter celebratae exordia Coenae Supplici j, mortale genus, quo stirpis auitae . Et nostra luimus contracta piacula culpa. Omnibus in templis supplex Chorus, omnibus aris

13쪽

Alternis durae memorabant cantibus acta Historiae, fa m a totum celebrata per orbem, Ut fata Diuino proles de Semine, postquam Sedibus aetherium nostris mutauit Olympum, Ad turpes ignominias, ad verbera saeua, Ipsius ad mortis miro properarit amor Excidia, & meritas alieno crimine poenas, Proditus, illusus, damnatus, diraque passus Vulnera, bc infami sublatus in aera ligno. - Cum tremere horrendum tellus: conuulsa repente Fundamenta quati, postesque, dc summae labare Culminaxlissiliunt eductae ad Sidera moles Tectorum, celsaeque suis cum turribus arces, Et delubra Deum populo distenta frequenti, Praecipitique cadunt lapsu: sternuntur eodem

Matres, atque u iri casu, iuuenumque, se umque Corpora: nonsummis vis parcit acerba, nec imis Stat fremitus, qualem dant rauca tonitrua caelo Cum reboant, passimque atrae sormidinis ora Terribili occurrunt visu: consurgit in auras Pulveris exciti vortex, perque aethera apertum

Voluitur ,&noctem caligine fundit opaca . Quis cladem illius ,quisiunera dira procellae Ni Explicet re varium leti genus t ille cadentis

Immani perit infelix sub pondere tecti: Hunc pluuij perdunt lapides: hic concaua subter

In ςrualla recedentis, Camerasque ruinaei Saxorum ingentem frustra molitus aceruum Lenta

14쪽

Lenta anima,ante obitu tumulatus,morte relinquit. Non duro constent si pectora nostra metallo, Centenisque sonent totidem ora , dc guttura linguis Omnia multiplicis liceat discrimina isti Atque omnis aditus mortis numerare, viasque Nec melior turbae fortuna superstitis, a qua Fatale abstinuit parcarum iniuria lanum. Insperata salus grauis his, inuisaque lux est: Vrbem horrent, taedet patriae lacrimabila bustum Vsurpare oculis: fugiunt in aperta, ruuntque Consilij, rerumque inopes: pars iusta perosi

Tecta sub angustis agitare mapalibus aeuum lInstituunt, pars aeratas Conscendere puppes, Neptunumque sequi; quatiat sua viscera tellus Nunc licet, & moto diverberet aera dorso: Nil nostra: hinc tutis alientes cernere Campos Continget, refluosque amnes, montesque Caducos. Linquere pollutas a i ijs tot caedibus oras, Atque alio patriam sibi quaerere sole Calentem , Diuersesque sequi certa est sententia terras. Quos inter pietate , dc Virginitatis honore Chara Deo manus ante alias, acceptaque Caelo Horrescunt sponsae superum sua templa puellae,

Euersiasque aras ,& inexorata relinquunt Numina: Stat vitam tumido committere ponto , Et petere incertas alieno in littore sedes. Quo ruitis miserae ciues, tuque optime casti

A gm inis Antistes ductor quo tendis, dc Vnde

15쪽

Deposito tam dura times discrimina charo, Quam quibus imprudens occurris non adeo omnis Conclamata salus rerum est, spesse omnis adempta Fortunae molioris ε, ut haec Sanctissima sit fas Pignora ab euersa quamuis divellier Urbe . Praestat in amplexu Patriae, aspectuque penatum: Quidquid idest quod adhuc caeli grauis ira minatur Excipere: ipsam etiam si tanta est sortis iniquae Saeuities, animam quocunque absumere leto. Τalia dum laceri populique, patrumque fremebat Pars melior, suscepto illae non secius instant Proposito: scandunt classem, & fugientia tendunt Cum duce vela suo. Sed quamquam inuita recepit Tethys, & aduersae profugas caelique, marisque

Iactauere vices, morbosque, infandaque passae Funera, & eiectae peregrinae in littus arenae. Spectaclum infelix patriae incessere sepultae; Felices: quod non incendia dira, nec atrum Hauserunt oculis cinerem, accensosque nefandis Praedantum tedis Vrbem considere in ignes. Nam postquam tremor horrificus consedit ,& alti Pulveris attonito decessit ab aethere nimbus, Restituitque diem: dum cursant exanimes, quos Turbinis exacti rabies non abstulit, & se Aggeribus la pidum expediunt, aliasque ruinas, Atque alios caeca reputant formidine casus, Dumque uni sibi quisq; timet,commune nec Vllum Consilium est, nec nutantes custodia muros

16쪽

17 Vlla tenet, portaeque patent; impit auara Praedonum ingluuies, quos proxima barbara tellus, Indigenaeque simul vomuit sex v it ima vulgi, Pastorum manus omnis, i nexhaustique laborum Agricolae pandas habitat quae turba carinas,' Per vacuas Dominis aedes, ad apertaque tecta Funduntur: penetrant arcas, aurumque repostum ,

Argentique aecus priscum, pretiosaque , estis Diripitur, dapibusque, dc mensis haud sibi structis

Iniussi accumbunt conuiuae: pocula laeta Communi in luctu libant , epulasque procaces Ignibus expediunt temere super arida iactis. Robora, nec iactas cura est restinguere tedas. Sunt etiam quos ipse iuuant incendia, ne quis Paenarum exactor, scelerumque existeret ultor,

Mansisset veteri si quiquam e sede superstes. Quo nihil euersae quicquam senestius Vrbi Nil magis iratis potuit contingere diuis ,

Parva etenim primo, nitusque occlusia per amplas Serpere flamma trabes, fumosque excire volucreS Arentemque intus compretandere semite opaco Materiem: mox se paulatim tollere in auras Sublimem, & caelo radios extendere aperto. Nec sertasse opibus malum ineluctabile nostris Illud erat i u non urgentibus vltima setis Surrexisset ab arctoo vis plurima mundo by Corale

17쪽

Sternere agris segetes, excindere montibus ornos. Cum parat, & fundo maris aequora vertere ab imo.

Qualis Olympiacae properans ad munera palmae Dat lora inusis auriga iugalibus, atque Pronus anhelantes Sc voce, Sc verbere crebro Suscitat , ingeminatque ictus , stimulisique fatigat rNec mora, nec requies urgendi, donec ad iplam Admoueat metam fessos , ictoria currus. Haud secus oppositos Aquilo violentus in ignes Incubuit. Detrita per altos flamina montes, Et pulsis nebulis, caesoque superba retectoastibus instultant lentis, quaeque hactenus altas Agmina flammarum nubes, atque astra petebant, In transiuersa ruunt, & adhuc intacta reflexo Turbine corripiunt, & proxima quaeque remotis Continuant , ruit effusis vulcanus habenis Perque tores v ictor , perque alta cacumina regnat, Scintillaeque, facesque volant: furit aestus inauras , Avulsasque trabes, atque inflammata domorum Frustia ciens hyemem partes iaculatur in omnes

Ardentem ,& volucri disteri incendia flammae Tales si superam spatijs propioribus oram Accedes, stellas liquidum per inane videbis Quae serpe occurrunt oculis spectacula nostris Praecipites caelo labi, noctisque per umbram

.ssitheris immensos a tergo ignescere tractus. .

Bis denos fera tempestas noctesque, diesque Saeuis, & quidquid miseri congessimus altae Pacis

18쪽

Pacis in amplexu: diuturna industria quidquid,

Et parcus cumulauit opum per secula cultus, Eripuit , tenuesque breui dissavit in auras. INec suit indignum superis bis nostra videri AExcidia, infanda bis tela madentia caede, ciGrassatamque per aduersi dira omnia fati a Ossibus, & cineri pestem insultare sepulto . Glibus his populi plagis miserescite fracti, e

Auxilioque levate inopes, opibusque iuuate. Sic faueant v otis caelestia numina vestris Sive amor est pia bella sequi, Thracamque serocem Centenis habitata reposcere gen tibus arua Curetum, placidamque Cypron, dite'; Mycenas, Et late AEgaeo rursus dare iura profundor Haud unquam Veneto felix victoria Marti Desit, & illustres praeda, spolijsique triumphi. . Seu parta nuper populos in pace, quieto

Imperio regere, & mansiuetae Palladis artes Exercere iuuat ; nulli otia vestra tumultus Sollicitent, Tethysque fauens, ventique serentes Semper agant Vestras pacata per aequora puppes Sit pietas, sit cana fides, sit maxima rerum Iustitia, & iunctis gaudens concordia dextris Euganeae praesens Vrbis tutela, nec unquam Quae sibi condiderunt non seruent moenia Diuae. Non noua inexpertae quaesitum munera dextrae

19쪽

Gens Venetae sese Ragusia Gentis alumnam Iactat, ε hac vitae, libertatisque magistra Florentem vixisse diu, legumque seuero lAssuevisse iugo: vestra illa exempla secuta

Distulit in cunctas late commercia terras: Docta ratem leuibus caelo duce credere ventis,

Et pulchro gaudere opibas sudore paratis: . Doctaseas sceleri poenas, sua praemia laudi Ad vestri simulacra seri decernere, honorum Alternare vices; certis plebisque, patrumque ordinibus Ciues distinguere: denique totam Ad vestros sese mores emnxie, Sc vltro

Vestrae habitu vestis cultus mutauit auitos. Quin etiam sociam gremio excepistis amico Nostram Urbem, dc raro natae decorastis honore . Sic gaudent clari Lacedemone matre Tarenti

Moenia: sic antiqua Tyros Carthaginis altae Nobilis audiuit genitrix: Sic prole frequenti ISicanios Ephyre tractus, sic sertibusalinae Ioniam late populis auxistis Athenae.

Non erimus merito indecores, nec parua sequetur

Gloria ab interitu Ciues, Sc clade stuprema Seruasse, Sc dirae mersos rapuisse procellae. Quos aliae haud tanto iunctae sibi pignore gente

Foederis humani communia vincla secutae Auxilijs fouere suis. Non Luca vetustae Libertatis honos, non armis clara, v irisque Gens ligurum,non Roma potens, non sertis Iberus, Non

20쪽

Non quae magnanimo regnatur Hetruria Cosaio Auertit placidas nostris a rietibus aures. Nec vos ossicio quisquam cessasse, animoque A rguerit casus nostros spectasse remisso Intentos lento per Gnostia Regna duello, Et dum nos agerent crudelia fata, coactos Fortia threicijs opponere pectora telis, Armatumque italis orientem auertere ab oris. Τali fasce graues, tali sub mole decoro Pulvere ser dentes vetuit ratioque, pudorque Compellare manus, pulchroque abducere Caepio, Et quamuis minimum tantis onus addere curiS. Nunc tandem Martis cecidit suror omnis, & alma Pax redi jt, solidaeque suo stant robore vires, Nec vestra assueto tot cladibus arma timere

Vllus ab hoste timor, quem dudusi quid in illo est, Cordis, si sanae quidquam sub pectore mentis,

Poenitet incaepti, magnoque optauerit emptum , Nunquam nasse siuas Dictaea per aequora classes,

Nec nisi post quini demum dispendia lustri

Unius haud solida terrae ditione potitas i Vinci etenim se posse videt, cui tempore tanto mΤanto opere, & tanto . ictoria sanguine constat. Hinc immota quies vobis: hinc otia laeta Securosque brans felix industria ciues, Et tanta aduersiam post Martem gloria, quantam