Francisci Scantij Oratio in funere Roberti Card. nobilioris Aurelio Abbati eiusdem fratri dicata

2쪽

ncreRobem Card.Nobilioris Aurelio Abbati i .i . eiusdem fiatri dicata. ,

f V VM tandem visum mihi sust , ut, quod diu in tenebris pulverulentum: ex caula dolituerat; tandem honesta -- temporum nacta occasione emergat,in luceml prodeat; sic quod prostratum iacuit, α ta cuit,quandoqr loquatur: quod siluit,prosilitat ad te pus non inglorium opus, y in laudanilem aliquem irrumpat sermonem, qui non mediocre testimonia faciat hominibus,quantu nobilissimae familiae tuae, quantum praeclarissimis virtutibus, summae probi ri,praestanti stimisq; honoribus Roberti Cardinalitaseatris iamdudum nacrito tribuerim, quem multis, cx causis unice amabam, simul dc venerabar. ideo probabile duxi te hodie hac mea oratione salutas rer-vt veteris instituti nihil te prorsus lateat, scire debes hoc unum prisertim,quod accepto immaturi Roberti Cardinalis fiatris permoleuo nimis obitu, acerbow n untio delato, ut crebriori fama per Ciuuitate uniuersam circuserebatur subtristis ille ruomor communi omnium bonorum maerore declara tus: me accersivit ad se ille, ille dico unus, cuius mae igno iussui illico no parere nefas fere duxera Gmpo

' A ii luit p

3쪽

sulit onus graue nivis a cimpar humeris naeis , ut Inobilissati Cardinalis pias exequias prosequi, docorareq; vellem. Et ne iubentis nomen 'ores, meipsum acclarabo:Sfortia is fuit Guido Alcanius Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis Camerarius bo. mc. statim habito iussu, accepto reposito domum me contuli, ad calamum imparatum, improuissium, ac chartam inuitam, sero nolentem, reluctante ges

nio x'ugnante Minerva, lugubri meditatione con fugi: absolui 3 luctuosam laudationem una nocte, se adhibita integra sequenti die: dc hoc pro veritate citra vanitatem dictum sit: quibus hotis atrato cubit; inc successaue inclusum,&luctuosum sic continui initiitus, nolens, rcpugnans hanc scribendi occasione sumpseram: verum poenitentiae non amplius fuit loeus: iam eonditio iussu excepta, iam acceptum mandatum, iam fides data, promissaq; pr standa erant:

res integra non amplius extabat: pedem referre,consilium mutare, poenitere, rcuocarc dicta, animum eonvertere, manum de tabula deponere non licobat ulterius. Et quod prius erat voluntatis, coepit postea esse necessitatis, ut natura mandati patitur. Dolebam quidem intra me; quia nee meditari alia quid boni, nec scribere, nec cogitare posse ab initio videbar: inuitus calamus, tarda manus, debilitata dabant clarrissima argumenta: huius rei insolitae nouitas, maxi/- mum d Ictanti mihi dc stuporem , dc timorem meticuloso viro pollicebatur. Totius euentus negotii sic

Me ab soluit, di expediti rei tardi exitus, inuiti': testis

4쪽

ms est fidelis socius Eleus urbanissimus tunc temporis Carolus Archintus,qui integra nocte grati Ssi mia, obsequentissimum Scribe ollicium, auxiliando promptissimus de more suo praestitit: nec ab Opera, ossicio, dc munere veri amici in minimo unquam defecit, defuit,discessit u quod paucis hac nostra infelicissima temporum conditione dari solitum est. Hactenus. habuisti Aureli optime, relatum fidelissime quomodo sese habuerit negotium: cui iniunctu, qualiter susccptum, quibus presentibus, ta intuentibus absolutum fuerit. Guidoni Ascanio Ssortiae Cardinali summae authoritatis viro de iure suo mihi prscipienti tanquam principalioralcausae illico conscHptam dctuli laudationem, pere uni, legi, p5deraui, dcsideratam apud eum dimasi. eadem nunc denuo, maximo interuallo temporis intcriccto,propia adae redit reuersa oralso suis vestibus induta, suo colore proprio delincata, suis formata lineis. Hanc requi, boniq; consule: no temporis cursu in aliquo immutata est cillam sincero, S propenso animo suscipe, quo propinae . Hic mores,instituta, praeclarissima sq: virtutes, animiq: dotes in maximo fratre postas legere, meditari, considerare, eius': memoria suscitare recentileetione facile potetis: in eo non secus ae in prudenti mino Socratis speculo, vitetulcs magni fratris tibi fluitandas propones: in te uno perinde ac in altero ipso rcluccscentes fulgebunt, corruscabunt, splendcscent, ac radios rutilanteβ dabui .His dele. haberis, dc oblectaberis:simul conustatum istud, d si meridian una, non tam ciuid c O Vt mi

5쪽

reus gratum dissipikere debet. Nani quemagnioda :sera gratulatio reprehcndi non sblet: ita etiam latarda cosolatio minimc rccusanda,vcl obiurgada venit. si opportune detur; si congruc, dc apte ad habeatur. Solent periti mediCi, qua plurimum in arte recelluri etiam post rccuperatam in hominc satastatem icu squasdam valenti corpori adhiberc. potioncs: id

prudentcr cffciunt, ut sanitas diuisus conseruetur:

morbi praeteriti remanentibus reliquiis, desidera ta procuretur, S propinetur saliis: sici remancntes:

dhuc in stomacho debilitato:morbosi quida Rhipites, dcccspites auxiliantis naturae matris gratioso impetu expellantur, extirpentur, eradicentur penitus. Istis sic adductis considerabis,Aureli, quod ctiam cum dolorc veteri, qui durus,& pcraccrbus csse solet, si rccenti memoria renovetur, adhibeo To , simul Phra macum , saluberrimi moe antidotum , iti temporis longinquitate positum,utum, & collo cutum quae talis naturae, conditionis,& qualitatis csse se solet, ut in crudesccntes dolores, scuicntcs morbi , exaspcrate, ac vicciatae plagae, ex ea potissimum minuantur, mollianturq3. Hoc expectare temporis comunc rcmedium turpe est grauissimo sapientissismoq; viro: quinimo huic rei sapicntia sua occurrere: dcbet, atq: tenetur. Gaud co in hoc, meaq: conditio. ncm laudo, qtiis potior alijs consolatoribus cxistit. nam cosolator acccssi ad eum, qui iam duplici remedio consolationis confirmatus cst longissimi temporis,prudentissimiq: animi utroq: pignorc: sicq: tam prudentia, quam dierum medicina animum suum

muniuit,

6쪽

riumuit Breui itam ne Hobparu b labore, tenui verborum apparatu, nullo fuco, nullo colore agenduin duxi: sed pro veritate latum instandin crit. Agitur de re, quae differri quid eporesst,auferri nullo modo.

prorogatur: n5 illi dcrofatur: trahitur mora, non tol litur. Vixerunt antiqui longo lcmpoxc: non tamen. aeterna,quamuis diuturna extitit ipsorum vita: quo σ rum aliquos breuissime comemorare libet, eclicet.

dere maximum mortis imperiit; quae nec turribus teriretur,nec armis leditur,minus minis exanimatur ani

mosa:quam nec improba ferra feriunt: nec iugulatu gulant:Ista non bello debellatur: solummodo recta vita, bona fama, gloriosissimis gcstis vincis, proster/nitunsuperatur.Omnia quae hic scripta sunt Iege dis ligenter Aureli: pondera diligentissime. Pro viristius enitar, conabor, quantu in me eri , cam adhibere diligentia, studium, solertissimamq; curam. VteX purgata una cinundata,ac ditisentissime emendata ab omni errore, vitioq; impressoris prodeat praesens oratio. Scio, vald c tamcn doleo incuriam impreta risin publicatis adhuc non paruli orationibus maximam fuisse, quae passa est: multis mendis meum expurgatum in sui lectione deformari partum: quores omnino a vitio, dc culpa mea abcst. Fuit in causa

quod

7쪽

quόd aliqui fidelissimo visus testimonIo comprobare potarunt. Octinuis mc per multos dies molesta nimis oculoria lippitudo; quae adeo grauis visa fuit, ut omncs studiorum,dc cogitationum mearum vires, rationes'; facilcm texucrrericiquo temporc scia pia mea publicabantur, tunc eo magis inualescebat morbus; qui mc tam acriter occupatum torquebat, ut recognosccndi commentaria nulla ponitus dare rur facultas. Haec cadcm causa quandoq: inibi ora turo impcdimentum attulit reflecitq:, ut ab iniun clo inu nere publico inuitus cessare. Haec sit uniuersalis excusatio verissima, quae me apud graues visos optime poterit expumare: tunc temporis amicompenuria mihi fuit; quibus tuto ista commitere, con credercue possem.in necessitatibus plurimum ,quo tempore cgemus, deserunt nos amici nostri: quinimo etiam hoc idem faciunt temere inaph, ct falsi fra

tres; qui supplatare, imposturas facere cum fraude nitus: tio in talis cst erratoru natura ut doctu lectorem orcne. Hactenus fuit impedimentu: sic placuit Domino mco: bona, dc mala eodem animo a Deo pro uenientia sustinere alacres debemus: hoc sigillo mu

nire debet pius vir, fidelis, Deo dilectus animum situm,internos metis, S cordis affectus. Ego pariter sic prae sentem epistolam xitc terminabo, ac in optimufitiem desin cre cxedam, si munitissimo sigillo appella,sic corroborata prodibit.Interim bene vale. Deus optimus te felicitct.

8쪽

lceret mihi P. A, liceret viii hodierno die in tam funesta, lugubri, dc squalida

oratione, lachryinis meis continuo gomitu,luctu peramaro,ssctu non mediocri, tristis imoq: prostratae mentis dolore quo conscio angor,torqueor, squo huic nimis immaturo,acerboq: naturae vulneri cx aliqua parte mcdcri. Scd heus me miscrum,tristem,atq; intalice qui aliena cuna indigeam coitio lationis medicina, remedio. antidoto, saluberrimoq; Oxipharmaco, alios consolaturus, improuidus, imparatus, ex tempore, hic in tam frequenti grauissimorum hominu corona, accessi in hoc luetuoso subsellio, sub tristi suggestu ad dicendum funcstissilito, ad agendum luctuosissimo, ad orandum satis periculosos ubi atrata omnia. unde quaque aspicio, pullata video, luctuosa meo malo pcracerbo intueor sugubria, ac squalida licci contomplari, admirari. Haec omnia quae hactenus diximus acerbiorem,& magis luctuosam redderent pr sentem causam, si esset oratio penes infideles, impios ve habenda: qui ritu nefandisssimo gentilium, d eoru in qui ideo cotristan turde dormientibus, quia spem resurrcetionis non habet sicq exordiri possem.Vcru enimuero decet pium cirum omnia de manu domini suscipere: ad eius sanctissimum nutum cum gratiarum actione cuncta redigedo referre: sic que ad diuinum consilium se, sua

s que

9쪽

que apte accomodare debet.Valeat omnis dolor: re cedat immoderatus luetias:ad periculosam prouinciam accedamus,qua timuerunt doctissimi viri. Noab re itaq: legimus hanc orandi professionem alias doctissimos, ct sapientissimos viros prudenter subterfugisse: ideo metu occupante iure impedior. Non mirum, Patrespurpurati, non nouum istud, auditores, esse debet, ii una cum pia sacrosancta Ecclesia, quae amissum dileetissimum filium Robertum Nobiliorem Cardinale mutato habitu, variato pallito deplorat, amisso tu firmo ostij sui cardine incocusso .una dico cum atrato sarcophago,cum luctuose cenotaphio, pariteri amplissima domo, honestissimis parentibus, nobilissima familia, praesens. Ham dies nunc luget imbribus madentibus, nota secus ac cadetibus lachrymis, suae amaritudinis eubdens omnibus dare videtur clarissimum argumentum,quod aliquo Dei moderatoris optimi maximo argu meto de volutate Dictu esse credimus, ut ec relisio, dc pietas tanti virίnos iudicare monet, adducit,

pellit. Plangunt omnes planctu magno, dc dolet iuper eum,ut doleri solet in morte primogeniti atq; unigeniti: unigeniti, inquam, quia omnis spes fiudueia,N laudabile desiderium piorum parentum in ipso filio pricipue reposita, siluata, dc collocata e/raciprimogeniti, dixi, quia maximi honoris, de ingentis glorio laudabilis primitiae in spe istius Illustrissimi adolescentis no ollissimi suas defixerant solidas radices : sicq: sitae, fixae , dc radicatae iure merito reputabant uirugifers quatum in homine licetis coniicere

10쪽

eonI1cere. Hic silpsesebantur Patris, dimit Iuli ioptimi expressa ora, etfigies, prudentra, moreS,shm.maq: sapientiar hic relucebant vetera Instituta,/ecanta quissimi mores pris &vetustae nobilissimet familii. Quibus rationibus pro dolor 9 effcituri vi p vulneris amaritudine irrupat, sici clamitet senex ultimo fere senio conscelus, moestissimus pater Vincentius,qui scipsum vinccre exoptat non secus

ac alias regius prophcta in obitu pulcherrimi filii Absalon: fili mi, fili mi Absalon . Quis ergo dabit

oculis incis tantum defaticatis, ut te deplorem, abudantissimum lachrymaru fontem: Ucrum enimvero in funesta priscnti die torquetur admodu cui vidco, ut cognosco, ut sentio, menteq; intrinsccus reuoluo angitur,ad mortem Vsq: conficitur, cruciatur,demum distorq ucturSic afflictus ac dolore amaro perculsus dulcissimus pater sencx, in hic verba irrumpit: Hic erat filius mihi perdileetus, in cuius motibus, sapietia, dc religione scinpcr applausi r cuius integerrimis honoribus, incorrupta viti disciplina, nec non oc sanctissima professione oblectatus, delectatusq: semper fui.hic erant omnes paterias delitis mes sitae: hic confecis vitς unicum potissimum refugium: hic spes,residuumq; solatium dieru meorum adhuc superstitum: a quotanua recto suo omnis depedi balpotissmu fiducit spes laudabilis, honestum desiderium,ac expectatio mea exoptata, senectutis maximum solatium: ex cuius probabili: vi ta tantas,et tam maximas dum viveret capiebam voluptates, iocunditates, animi maximas oblectatio