Adnotationes ad M. Tullii Ciceronis orationem Quinctianam [microform]

11쪽

1011

coniecturam, si quid emendandum ess0 in hoc loco, qua de re equidem minime

dubito facile omnibus praeserendam esse pronuntiavit elleru l. c. Cap. XI. g. 53. laudo Balterum et Kayserum, quod Verborum interpunctionem antiquitus traditam hanc stinuerunt Quid ago respirasset cupiditas atque naritia patuit m aliquid loci rationi et consilio dedisses, non eam interpunctionem adoptaverunt, quam Ι. N. Madvigius in Nov. annal philol.

et paedag. Ol. LXXIII. p. 118. commendavit respira88et υμiditas atque a Uaritia paullum aliquid loci rationi et onsilio dedisses. Nam etiam si aliis locis paullum aliquid recte videtur coniungi qua de re advigius conferri iubet, quae ipse scripserit ad Cic. de finibus V. 30. p. 782, tamen propterea hane Verborum interpunctionem non recipit hic locus, quod si vis, quae inest in verbis:

aliquid loe rationi et onsilio dedisses, infirmarsetur. Praeterea commemoropatulum respirare a Cicerone dictum esse saepius, veluti in oratione Cluentiana, 70, 200 qui nunc primura poε illam flammam pe ve8trae aequitatis erigere arιλνm et paullum respirare a metti coepit et ad Atticum lib. II. p. 13. a. g. 3. eum autem Dolabellae in mentem venit, paullum remiso et lib. X. ep. 1. g. l. Ira Nonas eum in Laterium fratris venia8em, accepi litteras et paullum lecti respiravi, ut etiani hinc vulgatae interpunctioni aliquid auctoritatis accedat, in qua rectissimo paullum in fine primi membri et aliquid in initio secundi liter se respondent. In utroque enim membro utim utraque VOX vim obtinet.

Cap. XXIV. . 76 legebantur vulgo haec verba Ego haec duo quaero:

primum qua ratione Naevius susceptum negotium transegerit, deinde cur eae tot creditoribus aliis ad istam rationem nemo accesserit ita, quae Verba SeSerectissime habebant. Nam quod nuper pro ea tot creditoribus aliis ait erus et EaySeru repOSuerunt eae tot reditoribus alius id neque librorum auctoritate neque Sententia loci magno opere commendatur. Si Balterus, ut stabiliret scripturam suam quae tantum in uno alterove libro habetur, contulit

huius orationi g. 88. id quod ibi legitur deinde illud quoque requisini, qua

ratione eae fot creditoribus nemo neque tum idem fecerit neque nunc contra dicat,

potius confirmat meam rationem quam consutat. Ostendit enim alius ad vocem nemo, id quod etiam tacente me luce clarius est, in eius modi locis per se non requiri. Quod autem illo loco eae tot creditoribus n0 adiecta voce aliis dicitur, hic autem adiungitur, id certam rationem habet. Nam eo loco, de quo nunc agitur paullo anto Naevii lacta erat mentio, ut summo iure diceretur eur eae tot creditoribus aliis, id St, illis, quo praeter Sex. Naevium

P. Quinctius habebat, ad istam rationem nemo acce88erit.

In quibusdam huius orationis locis ΚaySerus mea rationes sequutus est. quas Batterus falso, ut ego opinor, repudiaverat, veluti cap. VII. g. 28. ubi et ipsa sententia et plurimorum librorum auctoritate facile efficitur veram

Scripturam esse hanc: Existi a C. Aquili, modo et ratione omnia Roma Naevium ferisse, si hoc, quod per littera istius in Gallia ge8tum χεt, rect atque ordine factum videtur, quod contra Batteru Scripsit factum δε videatur, id apparet e correctione SSe profectum, cap. XII. g. 40, ubi Κayserus me auctore scripsit: Si debui8set, saete, petis8eδ, et petis8ρδ talion , i non latim. paullo quidem post etc., pro eo, quod Baiieru retinuerat: Si debuisset, Sexte, petiages tatim, i non latim etc., quod tamen non suiSSe in codico archetypotestantur libri, qui fere omne scripturam eius modi habent: Si debuisset, Sexte, petis/es, e peti88e8 talion, i non fatim ete , cap. XV. g. 48, ubi Κayserus me sequutus edidit quod gravius aut crudelius facere posses, ex libris plurimis, Helmstad. DreSd. OXOn. . . ς. X, ut dicitur Accusat. lib. II. 72, 169. non meherctu hoc pO88um, iudice8. dicere audaciu esse aut impudentius, quom contra Batteru vulgatam Scripturum gravius atque crudeliu retinuerit,

cap. XXVI. g. 82. quo in loco ΚaySeria de coniectura mea Scripsit Praetor selliae iussisset, Balteru autem quod vulgo legebatur Praetor issst et patienter tulit. quod hoc quidem loco verum non esse clamant libri, qui aut praetor si iussisset Scriptum habent, ut Codd. Helm Stad. Dresd. OXon. CHS X., aut, quod eodem redit praetor 8i, is/et, ut Codd. Bern PariSS. I, c, d, i g, h, i, , , . O autem, quod plane inani Sententia est hoc loco antiquitus nihil fuisse aliud nisi praetor 8. iussisset, id St, praetor e Neptetussisset, apparet inde, quod infra g. 83 in codice Dresdsensi pro verbis eorria

sere haec tu cilicet po8tea Scriptum Si corrigere haec .s tu postea et id rursus in codice Helmstad depravatum S ita corrigeres haec tu si po8tea,

ut luce iam clarius esse iudeatur quid hoc ipso loco olim in codice archetypo fuerit. Eadem fere ratio est cap. XXVIII. g. 87, ubi Κayserus rationem meam

Sequutu edidit neque eum, i tribuno appellarit, idcirco minu iudicio pati paratum fuisse etc. pro eo, quod alteruS contra omnium fere librorum

auctoritatem scripsit, iudicium pati paratum fuisse. De sermulti iudieio pati et iudiei defendere, vide quae olim a me disputat Ι. C. Orellius posuit

in Onomastici Tulliani lari. III. p. 393 Sq. et quae Theodorus OmmSenius nuper disseruit in Ciceronis oration edit Bait et Halm Vol. I. p. 454. Sod boni critici est non solum alios aut laudare, si quid recte iudicaverint, aut etiam vituperare, si minus recte rem adminiStraSSe rideantur, verum etiam Se ipsum corrigere, si quid ab ipso alio tempore non Satis caute actum

12쪽

esse videatur. Quamobrem nonnullos odos hic persequar ubi quaedam a me ipso superiore tempore praetermiSSa aut non satis recte proposita esse videant Ir. Ac primum quidem cap. III. . 13. go cum coteris sero criticis didi: Itaque fretu haud mediocriter de communi, quidquid poterat, ad se in priavatam domi m evocabat. Ea tamen Scriptura, Si scrutamur ea, quae in libris leguntur, vix poteSt esse Vera Etenim odii Dre8d et Oxon ς pro quidquid. habent qui quom, limStad. OXOD. C. PariSS. v b. , d, e, g, h, i h l. , quod quidque Oxon. H. et PariS m quod quisquρ, GeneV. quod quique Bern. quidem quidquid. iii alia coniecerunt. Ego puto olim fuiSse de eommuni, quod tibique poterat, ad 8 in privatam domitan sevocabat. Cap. V. g. 18 Sq. haec Vulgo l0gebantur in editionibus: Quasi domi nummos haberet ita con8tituit eapulis e daturum. Naemum certiorem Deit;

dpri υtet. Nod iteretim tim die optimus, qui hune in umma anqu-8tias adductum putaret, et i eum suis ondicioniblis in ipso articulo temporis ad8trisseret , assem ses 7M stat d tu ruui nisi a ius de rebus rationibusquq omnibus decidisset et scisset sibi cum Quinctio controoersiae nihil uturum. Hic ego commotus librorum permultorum auctoritate, qui com pro tum habent Hielmstad. DreSd. Oxon. C. T. ς', PuriSS. b c d e, g, i. id aecipiendumst totum locum ita constituendum Xistimaveram Naevim certiorem facit, νο'at ut curet, quod ditisset, quom iste vir optimus tin, non animadvertens constructionem hoc loco impeditiorem existere et Ciceronem eius modi rationem non facile admittere nisi ubi oratio bina admodum et ei Spicua esset. Quom igitur in multis libris tum aperto scriptum sit, in aliiS, ut in cod. Geneven Si tamen, quod quoniam initio utriusque voci et tum et tam n Compendium sest eodem ducit, credo rectius fecisse alterum, qui me sequutus OneSt, quam stysserum, qui rationem illam a me propOSilani ad Sunq)Sit. Cpp. IX. . 33. fugit me et ceteros critico in Verbi8 Eo porro, qui

b0ndum fuiss0. Id satis ost0ndit alterum quod equitur mens brum et ea

genia converti ad perniciem, quae antea vorsabantur in salute et auxilio ferendo eodemque ducit Otiam Od. Bern OIi Si Scriptura consueverant.

Cap. X. . 36 legitur nunc in editionibus lare Omnibu8 Nega=nus te bona, SeX. a vi, possedisse X d et praetoris. In eo sponsio facta est. Id per Se salSum non st. sed si ea qua in libris veteris scripturae vestigia inveniuntur persequi Ohinius, dubituri poteSt num vera lin0 Scriptura Sit Lam-

binus quidem scripsit In ea verba sponsio facta est, pro in eo in Sui Selibris in ea repperisse testatus. Id congruoret cum illo loco, qui est insta 27, 4. Sponsio quae in verba faeta est In aliis libris veluti in libro Helm-

Stad. OXOD. S. Rris. . responsio legitur pro sponsio, ut iure Suspicari p0SSimus olim Scriptum fuiSSe: In ea re spon/io qeta 8t. n ablativo enim casu minimo offendendum est. Similiter enim in oratione 1 ro Q. Roscio om. 4, 10 dicitur in qua pecunia legitimae partis ponsio facta At. Cap. XI. g. 38. quod nunc fere ab omnibu critici editum est qui usque eo fervet ferturque avaritia, ut de uis commodis aliquam partem velit committere te id por e salsum non St. Verum tamen Si antiquae scripturae veStigia, quae etiamnunc in libri deprehendi possunt, sequimur sacile adducimur ab ipso Cicerone non fervet olim Scriptum fuisse, sed quemadmodum fore eius aequales loqui solebant fervit. Praeter quam enim quod fercit totidem litteris in libro resil. alat. II. III. Scriptum est, eodem ducunt etiam ea, quae in aliis libris scripta Sunt veluti feruuit, quod est in cod. PariS. , et orbitit quod habet cod. Paris. k, et ferviet, quod in Od. Paris. d.

inde ortum Sse videtur, quod fervit in codice antiquiore Scriptum erat, eiuS- donaque Scripturae vestigia apparsent in iis libris, in quibus et ferturque Scriptum esse dicitur, uti in Palat. V. I. Eadem lectionis varietas sero est etiam in illo Pacuvii versu, quem M. Tullius adsert in libro de orator III. 39, 157. fervit aestu pelagus. Vide quae Fr Essenditus ad eum locum adnotavit v0l. I. p. 531. D formis fervit servat, fervere et similibus non est quod copiosius hoc loco dicam, conferri possunt praeter Lucilii praeceptum, quod est apud Quinctilianum I. 6 8 fervit aqua et fervet fervit nunc, fervet in annum, ea exen ita, quae p0Suit Satis multa Nonius p. b02 Sq. et rurSu p. 504.26., tum L. RamShornius in grammatica at ampl. p. 208 ed. H. et quae dixitFr Lachmannus adaueret vol. IL p. 79. Reliquus si locus, qui omn0s fore critico et me ipSum vehementser exercuit nec tamen usque adhuc ita c0nstitutus est, ut ab omni parte absollitus e8Se rideatur, quamquam, Si recte omnibu adiumentis utimur, quae nunc nobis conceSSa sunt mihi vid0tur iam ita absolvi posse ut nihil dubitationis relinquatur. Legitur ille cap. XXXI. g. 5. nunc fere a novissimis editoribus sic constitutus funestum est a forti atque honesto viro iugulari, funest sits ab eo, cuiu8 O in praeconio quaestu prostitit. Xtrema liae verba neque in libris manu scriptis plano ita scripta sunt, quemadmodum nunc OSit Sunt in editionibus neque aptam videntur habere sententiam id quod iam in pro-

13쪽

oemio ed. II p. XI sq. significavi. Ut intorea omittam librorum testimonia ipsa, multis de causis illa verba non possunt sic a Cicerone scripta fuisse,

qu0madmodum iere nunc leguntur. ac primum quidem praeconium non I-citur nisi substantive, ut in verbis in praeeonio quae8tu, Si, quod fere iecerunt interpretes haec verba coniungimus, oratio insit barbara, non Latina Deindestiam illud mihi dici posso non videtur: cuius vo in quae8tu proδtitit.

Dicta est ab Latinis meretriae prostare, etiam re pro Vare, Sed VOX prostitit in quaestu dici non potuit. Eo loco dicebatur aliqui venalem vocem habere, qua de re cons huius orationi 3, 13. aut Vocem quaestum conferre, cons. . 1 L iam his rebus deduci acile possumus ab ea Scriptura quae nunc vulgatur, id fiet e magiS, SI Xeut10mu ea, quae in libris manu scriptis leguntur. ac primum quidem In libri non emus vo Scriptum St, Sed voae uitis ut in cod. HeimSt. DreSd. qua quidem habet vos cuius. Bern PariSS. a, b, c, d. s, g, h, i l. In ea Seriptura nobis idoneam emendandi quas ansam duri deinceps explicabo hoc loco tantummodo illud docere volui, in libris aliam prorSus Scripturam habet Bique neditionibuS. Verba quae sequuntur in praeeonio conStanter Sic leguntur In libr1S, ut si quis corrigere velit, is praeeonis quaestu, inde nihil adnuniculi Suae rationi peter possit. Deinceps scriptum est in multis libris non quaestu prostitit, sed quaestum prae/titit, ut in Codd. aTISS. C. u r. m. h. m. UXOn. CHS nam de inverso ordino, qui dicitur in illis libri eSSe prae8titit quaestum dubitari potes , eodemque ducit etiam Od. resden SIS quo SatiSperspicue scriptum Si questum prestitit, praeterea etIam ParIS. I tuetur hanc scripturam, qui habet quaestu prestitit et cod. feneVenSIS, In quo

legitur quae8tum prostitit, et Omnem errorem ex compend1 Verb praestitit Consus ortum ess ostendunt etiam illi libri. qui habent quaestu constitit, ut Pariss b, c. His rebus consideratis ego olim id reponendum SSe X1St1maVeram, quod sere in antiquioribus editionibus habetur: cuius vo in praeconis quaestum praestitit. Si hoc facimus, in praeconio quidem Satis Latine dicitur, ac recte etiam vox dicitur quaestum praestitis Se . quod dici recte potest non prostitisse in quaestu, quod dici non poteSi verum tamen

non apparet ratio quamobrem oricuius pro cuius O m tot libro venerit, neque satis commode dicitur vo quaestum praeδtiti88 non adiecta perSona, cui quaestum praestiterit. Hac inita subductaqne ratione in eam opimonem deductus sum ut ne illa quidem verba uiu vo Ver ESSe XIStImarem quin Sic nullo modo explicari posset cur oricula quiSquam Scribere Vellet, 'IuSitato verborum ordine evius o scriptum inveniSSet Facile autem ninis

15 huius scriptura difficultas explicari poterit et id est illud, quod ego Supra dixi, in his ipsis verbis illud ipsum positum esse, quo huic loco mederi poSSemus, Si statuimus olim in codice archetypo Scriptum fuiSSe cui o in praeconio quaestum prae8titit. Hoc cuiuo in continua Scriptione, maxime Si vos Pr voae, Ut est revera in codice Dresdensi Scriptum, positum erat, facillime in cuius mutari potuit Quod quum omisso nomine substantivo nullam idoneam Sententiam haberet, nomen voae, quod oblitteratum erat, e Vetusto aliquo codice videtur reprphensum et super Versu ad pronomen cuius Scriptum

fuisse ab aliis autem librariis, quibus haec describenda erant, ante pronomen cuius ad cuius Xtremam syllabam illa vox pertinebat, tacili errore inferri potuit, ut indo scriptura, quae in omnibus sere libris habetur: voae cuius, naSceretur Quemadmodum igitur, si scribimuS: cui voae in praeconio quae-δtum praeδtitit, facile Omnes scripti irae, quae inveniuntur in libris manu Scriptis, explicari possunt, sic etiam ipsa sententia totius loci egregie con- Stare vid0tur Recto enim vox alicui quaestum praestitisse dicitur, sicuti apud Iustinum V 4 4 dicitur: quam pacem ne acciperent, Opera eorum

essectum δι quibus ea res quae8tum prae8tabat aut, ut in alii libri est, quaestum praebebat et alicui quotannis certam Summam prae Stare

a Suetonio Domit. 9. dictum est et usuram praestare a Iuvenale IX, 6. Quae quom ita sint mihi iam certum est hunc locum olim Sic a Cicerone Scriptum fuiSSe Miserum 8 deturbari fortunia omnibu8, miserius est iniu

8um 8 bonis everti, alamitosiu eum dedestore, funestum est a forti atque honesto viro iugulari, funestius ab eo, cui vom in praeconi quaeStum praestitit Nam ut in extremo hoc enuntiato mihi non convenit cum novissimi editoribus, sic etiam in primo membro miserius est iniuria malo cum libris praeter unum ariS. h. interpolatum Omnibu retiner , quam auctore Riter atque Κ Ser verbum substantivum abiicere. 1uoniam male cadunt verba illa vocula miSSR.

Venio iam ad id cuius causa hanc scriptionem institui. Recolenda est enim nobis memoria Ioannis Augusti ErneStii, qui quum ingenii acumine tum doctrinae elegantia non solum omne liberalium artium disciplinas, dum in vita fuit, egregi auxit utquo amplificavit atque adiuvit, verum etiam in Ciceronis scriptis emendandis atque enarrandi tantum operae Studiique po- Suit, ut qui poSt eum haec Studia suscipiat, grat pioque animo illius merita meminisse debeat. Huius igitur summi viri memoriam redintegrabit nunc

14쪽

vir litterarium talide clarissimus. Tuisco illor, philosophiae prosessoreXtraordinarius des. oratioris'. quani die huius iensis XX hora ocima de locis Vmbusdam logiees Aris tote ae in auditorio iuridico habebit ad quam

anilisendum orationsem, ut RECTOR CADI MIAE MAGNI bdCUS FAUTORE 6 PROCERES UTI IUSQUE REI PUBLICAE COMMILITONES HUMANISSIMI ATQUE ORNATISSIMI si sequonter convenire velint ea qua par