Dissertatio inauguralis medica de ortu exanthematum ...

11쪽

Neque minus ridicula eorum est opinio, qui ad explicandam naturam eXanthematum adhibuerunt sermentationem quandam mi asmatis maligni et nostrorum humorum. Modum enim, quo illa quidem fit, eX asse nesciunt chemici, multo minus ergo hanc notionem ad occultam illam eXanthematum naturam recte definiendam transferre poterant.

Probabiliter hanc doctrinam explicuit quidem cl. BRINCKMANN , sed extra omnem dubitationis aleam non posuit.

G. V.

Sed dantur et alii, iique magni nominis medici, qui

quandam humorum corruptelam,'eamque Variam Pro causa horum cutis vitiorum varia statuunt. Nam Fo RESTVs x9 eXanthemata quaeque ab humoribus pravis, falsis, nitrosis, acutis, erodentibuS, modo tenuibuS, modo crassis, aut ex utrisque permixtis, Vel in utero matriS ante partum progenitis, vel post: partum ex malo cibo evenire censet: BONNETVs Gopinatur, materiam morbificam esse humorem lymphaticum, in glandulis Cutis constanter residentem; PLATE Rus z) statuit manifesta qualitate operandosi amores aliquos scabiei, harpetis, et carbunculi diversa genera; et in illis vi sua erodente, Vel etiam adurente, aliove modo perverso pustulas clam cuti S rosionibus, interdum et eXUlcerationibu S Procreare; HOEMANNVS n) accusat serum impurum,Viscidum et acre,quod in tenuissimis cutis tubulis stagnaudo, nerveasque fibrillas lancinando et levem

B ibi

x Obs. Lib. V. obl. I 8. Schol. 9) Sepulchret. Lib. 4. Se t. II. Obs. a. Schol. x Pag. 698. de doloribus. ab Med. Rat. system. Tom. 4. Past. S. Cap. f. p.

12쪽

Io Dissertatio Inauguralis Medica

ibi inflammationem producendo varias rosiones, pustulas et exulcerationes efficiar, adeoque singulos istos cutis morbos cum has enus enarratis symptomatibus excitare valeat; MokGAGN ius b) rosionem majorem iiS propriam esse putat, quibus non ab contagio scabieS oritur, sed eX erodentibus, quae in sanguine redundant, corpusculis, ut vel Ipsum inficiendo materiam Tebaceam non modo ineptam ad muniendum sua inunctione adversius irritantes sudoris sues, sed contra ad irritandum et erodendum aptissimam reddant. Haec fere fuit communis scholae medicae doctrina.

Alii causam exanthematum, praecipue scabiei, a solis

animalculi S repetierunt, eorumque descriptionem figuramque ad vivum e Xpresserunt. Sic CALMETUS apud LINDI GER UM c Putat, causam proximam leprae innumerabilem esse vermium copiam, oculo non, nisi armato detegendorum, qui pruritu vehementi et ingratissimo cutim et internam, et eXternam, musiculos et nervoS ipsos paullatim assciant. Haec quidem, ut videtur, ex fide LEU ENHORKII. Is enim auctor

est, se quaedam parva insecta ope micros copii in pustulisse

hiosis vidisse; et nunc alii frequentiam scabiei exercitum infestantis non amplius mutationi aeriS aut qualitati victus, quibus sunt obnoxii milites, sed solo contagio Verminoso, quod a paucis iam insectis propagaretur ad alios, repetendam esse putarunt. Sic Mo novM ii), PRlNGLIuM alioSque medicinae mulitaris scriptores scabiem eXplicasse legimus, et ab illo tempore haud pauci ejus originem posuerunt in exiguis animalculis cuti infestis, malumque tantum tali contagio fieri,

13쪽

non vitio fluidorum vel solidorum censuerunt. Theoriam hanc omnium optime exposuit Cl. PLENCIZ o, neque multum differt cl. NYANDER f , qui ipse hanc enunciationem precariam ad omnes morbos contagios S tranSferre, atque Per Uarias observationes stabilire conatus est. Hac via ergo phaenomena varia, quae non modo in scabie, sed et aliis allectionibus occurrunt, facile eXplicari posse credunt celeberrimi Viri, praecipue contagii multiplicationem adeo citam, communicationem per solum attactum, et curationem per remedia vermibus. necandis apta. Sed quamvis multum ponderis habere videatur haec sententia, tamen supersunt multae difficultates g), quae nos impediunt, quo minuS illam perluben. ter et sine dubitatione assumamuS. Etenim sic ortum exaniathematum planiorem factum esse, non video. Nam necesse esset, ut astumas, vermes esse nostro corpori congenitos id

quod recentiores quidem auctores docuerunt) seu adhuc sit bjudice lis est. Fac vero , hoc ita se habere, ut Cl. B Locri

ut Go ET Zlo Videtur, iterum quaerimuS, num o Uula aut

vermes jamjam evoluti miros hosce producant effectus 3 Si

prius est, scire lubet, quomodo haec ovula tantas turbas invasis cutis minimis excitare queant, cum sanguini aut saltem sero inhaereant, eXanthemata Vero Vel ab ipsa origine vehementer pruriant 8 Si posteriu8 verum est, i. e. ab rosione vermium vasa assici, nova in mentem venit dubitatio, qua via ad vasa veniant 8 An per circuitum humorum 8 Si hoc est, cur unice in vasis vel glanduli S cuti S deponuntur, cum '

e Tr. I. de contagio. g. LXXXVIII. sqq.

14쪽

15 Dissertatio inauguralis Medica

dulae aliarum gartium Θ Aiunt hujus sententiae patroni, ob parvitatem canalium non posse haec seminia verminosa amplius progredi, ibidemque remanere cogi. Quidni etiam aeque in aliis, quae certe tenuitatem illorum va rumaequani3 Quidni cernuntur talia exanthemata in partibus internis 8 Sed si extrinsecus illi hospites in nostrum corpus adveniunt, uti PRINGLE, MONRO etc. in eXplicatione scabiei per contai tum putarunt, succurrunt observationes Cl. MVRRAY n), HOEMANNI i) et aliorum; quorum primus solide demonstravit, vermes in lepra quidem inventos, nec inde morbum hunc contagiosum fuisse; alter vero lepra omni tempore, inquit E , valde contagiosa habita, ideoque Dyrosos ab ho

minum confortis segregandob, et ex urbibus ad extera loca rei gandos censuerunt medici. Ego autem aliquoties et nuper modo

I iteratum vidi, qui veris leprosis Jmptomatibus adfectus per annum , et ultra cum suis domesicis sine horum noxa versatus est. Porro sic minus explicari possunt phaenomena, quae scabiem retro pulsam Vel insitam sequantur, itemque MORGAGNI-vs vidit in scabiosis pruritum cinasse, dum viguit febris; rediisse, dum declinavit; item in virgine quadam sacra scabi

eria ingravescere coepisse, quotiescunque sanguis mitteretur. IVNXERV9υ observavit, succum hetulae uberti miliaustum, nec non thermas V ollienstein enses, corporibus, in 'primis floridis, scabiem inducere solere : Id quod etiam ab

aquis martialibus factum esse novimus. Non rarum es, in 'quit Cl. I AC o si m) videre infantes stimul achoribus, et glandu larum tu moribus laborare. Observatur tum saepius tumorum μῆ-

15쪽

De ortu Exanthematum. is

mentum, tum minus solito fulius achores, earum vero diminutio, ut primum mastori collia humorem fundunt haec ulcera, Hisce argumentis commotus Cl. MVRRAY n) sententiam illam bene moderandam censuit. In scobis acaros fui e repertos, inquit, nemo, qui I IN NAEVM hujus rei tepem esse norit, tu dubium vocabit; qua o vero inquiritur, an mali hujus causae sint, mihi probabile videtur, quod antequam eXanthemata in cute extim-yant , corruptela quaedam humorum praecedat semper, quae si ad certum terminum pervenIt, acaros in caseo vel farina latentes alligit , ut in cute nidum quaerant. Ingressis autem tulis, cutim rosione sua, et excretis liquidis, malum eos peius reddere existimo.

g. VII.

HA FEN REFFER O repetit origines horum vitiorum ab humoris salsii et acris ad cutim aditu indeque insecuta rosione. Neque multum ab hac doctrina recedit LoRRY p , cum specificam seri odori acrimoniam et hinc factam cutis aspredinem appellat.

S. VIII.

Nuper demum cl. UN ZEn q) ingeniose lateque demonstra Vit, in quacunque contagione non omneS omnino, sed singulκres humores amici, et in scabie quidem succos quarundam cutis glandularum in corruptionem pronaS esse, ideoque veluti hic deponi tales particulas, quae admistione contagiosae materiae Vere multiplicantur.

16쪽

I Dis sextatis Inauguralis Medica

s. IX. Recensitis nunc potioribus de exanthematum origine commentis, facile intelligitur, magnam adhuc superesse issensionem apud auctores et Uetere S, et recentiores. Quot enim capita, tot opinionum commenta reperiuntur ac leguntur. Alii enim multiplices exanthematum natales statuunt, alii vero communeS omnium assum serunt, et eX uno fonte repetierunt; in quibus facile princeps est cl. PLEXCIZ. Gratissimum ergo fuit, a tanti Viri partibuS stare, nili omnino, certe ex parte. Nam dissentire in explicanda causa materiali debuimus. Etenim evolutionem seminit Verminosi, tanquam causam efficientem, assumere non licet, evolutum Vero, si quando fuerit inventum, effectum esse statuimus. g. X.

Restat itaque, ut nostram qualemcunque de ortu eXan thematum sententialia in medium proferamu8. Quae ut eo facilius perspiciatur, quaedam de strustura cutis praemittenda putamus. Constat Vero illa filis vasculosis nerVeis, et brevibus laminis reste cohaerentibus. Densior est exterior facies, Ob aeri S rerum liae illam contingentium frictionem, quae simulac foetus eX usero egressus fuit, immo vero in ipso utero iam fieri solet liquorum Aditu, quo S OVulum continet; Vnde fit, ut vasculorum exhalantium orificia culanea coarctentur, ae circuituS, qui in serubest, quodammodo retardetur, ne nimia partium serosarum ac volatilium copiae sanguine abeat, interior autem, deficiente pressione, sensiaci ita laxetur ut continua degeneratione curiS in textum cellulo. sum resolvatur, nec usquam certi sint utriusque limites. r Quae cum, Praeter vim contractilem, implexos habeat haud Paucos nervorum ramulos, mirum esse debet nemini, iude di-

manare,c Vid. de Halter Elem. pbysiol. Tona. V. Lib. XII i Seel. I. II. P. 3,

17쪽

manare vim quandam se et constringendi, et extendendi, quam

primum re S eXPernae ivel animi motus urgent. Cutis haec ParaeS corpori S et e terna S, et internas circumdat ; siquidem per foramina varia penetrat, et Itunc Variam formam et naturam inducit, sed ubique vasorum secernentium osculis instructa. Id quod in tunica intestinorum villosa evidentissime demonstrari potest. Sed et hic, et in aliis corporis locis identidem inter se coeunt ac veluti implicantur, et verisimiliter cum vasis resorbentibus, live lymphaticis anastomositi faciunt. Hae vasorum implicationeS Vocantur glandulae. Cutim praeterea tegit et ipsi firmiter adhaeret cuticula facile post damnare parabilis, squamosa, insensibilis, tenuis,pellucida, foveolis multis excavata, foraminibus bibulis et exhalantibus innumeris instructa, pilis sere ubique hirsuta, Vasi S autem et nervis

orbata, variam in variis partibuS referenS crassitiem. Inter ve ram hanc impressionum eXternarum modenatricem, et cutim ipsam praesto est cont*XtUS reticulariS MALPIGHI, undiquaque expansius mucoque Obdin'US, Pul PosiS neruorum extremitatibus, cum VasiS non unius CydiniS, aut Unius magnitudinis, sed inter se, et forma, et usibus summe diversis complicatus. A singularibus illis instrumentis singularia pendent

phaenomena. Nemo enim nescit, colorum varietatem atque sensibilitatem in textu reticulari relidere; elicretionem aliquam pro diversa ejus fabrica majorem minoremue in cute peragi, omnes consentiunt. EXcretio autem illa, cuius maxima est in Oeconomia animali dignitas, quae erimum locum tenet in actione vasorum culaneorum, est tranipiratio et insensibilis, et sensibilis. Extremitates nimirum arteriarum in cute dispersarum et multiplicatarum exhalant semper liquorem sero si generis, quod partim inie Stionibus anatomicis, partim innumeriS comprobatur phaenomenis. Ns in quo uberior est insensibilis transpiratio, eo parciora obserVantur cetera cor. Poris excrementa, et Vice versa. Sic quae alvum lliei. rant et movent, imminuunt infenfibilem transpirationem. Qua demumcunque ratione obstipentur cutis spiracula, minuatur

necesse est coinmunis egestio, ct humor . perspirabilis aut

18쪽

16 Disserta fio Inauguralis Medica

aliorsium derivetur, aut in textum cellulosum cutis irruat, sic intra cutim et epiderm idem. e usus, vel subsistet, donec e eat redeatVe, Vel morbos Varios Plus miuus graves eniciet. l. i XI. Haec ergo eXcretio perturbata et depravata ad morbos cutis cum eXcitandos, tum fovendos, magistra pathologia, quam maXime confert. Nimirum decompositio particularum, quae sanguinem constituunt, tunc est effectus primarius inde pendens. Etenim si mulae causa occasionalis occurrit, quae sanguinem ita corrumpit, Ut illae parteS cohaesionem naturalem amittant, non pollunt non secessum facere, ac cutim ipsam infestare. Id quod praecipue fit in producendis eXanthematibus. Nam irritatio, quae sub initio morbi deprehenditur, nihil est, nisi effectus partium acutarum per decompositionem sanguinis, praecipue seri, huc depositarum. Quae quia nequeunt vasa cutis minima pertransire, debent in illis consistere, atque rodendo spasmum efficere, qui impediat, quo minuS serum eX-halabile per Vasa resorbentia ad communem humorum fontem redeat. Hinc nascitur congestio serosa, quae in vasis, aut in solliculis, aut in glandulis etc. turgorem fecit, eumque pro ratione diversa causae irritanti S plus minusve insignem. Si particulae irritantes figuram habent cubiformem, uti salculinarum, irritatio minus est pungens, sed magis pruriens. Quae autem gaudent figura magi S acuta, uti particulae introsae, majorem elliciunt punctionem, ideoque et congestionem aucti em. Inde fit, ut epidermis a turgidis cutis folliculis quodammodo recedat, tuncque insequantur bullae, variolae . exanthemata miliaria, scabiosa etc. Partes itaque salinae, quae in sero, tanquam vehiculo Proprio, continentur, sunt causae vitii huius praedisponentes. Quam diu.

19쪽

menstruo lli inhaerent, tam diu per vasa minima sine incommodo circumire poliunt: Simul sic autem causa occasionalis su- P racceriit, quae harum 'rticularum secessum citat, tunc sensi i pede tintinuive arctius coeunt, et figuram sui generis asi on set. Haec evolutio aut mutatio eodem modo fit, quo crystallisatio saltum nec cogitari stac irritorione atque rosioue vasertim minimorum potest, quoniam iiS propria figura acuta est, quae et Vasa cut:S, et nervo S adjacentes asscere, quin pu ctione quadam laedere debet. Nascitur hinc pruritus,qiu sit, initio exanthematum incidit, et quaedam veluti inhallimatio. Porro h Sec irritatio non aliter agere potest, nisi ut vasa, quibus in Commodat, constringat, et spaS-mum gignat, quo vasal res ,rbentia Occluduntur. Sic causa pro A ima congestionum seros rum in prociivi est. Hoc vero serum, in vasis hisce vel folliculis cutis haerens, eXhalat

sensim partem tenuiorem, et ahit in formam multiplicem. Quod attinet ad causas procat rificas, e multi S aliquaS memorasse sussciat. v c. exercitia corporis paullo Valentiora, Praesertim ante aetatem maturam, vigilias immodicas, cre-hras tempestatum vicissitudines et alternam calori S frigorisque mutationem, aerem frigidum et humidum, vel iusto calidiorem , frigus diuturnum etc. Haec enim turbant circuitum sanguinis, vel corruptionem particularum relinquendo, vel inducendo novas partes, quae sua amnitate ceteras, sanguini insidentes, vinculis suis exsoluunt. Hoc praecipue in Phaenomenis variolarum per sipiu uum est. Nam simul ac Inj8sma

aliquod humoribus immiscetur, siue id fiat per respirationem, ut multis videtur, si Ve per resorptionem, si ve per insitionem, si vePer quamcunque viam aliam, oritur inde decompositio fluidorum Quae si dissolvit particulas sero inhaerentes, producis Variolas benjgnas. Sin autem lympham asscit, solutio sanguinis universia fit, unde febres mali guqe, variolaeque malignae Proveniunt etc. At aliquiS obiiciat, quomodo fit, ut vasa Cusis ex terna sola sic assciantur, non aeque interna, nem Pe glandulae, quae praesulat internis partibus Z Incidunt et haec qui . em

Phaenomena, sed rarius; cujus rei est haec retio, quod laxitas h

20쪽

13 Dissertat. Diaugur. Medica De ortu Exanth.

rum vasorum multo maior est, quam eXternorum ; hinc particulae irritantes multo facilius exire ac diffari possunt, quam ex habitu cutis externo magis stipato ac coarctato. Et lic mihi phaenomena omnium eXanthematum multo facilius eXplicari posse videntur, quam si ceteris hypothesibus fidas, modo mecum assumere velis, exanthemata a spasmo, Vasa culanea' irritante gigni