Compendium physicæ Francisci Titelmanni, ad libros Aristo. de naturali philosophia vtilissimum

6쪽

DIUM PHYsICAE FRANCISCI Titelma Lia libros Milo. Natura b Philosopbisi utili limum.

7쪽

OPVSCVLVM HOC SECTIONES

duodecim complessitur,quarunt, . Prima raRatur de principiis rerum naturalium. Secunda, causis earundem.

Tertia,de motu, o eius accidentibis. iingarta, infinito oco, vacuo, o tempore. inesset abde generatione π corruptione. Sext de meteorologicis impresionibus. Septima, coelo,c mundo. Octava, de anima in genere, o vegetatrice potentia,

deque longitudine,ac breuitate , tae. Nona, sensibus exterioribus, π eorum obiectis. Decima, sensebus interioribusfomno item vigilia. Vndecima, intellectu,atque eius ostJciis. Duodecima acpo remabde appetitus sitiuo, Θ voluntate.

8쪽

PIIS RERUM NATURALIVM,

Semoprima. M de rebus naturalibus πο-

sit boc olusculo

incomode ab ea principiis exordiemur ,si i sit ipsa res natura- natura rius breuia. Rre igitur est,quae ex naturis coNatura vero, principium quoddam'cassa, ut id moueaturWquiescat, in quo inest primo,per se, Er nonper accirins . Natura aute habet,

quaecuns huiusmodiprincipia sortitasunt. Porrosecunia natura dicuntur esse, a baec ipsa, o quae bifice per se conueniunt. Contra vatura, quae opposito modo se babent. Prae. ter natura aute,quae tametsi secundsi natura non sint,ei tamen non aduersantur. Eoru quae sunt, quaeda seunt natura,

quaediser alias causas. utcunque praelibatis, ad ipse principia sermone conuertamus.Ea sunt ex Aristotelis seu tentia Me bis enim varii varias opiniones babuerunt quae. neque exscse mutuo,neque ex aliis sunt,cu ex ipsis caetera feri oporteat. Principiorsi aure,aliud es materia, aliud forma,aliud priuatio. Materiam alia primam,aliam secun dum appellant,quarum prior est principium ,posterior non

9쪽

COMPENDIUM sideratione noὶbabisa,materiamprima sic definimus, Materia prima est subiectu ex quo aliquid generatur primum,

F in quod corrumpitur vltimum. Usa inpura potentia, nihilo propinqua , perse ingenerabilis, o incorruptibilis. Forma quoque duplicem constituunt,espcntialem unam, accidentalem altera. Essentialis ide qua sola nunc tractandum,altera aliὸ relegata) inter quam res actu est, o incertam aliquamsteciem contrabitur: cui vi materia nunquam,cum illam appetat, sic etiam semper opponitur pria uatis. Est enimpriuatio,,non existentis,sue defectu omnti in subiecto eam habere nato: quae transmutationis solum, non etiam ipsius rei est principum.

De causis rerum naturalium Sectio. 2.

de principiis, quae causae sunt internae rem,

E ante tractauerimus, quoniam tam quaeda aliae sunt, O extern deinceps de causis Cringenere, criberie, verba faciemus. Caula definiri solet, ad cuius esse cope 'utur aliquid.Item. ex quater quia qua,aut F-pter qua,aliqua res escitur. de quatuor causar si genera sunt perfecta, Causa Materialis,Formalis, iciens , et Finalis. Causa Materialis est, ex qua quippiast eo pacto ut infit. Formalis,quae dat esse rei cui inest. Esciens e=,primu mutationis exteriusprincipit; .Finali cuius gratia fit alia quid. Elfcctus totidem biset genera, quae per causas quia

bussecundum relationem opponuntur, nudo negotio possisunt intelligi Caeterum unius reiplures possunt esse cau s eiusdem etiam flectet. Cassaepraeter Hi inuicempossunt esse causae. Eade denique causapotest esse contrariorum essemum. At vero causae ipse varie aphilosophis diuiduntur.Quata vi sunt uniuersales, o quada particu-

10쪽

PHYSICAE. 37ares:quaedapropinquae o quaeda remotae idq; velsecuntare, vel secunia nominationem. Secunia nominatione quid quado causa effectus nomine uniuersuti veIparticulari

exprimaur.Secunia re vero 'uniuersales appellatur,quaecunq; basentplures effectus diuersorumgener; Particula νes,quarisauciores sent effectus1'ecie indistincti. Causa propinqua secundum rem nominatur, quaeper se effectum

attingit. Remota,inter quam'fectum,aliae eiusdem generis interuenitu cause. Iterum causa diuiditur in causam perse, o per accidens. Idque rursum Asecundum nome, 'velsecundum rei considerationem. Perse causa secundum nomen est,quae exprimitur nomine causam sign*ante. Per accidens,quae alio nomine qua quod causam importat, exprimitur Secundum rei considerationem dicitur causa per se,quae ad effectum ordinatur.Per acciden quae non ordia natur. Causarum praeterea,quaedam est potentia, quaedam actu.Potentia cauφa,quae non agit,sed agere nata est. Actu, quae iam operatur. Cum autem eorum quae sunt,alissem, per eodem modosa alia pleruns,alia neutro modo quae iam item alicuius gratia, quaedam nullius, ea feri dicuntur a case,quae raro atque per accidenssunt. Es enim casus,causiper accidens essectus raro contingentis. At verbeorum quae sunt cum alia per electionem fantialia praeteresessionem, utrisque competit caseusfolis autem prioribus fortuna. Nam caseus est fortuna comunior. Est enimfortuna, causa per accidens in bis quae per electionem alicuius gratissunt,extra semper e requenter. Ab bacaute raccidens caussa,effectus monstruosus oritur. eAus autem

fruosus est, s deformitate aliqua insigne habet totis eciei

extrane idi; ab origintiqui virias ob causaspot coligere.

a iii