Commentarii de rebus pertinentibus ad Ang. Mar. S.R.E. cardinalem Quirinum pars prima secunda liber secundus ..

121쪽

y4 COMMENTAR. HIS T. no Vulpium Poetam, nam claudens Episto, Iam suam,de qua supra ita cecinit,

Romulea factus vix Pr es Bibliotheea Pontificum, thesauro illam praedivite adauges Librorum, comites Tecum quos Itala vidit Non tantum terra assiduos, sed Gallia quondam Ipsa , sed aequoreis a fluctibus undiqae eincta Core ra, ex undis q*os ereptosque procellis, Tam Tibi dilectos, quam pignora eboa parenti.

At eam ipsam Epistolam antequam ego claudam, elabi scilicet sinam e manibus librum , quo illa continetur, placet inde afferre doctorum virorum censum inibi recitatum, familiarium tam Vulpio, quam mihi,& quorum consuetudo haud parum inseruiit oblectando domicilio meo Romano, de quo uni ce in hoc Capite. Tibure degebat Poeta, dum

omnia carmina eo libro comprehensa modulatus est, censumque proinde, quem dixi, eorum Virorum in ea Epistola affert quotquot secum seu rusticarentur, seu rusticari

ipse peroptaret. Haec igitur habet,

. . Romana nimis pergat ni urgere palastra, Nobiscum pariter Burgundus Horatius esset,

Eximie qui Te eolit, o quem docta Mathesis

ornat ita, astrorum oeeasus ut norit, O ortus Tanquam ungues, digito que suos. Libanoque relicto Hic Syrus o utinami mecum Benedictus adesset,

Quem Tibi Linguarum studium, oe doctrina Sacrorum teneris fere unguiculis fecere sodalem, Adforet eustos heupletis Bibliotheca, In

122쪽

In qua te solitum memini consumere soles Immersum libris , veteram ct pallescere ebartis. Ut tua nunc, Princeps, loqueremur gesta vicissim, Interius Te nosse datum quibus est; tamen absint Hi licet, absentum numerum cum foenore reddunt Dilecti Plaeidus Tibi, Baldinusque clientes, Pars gregis bis memoranda Tui, Pastor Gregis ille Tiburtis, eum Revillis, Beso ius atque, Docti ambo, sacri ductores armisis ambo oec.

Quam persensisse Romae me dixi ex horum

hominum consuetudine voluptatem refricavit nunc mihi quodammodo recitatus eorundem census, etsi dolorem una simul refrie verit qui jam evenit ipserum sere omnium obitus, tribus scilicet tantum exceptis, videlicet Besezetio, qui Romanam Purpuram in praesens exornat , Baldino , qui nuperrime Brixiae me convenit, dum Praepositi Gens ratis Congregationis suae Clericorum de S mascha ossicio fungens, eorumque Collegia perlustrans huc pertransiret, ac demum Peg-Σancherus Tiburtinus Episcopus, cujus erga

me benevolentiae quantum debeam, Commentariorum istorum Tomo altero p. 2I3.

declaravi; in cujus tamen Indiee hallveinari mihi contigit Coelestini nomen ei imp nendo, quum Placidus nuncupari , ut eum

recte nuncupat Vulpius, debuisset.

123쪽

C A Ρ U T UI. De veritu ad urbem Brixiam mense Iunio anno MDCCXXXI v. operaque ibidem naυata per Iessequiannum bono Cleri eurando, praesertim Iussa nova impresione libri, eui titulus, La bilancia dei Chericato, instruendo Presbterio

AEdis Cathedralis ornamontis Roma ma- ori ex parte δευe iis , recudendis Corcyra Primordiis, iisque magna animavi versionum accessione adauciis.

ABdicata, qtiana tamdi ii Romae gesseram,

provincia, Brixiam menseJtinio an. I73ψ. remigravi, vacuusque prorsitis a politicis curis totum impendere me valui sacris,& lite,

rariis, quas statim persequi incipio. Primarum potissima prosecto illa est, qua Clericali militia initiati de ossiciis eidem adjunctis, adamussim, & plene edoceantur. Quoniam ergo , dum Beneventi degerem innotuerat mihi libellus, cui tituliis, deI Cherι- cato, ibidem imprelliis jullii Cardinalis Ursi .. ni, illumque deprehenderam Clericorum institutioni admodum opportunum, de eo ipso. I rixiae recudendo subiit me cogitatio. Mandavi itaque , ut cito nova ejus impresso per Episcopalem Typographum perficeretur ad Brixianorum Clericorum usum, & cultis modi iste futurus foret, paulo post declaravi encyclica Epistola ad Parochos omnes transnaitis

124쪽

PAR. II. LIB. II. CAP.SEXTUM. 97 mittenda, quam hic subijcio, II regalo , ehevi facetamo, o Diottissimi, con la risiampa delpiccoso Iuro, ehe ha per libo Bilancia dei Chericato , per farvi toto comprendere quanto flapretioso, bastera it Hrvi, essere queV siese' opsra , che Ia sania mem. di Beneritio XIII. Iantissimo e et Iantissmo Pontoice fece uscire alia luce in lenenis det suo Coro di Benevento eonia penna vi an pio, e dotio Canonico di quem νnsigne Metropolitana , e veramente predioso loriconoscerete vot stes si eon aυerio frequentemente alis mani , facendosi sonetio delis vostre le-Zioni, e medita et oni . Neir accompagnaruelo

con te presenti , vevhiamo ne lis stego tempo a notiscarvi, non essere altrimenti Nostra intenatione, che tuso di tal dono fia unicamente perquelli , che s accingono alia sagra Ordinaeione, e motio meno nel solo te o de' spirituali Eser-ctati, ehe Ia precerino. Intendiamo andi , δε- ver servire per tuiti gli ascritii alia miliet a Chericale, e specialmente per uoi , o Curati, netreiaerone de' quali , ficcome visne da mi impie-gata quella fingolar diligenda , ehe vicerca unnetodio di tanta importanta 3 eost a venderet seuere pia fleuri det vaniarato , che da deita diligenda attendia.no , sara mersis valevoli1-mo ii rendere a υοί stes fi familiare quest' ascetico manuale . Dantunque vogliamo speraredalia vostra Uemplare pieta , che gradendo to se ferto , quale vi visne oggi satia dat vostro Pa

125쪽

ς8 COMMENTAR. HIS T. flore, non fate per lasciar scorrere, non dicosettimana, mea n pur g orno senea procuraredi tuar prosito dalia mede fima ,pure ei vestrin-giamo a preser verυi , the s intera lettura deltibνο Bilancia dei Chericato fia pubblicamente fatia nella vostra Parrocchia dentro I eorso

gliendo neua sagrestis, o nelia easa Parrocchia- is gli Ecclesiastici delia vostra eura in quel mag-gior numero , che ammettera Ia vicinanea GLIa loro abitaetione , e te qualita delis Aro occuparioni , si faecia in ora comoda o da voi siessi,

gliamo, che fra gli attestati, quali segItono tanto gli ordinandi, che i Confessori obire neva Nostra Curia , dessa esservi quelis di esser essintervenuti , in mancana a di legittimo impedis mento , alla preseritia lettura eon Ia rivata fre. quenda. In questa manter a i' antica , e satabre

126쪽

almeno eon lafrequente pubblica lettura di que- ηο Abro. Chiuriamo per Me questa lettera conia paterna Nostra Benediotione , e eon il sanio vico 'do , che it Ponti tale Romano D viIMonare alPoreechis degli Ordinarit, , Filii dilectissimi, ,,diligenter considerate Ordinem per vos su- sceptum,ac onus humeris vestris impositum; ,, studete sancte,&religiose vivere,&Omnia ,,potenti Deo placere. E cosi M.

Sacrarum pariter curarum mearum parotem haud exiguam sibi de more vindicavit Cathedralis aedis constructio, & praesertim Presbyterii, quod, ut superius tradidi, unice

sumptu meo divinis ossiciis aptum reddendum sore , animo constitueram, imo fidem meam obligaveram. Asportatae Brixiam jam fuerant immanes capis,in quibus Romae rep

ni mandaveram marmoreas moles, quotquot videlicet in unum compactae majorem Aram conficerent , capsae etiam sex, continentes maximae magnitudinis aerea Candelabra auro distincta , ac demum capsa, in qua sita fuerat rabula ab egregio pictore Iacobo Zobolo d

lineata,&ea quoque tantae magnitudinis, ut

nullam ipsa ampliorem extare in Basilica Romana S. Petri pro re certa a firmatum mihi G a sue.

127쪽

fuerit. Haec omnia, Aram scilicet, Candelabra, & Imaginem dum inter divina ossicia ante oculos habeam, vix dicere possum quanta me repleant voluptate , & quanta etiam admiratione, quod emenso duplici mari Uenetias feliciter transvect a fuerint, indeque per fluvios Padum,& Ollium ad oppidum Pontisvici, ac tandem Brixiam , plaustris imposita. Aderant enim Romae, qui suspiciones mihi ingererent de evectionis ejusdem successu , & inter caeteros Cardinalis Imperialis, etsi ipsi jamdiu incumberet Praefectura, quae vocatur des Buon Governo, cujusque est ditionis Pontificiae oppidorum emolumentis consulere, per pares gravissimorum onerum asportationes aliquando curandis, attamen nil minus quam paradoxum me dicere putavit, dum de Ara illa mea Brixiam devehenda sermonem cum ipso movi. Perculsus hujus Arete admiratione cum caeteris Brixianis eorum Poeta, quem pluries collauda

vi , Epigramma, & Elegiam illico effudit.

Epigrammatis hoc est initium,

Prisca quibus dederat pretiam veneralitis aras , Et quae sunt avo nostro in honore magis, Marmoribus, satiatum auro qua nectit, σ orηatins , Aram , TR CEPS, extruis are tuo. Mirantur Cives , sed mox mriora stupebant m.

Clauditur vero ipsum Epigramma hoc distico,

Sit pretiosa licet, multiamque exhauserit auri, non bae tunc dicent Ara, sed arrba fuit,

128쪽

PAR. II. LIB. II. CAP. SEITUM. Io Elegiae autem suae ex hoc ipso verborum luissu exordium secit Poeta in hunc modum,

Arrba fuit, quis enim tanta Arae aceesmfacta est uuis non, o Cives, dixerit .arrha fuit i m.

Quaenam foret accessio illa, partim describit , partim vaticinatur Poeta hisce verbis

suique domum proprio reficit Pastoribus are, Ille Dei infectam num sinet esse domum Nyn sinet. Adiutum tabulata en edita surgunt , de aliquando situm tergeat illa suum. Admittent inferta amplis mox vitra fenestris Et puros Soles, O sine faece diem. Qua patet has inter paries, appensa Patronam Eximia referet picta manu tabula. Aligerum stipata globo tenet astra Maria In summa, oe fruitur Jam propiore Deo. Suspicere attonitis similes quos cernis in ima, Hi sunt a Cbristo lecta verenda cohors. Vox tantum, oe verba his defunt, ut vivere dicas;

Nec, si oculis mavis credere, voce carent. Ornabunt utrumque latus εοneentibus orbes organa coelestes, atque imitata modos.

Praesulis hinc Sedes , suberuntque sedilia ei cum M starum, artihi qua fabrefasta manu, In duplicem digesta gradum, duplici ordine crescent:

Materiem sed enim nobile vincet opus. Vix ausint calcare pedes sic namque nitebit Marmore distinctum versicolore solum. Magnifica in medio assurgens dominabitur Ara, Quam merito is laudat, qui tacet, atque stupet.

Quaecumque suis hisce carminibus vaticinatus mihi fuerat Poeta , cito evenerunt ipsemet superstite, eique contigit interesse Missae

129쪽

xo2 COMMENTAR. HIS T. solemniter a me decantatae in eo ipso Pres. byterio , ac centies deinde mihi fassus est, non se tantum aetate valde provectum, dum

Episcopatum coepi, sed juniores quoslibet Cives suos libenter pactionem facturoς de

morte oppetenda, ut primo Pontificalibus sacris in eo Presbyterio adstitissent , adeo longe aberant cuncti illi ab ea hora speranda, quae gratior propterea illis supervenit. Bargnani Poeta versus eo libentius hic,&superius attuli, afferamque, ut occasio tulerit, inferius etiam, quo in more mihi foret cum illo colludere , seu versiculos & ipse pangendo, dum ei responderem , seu suos illos emendando . Meum hunc morem bina ejus Epigrammata declarant. Unum ita se habet,

ιdax siquando , Princeps , Tibi carmina mitto a Mittere Tu pariter carmina non refugis. Vitrea sed mra sunt: tua sunt adamantina: eapto me ego divitias eallidus arae tuas. Perge, σ inexhausta gemmas deprome Ddiua ;Sic nec Tu pauper; sic ego dives ero.

Alterum vero hisce versibus concluditur,

Versiculi redeunt ad Te , doctissime Princeps , Et gestire vides, quos tua lima polit. Quidni t eum magis ornati pradivite vena Tot prae se gemmas, quot tua verba ferant.

Lusibus istis Poeticis seu dum Episcopum

ago, seu dum Commentarios istos conscribo Vacare me minime pudet, postquam novi S. Carolunt Borromaeum inter cariores suos famia

130쪽

PAR.II. LIB. II. CAP.SEXTUM. Io 3 miliarem habere haudquaquam refugi se G brielem Faernum, eximium illum boetam,&novi etiam, eosdem lusus frequentasse Augustinuin Cardinalem Valerium, Antistitem Veronensem, nec ipsis valedixisse, nili expertum, per illa nimium mentem suam a gravioribus studiis avocari. Avocationem huius.cemodi mihi nequaquam contingere, certo argumento erit vel nova Primordiorum Co

cyrae impressio, de qua statim dicere incipio. Equidem quam seriam, imo severam, jocis illis prorsus relictis, curam adhibuerim, dum

intra sesquiannum, in quo versamur, librum jam jam inemoratum,atque ante decem circiter annos in Lyciensi urbe evulgatum,secundis curis Brixiae in lucem educerem , edocebunt

nonnullae Animadversiones inde hoc loco in medium proserendae, ear scilicet, quibus expendere, seu emendare decrevi ditia quaedam Virorum illustrium, quorum mentionem primo Volumine horum Commentariorum faciendi ansam mihi dederunt recensita ibidem itinera mea Batavum, Anglicum, & Gallicum. Delectus hujusmodi qui mihi arrisit, sorte erit ut Lectoribus etiam minime displiceat, quibus nimirum volupe futurum sit exitum spectare velitationum mearum cum iis fortissimis earundem nationum , quos adeo libenter itinera illa peragendo coram agnovissem. Ordinatim autem libriIllius p