Directorium visitatorum, ac visitandorum cum praxi, et formula generalis visitationis omnium, & quaruncumque ecclesiarum monasteriorum, regularium, monialium, piorum locorum, & personarum. Auctore R.P.D. Luca Ant. Resta Messapiense episcopo Andrien

11쪽

ME SAPIENSIS, ,

ILLUSTRIS. N REVER ENDISS

Fratre Nepos.

CANDIDO LECTORI

VI stlantias,artesque ponaiadi uenere, multa hi qui em sunt digni laude, quippe qui optime de humani generis secietate meritisuerint, ac suis inuentis hominum vitam aut iuuerint , aut certh o

narint, cultioremque reddiderinused non minorem laudem ii quoque mihi promeruisse videntur, qui ea, quae ab alijs inuenta suere, literarum monumentis commendarunt: ut scilicet hac ratione, &istorum no milia aeternitate donarent, ac posterorum viditati

12쪽

viilitati consulerent; ad quos procul dubio nihil eoru in

peruenisset , nisi scriptorum industria, solertiaque sactum esset, ut quae ab antiquis, vel inuenta subtiliter , vel preclare acta suere, literis, veluti aeternis quibusdamnaontinentis expressa usque ad haec nostra tempora per petua quadam serie deducerentur, nobisque innotcscerent. Quis enim Graecorum inuenta nosset, a quibus scientiae omnes, ac liberales disciplinae emanarunt, nisi scriptores extitissent, qui ea ab iniuris temporis omnia consumentis, ac corrodentis vindicassent λ Cui Romanorum , aut exterarum , ac barbararum gentium gesta

cognita essent,nis literis expressa legerentur ξ Non nouna cum iis eorum quoque memoria, ac gloria perijs set ξ Sed, ut haec veluti parua omittam, & ad maiora transtendam, quis mundi originem , in qua tam puer, liter Philosephi errarunt, quis bene, beateque vivendi rationem, quis diuina praecepta, ac diuitii cultus rationem exacte tenere posset, nisi omnia in sacris literis deseripta nobis innotuissent Z proptereaque. scriptoribus mayiam esse habendam gratiam nemo negari quippE qui sitis laboribus,& vigilijs , nostrae, ac omnium viii, Mui constitum esse voluerunt, ac praeclara aliorusti inuenta, gestaque nobis insinuarunt. Quae cum ita sint, cum nemo hucusque, quod stiam, Sanctae Vistationis praxim Ecclesiae Dei ne dicam valde fiuctuosam sed apprime etiam necessariam, quam Sancti Patres innii meris laudibus celebrarunt, n6bisque frequentissima admonitione commendarunt, &uniuersilium Conciriliorum auctoritas, atqne decreta firmarunt, publicis lib

13쪽

terarum monumentis tradiderit, quas gratias ne dicam referre, sed nec etiam agere, vel habere possumus Illustri admbdum. ae Reuerendissimo Patri Domino Lucae

Antonio Rcstae Andriens dignissim b Episcopo, cui pri

mum hoc in mentem venit, ut Onus tam arduum, tam

utile, ac penE humanis humeris impar aggrederetur, Coepit a principio vir insignis, & ad publicam natus utilitatem, cogitare, si quod in ea re auxilium posteris ipse praestare posset, sed operis magnitudine deterrebatur . Postea id ipsem cepius animo voluens,quo grauius videbatur onus, eo ad illud substinendum maiori cupiditate inflammabatur. . Solensenim inuieti animi milbres, quo plura in expugnandis Vrbibus pericula instant, eo vehementiori conatu illarum obsdionem aggredi, neque a bello, nisi victoriam obtinuerint,di sistere. Qua. de causa cum hanc animi sui propensionem postea grauissimis viris patefecisset, adeo ipserum auctoritate ,δc exhortationibus suit confirmatus , ut nullam moram ab opere inchoando interponendam duxerit. I

choauit, aggressus est, perfecit omnia Visitationis periragendae tunc inde collem ad praxim accomodauit, mulxis tandem laboribus , sudoribusque perfunctus abin luit. Quod cum ab ijs, qui tum Romae, tum alijs in locis rei huius notitiam habuerunt suerunt autem, plu

rimi, summopere laudari, & probari & tu e quide suo

inteli igeret ; committendum non putauit, ut quod ad. communem usim collegerat, apud se pet tuo latitaret , sed omnibus numeris persectum, atque Asblutum rius typis mandandum decreuit. Qua in re quam prum

14쪽

genter se gesserint , quis non animaduertat , cum ex ipse opere tanta promanent commoda ,Nam ut alia

praetermitta) Ego illius hisce praeceptis thabebam enim

ea ante oculos manu conscripta) multarum Ciuitatum,& nobilium Dioecesium iam adolescens , visitationem perfeci, idq; uniuersum hisce scriptis , ac disciplinae Patrui mei Amplissimi viri, ac prudentissimi Antistitis didici, eique omnia bona mea refero. Eia igitur, Candide Lector,lucubrationes istas,quas tibi Praesul Optimus largitur, alacriter perlege; na quae ipse diuturno studio, siduaque exercitatione hinc inde sibi comparauit, nunc omnia in publicum exponit, tibique libenti animo gratis communicat, & unius libelli leissione percipienda os seri . Neque te importuna quorundam dicta permoveant, qui veluti Momi quidam, cum ips per ine tiam vivant, ac nihil umquam utilitatis hominibus asserant, alienis tamen laboribus detrahunt, & nodum ut aiunt) in scyrpo quaerunt. Quocirca illud te monitum

velim, Auctorei nostrum in hoc opere compilando rerum potius, de quibus agebatur,quam verborum rati

nem habuisse,nec in eligendis latinis vocibus Vestantioribus multum operis positisse, sed orationem, ac stylum

ad omnium captum accommodasse: quin etiam cras

soribus aliquando vocibus usum fuisse, vel quod ita res ipsa postulauerit, vel quod, si elegantiae Latini sermonis ration inhabe e mluisset, rem potius ipsam obscuri rem reddidisset, quam ei lucis aliquid, ac decoris attulissct. Hoc volui nescius ne esses, ne postea criminar re. Vale, atque sic habeas, pium hunc Auctorem n

15쪽

-m , s senserit hoc suum laborem. aliquid titi quod

pro certo habet utilitatis attulisse, maiora se in poste rum curaturum, cum nihil antiqui' ducat, quam , ut omnem industriam , opes, auxilium, it nium, vires, sua denique omnia ad tuam conserat utilitatem .

D. IOSEPHI TAU I ANDRIENSIS

Ad Lectorem.

16쪽

PRAESBITER FRANCISCPS RITIVS

Acris hisce studet diu chartis pascere Iucas Bonus, peritus, impiger, Sacrarum custos obiu, pecudumq; Magister, Et Patriae decus inclytum, Appula quem colit,&nunc peucetia Andria seruat,

Mentes piorum altaribus

Addictas, diuinos cultus, dogmata sancta Distinua monstrat ordine .,Π. i . Miro , pastores sua quemque ad munera sacros, Divina sors quae prqstitit, Advocat ,, & ita nunc tibi missa negotia curat , Templum Dei sanctissimum . t. Collustrat, fruges flammarum, tum ordine longo Inest quibusque maximus ' l. Rex Deus humanos indutus corporis artus Vtroque flexo poplite . Supplex intuitur sacras,veneratur,adorat, D:bnz-λFontemque felicissimIs . - Luido

Qui alluit undisconceptus ab origine prima Vppa ALabes, fechadit arculam, t e riSancto quae seruasi consormat, roborat inique Cunctos olivo ; & urceos, . u. . . . Acerram ex auro vestes, & vascula condum Seruare mandat, lampades

Perpetuo accendi vulcano, & thura sacellis Cremari, & quam plurima Pr ipit aulaeis ornare , ostroq, superbo Marmora, choroq; cantarier Dulciter

17쪽

Dulciter hymnos, resχε diuitiam se item V . . L

Ab omnibus; castos uti, Atque pios decet unctos, sanctosq; Ministros; . Sed uinc repellit sanguine Foedatas palmas,scorto, turpiq; rapina, Hinc ebrios, hinc sordidos, Ignaros, banctarum Christidemque Iegum Rudeis; prorsu pectora LTum purgat viiijs,& ritus damnat iniquos, Dignasque poenas improbis Statuit; infandas artes, & sacra Deorum Nefasta Bacchi dimouet 'Orgia, clamores turpe is,cantusq; profanos: Despecta Iura vindicat i Sacrorum, saeuus polluta denique sanita Pietas tabellas Caelitum . . Foedas, signaq; fracta, & diruta templa Deorum Nouat, paratque, dcadijcit Multaq; praeterea, quq i m scripsece priores Heroes illi, lumina a Ecclesiae, proceres casti, summiq; Ministri u, G2 Sancto repleti spiritu. . Candide Lector, quisquis es, ergo fronte serena ioblata dona lascipe, lAtque aequius lege, perlege semper; namq; Iegendo

Fies sacerdos optimus, n

Et custos dignus grmis, qui praesis ouili - Coelestium sanctissimi. si ia P Π

18쪽

R AC TATVM hune nostrum de Visitatione duabus partibus principalibus absoluimus in quarum prima de generali Ecclesiae Cathedralis , ac aliarum Ecclesiarum, Monasteriorum, Hospitalium, ac piorum quorumcumque locorum in Ciuitate existentiu in visitatione tractamus, omnia sigillatim adnotantes,quae quouis modo huiusnodi Cathedralis, ac reliquarum Ecclesiarum Visitationi accommodata sunt,aut qua-uis ratione ad illam pertinent . Interrogationes etiam quasdam singulis rebus visitandis aptas adiunximus,quibus visitatio a quolibet mediocriter erudito nullo negotio peragi poterit et atque haec omnia ita ad praxim redegimus,ut.tam Visitatoribus,quam ijs, qui visitandi sunt,mirum in modum inserviant. Idem etiani praestit mus in Monasteriorum visitatione, in qua docuimus, non solum qua ratione sint visitanda, sed etiam regenda, gubernandaq; Monasteria monialium, praetereaq; de particulari eorum visitatione adnotatur. Constitutiones etiam quasdainseruimus, quas moti talibu* Saniri Benedicti, cum nouuillarum Monasterium hi Ciuitate Andri est institutum sit, inuiolabiliter obseruandas praescripsimus, quς Visitatoribus non inutilia erunt; si quando', pro huiusmodi Mona steriorum bono regimine, aliquid in Visitatione decernendum, constituendumve erit. In secutida autem parte de Dioecesis Visitatione disseruimus, ac formam praxim que quomodo Dioecesis sit visitanda,praescripsimus; habita interim locorum,temporum, ac rei ipsius ratione: qua quidem visitandi forma, & praxi visitator uti poterit, nisi eam malit sequi methodum, quam in priori parte tradidimus. Adiunximus etiam rationem, & formam visitandi

varia,

19쪽

varia, &diuersa hominum genera, cum solutione, aede. claratione multarum dubitationum, quaean illa Occurrere possent. Si quid autem occurret, quod non ita plene in prima parte tractatum fuerit,plenior illius cognitio ex secunda parte petenda erit, ac contra, s quid in secunda parte desiderari contigerit, id uberius, ac plenius discussum in prima parte reperietur: ita enim omnia digesta 1unt, ut sibi inuicem inserviant, ac ordine quodam sibi mutuo correspondeant; quod eo consilio factum est, ut1 ntelligant omnes unum esse debere Visitationis sancte scopum; ut scilicet vitia tollat, virtutes corroborei,diuinum cultum augeat, ac quidquid abusus, vel superstitionis irrepserit in Ecclesiam Dei,radicitus extirpet,& euellat. Quet omnia,& plura etiam,librum ipsum legendo, reperire quiuis poterit. Nos enim contenti liqc pauca velim capita qusdam principalia attigisse, ne tempus Dultra teramus, ad rem ipsam pertractandam iam accedamus, hinc exordium sumentes .

20쪽

DIRECTORII

VISITATORUM,

AC VISIΤANDORUM,

Cum Formula , ac Praxi Generalis Visitationis, Reuerendisiim Patris

v. LUCAE ONTONII RESTAE, Epycopi senisiensis,

In qua tractatur

De Visitatione Ecesesae Cathedralis, & aliarum Ecese-sarum,Monasteriorum,piorumq. locorum,ac personarum omnium in Ciuitate existentium.

Disitationis onm cui potissimum incumbat; quam .itum'. eius auctoritas extendatur,ac facultas ;& quanto temporis interualla sit immuanda . Cap. I.

IS constat, clarumq. ac perspicuum apud omnes est, Episcopos Apollolorum successore 3 ac suarim Ecclesiaru sponsos,essea Spiri a CM Trid. in isto positos ad regedam, ac gubernanda 3. -- Sanctam Iesu Christi Ecclesiam,quam proprio sanguine, di acquisiuit, & sanciaticauit ἱ eam ipsi tueri , ac defendere debent, non solum ab hostibus visibilibus , qui corporeis oculis conspiciundire, ac in omni exteriori damno immunem prorsus reddere , ac conseruare ; sed multo magis illis in eo elaborandum est, ut