장음표시 사용
11쪽
εἴρynas oρΘῶς, ω συ προsκεισαι κακιῶ. Deinde haec Chrisothemidis verba ne careant sensu idoneo, admittendam statuit Schneide inus ambiguitatem etiam multo duriorem quam Wundems Chrysothemidem enim hoc ait ille dicere: In hoc ipso tu es Vitio, ut honesta loquaris, prava agas. Haec vero sententia ab ea, qua Schnoide in auctore Electra sumenda est sua dixisse, tantum distat, vix ut quisquam, qui talia colloquentes audiat, eiusmodi sermonis contextum possit coniectura assequi. Postremo in iis quae dixit Electra quaeque respondit Chrysothemis cum maximum sententiae pondus positum sit in notione verbi εαμαρτάνειν, hoc ipsum autem verbum et underus et Schneide inus
interpretentur ita, ut vim habeat a verbo λέγειν prorsus Seiunctam, offendit nos quod Electra subiiciens τι δ' ς υ δοκω σοι ταυτα συν δικν λέγειν; alteram magis premit Sententiae partem, quae continetur verbo λέγειν. 0uo sit ut iusta sententiarum series ingrata quadam discrepantia solvatur ac distrahatur. Iam exponamus qualem ipsa loci ratio ac natura asserre quasi atque in manus tradere videatur explicationem. Dictum Electrae ' δεινον ευ λέγουσαν Εαuαρτάνειν profecto miserum bene loquentem peccare reserendum est ad Chrysolhemidem pertinetque ad ea quae haec modo dixit eαν ἀ ευφρονys, o F 'γ'σει υ νέν. Etenim pr0bat Electra Sententiam, quae in his verbis inest qui sapiat, eum ducem esse debere, atque hoc pronuntians g λέγειν e vidctur Chrysolliemis. At eandem hoc ipsum dicentem latuit Electra peccare atque repugnare Veritati, quod opinetur, non hoclempore Sana mente esse 0rorem, sed tempus aliquod exspectandum esse, quo ab ea animi commotione, qua nunc agiletur illa, reditura Sit ad mentis sanitatem. Itaque non sunt diversa, quibus Chrysolliemis uni λέγειν dicitur tum Eaιιαρτάνειν, veluti si quis laudet iustitiam, sed faciat quae iniusta sint, vel si quis persuadere aliquid conetur alteri, at perm0vere illum, ut sibi obtemperet, non possit in ima potius eademque re positum est utrumque, et quod λέγειν dicitur et quod Eαμαρτάνειν. Nam sic sentit Electra quae per se spectata sint verissima, eadem non in tempore usurpata
fieri salsa, et quamquam recte postulet Chrysothemis, ut soror, Si regere se velit, prudentia ne sit destituta, tamen illud ipsum postulando si neget, nunc sana mente uti Sororem VehementiSSi me eam errare. Deinde Chrysolliemis cum respondeat a 'κα δρΘιώς, ω συ πρosκεισαι κακά, id vilium quod tribuitur Electrae nihil aliud poterit esse nisi quod ipsa λέγουσα εαμαρτάνει. Me de Electra chrysothemide non alio dicta sunt sensu atque de Chrysothemide modo dicta suerunt ab Electra. Itaque ne Electra quidem vituperatur, quod plia loquatur alia faciat, quodque dictis laudem mereatur laclis reprehensionem, sed in iis ipsis, quae recte dicat, videtur illud ineesse, quod sit viliosum. Agnoscit enim ac latetur Chrysothemis vere dicere Electram, gravissimo supplicio dignum esse Aegisthum, qui facinus in Agamemnone perpetrarit atrocissimum; at errare eandem statuit haec nunc diis centem cum huic rerum latii non sint accommodata nunc enim ea, quae dicat Electra, vel peragi non posse, Vel Si quis peragere conetur perniciosa ei esse sutura. Recte autem nos iudicare censentes κακόν quod Electrae esse dicit Chrysolliemis non contineri solo εαμαρτάνειν, sed reserendum simul esse ad υ λέγειν, apparet ex eo quod deinde quae-
12쪽
rens Electra τι δ', ου δοκω σοι ταυτα συν δίκν λίνειν; ad solum illud λέγειν respicit ita, ut, nisi ευ λέγειν et Eaιιαρτο νειν putentur in unum quasi coaluisse, haec quaestio nullo modo videatur cum prioribus probabiliter cohaerere. Miratur enim Electra quod, quamquam dicatur λέγειν, tamen in his ipsis quae recte dicat aliquid erroris videatur inesse, neque arbitratur aliter salsi quidquai in illis posse inveniri, nisi si dicta sua abhorrere putentur ab iustitia. uapropter i ' inquit, odδοκω σοι ταυτα συν δίκη λέγειν Τum demum Chrysothemis quod sentit clarissitne aperit dicens: ἀλλ' ἔστι ενΘ κ δικη βλάβ' φέρει. Iustum quidem est, quod tu dicis, sed etiam iuste dicta, si non in tempore dicuntur, nonnunquam perniciosa sunt itaque stultitiae est ac temeritalis iusta loqui eo tempore quo iustitiam non possis tueri nisi ita ut et iustitiae ipsi illud et tibi iustitiam luenti de- triuientum afferat. Soph Electra v. 1339 qq.
consentit underus cum Hermanno v. 1345 sic explicante seu nunc res se habet, bene omnia quod ad illos allinet, etiam quae non bene l. e. opportuna Vobis omnia Sunt, etiam Scele Stu inclytaemnestrae de mort Orestis gaudium, ex eoque maxima Sec tritaS.
Ουν τουτοισιν , ' τίνε λογoi ad poSteriorem huius interrogationis partem, quae continetur verbis τίνε λογοι prirnum respondens τελουMενων , inquit, Drom'ra sere pera et dicam. Nain quia longum est referre Oruin, qui inius sunt, Sermones, negat paedagogus se nunc narraturuin quae illi dicant, nunc eniti non esse cunctandum sed celeriter iaciendum quod suadeat temporis opportunitas. Deinde
subdil: ως δὲ νυν θει. 0uibus verbis tempus significuri ab eo tempore quod indieatur participio τελουμένcio diversum recte intellexit Scholiastes opponit enini paedagogus ei tempori, quo re peracta poterit eum securitate plura copiosius exponere, id tempus, quod nunc inflat cuiusque ea est ratio, ut non sera longorum sermonum moram. Tum prior in interrogationis partem Icαίρουσιν υν τουτοι- σιν; respiciens, ad quam vel nunc licet breviter respondere, ait illos gaudere quod cum uno
13쪽
verbo cti oυσra potiuerit efferre, maluit eodein sensu dicere nαλω τ κείνων πa Mea bene illorum omnia se habent , i. e. fortunatissimi sibi videntur esse, nihil opinantes laetius sibi potuisse accidere caelerisque rebus suis secundis adiungi quam Orestis interitum. Addit autem acumine quodam vici eάnῆ καλωs etiam quae non bene se habent , quo indicat minime eos suspicari satio se deceptos esse nuntio vel, quae austissime videantur evenisse, ea ipsa pernicient sibi esse allatura.Itaque non probamus eat interpretationem, qua καλῶς τά κείνων πάντα explicantur: opportuna vobis on nia sunt , cum propter praecedentia, quibus hoc dicto respondetur, tum propter sequentia, quae ratione idonea cum hoc dicto Sunt coniungenda Elenim quam Schneide inus proposuit verborum Ra τά - καλῶ veram explicationem aucti a fur si nicht ut stehi , ea ainenationa est ab hoc loco, Si καλω τά κείνων πάντα sunt dicta de rebus Clytaemnestrae, quippe quae opportunitalein lacin0ris perpetrandi praebeant Oresti. Nam quae in Clytaemnestrae rebus favent Oresticum plane eadem Sint atque ea quae Clytaemnestrae sunt nocitura, quid sibi velit interpositui illi id και , quo indicetur novi aliquid adiici et quod maius si graviusque' inermannui si quis sequatur verba καὶ τὰ μ' καλῶ interpretatum: etiam scelestu in Clytaemnestrae de inoris Orestis gaudium , duriorem is inseret loco ambiguitatem duplici enim sensu accipienda erit vox καλω tam brevi spatio iterata, primum ita ut reseratur ad rerum reSlein adiuvanlium opportunitatem, deinde ita ut significet quali animo sit qualemque se praebeat ipsa Clytaemnestra. - Praeterea cum OS ea quae commiserat Clytaemnestra scelera mirui non potuerit esse, quod de reSlis mortui nuntio vehementer laetaretur, vix credibile est paedagogum laetitiam illam admiratum tanti fecisse ut tam gravibus eam iisdemque tam obscuris verbis commemoraret. Denique Hermanni explicatione distinguuntur quasi quodaminodo quae a Clytaemnestra lacla sint sceleste ab iis quae non sceleste sint sacta, vel saltem, quamquam vitae eius conditio et fortuna paene tota nititur flagitiorum turpitudine, tamen gaudium quo afficitur illa Orestis morte praeter cetera ei obiicitur ut scelestum et impium. 0uae omnia ut credamus et uintolius loci ratione et cum paedagogi sensu et Ogilatione congruere persuadere nobi non OSSum .
ο τε τὰ πάτρια τεύχεα παρεδίδοσαν,
σέβα υπερτατον. Hoc carmine quae canit chorus quaeritur utrum salsa sint omnia et ficta, an vera et rebus quae
factae erant congruentia possint haberi uod diiudicari nequit nisi accuratius consideralis iis quae
14쪽
paulo ante exposuit Neoptolemus. Is enim narravit post patris mortem se ab lixe et Phoenico arc situm esse Troiam quos se lubenti animo secutum esse et patris quem Vivum non vidisset mortui saltem adspiciendi cupiditate, et gloriae studio ductum, quia Troiam negassent illi a quoquam nisi ab Achillis silio expugnari fas esse Troiam autem cum advenisset ab exercitu Graecorum exceptum sese esse magna laetitia patris aciem agnoscentium. Deinde complorat patris et cum Atridas rogasset, ut et arma paterna et quaecunque ille reliquisset ibi redderent, respondisse illos, alia omnia datum iri praeterarina Achillis quae in Ulixis iam essent potestatem tradita. Tum se graviter conquestum de iniuria sibi
illata etiam turpissimis probris ac contumeliis ab Ulixe esse vexatum quare Atridis taxime qui talia fieri paterentur irascentem se relictis latim castris Graecorum reVerti rursus in insulam ScTrum, unde arcessitus suisset. In his si praeter unum illud, quod Troiam arcessitus est Neoptolemus, omnia sunt icta et commenticia ac ne ea quidem vere sunt dicta quae ad arma Achillis Neoptolemo denegata rixamque inde coortam pertinent, necesSe est latuere chori quoquo omnia esse salsa, eumque putabimus callide intelligentem qua fraude usus sit Neoptolemus socium se addere simulatori et sic loqui ut dolum istum adiuvet dictisque suis illius mendaciis idem faciat. Quod ita se habere non videtur nobis verisimile esse. Facilius crederemus, si chorus colloquio personarum se immiscens nudis verbis efferret ea quae stropha illa continentur. At, quod non levis est momenti, cantat ille carmen melicum, invocatque Tellurem Iovis matrem testemque adhibet diciorum suorum, oratione utitur pietatis ac reverentiae plenissima. uae Omnia Si Sunt ana, quo meliorem prae se serunt Speciem, eo magis nefariae arguenda sunt impietatis, nec mendacem solum se praebet chorus, quod possit ortasse excusationem liabere magnae doinini adiuvandi cupiditalis, sed ultimum numen divinum illudit eiusque sanctitale abutitur ad tuendat fraudem Fatemur quidem peculiare quoddam ingenium choro Philoctetae trihulum esse a Sophocle, quod, etsi est ei aliquid similitudinis cum Aiacis choro, tamen cum nulla alia eiusdem Oetae fabula plane possit comparari mullo minorenti conditionis, vitae, sensus, voluntatis in hoc est dignitas quam in reliquis. Sed orationem a religione abhorrentem nulli unquam choro tragico, ite huic Philoctetae quidem minxisse Sophoclem pro certissimo videtur esse habendum. Itaque censemus, quae choru hoc carmine commemoret, ea non esse ficta sed congruere cum re et veritate. uod si recte statuimus, equitur eliam quae Neoptolemus exposuerit de armis paternis sibi denegatis deque rixa quae propter hanc rem sibi cum Atridis intercesserit, sincere esse dicta atque rei veritatique convenienter. Iam si quaerimus quid alii scriptores ea de re tradiderint, 0merus in Dd. XI, 506 sqq. ubinari antein cliilli apud inferos fecit Ulixem de eoptolenti filii virtute ac prudentia, armoruin nullam iniecit inentionem Apud uintuiti autem Smyrn. Paralip Ηοni. VII, 19 et 444 sqq.) Ulixes persuadens Neoptolemo ut Troiam Scyro secum transvehatur ultro promittit patris arma se ei daturum eademque arma Neoptolemus ut in castra Graecorum pervenit statim proelium initurus sibi induit Similia Proclus in lireStom ex Lesch. l. min. videtur retulisse. Hos igitur si sequemur auctores, abiicienda erit ea quam supra proposuimus de hoc loco sententia. At quid obstat quo linus Sumamus praeter eam famam,
15쪽
qua ipse Ulixes seiebatur Neoptolein patris arma concessisse, aliam exstitisse famam, qua Ulixes diceretur recusasse de armis reddendi nec reddidisse niSi post iAani cum eoptolem coortat vel permotuuialiqua ratione vel coactum certe lantum abest ut, qui en ita actam taxerit, ab Ulixis ingenio, quale vulgo putabatur suisse, discesserit, ut paene mirum videri debeat, si res Ulixis moribus tam conveniens a sabularum inventoribus fuerit praetermissa. uin etiam si nemo antea fabulam sic conformatam prodiderit, ipsum Sophoclem putamuS Xcogitasse haec, quibu conSilio suo res antea gestae
Itaque quae in Neoptolemi oratione miscentur salsa cum eris, ea ita Sunt distinguenda, ut pro veris habeantur quaecunque cum chori carmine consentiunt. Fallere Philoctetam incipit Neoptolemus, ubi etiamnunc palernis armis se Simulat orbatum esse ac propterea redeundi in patriam cepisse consilium. Chorus autem non ignorans quem ad finem pertineat rerum a Neoptolemo Xpositarum veritas, quia iussus est observare atque imitari quaecunque vel loquentem Vel facientem vidisset dominuni, prudentissime canitiniithus neque periat quod texitaeoptolemi ratio, neque augeat vel confirmet eiusdem commenta oc enim si secisSet, verendum erat ne quid imprudens committeret, quod Neoptolemi consilio vel contrarium esset vel adversum. laque salis habet carmine suo confirmare id, quod a Neoptolemo vere dictum agnovit narrans enim quid e tempore, quo eoptolemus spoliabatur armis paternis, revera secerit ipse, neque obest ullo modo Neoptolemi invenlis et adiuvat eiusdem in decipiendo Philocteta industriam. Hoc de loco quae disputavimus, ea propterea non par i nobis identur esse momenti, quod huius carminis explicatione veluti norma quadam dirigi debebit omne de chori Philoctetae mente atque ingenio iudicium. Sed ne diutius Te moremur, Vir clarissime, iam simis faciendus disserendi. Unum est, quod addainus Deum Optimui Maximum precamur, ut quam diutissime Te velit humanitatis studiis internos praeesse longissiinaque perfrui rerum Tuarum omnium incolumitate. Vale.